prodimosieysi petropoulos

Προδημοσίευση του προλόγου του μεταφραστή Γιώργου Ι. Αλλαμανή, στο βιβλίο του Τζον Τέιλορ [John Taylor] «Σκληρός από τρυφερότητα – Ο Έλληνας ποιητής και λαογράφος του άστεως Ηλίας Πετρόπουλος», το οποίο κυκλοφορεί αυτές τις μέρες από τις εκδόσεις Δίχτυ.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Δεν υπάρχει ιδανικότερος ξεναγός στον συγγραφικό βιότοπο του Ηλία Πετρόπουλου (Αθήνα 1928 – Παρίσι 2003) από τον John Taylor. Βούτηξε στα κύματα των πετροπουλικών κειμένων ως μεταφραστής, έζησε δίπλα στον άνθρωπο, τόσο κοντά όσο επιβαλλόταν για να μεταφέρει αξιόπιστη μαρτυρία, τόσο μακριά όσο χρειαζόταν για να ξανοιχτεί, αργότερα, σε δικούς του λογοτεχνικούς δρόμους τηρώντας αποστάσεις από τον αλησμόνητο μέντορά του.

Σ’ αυτό το βιβλίο ο Πετρόπουλος ψέλνει παλιά ρεμπέτικα με κλειστά τα μάτια σε μια παρισινή μπουάτ. Βλέπει σερί σοβιετικές ταινίες και εκτιμά ιδιαίτερα τον Αντρέι Ταρκόφσκι. Μπαίνει βαθιά στα σπήλαια της τυπογραφίας και της σελιδοποίησης. Κάνει φάρσες στον Αλέκο Φασιανό, σε φίλους και συνεργάτες. Εξηγεί τη διαφορά ανάμεσα στον ψυχογιό και το ογλάνι. Τονίζει την πρωταρχική σημασία της διάσωσης του λαογραφικού «υλικού» και την δευτερεύουσα σημασία των προσωπικών απόψεων. Τριγυρνάει κοστουμαρισμένος, πεντακάθαρος και μυρωδάτος σε εγκαίνια εκθέσεων ζωγραφικής. Βάζει έναν καθρέφτη μπροστά στο ελληνικό κράτος που μέχρι τότε σφύριζε κλέφτικα και απαιτεί, πρώτος αυτός, να τιμηθεί η μνήμη των Εβραίων της Ελλάδας που χάθηκαν στο Ολοκαύτωμα.

Την ίδια στιγμή, αποκτά εμμονή με την εβραϊκότητα που εγγίζει τα όρια της ψύχωσης. Γίνεται άδικος με τους Γάλλους, σιχαίνεται τα μπλουζάκια τύπου Lacoste και δεν εννοεί να καταλάβει ότι η γαλλική λογοτεχνία έχει ξεκολλήσει από τον Σατωβριάνδο. Είναι απόλυτος, συχνά εριστικός, ξεροκέφαλος – «une tête dure». Πολυβολεί κατά ριπάς ταμπουρωμένος στο οχυρό, που με αγάπη και γενναιοδωρία του ’χτισε η σύντροφός του, η Μαίρη Κουκουλέ. Δεν τον πτοεί το γεγονός ότι κανένας εκδότης εκτός Ελλάδος, μεγάλος ή μικρός, δεν ενδιαφέρεται για τα βιβλία του.

Στην Ελλάδα οι ανοικτοί λογαριασμοί με τα δικαστήρια, το γαϊτανάκι με την επικαιρότητα, οι απλωμένοι σε όλο το κοινωνικό φάσμα –όπως ορθά παρατηρεί ο Taylor–, υποστηρικτές και εχθροί του Πετρόπουλου, αποτέλεσαν σκηνικό ενός μακροχρόνιου πολέμου στα πεδία της Μεταπολίτευσης. Ήταν πόλεμος εξ αποστάσεως που συνεχίστηκε με άλλους όρους, «εκσυγχρονιστικούς» εκ μέρους του ΠΑΣΟΚικού κράτους, και στην μετά το 1981 εποχή.

Κάπου εκεί, τέλη 1984 με αρχές 1985, τον πρωτοσυνάντησα κι εγώ, όταν με το θράσος-που-κατεβάζει-ντακότα του 20χρονου του ζήτησα να μου δώσει μία συνέντευξη για το περιοδικό «Ήχος & Hi-Fi» (Μάρτιος 1985). Ακολούθησαν άλλες δύο συνεντεύξεις («Σχολιαστής», Μάρτιος 1986 και «Μετρό», 18 Απριλίου 1997).

Τα βιβλία και οι δημόσιες παρεμβάσεις του ήταν προβολείς που σάρωναν το σκοτάδι. Αδυνατούσα ακόμη να αντιληφθώ πόσο βαθιά θα με επηρέαζε η συνάφεια με έναν ερευνητή χαλκέντερο, μεθοδικό σαν μερμήγκι, ειλικρινή, τεκμηριωτικό, τακτοποιητή, αθυρόστομο και –τεχνικά, κυρίως αυτό–, πρωτομάστορα της προφορικότητας του γραπτού λόγου.

Ο Πετρόπουλος δραπέτευσε στη Γαλλία το 1975, στα 47 του. Δεν είχε ταξιδέψει ποτέ στο εξωτερικό, δεν μίλαγε ακόμη καμία ξένη γλώσσα. Απ’ τα μέσα της δεκαετίας το ’80 μπορούσε να συνεννοηθεί άνετα στα γαλλικά. Το προσωπικό άλμα που έκανε ήταν θεόρατο. Άλμα επιβίωσης και αυτοεξέλιξης.

Ένας μοναχικός καβαλάρης πρόσφερε κορυφαίες υπηρεσίες στην ταλαιπωρημένη έννοια της «ελληνικότητας». Ανέδειξε στοιχεία ταυτότητας που ο ντόπιος εθνικισμός είχε πετάξει στον πάτο του πηγαδιού. Η συμβολή του στη αυτογνωσία των Νεοελλήνων είναι καθοριστική, όπλο ενάντια στην πατριδοκάπηλη νεοσυντηρητική στροφή της κοινωνίας που βιώνουμε τουλάχιστον από τις αρχές της δεκαετίας του ’90.

Σήμερα, κακά τα ψέματα, έχει πεθάνει και η Ελλάδα την οποία υπερασπίστηκε, και η Ελλάδα η οποία τον πολέμησε λυσσασμένα. «Τα ρεμπέτικα να διδάσκονται στα σχολεία» έγραψε. Ε, διδάσκονται. «Η Εθνική Βιβλιοθήκη της Ελλάδος δεν είναι παρά ένας σωρός κοπριά» έγραψε, κι αν αυτό ίσχυε τότε σε κάποιο βαθμό, σήμερα δεν ισχύει με τίποτα. Στα ελληνικά πανεπιστήμια καλλιεργούνται οι οθωμανικές σπουδές, οι gay studies, οι διάφορες αργκό. Η δε απαξίωση συλλήβδην «των πανεπιστημιακών μας» νομίζω ότι δεν έστεκε, τόσο απόλυτα, ούτε όταν ο Πετρόπουλος την διατύπωνε. Πανεπιστημιακός ήταν ο Γ.Π. Σαββίδης που έσπευσε να τον υπερασπιστεί στις δικαστικές του περιπέτειες επί χούντας με αφορμή το ποίημα «Σώμα».

Απ’ την άλλη, κάτι μεγαλειώδες έχει συντελεστεί. Ένας μοναχικός καβαλάρης πρόσφερε κορυφαίες υπηρεσίες στην ταλαιπωρημένη έννοια της «ελληνικότητας». Ανέδειξε στοιχεία ταυτότητας που ο ντόπιος εθνικισμός είχε πετάξει στον πάτο του πηγαδιού. Η συμβολή του στη αυτογνωσία των Νεοελλήνων είναι καθοριστική, όπλο ενάντια στην πατριδοκάπηλη νεοσυντηρητική στροφή της κοινωνίας που βιώνουμε τουλάχιστον από τις αρχές της δεκαετίας του ’90.

Μόνο προσοχή· ήδη έχει ξεκινήσει η αγιοποίηση του Ηλία Πετρόπουλου. Καρδούλες στα κοινωνικά δίκτυα, ξεκομμένα τσιτάτα δια πάσαν νόσον, επίκληση του ονόματός του από ανθρώπους κάθε ιδεολογικοπολιτικής τοποθέτησης.

Επιστροφή στο πρόσωπο Ηλίας Πετρόπουλος. Τακτικά ανακαλεί ο ίδιος περιστατικά του βίου του, πάντα σε σχέση με τα θέματα που εξετάζει. Όμως 100% αυτοβιογραφική αφήγησή του υπάρχει μία και μοναδική. Είναι η συνέντευξη-ποταμός που έδωσε στη Μαρία Δούση και δημοσιεύθηκε σε 25 χορταστικές σελίδες στο αφιέρωμα του περιοδικού «Μανδραγόρας» στον Πετρόπουλο (τ.18-19, Οκτώβριος 1997). Ας την αναζητήσουν οι διψώντες, παράλληλα με όσα μνημονεύονται στο Σκληρός από τρυφερότητα. Μαρτυρίες δικών του ανθρώπων, φίλων και συγγενών, πολλές και διαφωτιστικές, περιλαμβάνονται και στο βιβλίο του Γιάννη Βασιλάκου με τον ατυχή τίτλο Ηλίας Πετρόπουλος. Ο τεχνίτης της διαστροφής (Οδός Πανός, 2018).

Ο Πετρόπουλος γράφει Γαλία, Ρόμη, αλήθια, ανόνυμος κ.λπ. Ας έχει υπόψη του ο αναγνώστης ότι τα αυθεντικά αποσπάσματα κειμένων που παρατίθενται εδώ, σέβονται και διατηρούν την ορθογραφική άποψη του λαογράφου και ποιητή.

Ευχαριστώ από καρδιάς τον John Taylor, τη Μαίρη Κουκουλέ, τον Κώστα Πάλλη, τον Γιάννη Ανδρουλιδάκη, τη Μικέλα Χαρτουλάρη, τη Μάγδα Διαλεκτού. Και την οικογενειακή φίλη Χριστίνα Δήμα, δεν ζει πια, που το 1984 μου έδωσε τα μισά λεφτά για το αεροπορικό εισιτήριο να πάω στο Παρίσι να συναντήσω τον Πετρόπουλο. Δεν είχε ακούσει ούτε το όνομά του, καλή της ώρα.

Γιώργος Ι. Αλλαμανής

Ακολουθήστε την bookpress.gr στο Google News και διαβάστε πρώτοι τα θέματα που σας ενδιαφέρουν.


ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

«Ιστορία του Ελληνικού κόσμου» του Γιώργου Κοντογιώργη (προδημοσίευση)

«Ιστορία του Ελληνικού κόσμου» του Γιώργου Κοντογιώργη (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από την εισαγωγή του βιβλίου του Γιώργου Κοντογιώργη «Ιστορία του Ελληνικού κόσμου», το οποίο θα κυκλοφορήσει στις 4 Απριλίου από τις εκδόσεις Αρμός.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Όταν κυκλοφόρησε σε πρώτη έκδοση η παρούσα...

«Αυτό είναι – Το βιβλίο που θα ήθελα να είχα διαβάσει νωρίτερα στη ζωή μου!» του Διονύση Μπουγά (προδημοσίευση)

«Αυτό είναι – Το βιβλίο που θα ήθελα να είχα διαβάσει νωρίτερα στη ζωή μου!» του Διονύση Μπουγά (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το βιβλίο του Διονύση Μπουγά «Αυτό είναι – Το βιβλίο που θα ήθελα να είχα διαβάσει νωρίτερα στη ζωή μου!», το οποίο κυκλοφορεί στις 20 Φεβρουαρίου από τις εκδόσεις Key Books.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

1
...

«Ψυχή ντυμένη αέρα» της Έλενας Χουζούρη (προδημοσίευση)

«Ψυχή ντυμένη αέρα» της Έλενας Χουζούρη (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από τη μελέτη της Έλενας Χουζούρη «Ψυχή ντυμένη αέρα – Ανθούλα Σταθοπούλου - Βαφοπούλου: Η μούσα της μεσοπολεμικής Θεσσαλονίκης», η οποία θα κυκλοφορήσει το επόμενο διάστημα από τις εκδόσεις Επίκεντρο.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Η Μάγε...

ΠΡΟΣΦΑΤΑ ΑΡΘΡΑ

«Βίος και Πολιτεία»: Η ηθοποιός, ακτιβίστρια και συγγραφέας Ερωφίλη Κόκκαλη έρχεται στο Υπόγειο

«Βίος και Πολιτεία»: Η ηθοποιός, ακτιβίστρια και συγγραφέας Ερωφίλη Κόκκαλη έρχεται στο Υπόγειο

Στο 75ο επεισόδιο της σειράς συζητήσεων στο Βιβλιοπωλείο της Πολιτείας με ανθρώπους από το χώρο του βιβλίου και των ιδεών, o Κώστας Κατσουλάρης συζητά με την ηθοποιό, ακτιβίστρια και συγγραφέα Ερωφίλη Κόκκαλη. Αφορμή, μεταξύ άλλων, το σπονδυλωτό μυθιστόρημα «Λόλα Καραμπόλα» (εκδ. Έρμα, 2022). Η συζήτηση θα μεταδοθεί...

Το Φεστιβάλ Αθηνών Επιδαύρου γιορτάζει φέτος τα 70 χρόνια διεξαγωγής του με πλούσιο πρόγραμμα δράσεων και παραστάσεων

Το Φεστιβάλ Αθηνών Επιδαύρου γιορτάζει φέτος τα 70 χρόνια διεξαγωγής του με πλούσιο πρόγραμμα δράσεων και παραστάσεων

Το Φεστιβάλ Αθηνών Επιδαύρου μάς υποδέχεται φέτος με πλούσιο πρόγραμμα, γιορτάζοντας τα εβδομήντα χρόνια διεξαγωγής του. Ακολουθεί το Δελτίο Τύπου.

Επιμέλεια: Book Press

Το Φεστιβάλ Αθηνών Επιδαύρου μάς υποδέχεται φέτος, γι...

«My Fierce Ignorant Step» του Χρήστου Παπαδόπουλου στη Στέγη – Ένα τραγούδι μέσα στο οποίο πάλλονται τα σώματα των χορευτών

«My Fierce Ignorant Step» του Χρήστου Παπαδόπουλου στη Στέγη – Ένα τραγούδι μέσα στο οποίο πάλλονται τα σώματα των χορευτών

Έρχεται στην Κεντρική Σκηνή της Στέγης του Ιδρύματος Ωνάση η παράσταση του Χρήστου Παπαδόπουλου «My Fierce Ignorant Step», από τις 8 έως τις 18 Μαΐου 2025. Δέκα χορευτές και χορεύτριες κινούνται σαν ένα. Κάθε βήμα, η αρχή και το τώρα μας. © για την εικόνα: Πάνος Κέφαλος

...

ΠΡΟΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ

«Η χλωμή κυρία» του Αλέξανδρου Δουμά (προδημοσίευση)

«Η χλωμή κυρία» του Αλέξανδρου Δουμά (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από την νουβέλα του Αλέξανδρου Δουμά [Alexandre Dumas], «Η χλωμή κυρία» (εισαγωγή – μτφρ. – επίμετρο: Γιώργος Θάνος), η οποία θα κυκλοφορήσει στις 28 Απριλίου στη σειρά «microMEGA/Λογοτεχνία», των εκδόσεων Ροές.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

...
«Αυτό έκανες πάντα» του Νίκου Ιατρού (προδημοσίευση)

«Αυτό έκανες πάντα» του Νίκου Ιατρού (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από τη νουβέλα του Νίκου Ιατρού «Αυτό έκανες πάντα», η οποία θα κυκλοφορήσει στις 28 Απριλίου από τις εκδόσεις Ίκαρος.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Περπατώ κάτω από τον δυνατό ήλιο. Το δέρμα μου αντιστέκεται, τα πνευμόνια...

«Η λάθος πλευρά» του Νταβίντε Κόπο (προδημοσίευση)

«Η λάθος πλευρά» του Νταβίντε Κόπο (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα του Νταβίντε Κόπο [Davide Coppo] «Η λάθος πλευρά» (μτφρ. Μαρία Οικονομίδου), το οποίο θα κυκλοφορήσει στις 24 Απριλίου από τις εκδόσεις Διόπτρα.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Στην αρχή του ντοκιμαντ...

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

«Τι θέλει να μας πει;» – Δύο οδηγοί συνύπαρξης μας μαθαίνουν τη γλώσσα του σώματος του σκύλου και της γάτας

«Τι θέλει να μας πει;» – Δύο οδηγοί συνύπαρξης μας μαθαίνουν τη γλώσσα του σώματος του σκύλου και της γάτας

Δύο οδηγοί συνύπαρξης με τα αγαπημένα μας κατοικίδια, τη γάτα και τον σκύλο, απαντούν στο ερώτημα «Τι θέλει να μας πει;» το ζωάκι μας. «Γάτα - Τι θέλει να μας πει;» και «Σκύλος - Τι θέλει να μας πει;» της Lili Chin σε μετάφραση Κωνσταντίνας Τσιάγκα από τις εκδόσεις Πεδίο.

Επιμέλεια: Book Press ...

Τι διαβάζουμε τώρα; 10 καλά ιστορικά βιβλία που κυκλοφόρησαν πρόσφατα

Τι διαβάζουμε τώρα; 10 καλά ιστορικά βιβλία που κυκλοφόρησαν πρόσφατα

Οι Ρωμαίοι αυτοκράτορες, η πτώση της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, η βασιλεία στην Ελλάδα, η ιστορία της αμερικανικής πολιτικής αλλά και η πρόσφατη περίοδος της άγριας ελληνικής οικονομικής κρίσης είναι μερικά από τα θέματα που εξετάζονται. Δέκα πρόσφατα ιστορικά βιβλία που μας βοηθούν να πλοηγηθούμε στα σκοτεινά νερά τ...

Ο Πάπας Φραγκίσκος (1936 - 2025) μέσα από τα βιβλία που έγραψε και γράφτηκαν για αυτόν

Ο Πάπας Φραγκίσκος (1936 - 2025) μέσα από τα βιβλία που έγραψε και γράφτηκαν για αυτόν

Ο πάπας των φτωχών, ο μεταρρυθμιστής και προοδευτικός πάπας που άσκησε τα παπικά του καθήκοντα επί 12 χρόνια από το 2013, πέθανε σε ηλικία 88 ετών. Στα πέντε βιβλία που παρουσιάζουμε συγκαταλέγεται η μοναδική αυτοβιογραφία του («Ελπίδα» εκδ. Gutenberg) αλλά και συνομιλίες που είχε κάνει και είχαν αποτυπωθεί στο χαρτ...

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

Newsletter

Θέλω να λαμβάνω το newsletter σας
ΕΓΓΡΑΦΗ

ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΗΣ ΧΡΟΝΙΑΣ

12 Δεκεμβρίου 2024 ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τα 100 καλύτερα λογοτεχνικά βιβλία του 2024

Mυθιστορήματα, νουβέλες, διηγήματα: Εκατό καλά λογοτεχνικά βιβλία που κυκλοφόρησαν το 2024 από τα πολλά περισσότερα που έπεσαν στα χέρια μας, με τη μεταφρασμένη πεζογρα

ΦΑΚΕΛΟΙ