«Κάρμα – Ο οδηγός ενός γιόγκι για το πώς να χαράξεις το πεπρωμένο σου» του Sadhguru (προδημοσίευση)

Ξετυλίγοντας το Κάρμα: Εισαγωγή

Συνέβη κάποτε. Κάποια μέρα, ο Σάνκαραν Πιλάι αγόρασε ένα σκάφος, ένα υπερπολυτελές γιοτ δώδεκα μέτρων, για δέκα εκατομμύρια δολάρια. Αποφάσισε να πάει τη νέα Πορτορικανή σύζυγό του μια ρομαντική κρουαζιέρα στον ωκεανό. Στο ταξίδι τούς βρήκε η ατυχία. Το γιοτ προσέκρουσε σε έναν βράχο και καταστράφηκε. Καθώς το ολοκαίνουριο σκάφος βυθιζόταν στον ωκεανό, ο Σάνκαραν Πιλάι και η γυναίκα του κατάφεραν να γλιτώσουν. Κολύμπησαν για να σώσουν τη ζωή τους και τελικά έφτασαν στις ακτές ενός μικρού παρακείμενου νησιού: ένα αμμώδες κομμάτι γης που επέπλεε στη μέση του πουθενά, εντελώς γυμνό από οποιαδήποτε βλάστηση. Ο Σάνκαραν Πιλάι και η γυναίκα του είχαν μερικές κονσέρβες με φαγητό. Ήξεραν ότι οι προμήθειες αυτές θα τους έφταναν μόνο για μερικές μέρες. Βρίσκονταν σε πολύ δύσκολη θέση.

Ατάραχος, ο Σάνκαραν Πιλάι κάθισε σε μια γιογκική στάση και το πρόσωπό του πήρε μια ήρεμη έκφραση πνευματικότητας. Η γυναίκα του, ωστόσο, είχε κάπως πιο εκρηκτικό χαρακτήρα. «Καταστραφήκαμε!» κλαψούρισε. «Δεν υπάρχει πουθενά στον ορίζοντα ανθρώπινη κατοικία, δεν υπάρχει κανένα ίχνος ζωής, κανένα ζώο, κανένα φυτό, τίποτα. Με τι θα τραφούμε; Πώς θα φύγουμε από εδώ; Τι τραγικό τέλος για τα όνειρα της συζυγικής μας ευτυχίας! Τι τραγικό τέλος για τη ζωή μας!»

Ο Σάνκαραν Πιλάι παρέμεινε στη γιογκική στάση του ατάραχος.

Η γυναίκα του ήταν σαστισμένη. «Πώς μπορείς να κάθεσαι έτσι; Συνειδητοποιείς ότι είμαστε καταδικασμένοι; Δεν βλέπεις ότι θα πεθάνουμε;»

Ο Σάνκαραν Πιλάι την κοίταξε ήρεμα και συμπονετικά. «Αγαπημένη μου, μη στεναχωριέσαι», της είπε. «Κάτι που δεν σου είπα πριν παντρευτούμε είναι ότι έχω κάποιο παρελθόν. Όταν σπούδαζα στο Τενεσί είχα χρησιμοποιήσει ένα φοιτητικό δάνειο. Μετά τις σπουδές μου, πήγα στη Νέα Υόρκη χωρίς να το αποπληρώσω. Οι πιστωτές μου με έπιασαν τρεις μήνες αργότερα.

Αλλά κατάφερα να τους ξεφύγω και πήγα στην Καλιφόρνια. Εκεί αγόρασα ένα αυτοκίνητο. Και, μιας και πήρα δάνειο για να το αποκτήσω, σκέφτηκα: Γιατί να συμβιβαστώ με ένα μικρό αυτοκίνητο;. Αποφάσισα να πάρω μια Rolls-Roys με λεπτομέρειες από καθαρό χρυσό και, για να την αγοράσω, πήρα δάνειο δύο εκατομμυρίων δολαρίων. Επειδή σκέφτηκα ότι η ζωή θα ήταν κάπως δύσκολη εκεί για εμένα, μετέφερα το αυτοκίνητο στο Όρεγκον.

Αλλά με ακολούθησαν και εκεί. Μετά από αυτό το συμβάν, πήρα ένα στεγαστικό δάνειο πέντε εκατομμυρίων δολαρίων. Και τότε πήγα στο Μεξικό. Αλλά με ακολούθησαν και εκεί έξι μήνες μετά.

Μετά από αυτό, όπως ξέρεις, σε παντρεύτηκα και αγόρασα αυτό το γιοτ στο Τέξας για δέκα εκατομμύρια δολάρια. Δεν έχω πληρώσει ακόμη την πρώτη δόση. Οπότε, μην ανησυχείς. Ηρέμησε. Μην πανικοβάλλεσαι. Θα μας βρουν. Πάντοτε σε βρίσκουν».

Η πίστη του Σάνκαραν Πιλάι ότι «θα τον βρουν» (ή, καλύτερα, η συνειδητοποίηση ότι δεν θα μπορούσε ποτέ να ξεφύγει από τους δανειστές του!) είναι ένα φαινόμενο που ο υπόλοιπος κόσμος το γνωρίζει με άλλο όνομα.

ΚΑΡΜΑ

Η θεμελιώδης αρχή της ζωής μας από την οποία δεν μπορούμε να ξεφύγουμε. Ο μηχανισμός που ορίζει ότι δεν μπορούμε να αποφύγουμε τις συνέπειες των πράξεών μας. Ο ζοφερός και αναπόφευκτος κύκλος που μοιάζει να μας ακολουθεί όπου κι αν πάμε.

Αν και η προέλευση του όρου είναι ινδική, το κάρμα, είναι μια λέξη που έχει πλέον εισβάλει σε κάθε λεξικό. Δεν είναι απλώς το περιεχόμενο τόμων μεταφυσικής και ακαδημαϊκών διατριβών. Αντίθετα, είναι ένας όρος που έχει εισχωρήσει σε λεξιλόγια ολόκληρου του κόσμου, από το λεξιλόγιο του εσωτερισμού έως εκείνον της ποπ κουλτούρας.

Πώς εισήλθε αυτός ο σανσκριτικός όρος σε κάθε γλώσσα στον κόσμο; Πώς εξηγείται η εξαιρετική δημοτικότητά του και η ικανότητά του να αντέχει στους αιώνες;

Υπάρχουν πολλές πιθανές εξηγήσεις επ’ αυτού. Αλλά μάλλον η κύρια εξήγηση είναι απλώς η εξής: το κάρμα είναι η μόνη έννοια στον κόσμο που μπορεί να διαχειριστεί την ανθρώπινη αμηχανία και σύγχυση μπροστά στον πόνο. Είναι η μόνη λογική που εξηγεί τη φαινομενική αυθαιρεσία του κόσμου στον οποίο ζούμε.

Πώς αλλιώς να κατανοήσουμε τη διάχυση της ανθρώπινης αγωνίας; Πώς να εξηγήσουμε τη φρίκη του πολέμου και τις ανίατες ασθένειες, τη βουβή αγωνία στο πρόσωπο των παιδιών που λιμοκτονούν και των ψυχικά τραυματισμένων στις φυλακές; Την ατελείωτη λίστα των αγριοτήτων και των συγκρούσεων που συνθέτουν την ανθρώπινη εμπειρία όσο ο νους μας ανατρέχει στο παρελθόν;

Επιπλέον, πώς απαντά κανείς στα εξής αρχαία ερωτήματα: Γιατί συμβαίνουν τραγικά πράγματα σε καλούς ανθρώπους; Γιατί πολύ συχνά η τύχη ευνοεί εκείνους που μοιάζουν κακοί ή σκληροί ή ανήθικοι; Γιατί τα πράγματα στη ζωή μοιάζουν τόσο τυχαία και απρόβλεπτα; Γιατί μερικές φορές νιώθουμε ότι ο Θεός, αν υπάρχει, πρέπει να παίζει την τύχη του κόσμου στα ζάρια; Γιατί το σύμπαν μοιάζει τόσο συχνά με έναν εχθρικό, άνομο, ακυβέρνητο τόπο;

Ίσως καμία άλλη λέξη να μην απαντά με τόση ακρίβεια σε αυτό το μπερδεμένο ανθρώπινο «γιατί» όσο το κάρμα.

Είναι καιρός να εξερευνήσουμε την έννοια αυτή βαθύτερα. Ήρθε η ώρα να αναλύσουμε τη λέξη, η οποία έχει υποστεί τη μέγιστη κατάχρηση και κακομεταχείριση, αλλά εξακολουθεί να είναι η πιο απαραίτητη λέξη του λεξιλογίου των πνευματικών εννοιών στον κόσμο.

Για πάρα πολύ καιρό, αυτή τη λέξη είτε την υπεραπλουστεύαμε κατά τρόπο τραγελαφικό είτε την κάναμε κάτι το μυστηριώδες δίχως λόγο. Είναι καιρός να εξερευνήσουμε την έννοια αυτή βαθύτερα. Ήρθε η ώρα να αναλύσουμε τη λέξη, η οποία έχει υποστεί τη μέγιστη κατάχρηση και κακομεταχείριση, αλλά εξακολουθεί να είναι η πιο απαραίτητη λέξη του λεξιλογίου των πνευματικών εννοιών στον κόσμο. Ήρθε, λοιπόν, η ώρα να δούμε πώς το κάρμα συνδέεται με μερικούς από τους σημαντικότερους τομείς της ανθρώπινης αναζήτησης: το νόημα της ζωής και, πάνω απ’ όλα, το πώς πρέπει να ζούμε τη ζωή μας.

Αυτό το βιβλίο ελπίζει να αποτελέσει ταυτόχρονα εξερεύνηση και οδηγό, και να προσφέρει στον αναγνώστη τα κλειδιά για να ζήσει τη ζωή του με έξυπνο και χαρούμενο τρόπο σε έναν κόσμο γεμάτο προκλήσεις. Στη διαδικασία αυτή, το βιβλίο θέλει να δώσει και πάλι στη λέξη «κάρμα» την αρχική της μετασχηματιστική δυναμική. Ελπίζει να την απαλλάξει από τις συσσωρευμένες παρανοήσεις που την περιβάλλουν και να δούμε το κάρμα ολοκληρωμένα, με όλη του την ανόθευτη δύναμη και με όλη του την εκρηκτική σημασία.

Στο βιβλίο αυτό θα σκιαγραφήσω μερικές σούτρες για να σε βοηθήσω να περιηγηθείς στον κόσμο του κάρμα. Η λέξη σούτρα (sutra) στην κυριολεξία σημαίνει νήμα. Κανένας δεν φοράει ένα κολιέ μόνο για το νήμα, αλλά χωρίς το νήμα δεν μπορεί να υπάρξει κολιέ! Στην κουλτούρα των γιόγκι, ο γκουρού παραδοσιακά προσέφερε στους μαθητές του ένα «νήμα καθοδήγησης», για να βρουν τον δρόμο τους στη ζωή. Αυτός ο τόμος, όμως, ευελπιστεί να παρέχει στους αναγνώστες τόσο μια καθοδήγηση, όσο και μια λεπτομερή ανάλυση περί του θέματος. Δίνει συγκεκριμένες συμβουλές, αλλά και τη γενικότερη εικόνα του θέματος του κάρμα, με άλλα λόγια δίνει και το νήμα και το κολιέ.

Το βιβλίο χωρίζεται σε τρία μέρη. Το πρώτο εξερευνά το κάρμα ως πηγή δεσμών, το δεύτερο εξερευνά τις δυνατότητες απελευθέρωσης από αυτά τα δεσμά και το τρίτο απαντά σε συχνές ερωτήσεις γύρω από το θέμα.

Το Πρώτο Μέρος εξερευνά τις πολύπλοκες διαδικασίες του μηχανισμού του κάρμα, ο οποίος είναι πολύ πιο σύνθετος απ’ όσο πιστεύουν οι περισσότεροι άνθρωποι. Το Δεύτερο Μέρος παρουσιάζει την έννοια της κάρμα γιόγκα, τρόπους με τους οποίους μπορεί κανείς να αντιμετωπίσει και να διαχειριστεί το κάρμα, αλλά και τρόπους για να απελευθερωθεί από αυτό. Αυτή η ενότητα έχει έναν πρακτικό προσανατολισμό, ωστόσο η γιόγκα είναι μια επιστήμη που δεν μπορεί να μεταλαμπαδευτεί σε όλο της το βάθος μέσα από ένα βιβλίο. Για τον πλήρη μετασχηματισμό ενός ανθρώπου μέσω της γιόγκα χρειάζεται αφοσίωση και εκπαίδευση δίπλα σε έναν πνευματικό δάσκαλο. Ωστόσο, ένα βιβλίο μπορεί να φωτίσει και να εμπνεύσει ένα πιθανό μονοπάτι και αυτό είναι που ελπίζει να καταφέρει αυτή η ενότητα.

Προσοχή: Καθώς θα προχωράς στο ταξίδι σου σε αυτό το βιβλίο, μπορεί να συναντήσεις διάφορους τεχνικούς όρους. Μην αποθαρρυνθείς. Το κάρμα δεν είναι ένα ποιητικό θέμα. Πρόκειται για έναν πολύπλοκο τομέα, που απαιτεί τη χρήση εννοιών και διακρίσεων με ακρίβεια, σε ορισμένες περιπτώσεις χειρουργικής ακρίβειας. Το κάρμα όμως δεν είναι ένα αποστειρωμένο θέμα. Είναι, στην πραγματικότητα, η βάση της ανθρώπινης ύπαρξης, για την ακρίβεια ένα ζήτημα ζωής και θανάτου. Σε αυτή τη συζήτηση δεν υπάρχει χώρος για κάτι αυστηρά ακαδημαϊκό.

Σε αρκετά κεφάλαια στο Πρώτο και στο Δεύτερο Μέρος παρεμβάλλονται ενότητες που ονομάζονται σάντανα (sadhana). Στα Σανσκριτικά, η λέξη «σάντανα» σημαίνει μηχάνημα ή εργαλείο. Αυτά τα εργαλεία σου δίνουν μια ευκαιρία να εφαρμόσεις στην πράξη μερικές από τις γνώσεις που παίρνεις σε κάθε κεφάλαιο και να τις δοκιμάσεις στο εργαστήριο της εμπειρίας σου.

Το Τρίτο Μέρος είναι αφιερωμένο στις ερωτήσεις. Πρόκειται για διεισδυτικές, ειλικρινείς ερωτήσεις. Ερωτήσεις που μου γίνονται σε προγράμματα και σε συζητήσεις για περισσότερες από τρεισήμισι δεκαετίες. Ερωτήσεις που επανέρχονται απλώς επειδή η περιέργεια του ανθρώπου για το κάρμα είναι επίμονη, παρούσα και συχνά επιτακτική. Η σύγχυση γύρω από αυτό το θέμα είναι πραγματική και η επιθυμία για διαύγεια εξίσου αληθινή.

Ίσως κάποιες από αυτές τις ερωτήσεις να σε απασχολούν και εσένα. Άλλες μπορεί να μοιάζουν λες και τις έκανες εσύ. Πολύ λίγες ερωτήσεις, από γενέσεως κόσμου, είναι πραγματικά καινούριες. Το ευρύτερο πλαίσιο και οι επιμέρους καταστάσεις μπορεί να αλλάζουν, αλλά η ανάγκη για νόημα σε έναν κόσμο γεμάτο δυστυχία και αδικία παραμένει επίκαιρη, ενώ η ανθρώπινη δίψα για την κατανόηση των μυστηρίων της ζωής θα διαρκέσει μέχρι το τέλος του κόσμου.

Ας ξετυλίξουμε το κάρμα.

Λίγα λόγια για το βιβλίο

Tι είναι το κάρµα; Οι περισσότεροι άνθρωποι αντιλαµβάνονται το κάρµα σαν έναν ισολογισµό καλών και κακών πράξεων, σαν έναν µηχανισµό αρετών και αµαρτιών που ορίζει ότι δεν µπορούµε να ξεφύγουµε από τις συνέπειες των πράξεών µας. Στην πραγµατικότητα, το κάρµα δεν έχει καµία σχέση µε την ανταµοιβή και την τιµωρία. Κάρµα απλώς σηµαίνει δράση: η δική σου δράση, η δική σου ευθύνη. ∆εν είναι ένα εξωτερικό σύστηµα εγκλήµατος και τιµωρίας, αλλά ένας εσωτερικός κύκλος τον οποίο δηµιουργείς εσύ. Η συσσώρευση κάρµα καθορίζεται µόνο από την πρόθεσή σου και από τον τρόπο που αντιδράς σε όσα σου συµβαίνουν. Με τον καιρό µπορεί να παγιδευτείς από τα δικά σου µη συνειδητά µοτίβα συµπεριφοράς.

Στο Κάρµα, ο Sadhguru θέλει να σε βάλει ξανά στη θέση του οδηγού, να σε µετατρέψει από έναν τροµοκρατηµένο επιβάτη σε έναν οδηγό µε αυτοπεποίθηση, ο οποίος κινείται στην πορεία του δικού του πεπρωµένου. Ζώντας συνειδητά και βιώνοντας πλήρως κάθε στιγµή, µπορείς να απελευθερωθείς από τον κύκλο. Το Κάρµα είναι ταυτόχρονα µια εξερεύνηση και ένα εγχειρίδιο, αποκαθιστά τον τρόπο µε τον οποίο κατανοούµε το κάρµα, για να µας δείξει ότι στην πραγµατικότητα είναι κάτι που µπορεί να µας οδηγήσει στην ελευθερία και στην ενδυνάµωση και όχι µια πηγή δεσµών. Μέσα από τις διδασκαλίες του Sadhguru θα µάθεις πώς να ζεις µε έξυπνο και χαρούµενο τρόπο σε έναν κόσµο γεµάτο προκλήσεις.

Λίγα λόγια για τον συγγραφέα

Ο Sadhguru είναι γιόγκι, μυστικιστής και οραματιστής.

Ως διεθνώς αναγνωρισμένος ομιλητής και συγγραφέας, ο Sadhguru έχει παρουσιάσει τις ιδέες και το έργο του σε παγκόσμιους θεσμούς, όπως τα Ηνωμένα Έθνη και το Παγκόσμιο Οικονομικό Φόρουμ, μιλώντας για θέματα τόσο διαφορετικά όσο η κοινωνικοοικονομική ανάπτυξη, η ηγεσία και η πνευματικότητα. Έχει επίσης δώσει ομιλίες σε κορυφαία εκπαιδευτικά ιδρύματα, όπως η Οξφόρδη, το London Business School, το Stanford, το Harvard, το Yale και το MIT. Τον Φεβρουάριο του 2017 ο Sadhguru έλαβε από την κυβέρνηση της Ινδίας το βραβείο Padma Vibhushan, την απόλυτη διάκριση της χώρας, που απονέμεται για εξαιρετικές και διακεκριμένες υπηρεσίες.

Ο Sadhguru είναι ιδρυτής του Isha, ενός μη κερδοσκοπικού, εθελοντικού οργανισμού με περισσότερα από 300 κέντρα και πάνω από 11 εκατομμύρια εθελοντές σε όλο τον κόσμο. Μέσα από προγράμματα γιόγκα και εμπνευσμένες κοινωνικές πρωτοβουλίες, το Ίδρυμα Isha αποτελεί ένα μαζικό κίνημα αφιερωμένο στην ανθρώπινη ευημερία.