alt

Για τις περφόρμανς των Arkadi Zaides «Talos» και Julien Gosselin «1993», οι οποίες παρουσιάστηκαν στο Φεστιβάλ Αθηνών και Επιδαύρου.

Του Νίκου Ξένιου

Δύο περφόρμανς με παραπλήσιο θέμα (μιαν Ευρώπη απογοητευτική) στο ξεκίνημα του Φεστιβάλ Αθηνών: η ποιότητα της πρώτης απορρέει από τη σκληρή φόρμα, την απλότητα της παραβολής που τη διακρίνει, τον αφηγηματικό της χαρακτήρα που παραπέμπει σε διάλεξη. Της δεύτερης, εμπνευσμένης και υπερβολικής, το θέμα είναι μια νέα Ευρώπη και μια νέα μορφή εθνικισμού. Και οι δυο παραστάσεις τίθενται κριτικά απέναντι στα οράματα της ενωμένης Ευρώπης. Ο Αρκάντι Ζάιντες είναι πολύ πιο μαχητικός και ελάχιστα θεατρικός, ενώ ο Ζυλιέν Γκοσλέν πολύ πιο θεωρητικός και με υψηλές προσδοκίες σκηνικού πειραματισμού. Με προφητικό τόνο  μιλά για το τέλος των ψευδαισθήσεων μιας Ευρώπης που βάδισε «εντός» Ιστορίας με μια σειρά πολεμικών συρράξεων και υποτίθεται ότι έκλεισε τον αιματηρό αυτόν κύκλο με τους δύο παγκοσμίους πολέμους του εικοστού αιώνα, την πτώση του τείχους του Βερολίνου, την κατάφωρη απομυθοποίηση των φασιστικών και κομμουνιστικών καθεστώτων και τον μεγάλο πόλεμο της πρώην Γιουγκοσλαβίας. Ως τελευταίο «ιστορικό» σταθμό αυτής της πορείας εθνικιστικής υστερίας αναφέρει τον ντεγκωλισμό. Και κατόπιν υπονομεύει την ίδια του την τοποθέτηση.

Αρκάντι Ζάιντες

Σε ένα οργουελικό σκηνικό διαρκούς ελέγχου και συνεσταλμένης βίας, η Ευρώπη πρόκειται να αναθέσει σε ημιαυτόνομα ρομπότ την άμυνά της απέναντι στους επήλυδες.

Ο Αρκάντι Ζάιντες ως θέμα της ταινίας του επιλέγει τις νέες τεχνολογίες ρομποτικής βάσει των οποίων η Ευρώπη προγραμματίζει να διαφυλάξει τα σύνορά της από ό,τι κρίνει ως ξένο και αλλότριο. Ήδη από την παράσταση του Αρκάντι Ζάιντες στην Πειραιώς 260 έχουμε ένα πορτρέτο ξενοφοβικό της Ευρώπης, που ξεκινά από την αρχαιότητα. Η ξενηλασία, όμως, είναι κάτι πολύ πιο σύνθετο στην περφόρμανς του λευκορρώσου χορογράφου και σκηνοθέτη: ευθύς εξαρχής διακρίνει θεωρητικά τους «εντός» και τους «εκτός», ως εάν επρόκειτο για δύο αυτονόητα διακριτές ομάδες, και μάλιστα με αξιολογικό κριτήριο. Σε πληροφοριακό, αυστηρά επιταχυνόμενο τόνο αφήγησης και γεμάτο υπαινιγμούς σπικάζ, ο περφόρμερ εμφανίζει μιαν εφιαλτική προοπτική. Οι γαλάζιες κουκίδες των μεταναστών κινούνται στην παραμεθόριο κόκκινη γραμμή, κατά μήκος της οποίας βρίσκονται παρατεταγμένες οι μαύρες κουκίδες των «φυλάκων» των ορίων. Τα όρια δεν τίθενται μόνο με κριτήριο την εθνολογική διάκριση, αλλά με κριτήριο ευρύτερα πολιτισμικό. Σε ένα οργουελικό σκηνικό διαρκούς ελέγχου και συνεσταλμένης βίας, η Ευρώπη πρόκειται να αναθέσει σε ημιαυτόνομα ρομπότ την άμυνά της απέναντι στους επήλυδες. Η παράσταση αντλεί τον τίτλο της από τον τίτλο αυτού του πρότζεκτ: «Τάλως», ένα πανάκριβο πρόγραμμα ρομποτικής για τη δημιουργία μηχανικών συνοριοφυλάκων τηλεκατευθυνόμενων όπου συμμετείχε, μεταξύ επτά χωρών, και η Ελλάδα: ο μυθικός ήρωας/ρομπότ της αρχαιότητας, που με τον όγκο του, τη μεταλλική του υπόσταση και την καυτή σαν σίδερο αγκαλιά του εξολοθρεύει όποιον αποπειράται να παραβιάσει τα θαλάσσια σύνορα της Κρήτης. Ένα δώρο που έκανε ο Δίας στην Ευρώπη, ούτως ώστε να τη διαφυλάξει από κάθε εξωτερικό κίνδυνο. 

alt

Ζυλιέν Γκοσλέν 

Ο Μπελανζέ παρουσιάζει τη «ζούγκλα» του Καλαί ως μια Νέα Πόλη (μια νέα Ουτοπία;) που φέρει τον χαρακτήρα του κοσμοπολιτισμού, την εμβληματική ποιότητα της παγκοσμιοποίησης, ταυτίζοντας το οικουμενικό στοιχείο με ένα στρατόπεδο συγκέντρωσης προσφύγων.

Έπειτα από τον Φαούστο Παραβιθίνο, τη γερμανίδα Άντζα Χίλινγκ, τον Ρομπέρτο Μπολάνιο και τα «Στοιχειώδη Σωματίδια» του Μισέλ Ουελμπέκ, ο Ζυλιέν Γκοσλέν επισκέπτεται το πολιτικό κείμενο «1993» του Ωρελιάν Μπελανζέ. Oρμώμενος από τις κοινότητες μεταναστών του Nord Pas, o νέος σκηνοθέτης παρουσιάζει δεκατέσσερεις σπουδαστές του Erasmus (προγράμματος πολιτιστικών, μορφωτικών ανταλλαγών που ξεκίνησε το 1992 στην Ευρωπαϊκή Ένωση με στόχο την εξασφάλιση κοινών στόχων ειρήνης και συμφιλίωσης, δημοκρατίας και ανθρωπίνων δικαιωμάτων) γιορτάζουν σε μια φιέστα και εκφωνούν εκτενή αποσπάσματα του συγγράμματος του Φράνσις Φουκουγιάμα Το Τέλος της Ιστορίας και ο Τελευταίος Άνθρωπος, ενώ οι ίδιοι είναι μετανάστες εντός Ευρώπης. Δεν πρόκειται για ανθρώπινα υποκείμενα με συγκεκριμένες ταυτότητες, ούτε για απρόσωπο σύνολο, για «μάζα», με την κοινωνικολογική χροιά του όρου. Πίσω από τον Φουκουγιάμα κρύβεται η προφητεία για το «τέλος της Ιστορίας» του Χέγκελ και όλα δείχνουν πως πραγματοποιείται αυτό το μυθολόγημα. 

Οι ηθοποιοί υποδύονται άμορφες σκιές, που λειτουργούν ως «συμπτώματα» ενός νέου κοινωνιολογικού φαινομένου. Ο Μπελανζέ παρουσιάζει τη «ζούγκλα» του Καλαί ως μια Νέα Πόλη (μια νέα Ουτοπία;) που φέρει τον χαρακτήρα του κοσμοπολιτισμού, την εμβληματική ποιότητα της παγκοσμιοποίησης, ταυτίζοντας το οικουμενικό στοιχείο με ένα στρατόπεδο συγκέντρωσης προσφύγων. Αυτοί είναι και οι τελευταίοι που θα πιστέψουν (εν είδει θρησκευτικής προσήλωσης, και με το ομοίωμα της Ιωάννας της Λωραίνης να στέκει από πίσω τους) σε όλες τις ύστατες φάσεις του εκμοντερνισμού της Ευρώπης, μιλώντας τόσο την αγγλοσαξονική διάλεκτο, όσο και τη λατινική του Έρασμου, σε μια λογοδιάρροια άνευ προηγουμένου υπό τους ήχους της μουσικής του Γκιγιώμ Μπασλέ και τους εκτυφλωτικούς φωτισμούς νέον του Νικολά Ζουμπέρ. Αυτή η παρέα πολυεθνικής σύνθεσης πίνει και χορεύει στους ρυθμούς μιας eurodance μουσικής, εν αναμονή κάποιου σημαντικού, καθοριστικού γεγονότος. Με ιδιαίτερη επιθετικότητα, που υπογραμμίζεται από τη ρυθμική βιαιότητα της μουσικής και τις έντονες κινήσεις, τη σεξουαλική ελευθεριότητα και την εκτεταμένη χρήση ναρκωτικών, η ομάδα αυτή των ανθρώπων έχει ένα κοινό άξονα ιδεολογικό, αδιευκρίνιστο μεν αλλά σαφώς συνδεδεμένο με ένα νέο τύπο εθνικισμού, μια νέα αντίληψη του «ανήκειν».

Εκεί, στις εσχατιές του Καλαί, εκεί όπου κάπου συγκεντρώθηκαν όλοι οι μετανάστες σε μια μεγάλη εγκατάσταση αντίσκηνων και περίμεναν να μεταβούν στη Μεγάλη Βρετανία ή να παροχετευθούν στο εσωτερικό της Ευρώπης, τώρα υπάρχει η απόλυτη ερημιά.

Η Ευρώπη μεταμορφώνεται σε Καλιφόρνια. Η φιλελεύθερη κοινοβουλευτική δημοκρατία ομογενοποιεί τα πάντα. Οι πόλεμοι σταματούν. Οι άνθρωποι αναζητούν την καταναλωτική ηδονή. Τα έργα ολοκλήρωσης του τούνελ της Μάγχης είναι έτοιμα. Με την ομάδα του Groupe 43 ο Γκοσλέν θέτει υπό αίρεσιν, χωρίς να τον καταρρίπτει, τον μύθο της ειρηνικής Ευρώπης, συνδέοντας το Καλαί με το άλλο υπόγειο μεγαθήριο τούνελ, τον επιταχυντή σωματιδίων του CERΝ, στη Γενεύη. Το κείμενο βρίθει μεγαλαυχίας και το πομπώδες ύφος του αυτομάτως παράγει την αίσθηση της ειρωνείας. Με την κατασκευή μεγαλόπνοων έργων όπως το τούνελ της Γενεύης και το τούνελ της Μάγχης έρχεται, λέει το μεγαλόπνοο κείμενο του Μπελανζέ, μια εποχή του «τέλους της Ιστορίας», μια εποχή όπου οι Ευρωπαίοι θα υπνώττουν ακατάπαυστα, επαναπαυμένοι στο είδωλο της επιστημονικής επάρκειας και της τεχνολογικής υπεροχής. Εκεί, στις εσχατιές του Καλαί, εκεί όπου κάπου συγκεντρώθηκαν όλοι οι μετανάστες σε μια μεγάλη εγκατάσταση αντίσκηνων και περίμεναν να μεταβούν στη Μεγάλη Βρετανία ή να παροχετευθούν στο εσωτερικό της Ευρώπης, τώρα υπάρχει η απόλυτη ερημιά. Το Καλαί βρίσκεται στην καρδιά αυτού του τελευταίου σταδίου, που φαίνεται να σηματοδοτεί την αρχή μιας Ευρώπης ενωμένης υπό το κοινό όραμα της Ειρήνης, του μοιράσματος, του Μοντερνισμού. Τι απέμεινε σήμερα από αυτόν τον πόθο; Τι απέγινε με το Καλαί; Η Ευρώπη δεν μπορεί να χωρέσει τα έθνη που ακόμη ζουν στα πλαίσια της Ιστορίας. Τα ευρωπαϊκά παράλια είναι αφιλόξενα, οι σιδηροδρομικοί συρμοί, τα κιγκλιδώματα κατά μήκος των εθνικών οδών, όλη η μοντέρνα δόμηση του οδικού δικτύου και η εξακτίνωση προς τις Κάτω Χώρες και τη Γαλλία που περιμένει τους νεοφερμένους, όλα συνθέτουν έναν άξενο, μυστηριώδη χωροχρόνο και επιφυλάσσουν ένα αλλότριο, παραξενιστικό μέλλον. Ο οπερατέρ παρακολουθεί κάθε λεπτομέρεια της σκηνικής δράσης κι εμείς τη βλέπουμε σε μεγαοθόνη. Το καυτό, κόκκινο φως του πάρτυ μετατρέπεται σε παγερό, φασιστικό φως και όλα ακινητοποιούνται. Ακούγεται η κραυγή «Τράβα!». Ένα όπλο είναι έτοιμο να ρίξει. Και εκεί το «Je suis Charlie» μετατρέπεται σε «Je suis Charles Martel», υπανισσόμενο σαφέστατα την ισλαμοφοβία και τη μάχη του Τουρ ή Πουατιέ, όταν η Γαλλία διαφύλαξε τα σύνορά της από τον «αραβικό κίνδυνο». 

* Ο ΝΙΚΟΣ ΞΕΝΙΟΣ είναι εκπαιδευτικός και συγγραφέας.

Ακολουθήστε την bookpress.gr στο Google News και διαβάστε πρώτοι τα θέματα που σας ενδιαφέρουν.


ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

«MAMI» του Μάριο Μπανούσι, στη Στέγη Ιδρύματος Ωνάση – Ποικίλες πτυχές της θηλυκής υπόστασης

«MAMI» του Μάριο Μπανούσι, στη Στέγη Ιδρύματος Ωνάση – Ποικίλες πτυχές της θηλυκής υπόστασης

«MAMI» του Μάριο Μπανούσι, στη Στέγη Ιδρύματος Ωνάση. «Έντονες επιρροές από τον Καστελούτσι και τον Παπαϊωάννου, εξαιρετική μουσική υπόκρουση». Φωτογραφίες © Ανδρέας Σιμόπουλος

Γράφει ο Νίκος Ξένιος

Το «ΜΑΜΙ» του ...

«Η δύναμη της συνήθειας» του Τόμας Μπέρνχαρντ, σε σκηνοθεσία Γιάννου Περλέγκα

«Η δύναμη της συνήθειας» του Τόμας Μπέρνχαρντ, σε σκηνοθεσία Γιάννου Περλέγκα

Για την παράσταση «Η δύναμη της συνήθειας» του Τόμας Μπέρνχαρντ, σε σκηνοθεσία Γιάννου Περλέγκα, στο Θέατρο Ροές. Μαζί με τον Περλέγκα παίζουν τα μέλη της ομάδας «κι όμΩς κινείται».

Γράφει ο Νίκος Ξένιος

Στο θέατρο «Ροές» ο ...

«Φλάι» της Στέλλας Ζαφειροπούλου, σε σκηνοθεσία Πέπης Μοσχοβάκου – Η μύγα που μας μεταφορφώνει σε ανθρώπους

«Φλάι» της Στέλλας Ζαφειροπούλου, σε σκηνοθεσία Πέπης Μοσχοβάκου – Η μύγα που μας μεταφορφώνει σε ανθρώπους

«Φλάι» της Στέλλας Ζαφειροπούλου, σε σκηνοθεσία Πέπης Μοσχοβάκου, στο Θέατρο Όλβιο, με πρωταγωνίστρια τη Λίλη Τσεσματζόγλου.

Γράφει ο Νίκος Ξένιος

Ο μονόλογος «Φλάι» της Στέλλας Ζαφειροπούλου ανέδειξε τη συγγραφέα πριν από εννέα χρόνια, παράλληλα ...

ΠΡΟΣΦΑΤΑ ΑΡΘΡΑ

«MAMI» του Μάριο Μπανούσι, στη Στέγη Ιδρύματος Ωνάση – Ποικίλες πτυχές της θηλυκής υπόστασης

«MAMI» του Μάριο Μπανούσι, στη Στέγη Ιδρύματος Ωνάση – Ποικίλες πτυχές της θηλυκής υπόστασης

«MAMI» του Μάριο Μπανούσι, στη Στέγη Ιδρύματος Ωνάση. «Έντονες επιρροές από τον Καστελούτσι και τον Παπαϊωάννου, εξαιρετική μουσική υπόκρουση». Φωτογραφίες © Ανδρέας Σιμόπουλος

Γράφει ο Νίκος Ξένιος

Το «ΜΑΜΙ» του ...

Κώστας Λογαράς: «Πρώτη φορά ταξίδεψα πέρα απ’ τα όρια της γειτονιάς μου με τον Ιούλιο Βερν»

Κώστας Λογαράς: «Πρώτη φορά ταξίδεψα πέρα απ’ τα όρια της γειτονιάς μου με τον Ιούλιο Βερν»

«Ο έφηβος» και «Ο νεαρός Τέρλες» τον ώθησαν στην ενδοσκόπιση και τη γραφή, ενώ επανέρχεται στην «Ιστορία ενός αιχμαλώτου» ως πρότυπο γλώσσας και ύφους. Αυτά είναι κάποια από τα βιβλία της ζωής του Κώστα Λογαρά.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

...
«Η δύναμη της συνήθειας» του Τόμας Μπέρνχαρντ, σε σκηνοθεσία Γιάννου Περλέγκα

«Η δύναμη της συνήθειας» του Τόμας Μπέρνχαρντ, σε σκηνοθεσία Γιάννου Περλέγκα

Για την παράσταση «Η δύναμη της συνήθειας» του Τόμας Μπέρνχαρντ, σε σκηνοθεσία Γιάννου Περλέγκα, στο Θέατρο Ροές. Μαζί με τον Περλέγκα παίζουν τα μέλη της ομάδας «κι όμΩς κινείται».

Γράφει ο Νίκος Ξένιος

Στο θέατρο «Ροές» ο ...

ΠΡΟΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ

«Ψυχή ντυμένη αέρα» της Έλενας Χουζούρη (προδημοσίευση)

«Ψυχή ντυμένη αέρα» της Έλενας Χουζούρη (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από τη μελέτη της Έλενας Χουζούρη «Ψυχή ντυμένη αέρα – Ανθούλα Σταθοπούλου - Βαφοπούλου: Η μούσα της μεσοπολεμικής Θεσσαλονίκης», η οποία θα κυκλοφορήσει το επόμενο διάστημα από τις εκδόσεις Επίκεντρο.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Η Μάγε...

«(Α)Κατάλληλο Timing» της Ελένης Αλεξανδροπούλου (προδημοσίευση)

«(Α)Κατάλληλο Timing» της Ελένης Αλεξανδροπούλου (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από τη συλλογή διηγημάτων της Ελένης Αλεξανδροπούλου «(Α)Κατάλληλο Timing», η οποία θα κυκλοφορήσει τις επόμενες μέρες από τις εκδόσεις Νίκας.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

«Ο Αύγουστος, όσο μεγαλώνεις, μοιάζει πικρός. Οι περισ...

«Mind the gap» του Λάζαρου Αλεξάκη (προδημοσίευση)

«Mind the gap» του Λάζαρου Αλεξάκη (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από τη συλλογή διηγημάτων του Λάζαρου Αλεξάκη «Mind the gap», η οποία θα κυκλοφορήσει στις 5 Φεβρουαρίου από τις εκδόσεις Διόπτρα.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Είχε φτάσει σε μικρή απόσταση από τη βιτρίνα, και το νυχτεριν...

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

«Τι να διαβάσω;» – 15 επανεκδόσεις ελληνικής πεζογραφίας που έρχονται στα βιβλιοπωλεία το επόμενο διάστημα

«Τι να διαβάσω;» – 15 επανεκδόσεις ελληνικής πεζογραφίας που έρχονται στα βιβλιοπωλεία το επόμενο διάστημα

Δεκαπέντε βιβλία πεζογραφίας, εξαντλημένα (τα περισσότερα), επανεκδίδονται και διεκδικούν νέους αναγνώστες.

Γράφει ο Κώστας Αγοραστός

Νίκος Καζαντζάκης, Ταξιδεύοντας: Αγγλία (εκδ. Διόπτρα)

...
«Τι να διαβάσω;» – 15 βιβλία ελληνικής πεζογραφίας που κυκλοφορούν το επόμενο διάστημα

«Τι να διαβάσω;» – 15 βιβλία ελληνικής πεζογραφίας που κυκλοφορούν το επόμενο διάστημα

Δεκαπέντε βιβλία ελληνικής πεζογραφίας (μυθιστορήματα, νουβέλες και διηγήματα) που αναμένουμε τις επόμενες μέρες ή εβδομάδες. Στην κεντρική εικόνα, ο Αλέξης Πανσέληνος, η Μάρω Βαμβουνάκη και ο Μιχάλης Μοδινός.

Γράφει ο Κώστας Αγοραστός

Μυθιστ...

Σίρλεϊ Τζάκσον (1916-1965): Η ευαίσθητη μάγισσα των αμερικανικών γραμμάτων

Σίρλεϊ Τζάκσον (1916-1965): Η ευαίσθητη μάγισσα των αμερικανικών γραμμάτων

Η Σίρλεϊ Τζάκσον [Shirley Jackson, 1916-1965] ήταν πολλά περισσότερα από μια συγγραφέας ιστοριών τρόμου. Με άξονα δύο βιβλία της που κυκλοφόρησαν ή επανακυκλοφόρησαν πρόσφατα «Η λοταρία και άλλες ιστορίες» (μτφρ. Χρυσόστομος Τσαπραΐλης) και «Ζούσαμε πάντα σε ένα κάστρο» (μτφρ. Βάσια Τζανακάρη) από τις εκδόσεις ...

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

Newsletter

Θέλω να λαμβάνω το newsletter σας
ΕΓΓΡΑΦΗ

ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΗΣ ΧΡΟΝΙΑΣ

ΦΑΚΕΛΟΙ