rodrigo garcia

Για την παράσταση του Rodrigo Garcia, 4, η οποία παρουσιάστηκε στην Πειραιώς 260, στο πλαίσιο του Φεστιβάλ Αθηνών.

Του Νίκου Ξένιου

Με το «Τέσσερα», την πρόσφατη δημιουργία του, ο άλλοτε πρωτοπόρος ισπανο-αργεντίνος σκηνοθέτης Ροντρίγκο Γκαρσία απαιτεί από το σύγχρονο κοινό να αναζητήσει νοήματα σε μια περφόρμανς χωρίς συνοχή, που ανακαλεί την παιδική ηλικία με παράδοξο τρόπο.

Επικεντρώνεται στη σεξουαλική καταπίεση, γελοιοποιώντας τις πολιτιστικές επιλογές του σύγχρονου καταναλωτή και ταυτίζοντάς τες με χιουμοριστικά «βελάκια» και υπαινιγμούς για τη σεξουαλική στέρηση. Δοκιμασία στην υπομονή μας και άρνηση να χειροκροτήσουμε προχθές, στο φεστιβάλ Αθηνών, Πειραιώς 260.

Σεξ, σεξ, σεξ και ξερό ψωμί

Σαρκοφάγα φυτά ταΐζονται με μικρά σκουλήκια σε μια σαφέστατη αναφορά στον φόβο ευνουχισμού που υποκρύπτει η σεξουαλική επαφή, ενώ κάθε μορφή πνευματικότητας σαρκάζεται ανεπιφύλακτα.

Σαρκοφάγα φυτά ταΐζονται με μικρά σκουλήκια σε μια σαφέστατη αναφορά στον φόβο ευνουχισμού που υποκρύπτει η σεξουαλική επαφή, ενώ κάθε μορφή πνευματικότητας σαρκάζεται ανεπιφύλακτα: το υποκείμενο δεν μπορεί να προχωρήσει πέρα από τη σελίδα 5 των Αδελφών Καραμάζοβ, πέρα από τη σελίδα 14 του Πόλεμος και Ειρήνη, πέρα από τη δεύτερη σελίδα του Μαιτρ και η Μαργαρίτα, πέρα από τη σελίδα 17 του Ανθρώπου χωρίς Ιδιότητες, πέρα από την εισαγωγή της Έρημης Χώρας: αυτό που, κατά τη σεξιστική προσέγγιση του σκηνοθέτη, εμποδίζει την υγιή ανάπτυξη της πνευματικότητας είναι ο αιμάσσων φαλλός των ανδρών ή το υγρό αιδοίο των γυναικών. Για να υποστηρίξει την κοινοτοπία αυτής της τοποθέτησης, ο σκηνοθέτης δηλώνει, σε συνέντευξή του, πως πρόκειται για έναν, υποτίθεται, εκλεκτικιστικού χαρακτήρα «μεταφυσικό» προβληματισμό, εκπεφρασμένο σε τρία διαφορετικά ιδιόλεκτα.

Το langage των ποιητικών σπαραγμάτων που απαγγέλλονται off voice όντως διαφοροποιείται από αφηγητή σε αφηγητή. Οι εσωτερικοί μονόλογοι που συνοδεύουν, ποιητικώ τω τρόπω, τα σκηνικά δρώμενα της παράστασης εξασφαλίζουν μια μορφή αποστασιοποίησης, εισάγουν τον θεατή στον ιδιωτικό χώρο ενός ανώνυμου ομιλητή και κατά πάσαν πιθανότητα ταυτίζονται με το alter ego του σκηνοθέτη, που υποδύεται ότι έχει διαβάσει τους κλασικούς και τους έχει απορρίψει: η μέθοδος γίνεται τόσο πιο αποτελεσματική όσο το κείμενο και τα τεκταινόμενα επί σκηνής δεν συνάδουν προς την εξαγωγή νοήματος: αυτό βεβαίως γίνεται σκόπιμα, καθώς μια πλειάδα θυμοσοφικών «ανατροπών» της λογικής συνθέτουν ένα τεράστιο ταμπλώ ετερόκλητων υπερρεαλιστικών επαγωγών. Ο Χουάν Λοριέντε, ντυμένος σαν τενίστας, στοχεύει την κλειτορίδα της άγνωστης «καταγωγής του κόσμου» του Γκιστάβ Κουρμπέ, από το Μουσείο Orsay, προκαλώντας της ηχηρούς κοσμογονικούς οργασμούς, ενώ βλέπουμε το γνωστό βίντεο με το ξέσπασμα του πρωταθλητή του τένις Μάκ Ένροου. Who gives a damn?

Μορφές που απλώς υποκαθιστούν τη θεατρική φόρμα

Πρόκειται για πρόθεση αβανγκαρντισμού που προσκρούει σε προηγούμενες πρωτοπορίες, ενώ παιδικά φαντάσματα από το ωρολογοποιείο του Μπουένος Άιρες προκαλούν απλώς μελαγχολία.

Στην παράσταση ήταν παραπάνω από εμφανές το άγχος του δημιουργού για να αποδείξει πως ελέγχει τα μέσα του και πως έχει κάτι συγκεκριμένο να δηλώσει: η φράση «Το σούρουπο έπεσε σαν σκατό» δεν λέει τίποτε απολύτως, ιδιαίτερα αν συνοδεύεται από την Τετάρτη του Μπετόβεν και από μια διαφάνεια της πλημμυρισμένης Αίθουσας των Κατόπτρων από τις Βερσαλίες. Πρόκειται για πρόθεση αβανγκαρντισμού που προσκρούει σε προηγούμενες πρωτοπορίες, ενώ παιδικά φαντάσματα από το ωρολογοποιείο του Μπουένος Άιρες (ενός ριζωμένου στην πολυθρόνα του θείου Luis και μιας υπερήλικης Tia Tota) προκαλούν απλώς μελαγχολία, ιδιαίτερα όταν τα ανασύρει η πληκτική αφήγηση ενός Σαμουράι σε δυο προέφηβες που μεταμορφώνονται σε Λολίτες, χορεύουν κούμπια, φωτογραφίζονται φιλάρεσκα και αμήχανα δίπλα στον σεξουαλικό υπαινιγμό μιας «λεοντής» από γδαρμένο λύκο και πίνουν τα κοκτέιλ τους καθισμένες σε μια σεζ λονγκ και ένα ζευγάρι απογυμνώνεται και καταβρέχεται πάνω σε ένα τεράστιο σαπούνι Μασσαλίας. «Δεν βρίσκεις εργαλείο για να φτιάξεις τον κινητήρα σου: και πρόκειται για τον δικό σου κινητήρα!», δηλώνει ένα από τα προβαλλόμενα κείμενα, απαντώντας στα εύλογα ερωτήματα του θεατή σχετικά με τα αδιέξοδα αυτής της θεατρίζουσας απόπειρας, που παρέθετε τα quotings σε «στάσιμα» βερμπαλιστικού καταιγισμού, ακινητοποιώντας τις κινήσεις των ηθοποιών και παγώνοντας την εικόνα, εν είδει διδασκαλίας.

Το μοναδικό ενδιαφέρον, εικαστικά και συμβολικά, στοιχείο της παράστασης ήταν ο τεράστιος, μεταλλικός και απαστράπτων ιστός αράχνης που συνέδεε στην εισαγωγή τους τέσσερεις ηθοποιούς. Όμως και αυτό έμεινε αναξιοποίητο. Το τι τράβηξαν οι ηθοποιοί (Gonzalo Cunill, Núria Lloansi, Juan Loriente και Juan Navarro) από εκεί και πέρα δεν λέγεται! Η εικονική πραγματικότητα της Sony, των τηλεπαιχνιδιών και των ηλεκτρονικών παιχνιδιών, τα κινούμενα σχέδια Looney Tunes του 1946 με την ενσωματωμένη βία, η λεξιπενία και η παθητικότητα υποκαθιστούν την ανθρώπινη πνευματικότητα: εκόμισας γλαύκα ες Αθήνας, φίλε! Τι το λειτουργικό έχει αυτό το ερμηνευτικό μοντέλο και τι το ρηξικέλευθο έχει αυτή η παραδοχή, όταν έχουν προηγηθεί ο Μπέκετ, ο Ιονέσκο, ο Πίντερ, ο Εντουάρντο Παβλόφσκι και η Γκριζέλντα Γκάμπαρο; Ή οι θαυμάσιες αναλύσεις του Ρολάν Μπαρτ;

alt

Ψηφιδωτό μελαγχολικών αφορισμών

Πρόκειται για μια κοινή ακαλαισθησία, που ως εξ εαυτής σε θέτει προ διλήμματος: είναι καινοτόμος και εικονοκλαστική ή απλώς διασκεδάζει τον δημιουργό και σε καλεί απλώς να υπηρετήσεις το κέφι του;

Θα αποκαλούσα την τοποθέτηση του σκηνοθέτη «cabotinage canaille»: με αυτό θέλω να πω ότι η μεταφορά για μιαν ανθρωπότητα που θέτει υπό αίρεσιν τις παλαιότερες παραδοχές της δεν προϋποθέτει τη συνεχή, φοβική παράθεση ενός απειλούμενου ζώου, η κοινοτοπία της οποίας απλώς «αποσυνθέτει» την ποιητικότητα και επαφίεται στο αισθητικό σοκ. Πρόκειται για μια κοινή ακαλαισθησία, που ως εξ εαυτής σε θέτει προ διλήμματος: είναι καινοτόμος και εικονοκλαστική ή απλώς διασκεδάζει τον δημιουργό και σε καλεί απλώς να υπηρετήσεις το κέφι του; Κυρίαρχος προβληματισμός είναι «γιατί ο βασιλικός μαραίνεται στην αυλή του σπιτιού, ενώ κάτι τέτοιο δεν συμβαίνει στο ανθοπωλείο». Και λοιπόν; Κάθε ανθρώπινη σχέση (αν υποτεθεί ότι κοντά στον βασιλικό ποτίζεται και η γλάστρα) ενέχει την προοπτική της αποσύνθεσης, κάθε εικαστική σύνθεση, ήδη από την εποχή του Βερμέερ και έως τον Γκρήναγουέη, αποτυπώνει το αρχικό στάδιο της φθοράς, κάθε σεξουαλική έλξη εκπίπτει σε αδιαφορία, κάθε πολιτικοκοινωνική ή πολιτιστική αξία φθείρεται και υποκαθίσταται από μιαν άλλη. 

Με ποια ουδό ανοχής το κοινό των ευρωπαϊκών σκηνών, και δη της Ναντέρ και του Μονπελιέ υποδέχεται τον ξεπερασμένο προβληματισμό ενός λατινοαμερικανού «μάτσο» δημιουργού που ίσως κάποτε είχε ένα έρεισμα, σήμερα όμως προκαλεί το χασμουρητό και τη θυμηδία.

Εκτός, δε, όλων των άλλων, έντονη σαρκοφαγική απαισιοδοξία κυριαρχεί στο ακαλαίσθητο αισθητικό σύμπαν του Γκαρσία: ο ενταφιασμός κάθε αισθητικής ολοκληρώνεται όταν το κοινό καλείται να γελοιοποιηθεί ανεβαίνοντας διαδραστικά επί σκηνής και η ηθοποιός Núria Lloansi, επενδεδυμένη με ένα κατακόκκινο sleeping bag, επιμένει να εκμαιεύσει από μιαν εθελόντρια «εάν αρέσκεται ή όχι στο doggystyle και γιατί», επιστρατεύοντας μιαν άστοχη σοβαροφάνεια, αυνανιζόμενη θορυβωδώς και στοχεύοντας στο σοκ του λεσβιακού frotti-frotta, διαδικασία που ξαναφέρνει το θέατρο τέσσερεις δεκαετίες πίσω: πόσοι σοβαροί λόγοι υπάρχουν για να αρέσκεται κανείς στο doggy style; Και ποιον ενδιαφέρει αυτό, τελικά;

Τέλος, ο «παπουτσωμένος» (και απαράδεκτα ταλαιπωρημένος) κόκκορας δεν συνθέτει κάποιο αξιομνημόνευτο σύμβολο, πέραν των βουντού της Αϊτής και του ανδρικού γεννητικού μορίου, που με εμμονικό τρόπο παραμένει επί σκηνής και παρίσταται σε όλη την ονειρική σύνθεση, ενώ ένα πολύχρωμο, τηλεκατευθυνόμενο, θορυβώδες έντομο υπερίπταται απειλητικά, αναγκάζοντας τον θεατή να συμβιβαστεί με την όχληση. Διερωτάται κανείς γιατί έγινε η επιλογή αυτής της παράστασης για το Φεστιβάλ Αθηνών. Κι, επίσης, με ποια ουδό ανοχής το κοινό των ευρωπαϊκών σκηνών, και δη της Ναντέρ και του Μονπελιέ (του θεατρικού κέντρου του οποίου προΐσταται ο Γκαρσία, υπό τον τίτλο Humain trop Humain) υποδέχεται τον ξεπερασμένο προβληματισμό ενός λατινοαμερικανού «μάτσο» δημιουργού που ίσως κάποτε είχε ένα έρεισμα, σήμερα όμως προκαλεί το χασμουρητό και τη θυμηδία.

* Ο ΝΙΚΟΣ ΞΕΝΙΟΣ είναι εκπαιδευτικός και συγγραφέας.

Ακολουθήστε την bookpress.gr στο Google News και διαβάστε πρώτοι τα θέματα που σας ενδιαφέρουν.


ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

«Ο αδελφός μου ο Αμαντέους» του Μηνά Βιντιάδη, σε σκηνοθεσία Βάνας Πεφάνη, στο Μέγαρο Μουσικής Αθηνών (κριτική)

«Ο αδελφός μου ο Αμαντέους» του Μηνά Βιντιάδη, σε σκηνοθεσία Βάνας Πεφάνη, στο Μέγαρο Μουσικής Αθηνών (κριτική)

Για την παράσταση «Ο αδελφός μου ο Αμαντέους» του Μηνά Βιντιάδη, σε σκηνοθεσία Βάνας Πεφάνη, που παρουσιάζεται στη Μουσική Βιβλιοθήκη «Λίλιαν Βουδούρη» του Μεγάρου Μουσικής Αθηνών. Φωτογραφίες: Γιώτα Εφραιμίδου.

Γράφει ο Νίκος Ξένιος

...
«Η ελευθερία στη Βρέμη» του Φασμπίντερ, σε σκηνοθεσία Νίκου Μαστοράκη, στο Θέατρο Τέχνης (κριτική)

«Η ελευθερία στη Βρέμη» του Φασμπίντερ, σε σκηνοθεσία Νίκου Μαστοράκη, στο Θέατρο Τέχνης (κριτική)

«Η ελευθερία στη Βρέμη» του Ράινερ Βέρνερ Φασμπίντερ –μια σύμπραξη του Θεάτρου Τέχνης Κάρολος Κουν με το ΔΗΠΕΘΕ Κρήτης– παρουσιάζεται στο Θέατρο Τέχνης, Υπόγειο (Πεσμαζόγλου 5), σε σκηνοθεσία Νίκου Μαστοράκη. Φωτογραφίες © Γιώργος Αναστασάκης.

Γράφει ο Νίκος Ξένιος ...

«Παρεξήγηση» του Καμύ, σε σκηνοθεσία Γιάννη Χουβαρδά, στο Θέατρο Τέχνης (κριτική)

«Παρεξήγηση» του Καμύ, σε σκηνοθεσία Γιάννη Χουβαρδά, στο Θέατρο Τέχνης (κριτική)

Η «Παρεξήγηση» του Αλμπέρ Καμύ παρουσιάζεται στο Θέατρο Τέχνης της οδού Φρυνίχου, σε σκηνοθεσία Γιάννη Χουβαρδά. Βιβλική παραβολή, αστείο ή εφιάλτης; [Φωτογραφίες: Ελευθερία Νικολαΐδου].

Γράφει ο Νίκος Ξένιος

...

ΠΡΟΣΦΑΤΑ ΑΡΘΡΑ

Ημερίδα για την «Κασέτα» της Λούλας Αναγνωστάκη, στα Χανιά

Ημερίδα για την «Κασέτα» της Λούλας Αναγνωστάκη, στα Χανιά

Ο Πανελλήνιος Όμιλος Φίλων του ποιητή Μανόλη Αναγνωστάκη διοργανώνει στις 27 Μαρτίου 2023 στο θέατρο ΚΥΔΩΝΙΑ στα Χανιά, ημερίδα με θέμα: Νοούμενα και υπονοούμενα στο θεατρικό έργο «Η Κασέτα» της Λούλας Αναγνωστάκη. Στην κεντρική εικόνα, φωτογραφία της Λούλας Αναγνωστάκη από τον Σπύρο Στάβερη.

...
«Παράδεισος» του Αμπντουλραζάκ Γκούρνα (προδημοσίευση)

«Παράδεισος» του Αμπντουλραζάκ Γκούρνα (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα του Αμπντουλραζάκ Γκούρνα [Abdulrazak Gurnah] «Παράδεισος» (μτφρ. Κατερίνα Σχινά), το οποίο θα κυκλοφορήσει αυτές τις μέρες από τις εκδόσεις Ψυχογιός.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Πρώτα το αγόρι. Το λέγανε Γ...

Συζήτηση για τον πόλεμο στην Ουκρανία – Με αφορμή το βιβλίο «Μια σύντομη ιστορία της Ρωσίας» του Rodric Braithwaite

Συζήτηση για τον πόλεμο στην Ουκρανία – Με αφορμή το βιβλίο «Μια σύντομη ιστορία της Ρωσίας» του Rodric Braithwaite

Οι εκδόσεις Ψυχογιός διοργανώνουν συζήτηση για τον πόλεμο στην Ουκρανία, με αφορμή το βιβλίο του Rodric Braithwaite «Μια Σύντομη Ιστορία της Ρωσίας», απόψε, Πέμπτη 23 Μαρτίου, στο βιβλιοπωλείο LIBER.

Επιμέλεια: Book Press

...

ΠΡΟΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ

«Παράδεισος» του Αμπντουλραζάκ Γκούρνα (προδημοσίευση)

«Παράδεισος» του Αμπντουλραζάκ Γκούρνα (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα του Αμπντουλραζάκ Γκούρνα [Abdulrazak Gurnah] «Παράδεισος» (μτφρ. Κατερίνα Σχινά), το οποίο θα κυκλοφορήσει αυτές τις μέρες από τις εκδόσεις Ψυχογιός.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Πρώτα το αγόρι. Το λέγανε Γ...

«Σε πρώτο ενικό» του Χαρούκι Μουρακάμι (προδημοσίευση)

«Σε πρώτο ενικό» του Χαρούκι Μουρακάμι (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση μέρους διηγήματος από τη συλλογή διηγημάτων του Χαρούκι Μουρακάμι [Haruki Murakami] «Σε πρώτο ενικό» (μτφρ. Βασίλης Κιμούλης), η οποία θα κυκλοφορήσει αυτές τις μέρες από τις εκδόσεις Ψυχογιός.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

With the ...

«Η νοσταλγία κι εγώ» της Μάρως Βαμβουνάκη (προδημοσίευση)

«Η νοσταλγία κι εγώ» της Μάρως Βαμβουνάκη (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το βιβλίο της Μάρως Βαμβουνάκη «Η νοσταλγία κι εγώ», που θα κυκλοφορήσει στις 24 Μαρτίου από τις εκδόσεις Αρμός.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

— Αναρωτιέμαι τι νοσταλγείς;
— …
— Νοσταλγείς κάτι που συνέβη ή κάτι πο...

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Στίβεν Κινγκ: 10 αγαπημένα του βιβλία

Στίβεν Κινγκ: 10 αγαπημένα του βιβλία

Σε ανάρτησή του στο Goodreads, με αφορμή τα δέκα χρόνια λειτουργίας της ιστοσελίδας, ο Στίβεν Κινγκ ξεχώρισε δέκα αγαπημένα του βιβλία. Τα έργα του συγγραφέα κυκλοφορούν στα ελληνικά από τις εκδόσεις Κλειδάριθμος.

Επιμέλεια: Book Press

...
Ένας χρόνος πόλεμος στην Ουκρανία: Τα βιβλία για να κατανοήσουμε την Ιστορία καθώς γράφεται

Ένας χρόνος πόλεμος στην Ουκρανία: Τα βιβλία για να κατανοήσουμε την Ιστορία καθώς γράφεται

Σήμερα, 24 Φεβρουαρίου 2023, συμπληρώνεται ένας χρόνος από την έναρξη του πολέμου που διεξάγει η Ρωσία στην Ουκρανία. Η ελληνική βιβλιογραφία αναπόφευκτα εμπλουτίστηκε από μελέτες και συλλογικούς τόμους, βιβλία στα οποία οι συγγραφείς των κειμένων επιχειρούν να δώσουν απαντήσεις και ερμηνείες σε γεγονότα και εξελίξε...

Κάρσον ΜακΚάλερς: Τα 10 αγαπημένα της βιβλία

Κάρσον ΜακΚάλερς: Τα 10 αγαπημένα της βιβλία

Η Αμερικανίδα πεζογράφος Κάρσον ΜακΚάλερς [Carson McCullers] είναι μία από τις σημαντικότερες εκπροσώπους του λογοτεχνικού «southern gothic». Τα μυθιστορήματά της εκτυλίσσονται στον αμερικανικό Νότο και παρουσιάζουν μοναχικούς, εκκεντρικούς χαρακτήρες που πασχίζουν να συνυπάρξουν με τους υπόλοιπους ανθρώπους.

...

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

Newsletter

Θέλω να λαμβάνω το newsletter σας
ΕΓΓΡΑΦΗ

ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΟΥ ΜΗΝΑ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΗΣ ΧΡΟΝΙΑΣ

13 Δεκεμβρίου 2022 ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τα 100 καλύτερα λογοτεχνικά βιβλία του 2022

Έφτασε η στιγμή και φέτος για την καθιερωμένη εδώ και χρόνια επιλογή των εκατό από τα καλύτερα βιβλία λογοτεχνίας της χρονιάς που φτάνει σε λίγες μέρες στο τέλος της. Ε

ΦΑΚΕΛΟΙ