alt

Για την παράσταση «Φαρενάιτ 451», σε σκηνοθεσία Θωμά Μοσχόπουλου, η οποία παρουσιάστηκε στο Φεστιβάλ Αθηνών και Επιδαύρου.

Του Νίκου Ξένιου

Έπειτα από τη «Δίκη του Κάφκα» και τον «Κάντιτ» ο Θωμάς Μοσχόπουλος ανεβάζει το «Φάρεναϊτ 451» του Ρέι Μπράντμπερι στην Πειραιώς 260, στο πλαίσιο του Φεστιβάλ Αθηνών. Μαζί με το «1984» του Όργουελ και τον «Θαυμαστό Νέο Κόσμο» του Χάξλεϋ, το «Φάρεναϊτ 451» μιλά για ένα φουτουριστικό ολοκληρωτισμό μαζικής αποβλάκωσης. Οι 451 βαθμοί Φαρενάιτ είναι η θερμοκρασία όπου καίγεται το τυπογραφικό χαρτί και καταστέλλεται η ελευθερία του λόγου. Καλή μετάφραση σε μια παραγωγή ακριβή, με καλές ερμηνείες και ενδιαφέρουσα μουσική χαρακτηρίζουν την παράσταση, που όμως δεν καινοτομεί στην απόδοση των διαχρονικών νοημάτων του έργου, αλλά αναλώνεται σε κινηματογραφικές λύσεις κάπως ξεπερασμένες.

Μια δυστοπία προφητικού χαρακτήρα

Στον ρόλο του τεχνοκράτη και υπηρέτη της εξουσίας Γκάι Μόνταγκ ο Αλέξανδρος Λογοθέτης ενσαρκώνει τον περίφημο πυροτεχνουργό που στόχο του έχει να καίει βιβλία και να ανάβει, αντί να σβήνει πυρκαγιές, υπό τις εντολές του μεφιστοφελικού προϊσταμένου της υπηρεσίας του και φέροντας στο στήθος το σήμα της σαλαμάνδρας.

Μια κοινωνία «εικοτολογικής μυθοπλασίας» (σύμφωνα με τον όρο του Γιώργου Λαμπράκου) όπου απουσιάζουν τόσο η σκέψη όσο και η μνήμη. Μια εποχή μεγαοθόνης, συνεχούς παρακολούθησης και υστερικής τηλεθέασης. Στον ρόλο του τεχνοκράτη και υπηρέτη της εξουσίας Γκάι Μόνταγκ ο Αλέξανδρος Λογοθέτης ενσαρκώνει τον περίφημο πυροτεχνουργό που στόχο του έχει να καίει βιβλία και να ανάβει, αντί να σβήνει πυρκαγιές, υπό τις εντολές του μεφιστοφελικού προϊσταμένου της υπηρεσίας του και φέροντας στο στήθος το σήμα της σαλαμάνδρας.

Ένα δειλινό ο Μόνταγκ συναντά στον δρόμο και ερωτεύεται την Κλαρίς Μακ Λέλαν (στον ρόλο εξαιρετική η Κίττυ Παϊταζόγλου), που με τα λόγια της απελευθερώνει τη σκέψη του. Πρόκειται για μιαν προσωπικότητα ασυνήθιστη στα πλαίσια της ηδονιστικής, κομφορμιστικής αυτής κοινωνίας. Ο Μόνταγκ θα πληροφορηθεί από τη σύζυγό του και τον προϊστάμενό του πως η Κλαρίς σκοτώθηκε από ένα αμάξι που περνούσε με υπερβολική ταχύτητα. 

Με την επιστροφή του στο σπίτι βρίσκει αναίσθητη από υπερβολική δόση υπνωτικών χαπιών τη Μίλντρεντ. Με μια μηχανή «πλύσεως στομάχου» η Άμεση Δράση λύνει το πρόβλημα, σε μια ξεκαρδιστική σκηνή. Η Ευδοκία Ρουμελιώτη ενσαρκώνει με σκόπιμα «επίπεδο» ύφος και έντονο χιούμορ τον ρόλο της συζύγου, αυτής της γκροτέσκας, προδοτικής φύσης που ζει από τα υπνωτικά και τις ηλίθιες εκπομπές της τηλεόρασης, παρακολουθώντας τις από μεγαοθόνες στο μέγεθος τοίχου. Τις επόμενες μέρες μια ηλικιωμένη γυναίκα (που την ενσαρκώνει με εμφανή δυσκολία η Ξένια Καλογεροπούλου) θα προτιμήσει να καεί ζωντανή μαζί με τα βιβλία της. Ο Γκάι Μόνταγκ διασώζει ένα βιβλίο και το κρύβει στο σπίτι του, προσπαθώντας μάταια να συνάψει διάλογο με τη Μίλντρεντ.

Καταστολή της ατομικής ελευθερίας και αποχαύνωση

Υπηρετώντας τη σύλληψη του κύριου Μοσχόπουλου, το σκηνικό της Ευαγγελίας Θεριανού είναι λειτουργικό και καλόγουστο, ενώ πολύ εντυπωσιακοί είναι οι φωτισμοί της Σοφίας Αλεξιάδου. Αξιοπρόσεκτα είναι τα κοστούμια της Κλαιρ Μπρέισγουελ.

Έξω από το σπίτι του Μόνταγκ βρίσκεται ο «Hound» (το Κυνηγόσκυλο), ένα ρομπότ με οκτώ πόδια και μορφή σκύλου που έχει τεθεί στην υπηρεσία της «εκκαθάρισης». Ο Κάπταιν Μπήτι, προϊστάμενος του Μόνταγκ, υπήρξε μανιώδης αναγνώστης πριν υποστεί πλύση εγκεφάλου. Τον επικεφαλής των πυροτεχνουργών και επινοητή του Κυνηγόσκυλου ερμηνεύει με εκπληκτική διαύγεια, αμεσότητα και ραγδαία εκφορά του λόγου η Άννα Μάσχα. Όσο για τον κύριο Faber, αυτός είναι ένας πρώην καθηγητής αγγλικής λογοτεχνίας που στο παρελθόν δείλιασε να υπερασπιστεί τα χαμένα του βιβλία. Είναι ο παππούς της εξαφανισμένης Μίλντρεντ και θα αναλάβει να «υπαγορεύσει» στον Μόνταγκ ένα νέο τρόπο σκέψης μέσω μιας συσκευής ακουστικού «σκώρου»: «Όχι, δεν είναι τα βιβλία αυτό που ψάχνεις να βρεις! Να το παίρνεις όπου το βρίσκεις, σε παλιούς δίσκους γραμμοφώνου, σε παλιές κινηματογραφικές ταινίες και σε παλιούς καλούς φίλους. Τα βιβλία ήταν μόνο ένα είδος δοχείου όπου μπορούσαν να αποθηκευτούν ένα σωρό πράγματα, από τον φόβο ότι θα τα ξεχνούσαμε», λέει ο κύριος Φάμπερ χαρακτηριστικά. Ο Χάρης Τσιτσάκης φέρει εις αίσιο πέρας τον ρόλο του Φάμπερ χωρίς εξάρσεις, ενώ ο Μάνος Γαλανής και ο Θάνος Λέκκας συμπληρώνουν το καλό καστ της παράστασης.

Η μνήμη του πολιτισμού διασώζεται στο έργο. Ο κρυπτοβιβλιόφιλος Κάπταιν Μπήτι θα ανακαλύψει τη συσκευή και θα τον θέσει σε κατάσταση φυγά, στρέφοντας το «Κυνηγόσκυλο» ενάντια στον εαυτό του, πράγμα που δίνει ένα πράσινο φως ελπίδας στην απόληξη του έργου. Στα δάση του Σαιν Λούις ο Μόνταγκ θα συναντήσει μια μικροκοινότητα βιβλιοφίλων που μαθαίνουν απ’ έξω τα κείμενα κλασικών έργων διασώζοντάς τα για τις επόμενες γενεές: εκεί οι διασωθέντες παράνομοι φέρουν τα ονόματα του Τζόναθαν Σουίφτ, του Δαρβίνου, του Σοπενχάουερ, του Αριστοφάνη και του Θόροου. 

Υπηρετώντας τη σύλληψη του κύριου Μοσχόπουλου, το σκηνικό της Ευαγγελίας Θεριανού είναι λειτουργικό και καλόγουστο, ενώ πολύ εντυπωσιακοί είναι οι φωτισμοί της Σοφίας Αλεξιάδου. Αξιοπρόσεκτα είναι τα κοστούμια της Κλαιρ Μπρέισγουελ.

alt

Ιστορικό της συγγραφής και διασκευές

Ο Φρανσουά Τριφό μετέφερε το 1966 το έργο στον κινηματογράφο, ενώ το 1979 ο ίδιος ο συγγραφέας το ξανάγραψε για το θέατρο, επεμβαίνοντας σημαντικά στο αρχικό περιεχόμενο του κειμένου και δημιουργώντας έτσι τη βάση για ένα πολύ ενδιαφέρον θεατρικό ανέβασμα.

Ο απόηχος της ιστορικής πυρκαγιάς της Βιβλιοθήκης της Αλεξάνδρειας, το Index Librorum Prohibitorum των Ιησουϊτών και οι πυρές βιβλίων από τους ναζί μπροστά στο Ράιχσταγκ ενέπνευσαν αυτό το σενάριο φαντασίας στον Ρέι Μπράντμπερι, που έζησε και τις αντικομμουνιστικές «ακροάσεις» της μακαρθικής Αμερικής του 1947 και τη μαύρη λίστα των «Hollywood Ten», σεναριογράφων και σκηνοθετών στις Η.Π.Α. που χαρακτηρίστηκαν ανεπιθύμητοι και λογοκρίθηκαν. 

Μετά από μια προσωπική του περιπέτεια με την αστυνομία ο Μπράντμπερι έγραψε τον «Pedestrian» μέσα σε εννιά μέρες. Μεταξύ 1947 και 1948 έγραψε το διήγημα «Bright Phoenix», που δημοσιεύθηκε τον Μάιο του 1963 στο «Magazine of Fantasy & Science Fiction», με θέμα ένα βιβλιοθηκάριο που αντιμετωπίζει πυρπόληση των βιβλίων του από έναν Επικεφαλής Λογοκριτή. Ο συνδυασμός των δύο κειμένων θα μεταπλαθόταν στον «Πυροσβέστη» και αργότερα στο «Fahrenheit 451». Στην Αμερική της Επιτροπής Αντιαμερικανικών Ενεργειών το βιβλίο χαρακτηρίστηκε ανεπιθύμητο, αλλά εκδόθηκε αργότερα αποσπασματικά στο Σικάγο. 

Ο Φρανσουά Τριφό μετέφερε το 1966 το έργο στον κινηματογράφο, ενώ το 1979 ο ίδιος ο συγγραφέας το ξανάγραψε για το θέατρο, επεμβαίνοντας σημαντικά στο αρχικό περιεχόμενο του κειμένου και δημιουργώντας έτσι τη βάση για ένα πολύ ενδιαφέρον θεατρικό ανέβασμα. Το σεναριακό τέλος με την Κλαρίς ζωντανή μέσα στην κοινότητα των «βιβλιοφάγων» του δάσους τον ενθουσίασε, κι έτσι υιοθέτησε αυτήν την εκδοχή στη θεατρική διασκευή του έργου του.

* Ο ΝΙΚΟΣ ΞΕΝΙΟΣ είναι εκπαιδευτικός και συγγραφέας.

Ακολουθήστε την bookpress.gr στο Google News και διαβάστε πρώτοι τα θέματα που σας ενδιαφέρουν.


ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

«Θέλω να δω τον Πάπα» – Η 85χρονη οπερέτα του Θεόφραστου Σακελλαρίδη, επίκαιρη και απολαυστική

«Θέλω να δω τον Πάπα» – Η 85χρονη οπερέτα του Θεόφραστου Σακελλαρίδη, επίκαιρη και απολαυστική

Για την οπερέτα του Θεόφραστου Σακελλαρίδη «Θέλω να δω τον Πάπα!», σε μουσική διεύθυνση Νίκου Βασιλείου και σκηνοθεσία Νατάσας Τριανταφύλλη, η οποία παρουσιάζεται στην Εναλλακτική Σκηνή της Εθνικής Λυρικής Σκηνής μέχρι και τις 16 Φεβρουαρίου.

Γράφει η Έλενα Χουζούρη

...
«MAMI» του Μάριο Μπανούσι, στη Στέγη Ιδρύματος Ωνάση – Ποικίλες πτυχές της θηλυκής υπόστασης

«MAMI» του Μάριο Μπανούσι, στη Στέγη Ιδρύματος Ωνάση – Ποικίλες πτυχές της θηλυκής υπόστασης

«MAMI» του Μάριο Μπανούσι, στη Στέγη Ιδρύματος Ωνάση. «Έντονες επιρροές από τον Καστελούτσι και τον Παπαϊωάννου, εξαιρετική μουσική υπόκρουση». Φωτογραφίες © Ανδρέας Σιμόπουλος

Γράφει ο Νίκος Ξένιος

Το «ΜΑΜΙ» του ...

«Έντα Γκάμπλερ» του Χένρικ Ίψεν, σε σκηνοθεσία Δημήτρη Καραντζά – Μοιραία σύγκρουση με το φράγμα των κοινωνικών συμβάσεων

«Έντα Γκάμπλερ» του Χένρικ Ίψεν, σε σκηνοθεσία Δημήτρη Καραντζά – Μοιραία σύγκρουση με το φράγμα των κοινωνικών συμβάσεων

Για την παράσταση «Έντα Γκάμπλερ» του Χένρικ Ίψεν, σε σκηνοθεσία Δημήτρη Καραντζά, στο θέατρο Προσκήνιο. © Φωτογραφίες: Γκέλυ Καλαμπάκα

Γράφει ο Νίκος Ξένιος

Ο Δημήτρης Καραντζάς σκηνοθετεί στο θέατρο «Προσκήνιο» την ...

ΠΡΟΣΦΑΤΑ ΑΡΘΡΑ

7 θεατρικές φωνές στις εκδόσεις Βακχικόν

7 θεατρικές φωνές στις εκδόσεις Βακχικόν

Επτά νέες θεατρικές εκδόσεις που κυκλοφόρησαν το τελευταίο διάστημα από τις εκδόσεις Βακχικόν. 

Επιμέλεια: Book Press

Λιώνουν οι πάγοι, Βίκυ Κλεφτογιάννη

...
«Ανήκουστος βλάβη» του Ντέιβιντ Λοτζ (κριτική) – Μια καυστική παρωδία των campus novels

«Ανήκουστος βλάβη» του Ντέιβιντ Λοτζ (κριτική) – Μια καυστική παρωδία των campus novels

Για το μυθιστόρημα του Ντέιβιντ Λοτζ (David Lodge) «Ανήκουστος Βλάβη», που κυκλοφορεί στα ελληνικά από τις εκδόσεις Κυψέλη σε μετάφραση Έφης Τσιρώνη.

Γράφει ο Αντώνης Γουλιανός

Στο μυθιστόρημά του Deaf Sentence (με...

Εκδήλωση για τη συλλογή διηγημάτων του Δήμου Χρυσού «Ο ερημίτης του Ραχμαντάν και άλλες ιστορίες»

Εκδήλωση για τη συλλογή διηγημάτων του Δήμου Χρυσού «Ο ερημίτης του Ραχμαντάν και άλλες ιστορίες»

Παρουσίαση της συλλογής διηγημάτων του Δήμου Χρυσού «Ο ερημίτης του Ραχμαντάν και άλλες ιστορίες», τη Δευτέρα 17 Φεβρουαρίου.

Επιμέλεια: Book Press

Τη Δευτέρα 17 Φεβρουαρίου, στις 19:30, η Αλυσίδα Πολιτισμού IANOS και ...

ΠΡΟΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ

«Στη σκόνη» της Μοργκάνα Κρέτζμαν (προδημοσίευση)

«Στη σκόνη» της Μοργκάνα Κρέτζμαν (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα της Βραζιλιάνας Μοργκάνα Κρέτζμαν [Morgana Kretzmann] «Στη σκόνη» (μτφρ. Ζωή Καραμπέκιου), το οποίο θα κυκλοφορήσει τις επόμενες μέρες από τις εκδόσεις Βακχικόν.

Επιμέλεια: Κωστας Αγοραστός

Ρόδια και Τσιγάρα

...
«Απάρνηση» του Άρη Μαραγκόπουλου (προδημοσίευση)

«Απάρνηση» του Άρη Μαραγκόπουλου (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπασμάτων από το μυθιστόρημα του Άρη Μαραγκόπουλου «Απάρνηση», το οποίο θα κυκλοφορήσει στις 24 Φεβρουαρίου από τις εκδόσεις Τόπος.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Επιφάνεια Ι
(Ο Νικόλας δεν είναι πια εδώ)

...
«Ψυχή ντυμένη αέρα» της Έλενας Χουζούρη (προδημοσίευση)

«Ψυχή ντυμένη αέρα» της Έλενας Χουζούρη (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από τη μελέτη της Έλενας Χουζούρη «Ψυχή ντυμένη αέρα – Ανθούλα Σταθοπούλου - Βαφοπούλου: Η μούσα της μεσοπολεμικής Θεσσαλονίκης», η οποία θα κυκλοφορήσει το επόμενο διάστημα από τις εκδόσεις Επίκεντρο.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Η Μάγε...

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

«Τι να διαβάσω;» – 15 επανεκδόσεις ελληνικής πεζογραφίας που έρχονται στα βιβλιοπωλεία το επόμενο διάστημα

«Τι να διαβάσω;» – 15 επανεκδόσεις ελληνικής πεζογραφίας που έρχονται στα βιβλιοπωλεία το επόμενο διάστημα

Δεκαπέντε βιβλία πεζογραφίας, εξαντλημένα (τα περισσότερα), επανεκδίδονται και διεκδικούν νέους αναγνώστες.

Γράφει ο Κώστας Αγοραστός

Νίκος Καζαντζάκης, Ταξιδεύοντας: Αγγλία (εκδ. Διόπτρα)

...
«Τι να διαβάσω;» – 15 βιβλία ελληνικής πεζογραφίας που κυκλοφορούν το επόμενο διάστημα

«Τι να διαβάσω;» – 15 βιβλία ελληνικής πεζογραφίας που κυκλοφορούν το επόμενο διάστημα

Δεκαπέντε βιβλία ελληνικής πεζογραφίας (μυθιστορήματα, νουβέλες και διηγήματα) που αναμένουμε τις επόμενες μέρες ή εβδομάδες. Στην κεντρική εικόνα, ο Αλέξης Πανσέληνος, η Μάρω Βαμβουνάκη και ο Μιχάλης Μοδινός.

Γράφει ο Κώστας Αγοραστός

Μυθιστ...

Σίρλεϊ Τζάκσον (1916-1965): Η ευαίσθητη μάγισσα των αμερικανικών γραμμάτων

Σίρλεϊ Τζάκσον (1916-1965): Η ευαίσθητη μάγισσα των αμερικανικών γραμμάτων

Η Σίρλεϊ Τζάκσον [Shirley Jackson, 1916-1965] ήταν πολλά περισσότερα από μια συγγραφέας ιστοριών τρόμου. Με άξονα δύο βιβλία της που κυκλοφόρησαν ή επανακυκλοφόρησαν πρόσφατα «Η λοταρία και άλλες ιστορίες» (μτφρ. Χρυσόστομος Τσαπραΐλης) και «Ζούσαμε πάντα σε ένα κάστρο» (μτφρ. Βάσια Τζανακάρη) από τις εκδόσεις ...

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

Newsletter

Θέλω να λαμβάνω το newsletter σας
ΕΓΓΡΑΦΗ

ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΗΣ ΧΡΟΝΙΑΣ

ΦΑΚΕΛΟΙ