rodrigo garcia

Για την παράσταση του Rodrigo Garcia, 4, η οποία παρουσιάστηκε στην Πειραιώς 260, στο πλαίσιο του Φεστιβάλ Αθηνών.

Του Νίκου Ξένιου

Με το «Τέσσερα», την πρόσφατη δημιουργία του, ο άλλοτε πρωτοπόρος ισπανο-αργεντίνος σκηνοθέτης Ροντρίγκο Γκαρσία απαιτεί από το σύγχρονο κοινό να αναζητήσει νοήματα σε μια περφόρμανς χωρίς συνοχή, που ανακαλεί την παιδική ηλικία με παράδοξο τρόπο.

Επικεντρώνεται στη σεξουαλική καταπίεση, γελοιοποιώντας τις πολιτιστικές επιλογές του σύγχρονου καταναλωτή και ταυτίζοντάς τες με χιουμοριστικά «βελάκια» και υπαινιγμούς για τη σεξουαλική στέρηση. Δοκιμασία στην υπομονή μας και άρνηση να χειροκροτήσουμε προχθές, στο φεστιβάλ Αθηνών, Πειραιώς 260.

Σεξ, σεξ, σεξ και ξερό ψωμί

Σαρκοφάγα φυτά ταΐζονται με μικρά σκουλήκια σε μια σαφέστατη αναφορά στον φόβο ευνουχισμού που υποκρύπτει η σεξουαλική επαφή, ενώ κάθε μορφή πνευματικότητας σαρκάζεται ανεπιφύλακτα.

Σαρκοφάγα φυτά ταΐζονται με μικρά σκουλήκια σε μια σαφέστατη αναφορά στον φόβο ευνουχισμού που υποκρύπτει η σεξουαλική επαφή, ενώ κάθε μορφή πνευματικότητας σαρκάζεται ανεπιφύλακτα: το υποκείμενο δεν μπορεί να προχωρήσει πέρα από τη σελίδα 5 των Αδελφών Καραμάζοβ, πέρα από τη σελίδα 14 του Πόλεμος και Ειρήνη, πέρα από τη δεύτερη σελίδα του Μαιτρ και η Μαργαρίτα, πέρα από τη σελίδα 17 του Ανθρώπου χωρίς Ιδιότητες, πέρα από την εισαγωγή της Έρημης Χώρας: αυτό που, κατά τη σεξιστική προσέγγιση του σκηνοθέτη, εμποδίζει την υγιή ανάπτυξη της πνευματικότητας είναι ο αιμάσσων φαλλός των ανδρών ή το υγρό αιδοίο των γυναικών. Για να υποστηρίξει την κοινοτοπία αυτής της τοποθέτησης, ο σκηνοθέτης δηλώνει, σε συνέντευξή του, πως πρόκειται για έναν, υποτίθεται, εκλεκτικιστικού χαρακτήρα «μεταφυσικό» προβληματισμό, εκπεφρασμένο σε τρία διαφορετικά ιδιόλεκτα.

Το langage των ποιητικών σπαραγμάτων που απαγγέλλονται off voice όντως διαφοροποιείται από αφηγητή σε αφηγητή. Οι εσωτερικοί μονόλογοι που συνοδεύουν, ποιητικώ τω τρόπω, τα σκηνικά δρώμενα της παράστασης εξασφαλίζουν μια μορφή αποστασιοποίησης, εισάγουν τον θεατή στον ιδιωτικό χώρο ενός ανώνυμου ομιλητή και κατά πάσαν πιθανότητα ταυτίζονται με το alter ego του σκηνοθέτη, που υποδύεται ότι έχει διαβάσει τους κλασικούς και τους έχει απορρίψει: η μέθοδος γίνεται τόσο πιο αποτελεσματική όσο το κείμενο και τα τεκταινόμενα επί σκηνής δεν συνάδουν προς την εξαγωγή νοήματος: αυτό βεβαίως γίνεται σκόπιμα, καθώς μια πλειάδα θυμοσοφικών «ανατροπών» της λογικής συνθέτουν ένα τεράστιο ταμπλώ ετερόκλητων υπερρεαλιστικών επαγωγών. Ο Χουάν Λοριέντε, ντυμένος σαν τενίστας, στοχεύει την κλειτορίδα της άγνωστης «καταγωγής του κόσμου» του Γκιστάβ Κουρμπέ, από το Μουσείο Orsay, προκαλώντας της ηχηρούς κοσμογονικούς οργασμούς, ενώ βλέπουμε το γνωστό βίντεο με το ξέσπασμα του πρωταθλητή του τένις Μάκ Ένροου. Who gives a damn?

Μορφές που απλώς υποκαθιστούν τη θεατρική φόρμα

Πρόκειται για πρόθεση αβανγκαρντισμού που προσκρούει σε προηγούμενες πρωτοπορίες, ενώ παιδικά φαντάσματα από το ωρολογοποιείο του Μπουένος Άιρες προκαλούν απλώς μελαγχολία.

Στην παράσταση ήταν παραπάνω από εμφανές το άγχος του δημιουργού για να αποδείξει πως ελέγχει τα μέσα του και πως έχει κάτι συγκεκριμένο να δηλώσει: η φράση «Το σούρουπο έπεσε σαν σκατό» δεν λέει τίποτε απολύτως, ιδιαίτερα αν συνοδεύεται από την Τετάρτη του Μπετόβεν και από μια διαφάνεια της πλημμυρισμένης Αίθουσας των Κατόπτρων από τις Βερσαλίες. Πρόκειται για πρόθεση αβανγκαρντισμού που προσκρούει σε προηγούμενες πρωτοπορίες, ενώ παιδικά φαντάσματα από το ωρολογοποιείο του Μπουένος Άιρες (ενός ριζωμένου στην πολυθρόνα του θείου Luis και μιας υπερήλικης Tia Tota) προκαλούν απλώς μελαγχολία, ιδιαίτερα όταν τα ανασύρει η πληκτική αφήγηση ενός Σαμουράι σε δυο προέφηβες που μεταμορφώνονται σε Λολίτες, χορεύουν κούμπια, φωτογραφίζονται φιλάρεσκα και αμήχανα δίπλα στον σεξουαλικό υπαινιγμό μιας «λεοντής» από γδαρμένο λύκο και πίνουν τα κοκτέιλ τους καθισμένες σε μια σεζ λονγκ και ένα ζευγάρι απογυμνώνεται και καταβρέχεται πάνω σε ένα τεράστιο σαπούνι Μασσαλίας. «Δεν βρίσκεις εργαλείο για να φτιάξεις τον κινητήρα σου: και πρόκειται για τον δικό σου κινητήρα!», δηλώνει ένα από τα προβαλλόμενα κείμενα, απαντώντας στα εύλογα ερωτήματα του θεατή σχετικά με τα αδιέξοδα αυτής της θεατρίζουσας απόπειρας, που παρέθετε τα quotings σε «στάσιμα» βερμπαλιστικού καταιγισμού, ακινητοποιώντας τις κινήσεις των ηθοποιών και παγώνοντας την εικόνα, εν είδει διδασκαλίας.

Το μοναδικό ενδιαφέρον, εικαστικά και συμβολικά, στοιχείο της παράστασης ήταν ο τεράστιος, μεταλλικός και απαστράπτων ιστός αράχνης που συνέδεε στην εισαγωγή τους τέσσερεις ηθοποιούς. Όμως και αυτό έμεινε αναξιοποίητο. Το τι τράβηξαν οι ηθοποιοί (Gonzalo Cunill, Núria Lloansi, Juan Loriente και Juan Navarro) από εκεί και πέρα δεν λέγεται! Η εικονική πραγματικότητα της Sony, των τηλεπαιχνιδιών και των ηλεκτρονικών παιχνιδιών, τα κινούμενα σχέδια Looney Tunes του 1946 με την ενσωματωμένη βία, η λεξιπενία και η παθητικότητα υποκαθιστούν την ανθρώπινη πνευματικότητα: εκόμισας γλαύκα ες Αθήνας, φίλε! Τι το λειτουργικό έχει αυτό το ερμηνευτικό μοντέλο και τι το ρηξικέλευθο έχει αυτή η παραδοχή, όταν έχουν προηγηθεί ο Μπέκετ, ο Ιονέσκο, ο Πίντερ, ο Εντουάρντο Παβλόφσκι και η Γκριζέλντα Γκάμπαρο; Ή οι θαυμάσιες αναλύσεις του Ρολάν Μπαρτ;

alt

Ψηφιδωτό μελαγχολικών αφορισμών

Πρόκειται για μια κοινή ακαλαισθησία, που ως εξ εαυτής σε θέτει προ διλήμματος: είναι καινοτόμος και εικονοκλαστική ή απλώς διασκεδάζει τον δημιουργό και σε καλεί απλώς να υπηρετήσεις το κέφι του;

Θα αποκαλούσα την τοποθέτηση του σκηνοθέτη «cabotinage canaille»: με αυτό θέλω να πω ότι η μεταφορά για μιαν ανθρωπότητα που θέτει υπό αίρεσιν τις παλαιότερες παραδοχές της δεν προϋποθέτει τη συνεχή, φοβική παράθεση ενός απειλούμενου ζώου, η κοινοτοπία της οποίας απλώς «αποσυνθέτει» την ποιητικότητα και επαφίεται στο αισθητικό σοκ. Πρόκειται για μια κοινή ακαλαισθησία, που ως εξ εαυτής σε θέτει προ διλήμματος: είναι καινοτόμος και εικονοκλαστική ή απλώς διασκεδάζει τον δημιουργό και σε καλεί απλώς να υπηρετήσεις το κέφι του; Κυρίαρχος προβληματισμός είναι «γιατί ο βασιλικός μαραίνεται στην αυλή του σπιτιού, ενώ κάτι τέτοιο δεν συμβαίνει στο ανθοπωλείο». Και λοιπόν; Κάθε ανθρώπινη σχέση (αν υποτεθεί ότι κοντά στον βασιλικό ποτίζεται και η γλάστρα) ενέχει την προοπτική της αποσύνθεσης, κάθε εικαστική σύνθεση, ήδη από την εποχή του Βερμέερ και έως τον Γκρήναγουέη, αποτυπώνει το αρχικό στάδιο της φθοράς, κάθε σεξουαλική έλξη εκπίπτει σε αδιαφορία, κάθε πολιτικοκοινωνική ή πολιτιστική αξία φθείρεται και υποκαθίσταται από μιαν άλλη. 

Με ποια ουδό ανοχής το κοινό των ευρωπαϊκών σκηνών, και δη της Ναντέρ και του Μονπελιέ υποδέχεται τον ξεπερασμένο προβληματισμό ενός λατινοαμερικανού «μάτσο» δημιουργού που ίσως κάποτε είχε ένα έρεισμα, σήμερα όμως προκαλεί το χασμουρητό και τη θυμηδία.

Εκτός, δε, όλων των άλλων, έντονη σαρκοφαγική απαισιοδοξία κυριαρχεί στο ακαλαίσθητο αισθητικό σύμπαν του Γκαρσία: ο ενταφιασμός κάθε αισθητικής ολοκληρώνεται όταν το κοινό καλείται να γελοιοποιηθεί ανεβαίνοντας διαδραστικά επί σκηνής και η ηθοποιός Núria Lloansi, επενδεδυμένη με ένα κατακόκκινο sleeping bag, επιμένει να εκμαιεύσει από μιαν εθελόντρια «εάν αρέσκεται ή όχι στο doggystyle και γιατί», επιστρατεύοντας μιαν άστοχη σοβαροφάνεια, αυνανιζόμενη θορυβωδώς και στοχεύοντας στο σοκ του λεσβιακού frotti-frotta, διαδικασία που ξαναφέρνει το θέατρο τέσσερεις δεκαετίες πίσω: πόσοι σοβαροί λόγοι υπάρχουν για να αρέσκεται κανείς στο doggy style; Και ποιον ενδιαφέρει αυτό, τελικά;

Τέλος, ο «παπουτσωμένος» (και απαράδεκτα ταλαιπωρημένος) κόκκορας δεν συνθέτει κάποιο αξιομνημόνευτο σύμβολο, πέραν των βουντού της Αϊτής και του ανδρικού γεννητικού μορίου, που με εμμονικό τρόπο παραμένει επί σκηνής και παρίσταται σε όλη την ονειρική σύνθεση, ενώ ένα πολύχρωμο, τηλεκατευθυνόμενο, θορυβώδες έντομο υπερίπταται απειλητικά, αναγκάζοντας τον θεατή να συμβιβαστεί με την όχληση. Διερωτάται κανείς γιατί έγινε η επιλογή αυτής της παράστασης για το Φεστιβάλ Αθηνών. Κι, επίσης, με ποια ουδό ανοχής το κοινό των ευρωπαϊκών σκηνών, και δη της Ναντέρ και του Μονπελιέ (του θεατρικού κέντρου του οποίου προΐσταται ο Γκαρσία, υπό τον τίτλο Humain trop Humain) υποδέχεται τον ξεπερασμένο προβληματισμό ενός λατινοαμερικανού «μάτσο» δημιουργού που ίσως κάποτε είχε ένα έρεισμα, σήμερα όμως προκαλεί το χασμουρητό και τη θυμηδία.

* Ο ΝΙΚΟΣ ΞΕΝΙΟΣ είναι εκπαιδευτικός και συγγραφέας.

Ακολουθήστε την bookpress.gr στο Google News και διαβάστε πρώτοι τα θέματα που σας ενδιαφέρουν.


ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

«Ιππόλυτος (στα χέρια της Αφροδίτης)» και «Κατσούρμπος» (κριτική) – Δύο ιδιότυπες παραστάσεις στο Φεστιβάλ Αθηνών

«Ιππόλυτος (στα χέρια της Αφροδίτης)» και «Κατσούρμπος» (κριτική) – Δύο ιδιότυπες παραστάσεις στο Φεστιβάλ Αθηνών

Για την επαυξημένης πραγματικότητας παράσταση «Ιππόλυτος (στα χέρια της Αφροδίτης)» σε σκηνοθεσία Γιολάντας Μαρκοπούλου και το εκλαϊκευμένο «Κατσούρμπος» του Γεωργίου Χορτάτση σε σκηνοθεσία Γιάννου Περλέγκα, αμφότερα στην Πειραιώς 260, στο Φεστιβάλ Αθηνών. ...

«Ποιος θα της το πει;» του Αλέξανδρου Σταυρόπουλου (κριτική) – Όταν η Χιονάτη παίρνει τα ηνία του παραμυθιού

«Ποιος θα της το πει;» του Αλέξανδρου Σταυρόπουλου (κριτική) – Όταν η Χιονάτη παίρνει τα ηνία του παραμυθιού

Για την παράσταση «Ποιος θα της το πει;» του Αλέξανδρου Σταυρόπουλου στην Πειραιώς 260, στο πλαίσιο του Φεστιβάλ Αθηνών.

Γράφει ο Νίκος Ξένιος

Προχθές είδα τη χορογραφία «Ποιος θα της το πει;» του Αλέξανδρου Σταυρόπ...

«Το φως μιας λίμνης» & «Η στιγμή της καρδιάς»: Δύο ενδιαφέρουσες σκηνικές προτάσεις στο Φεστιβάλ Αθηνών

«Το φως μιας λίμνης» & «Η στιγμή της καρδιάς»: Δύο ενδιαφέρουσες σκηνικές προτάσεις στο Φεστιβάλ Αθηνών

Για τις παραστάσεις «Το φως μιας λίμνης» των El Conde de Torrefiel και το «Η στιγμή της καρδιάς» της Αλεξάνδρας Βάιερσταλ, αμφότερες στην Πειραιώς 260, στο πλαίσιο του Φεστιβάλ Αθηνών. Κεντρική εικόνα: Από την παράσταση «Το φως μιας λίμνης».

Γράφει ο Νίκος ...

ΠΡΟΣΦΑΤΑ ΑΡΘΡΑ

Χουάν Γκαμπριέλ Βάσκες: «Βλέπω τα μυθιστορήματα ως το πεδίο όπου η ανθρώπινη κατάσταση μετατρέπεται σε μυστήριο που πρέπει να λυθεί»

Χουάν Γκαμπριέλ Βάσκες: «Βλέπω τα μυθιστορήματα ως το πεδίο όπου η ανθρώπινη κατάσταση μετατρέπεται σε μυστήριο που πρέπει να λυθεί»

«Γράφω για να επικοινωνήσω με τον αναγνώστη, γι’ αυτό και έχω πάντα στο νου μου να διεγείρω το ενδιαφέρον του» μας είπε ο Χουάν Γκαμπριέλ Βάσκες (Juan Gabriel Vásquez), που συμμετέχει στο Φεστιβάλ ΛΕΑ. Με αφορμή το βιβλίο του «Η μετάφραση του κόσμου» (μτφρ. Αχ. Κυριακίδης, εκδ. Ίκαρος), μιλά για την πολιτική μυθοπλα...

Η γλώσσα, η σημειολογία και το σκοτεινό αίνιγμα του Τρίτου Ράιχ – Τότε και σήμερα

Η γλώσσα, η σημειολογία και το σκοτεινό αίνιγμα του Τρίτου Ράιχ – Τότε και σήμερα

Ο ιχνηλάτης βιβλιοπωλείων και βιβλιοθηκών Γιώργος-Ίκαρος Μπαμπασάκης επιστρέφει με τον «Σάκο Εκστρατείας» του μιλώντας για βιβλία σαν να αφηγείται ιστορίες. Σήμερα, για το μυθιστόρημα του Μάξιμ Μπίλλερ (Maxim Biller) «Ο λάθος χαιρετισμός» (μτφρ. Πελαγία Τσινάρη, εκδ. Πατάκη), καθώς και για τη μελέτη του Βίκτορ ...

Τελευταία μέρα για το Φεστιβάλ ΛΕΑ 2025: Τι θα δούμε σήμερα, Κυριακή 22 Ιουνίου

Τελευταία μέρα για το Φεστιβάλ ΛΕΑ 2025: Τι θα δούμε σήμερα, Κυριακή 22 Ιουνίου

Το Φεστιβάλ ΛΕΑ (Λογοτεχνία εν Αθήναις) 2025 ολοκληρώνεται σήμερα με μια θεατρική παράσταση για την ισπανική γλώσσα. Κεντρική εικόνα: Ο Πέδρο Σαλίνας (Pedro Salinas), σημαντικός Ισπανός ποιητής και ένας από τους συγγραφείς του έργου «Doña Gramática» («Η κυρά-Γραμματική») του 1942.

...

ΠΡΟΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ

«Κοίτα τα φώτα, αγάπη μου» της Ανί Ερνό (προδημοσίευση)

«Κοίτα τα φώτα, αγάπη μου» της Ανί Ερνό (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το βιβλίο της Ανί Ερνό [Annie Ernaux], «Κοίτα τα φώτα, αγάπη μου» (μτφρ. Ρίτα Κολαΐτη), το οποίο θα κυκλοφορήσει στις 24 Ιουνίου από τις εκδόσεις Μεταίχμιο 

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Τα σουπερμάρκετ και ο...

«Η απόδραση της τελείας» του Γιάννη Ζευγώλη (προδημοσίευση)

«Η απόδραση της τελείας» του Γιάννη Ζευγώλη (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από τη νουβέλα του Γιάννη Ζευγώλη «Η απόδραση της τελείας», η οποία θα κυκλοφορήσει τις επόμενες ημέρες από τις εκδόσεις Νίκας.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

«Σας μάζεψα, αγαπημένα μου σημεία, όλα εδώ για να σας ανακοινώσω την ...

«Μου πέθανες» του Ζοζέ Λουίς Πεϊσότο (προδημοσίευση)

«Μου πέθανες» του Ζοζέ Λουίς Πεϊσότο (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το αφήγημα του Πορτογάλου συγγραφέα Ζοζέ Λουίς Πεϊσότο [José Luís Peixoto], «Μου πέθανες» (μτφρ. Ζωή Καραμπέκιου), το οποίο θα κυκλοφορήσει τις επόμενες μέρες από τις εκδόσεις Βακχικόν.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Μπήκα σ...

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τι διαβάζουμε τώρα; 10 πρόσφατα κουίρ βιβλία για τον «μήνα υπερηφάνειας»

Τι διαβάζουμε τώρα; 10 πρόσφατα κουίρ βιβλία για τον «μήνα υπερηφάνειας»

Ιούνιος, μήνας υπερηφάνειας και διεκδικήσεων για τα ΛΟΑΤΚΙ+ άτομα. Επιλέξαμε 10 βιβλία του 2025 με κουίρ χαρακτήρες που απομακρύνονται από τη στερεοτυπική αναπαράσταση και αποκτούν ρεαλιστικές διαστάσεις. Στην κεντρική εικόνα, έργο της κουίρ καλλιτέχνιδας των αρχών του 20ου αιώνα Gluck. 

Γράφει η ...

Τραύμα σε ψυχή και σώμα: Πέντε πρόσφατα δοκίμια ψυχανάλυσης που ξεχωρίζουν

Τραύμα σε ψυχή και σώμα: Πέντε πρόσφατα δοκίμια ψυχανάλυσης που ξεχωρίζουν

Πέντε μελέτες που κυκλοφόρησαν προσφάτα πραγματεύονται τη σχέση του νου με το σώμα, την έννοια του «τραύματος», αλλά και τη θέση της ψυχανάλυσης στον σύγχρονο κόσμο. Κεντρική εικόνα: Ο Σίγκμουντ Φρόιντ.

Γράφει ο Σόλωνας Παπαγεωργίου

...
Καρδιά, εγκέφαλος, τραύμα, αυτισμός: Τέσσερα βιβλία για την κατανόηση του ανθρώπινου οργανισμού από τις εκδόσεις Gutenberg

Καρδιά, εγκέφαλος, τραύμα, αυτισμός: Τέσσερα βιβλία για την κατανόηση του ανθρώπινου οργανισμού από τις εκδόσεις Gutenberg

Ποιος είναι ο ακριβής ρόλος της καρδιάς και ποιος του εγκεφάλου; Ποιοι μύθοι σχετικά με αυτά τα δύο όργανα καλλιεργούνται από τη σύγχρονη κουλτούρα; Τι αποτελεί «τραυματική εμπειρία» και πώς μπορούμε να αλληλεπιδράσουμε αποτελεσματικά με τα νεαρά αυτιστικά άτομα; Τέσσερα νέα βιβλία από τις εκδόσεις Gutenberg καταπιά...

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

Newsletter

Θέλω να λαμβάνω το newsletter σας
ΕΓΓΡΑΦΗ

ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΗΣ ΧΡΟΝΙΑΣ

12 Δεκεμβρίου 2024 ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τα 100 καλύτερα λογοτεχνικά βιβλία του 2024

Mυθιστορήματα, νουβέλες, διηγήματα: Εκατό καλά λογοτεχνικά βιβλία που κυκλοφόρησαν το 2024 από τα πολλά περισσότερα που έπεσαν στα χέρια μας, με τη μεταφρασμένη πεζογρα

ΦΑΚΕΛΟΙ