Lola Arias 1

Για την παράσταση Minefield της Lola Arias που παρουσιάστηκε στην Πειραιώς 260, στο πλαίσιο του Φεστιβάλ Αθηνών.

Του Νίκου Ξένιου

Έπειτα από το «Η ζωή μου μετά» (Στέγη Γραμμάτων και Τεχνών, 2014), η Λόλα Αρίας επανέρχεται στην Ελλάδα με την παράσταση «Minefield» (Φεστιβάλ Αθηνών, Πειραιώς 260), ένα κράμα θεάτρου-ντοκουμέντου, μυθοπλασίας και ροκ μουσικής.

Με παιγνιώδες ύφος και έντονη διάθεση πολιτικού παρεμβατισμού, και σε συμπαραγωγή με το διεθνές φεστιβάλ θεάτρου του Λονδίνου, η αργεντινή σκηνοθέτις ενώνει τις μαρτυρίες πενηντάχρονων βρετανών και αργεντίνων βετεράνων του πολέμου στα Φώκλαντς, τριάντα τέσσερα χρόνια μετά. Το παρόν, όπως βιώνεται από τους αφηγητές, αναπροσδιορίζει σε μεγάλο ποσοστό την εμπειρία του παρελθόντος, όταν η νεότητα έρχεται σε αντιπαραβολή προς την ωριμότητα. Ο τίτλος «ναρκοπέδιο», πέραν του ότι κυριολεκτεί αναπαράγοντας τη φρίκη ενός διαμελισμένου σώματος, συνιστά και μια μεταφορά για τον υψηλό βαθμό επικινδυνότητας ενός τέτοιου θεατρικού εγχειρήματος. 

Μια περίοδος επισφαλούς ειρήνης

H Λόλα Αρίας βάζει τους ήρωές της να υποδυθούν, σαρκάζοντας, τη δημόσια, «παγωμένη» εικόνα των πολιτικών της περιόδου εκείνης που, στην ουσία, τους στοίχισε τη νεανική τους ξεγνοιασιά και τους σημάδεψε δια βίου με μνήμες αίματος και φρίκης. 

Ο Ρούμπεν Οτερό, σήμερα ροκ τραγουδιστής, ανήκει στους διασωθέντες του βυθισμένου καραβιού «Μπελγκράνο». O Ντέιβιντ Τζάκσον, σήμερα ενεργός ψυχολόγος, αποκωδικοποίησε ραδιοφωνικά σήματα της εποχής του πολέμου, ενώ ο Σουκρίμ Ράι, νεπαλέζος σεκιουριτάς, μας θυμίζει την ειδικότητά του στον χειρισμό των μαχαιριών «γκούρκα» για μάχη στήθος με στήθος. Ο Γκάμπριελ Σάγκαστιουμ, δικηγόρος ποινικού δικαίου, εκείνη την εποχή αρνιόταν να χρησιμοποιήσει το όπλο του. Σήμερα στέκει πλάι πλάι σ’ ένα φεστιβάλ στο Μπράιτον με τον Λου Άρμορ, που είναι δάσκαλος για παιδιά με ειδικές ανάγκες και εκείνη την περίοδο είχε διατελέσει αιχμάλωτος. «Οι πρόβες γι’ αυτήν την παράσταση διήρκεσαν περισσότερο από τον πόλεμο στα Φώκλαντς», λέει ο Λου Άρμουρ, που την εποχή εκείνη υπηρετούσε στο Ναυτικό. Η σημερινή του μαρτυρία δημιουργεί εντυπωσιακή αντίθεση προς μια τηλεοπτική του συνέντευξη σε ένα ντοκιμαντέρ του 1987, όπου είχε αναλυθεί σε δάκρυα, και η οποία του προκαλούσε μεγάλη ντροπή εκείνη την εποχή. Η εικόνα «παγώνει» και το κοινό αναπαριστά με τη φαντασία του την εμπειρία του να πεθαίνει κάποιος στα χέρια σου, ακόμη κι αν ανήκει στο εχθρικό στρατόπεδο.

Η «σιδηρά κυρία» Μάργκαρετ Θάτσερ, βασική υποκινήτρια αυτού του αιματηρού πολέμου, αναπαρίσταται με τη χρήση πλαστικής μάσκας, με τη φωνή off, και το ίδιο συμβαίνει και με ένα αργεντίνο στρατηγό της εποχής: η Λόλα Αρίας βάζει τους ήρωές της να υποδυθούν, σαρκάζοντας, τη δημόσια, «παγωμένη» εικόνα των πολιτικών της περιόδου εκείνης που, στην ουσία, τους στοίχισε τη νεανική τους ξεγνοιασιά και τους σημάδεψε δια βίου με μνήμες αίματος και φρίκης. Η μουσική (π.χ. το τραγούδι «Get back» των Μπήτλς), τίθεται στην υπηρεσία του συγκρουσιακού υλικού, που είναι ακόμη ενεργό. Τα στοιχεία που χωρίζουν τους ανθρώπους είναι πάντα περισσότερα από αυτά που τους ενώνουν, ειδικά όμως με τη μουσική μάλλον συμβαίνει το αντίθετο: το ροκ τραγούδι του τέλους (“Have you ever been in a war?”) είναι ένας ύμνος στην ειρήνη και τη συναδέλφωση των λαών.

Κάτι που πάει να εκραγεί

Lola Arias 2Ο αργεντίνος Μαρσέλο Βαλέχο, σημερινός πρωταθλητής του τρίαθλου, υπήρξε βετεράνος σκοπευτής το 1982. Σήμερα ο Βαλέχο επισκέπτεται τα νησιά Φώκλαντς και ξαναβρίσκει, σαν ιερό αντικείμενο, την κουβέρτα με την οποία περιμάζεψε τα κομμάτια ενός συμπολεμιστή του, διαμελισμένου σε ένα ξεχασμένο ναρκοπέδιο. Το μετατραυματικό του στρες για χρόνια ολόκληρα του δημιούργησε απέχθεια προς κάθε αγγλόφωνη ταινία, τραγούδι ή και προς την αγγλική γλώσσα την ίδια. Το εντυπωσιακό είναι πως, παρά το γεγονός ότι και η βρετανική κυβέρνηση διεκδικεί τα νησιά υπό την ονομασία «Φώκλαντς» και η αργεντινή ηγεσία κάνει το ίδιο αποκαλώντας τα «Μαλβίνας», οι άνθρωποι αυτοί δεν αναπαράγουν την αντιδικία στην προσωπική τους ζωή, απλώς τιμούν τη μνήμη των νεκρών τους και υπερασπίζονται το πανανθρώπινο δίκαιο, εκπροσωπώντας αποκλειστικά τους εαυτούς τους.

To κατεξοχήν «κωμικό» γεγονός είναι πως ο χάρτης της υδρογείου είναι τελείως διαφορετικός στην καταγραφή κάθε κράτους, άρα και η εξιστόρηση των «πραγματικών» γεγονότων σχετικοποιείται αυτόματα, με κριτήριο την πολιτική σκοπιμότητα.

Αυτός είναι και ο στόχος της δημιουργού, που κατά πάσαν πιθανότητα ανακαλύπτει ένα σωρό άδηλες παραμέτρους της ανθρώπινης φύσης και έμμεσα σχολιάζει τη θέση της Μεγάλης Βρετανίας σήμερα στη διεθνή πολιτική σκηνή, αφηγούμενη ένα τόσο τραυματικό γεγονός όπως είναι ο ιμπεριαλιστικός πόλεμος. Το κατεξοχήν «κωμικό» γεγονός είναι πως ο χάρτης της υδρογείου είναι τελείως διαφορετικός στην καταγραφή κάθε κράτους, άρα και η εξιστόρηση των «πραγματικών» γεγονότων σχετικοποιείται αυτόματα, με κριτήριο την πολιτική σκοπιμότητα: τα νησιά αυτά ανήκουν ιστορικά στην Αργεντινή, ωστόσο για τους Βρετανούς υπάρχει κάποιο ασαφές δεδομένο χρησικτησίας που ενεργοποιεί εθνικιστικό οίστρο και παράγει τον παρεμβατισμό. Η ανάκληση της μνήμης των μαρτύρων αυτής της σύγκρουσης ενέχει το ενδεχόμενο δυσάρεστων εκπλήξεων, αλλά και την πιθανότητα συγκλονιστικών αποκαλύψεων σχετικά με τη διαχείριση του θανάτου ενός συμπολεμιστή ή την επανατοποθέτηση σχετικά με την έννοια του πατριωτισμού. Επίσης, σημαντική είναι η παρατήρηση ότι, μέσω μιας ψυχολογικής διεργασίας επούλωσης, η κάθε μεμονωμένη προσωπική ιστορία μετατρέπεται με γλαφυρό τρόπο σε μυθοπλασία, διογκώνοντας τα τραγικά συστατικά που τη συνθέτουν ή μεταπλάθοντας με χιούμορ κάποιες στιγμές πρόδηλης αμηχανίας σε ανέκδοτο. Δεν είναι, ωστόσο, ο ανεκδοτολογικός χαρακτήρας που κυριαρχεί, όσο το τραγικό μέγεθος της προσωπικής ανάμειξης σε αυτό το θέατρο τερατώδους αιματοχυσίας.

Πολιτικό θέατρο αίματος

Κάτοχος του βραβείου «Premio Konex» (2009-13), η μόλις σαραντάχρονη Λόλα Αρίας αξιοποιεί κομμάτια από την προσωπική ιστορία των πρωταγωνιστών επιστρατεύοντας αρχειακό υλικό, φωτογραφίες, ρούχα, ταινίες και συνεντεύξεις, ανασύροντας από τη μνήμη των πρωταγωνιστών τα σημάδια του ιστορικού δράματος. Κατά περίπτωσιν χρησιμοποιεί τη διαχρονία για να διατηρήσει ζωντανή την εικόνα της πόλης μέσα στις δεκαετίες που περνούν. Η «πόλη» και ο «πολίτης» είναι, λοιπόν, οι πρωταγωνιστές αυτού του κατεξοχήν πολιτικού θεάτρου, που φέρνει στο προσκήνιο τους ακρωτηριασμούς που επιφέρει ο ανθρώπινος παράγοντας στη φυσική εξέλιξη των θεσμών. Στις προηγούμενες παραστάσεις της (Striptease, 2007, El amor es un francotirador*, 2007, Mi vida después, 2009, SOKO São Paulo, 2007, Airport Kids, 2008 και Ciudades Paralelas, 2012 μαζί με τους Rimini Protokoll) η Αργεντινή της δεκαετίας του 1970 ξαναζωντανεύει σε όλες της τις διαστάσεις. Η Αρίας έχει γράψει τα βιβλία Las impúdicas en el paraíso (2000), La escuálida familia (2001), Mi nombre cuando yo ya no exista (2005), Poses para dormir (2005), Striptease/Sueño con revólver/El amor es un francotirador (2007), Mein Leben danach (2010), Liebe ist ein Heckenshütze (2010) και Los posnucleares (2011).

* Βλέπε το ομώνυμο άλμπουμ του Ulises Conti, καθώς και το άλμπουμ Los que no duermen (2011).

Ο ΝΙΚΟΣ ΞΕΝΙΟΣ είναι εκπαιδευτικός και συγγραφέας.

Ακολουθήστε την bookpress.gr στο Google News και διαβάστε πρώτοι τα θέματα που σας ενδιαφέρουν.


ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

«Οι Τσέντσι» του Π. Μπ. Σέλλεϋ σε σκηνοθεσία Μαριλίτας Λαμπροπούλου στο Δημοτικό Θέατρο Πειραιά (κριτική) – Ένα έργο φεμινιστικό και βέβηλο

«Οι Τσέντσι» του Π. Μπ. Σέλλεϋ σε σκηνοθεσία Μαριλίτας Λαμπροπούλου στο Δημοτικό Θέατρο Πειραιά (κριτική) – Ένα έργο φεμινιστικό και βέβηλο

Για τους «Τσέντσι», του Π. Μπ. Σέλλεϋ, σε σκηνοθεσία Μαριλίτας Λαμπροπούλου που ανέβηκε στην αίθουσα «Ω» του Δημοτικού Θεάτρου Πειραιά. Kεντρική εικόνα: © Μαρίζα Καψαμπέλη.

Γράφει ο Νίκος Ξένιος

Την τραγωδία «ήρεμ...

Ένα ξεχωριστό «Όνειρο καλοκαιριάτικης νύχτας» από την ομάδα Loxodox στο ΠΛΥΦΑ

Ένα ξεχωριστό «Όνειρο καλοκαιριάτικης νύχτας» από την ομάδα Loxodox στο ΠΛΥΦΑ

Ο ιστορικός χώρος της αρχαίας Αθήνας «συνομιλεί» αρμονικά με τη μαγική νύχτα των Αγγλοσαξόνων, όπως τη συνέθεσε ο Ουίλιαμ Σαίξπηρ. Κεντρική εικόνα: © Sabrina Brodescu.

Γράφει ο Νίκος Ξένιος

Η ομάδα Loxodox είναι ιδέα της Μαρίζας Θεοφυλακτοπού...

«Το σώμα της γυναίκας ως πεδίο μάχης» και «Η λέξη πρόοδος στο στόμα της μητέρας μου ηχούσε πολύ φάλτσα» (κριτική): Δύο σημαντικά έργα του Ματέι Βίσνιεκ στις αθηναϊκές σκηνές

«Το σώμα της γυναίκας ως πεδίο μάχης» και «Η λέξη πρόοδος στο στόμα της μητέρας μου ηχούσε πολύ φάλτσα» (κριτική): Δύο σημαντικά έργα του Ματέι Βίσνιεκ στις αθηναϊκές σκηνές

Για τις παραστάσεις «Το σώμα της γυναίκας ως πεδίο μάχης» στο θέατρο «Χώρος» και «Η λέξη πρόοδος στο στόμα της μητέρας μου ηχούσε πολύ φάλτσα», στο Θέατρο Μπέλλος, και τα δύο του Γαλλορουμάνου θεατρικού συγγραφέα, ποιητή και δημοσιογράφου Ματέι Βίσνιεκ. Κεντρική εικόνα: Από την παράσταση «Το σώμα της γυναί...

ΠΡΟΣΦΑΤΑ ΑΡΘΡΑ

«Γυναικεία Βραβεία non fiction 2024»: Ανακοινώθηκε η βραχεία λίστα

«Γυναικεία Βραβεία non fiction 2024»: Ανακοινώθηκε η βραχεία λίστα

Η νικήτρια του βραβείου Women's Prize για non-fiction βιβλία θα ανακοινωθεί στις 13 Ιουνίου. Κεντρική εικόνα, μια από τις υποψήφιες για το βραβείο: η συγγραφέας και αρθρογράφος Ναόμι Κλάιν © The University of British Columbia.

Επιμέλεια: Book Press

...
Τρία μυθιστορήματα με άρωμα εποχής και μυστηρίου από τα Ελληνικά Γράμματα

Τρία μυθιστορήματα με άρωμα εποχής και μυστηρίου από τα Ελληνικά Γράμματα

Για τα μυθιστορήματα «Strangers in the Night» (μτφρ. Μυρσίνη Γκανά) της Χέδερ Γουέμπ [Heather Webb], «Τα Μυστήρια της Μις Μόρτον Μόρτον» (μτφρ. Χρήστος Μπαρουξής) της Κάθριν Λόιντ [Catherine Lloyd] και «Κωδικός Coco» (μτφρ. Γιάννης Σπανδωνής) της Τζιόια Ντιλιμπέρτο [Gioia Diliberto]. Τρία μυθιστορήματα που μας μεταφ...

Ο «Νευρομάντης» του Ουίλιαμ Γκίμπσον μεταφέρεται στην οθόνη: μεγάλο συνδρομητικό κανάλι ανακοίνωσε ότι αγόρασε τα δικαιώματα

Ο «Νευρομάντης» του Ουίλιαμ Γκίμπσον μεταφέρεται στην οθόνη: μεγάλο συνδρομητικό κανάλι ανακοίνωσε ότι αγόρασε τα δικαιώματα

Το πασίγνωστο μυθιστόρημα του «πατέρα» του Cyberpunk Ουίλιαμ Γκίμπσον [William Gibson] «Νευρομάντης» αναμένεται να γίνει σειρά 10 επεισοδίων από το συνδρομητικό κανάλι Apple TV. Κεντρική εικόνα: ο συγγραφέας Ουίλιαμ Γκίμπσον © Wikipedia. 

Επιμέλεια: Book Press

...

ΠΡΟΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ

«Μακγκάφιν» του Βαγγέλη Γιαννίση (προδημοσίευση)

«Μακγκάφιν» του Βαγγέλη Γιαννίση (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα του Βαγγέλη Γιαννίση «Μακγκάφιν», το οποίο θα κυκλοφορήσει στις 21 Μαρτίου από τις εκδόσεις Διόπτρα.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

ΤΟΥΡΙΣΤΑΣ
37.947408, 23.641584

 «Αφού σου ...


«Το μποστάνι του Μποστ» του Κωνσταντίνου Κυριακού (προδημοσίευση)

«Το μποστάνι του Μποστ» του Κωνσταντίνου Κυριακού (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το βιβλίο του Κωνσταντίνου Κυριακού «Το μποστάνι του Μποστ – Μια σύνθεση / συμπλήρωση / διασκευή κειμένων του Μποστ», το οποίο κυκλοφορεί σε λίγες μέρες από τις εκδόσεις Νίκας.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

...

«Όλα μαύρα» της Δήμητρας Παπαδήμα (προδημοσίευση)

«Όλα μαύρα» της Δήμητρας Παπαδήμα (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το βιβλίο της Δήμητρας Παπαδήμα «Όλα μαύρα», το οποίο θα κυκλοφορήσει την επόμενη εβδομάδα από τις εκδόσεις Νίκας.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

«Τι είμαστε εμείς μπροστά σε αυτά τα κτήνη, ρε; Τι είμαστε; Άγιοι. Και φόνο να...

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τρία μυθιστορήματα με άρωμα εποχής και μυστηρίου από τα Ελληνικά Γράμματα

Τρία μυθιστορήματα με άρωμα εποχής και μυστηρίου από τα Ελληνικά Γράμματα

Για τα μυθιστορήματα «Strangers in the Night» (μτφρ. Μυρσίνη Γκανά) της Χέδερ Γουέμπ [Heather Webb], «Τα Μυστήρια της Μις Μόρτον Μόρτον» (μτφρ. Χρήστος Μπαρουξής) της Κάθριν Λόιντ [Catherine Lloyd] και «Κωδικός Coco» (μτφρ. Γιάννης Σπανδωνής) της Τζιόια Ντιλιμπέρτο [Gioia Diliberto]. Τρία μυθιστορήματα που μας μεταφ...

Επανάσταση 1821: 11 βιβλία για τον Αγώνα των Ελλήνων

Επανάσταση 1821: 11 βιβλία για τον Αγώνα των Ελλήνων

Ενόψει της 25ης Μαρτίου, επιλέγουμε έντεκα βιβλία που μας βοηθούν να κατανοήσουμε τα περίπλοκλη όσο και μοναδική διαδοχή γεγονότων που ήταν η Ελληνική Επανάσταση. Kεντρική εικόνα: έργο του Λουντοβίκο Λιπαρίνι «Ο όρκος του λόρδου Βύρωνα στο Μεσολόγγι» (περίπου 1850), μουσείο Μπενάκη.

...
Ιστορίες από τη Χώρα των Χρυσανθέμων: 10 λογοτεχνικά έργα που κυκλοφόρησαν πρόσφατα ανοίγουν παράθυρα στον κόσμο της Ιαπωνίας

Ιστορίες από τη Χώρα των Χρυσανθέμων: 10 λογοτεχνικά έργα που κυκλοφόρησαν πρόσφατα ανοίγουν παράθυρα στον κόσμο της Ιαπωνίας

Όσο μακρινή κι αν φαντάζει η Ιαπωνία, δεν παύει να μας ελκύει, μεταξύ άλλων και για την ιδιαίτερη και τολμηρή λογοτεχνία της. Από τον κλασικό Καουαμπάτα έως τον ευφάνταστο Μουρακάμι, επιλέγουμε δέκα βιβλία που κυκλοφόρησαν σχετικά πρόσφατα και μπορούν να μας ανοίξουν νέα παράθυρα στον κόσμο του Ανατέλλοντος Ήλιου. K...

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

Newsletter

Θέλω να λαμβάνω το newsletter σας
ΕΓΓΡΑΦΗ

ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΗΣ ΧΡΟΝΙΑΣ

02 Απριλίου 2023 ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τα μεγαλύτερα μυθιστορήματα όλων των εποχών: 20 έργα-ποταμοί από την παγκόσμια λογοτεχνία

Πολύτομα λογοτεχνικά έργα, μυθιστορήματα-ποταμοί, βιβλία που η ανάγνωσή τους μοιάζει με άθλο. Έργα-ορόσημα της παγκόσμιας πεζογραφίας, επικές αφηγήσεις από την Άπω Ανατ

ΦΑΚΕΛΟΙ