alt

Για την περφόρμανς του Arkadi Zaides, η οποία παρουσιάστηκε στη Στέγη του Ιδρύματος Ωνάση, στο πλαίσιο του Fast Forward Festival 3.

Του Νίκου Ξένιου

Η στρατευμένη τέχνη είναι εκείνη η κατηγορία καλλιτεχνικής δραστηριότητας που βρίσκει το σύγχρονο κοινό πιο καχύποπτο από οποιαδήποτε άλλη μορφή δημιουργίας. Ο Αρκάντι Ζαΐντες παρουσίασε στη Μικρή Σκηνή της Στέγης του Ιδρύματος Ωνάση την performance Archive 10, που συνθέτει βίντεο αρτ, θέατρο και χορό και που θέμα της είναι η βία.

Τα βίντεο γυρίστηκαν από κάμερες Παλαιστινίων και μελών της ισραηλινής Οργάνωσης για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου B'Tselem, ισραηλινή οργάνωση γνωστή για τις δράσεις της που ρίχνουν φως στις παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων των Παλαιστινίων από το στρατό, τους εποίκους, το δικαστικό σύστημα και την κυβέρνηση του Ισραήλ στα κατεχόμενα εδάφη. Η συνεργασία του τριανταπεντάχρονου Ζαΐντες με την B’Tselem ξεκίνησε το 2013: με υλικό που συγκεντρώθηκε από τη Δυτική Όχθη του Ιορδάνη, υλικό που προορίζεται για αποκάλυψη της αλήθειας σε περίπτωση χαλκευμένης κατηγορίας Παλαιστινίου σε δικαστήριο και για άρση των στερεότυπων πεποιθήσεων και προκαταλήψεων των Ισραηλινών σε ό,τι αφορά τις συνθήκες ζωής των Παλαιστινίων στην απέναντι όχθη. Επιλέγοντας μέσα από 4.500 ώρες οπτικού υλικού, ο Ζαΐντες επιλέγει ως βάση της παράστασής του αποκλειστικά υλικό στο οποίο απεικονίζονται Ισραηλινοί που υφίστανται σωματική και ηθική βία.

Το «πολιτικό» σώμα χορεύει

Με αφορμή αποσπάσματα μιας ώρας από πρόχειρα βίντεο, ο περφόρμερ αναπαράγει τις κινήσεις κάποιων απεικονιζόμενων, είτε συγχρονιζόμενος με το οπτικό υλικό είτε σε αντίστιξη προς αυτό. Ήχος από φωνές Παλαιστινίων πλαισιώνει αυτό το οπτικό υλικό.

Με αφορμή αποσπάσματα μιας ώρας από πρόχειρα βίντεο, ο περφόρμερ αναπαράγει τις κινήσεις κάποιων απεικονιζόμενων, είτε συγχρονιζόμενος με το οπτικό υλικό είτε σε αντίστιξη προς αυτό. Ήχος από φωνές Παλαιστινίων πλαισιώνει αυτό το οπτικό υλικό: άλλοτε τυχαίες φράσεις, κραυγές και συζητήσεις, άλλοτε φωνές πανικού, αυτές οι φωνές ακούγονται συχνά voice off, χωρίς να φαίνεται κάποιος Παλαιστίνιος στη οθόνη, σαν να κρατά ο καλλιτέχνης ένα καθρέφτη μπροστά στον δυνητικό εβραίο θεατή του. Παράλληλα, ο Ζαΐντες θεωρεί τον εαυτό του συνυπεύθυνο γι’ αυτήν την κατάσταση και διενεργεί ένα είδος αυτοκριτικής, όταν διερωτάται πώς η συνεχιζόμενη κατάσταση ομηρίας των Παλαιστινίων ανακλά το «συλλογικό κοινωνικό σώμα» και τις πεποιθήσεις του. 

Σε ένα κλιπ ένα μεθυσμένο εβραιόπουλο γύρω στα δώδεκα που έχει χάσει το ένα του παπούτσι κλωτσάει την πόρτα ενός σπιτιού στη Χεβρώνα. Ο πατέρας του στρέφεται προς ένα στρατιώτη που δεν φαίνεται στην κάμερα και του λέει: «Δεν θα τον αγγίξεις, εντάξει;». Το αγόρι αντιστέκεται στο κράτημα του άντρα, ενώ κοιτά τον Παλαιστίνιο που τραβάει το φιλμ μέσα από το σπίτι και του φωνάζει στα εβραϊκά μια βρισιά. Σε ένα άλλο κλιπ οκτακόσιοι εβραίοι έποικοι ζουν ανάμεσα σε διακόσιες πενήντα χιλιάδες Παλαιστινίους με ισραηλινή φρουρά οπλισμένη μέχρι τα δόντια. Αλλού οι έποικοι ξερριζώνουν δέντρα ελιάς, πετούν βράχια και τρομάζουν κοπάδια με πρόβατα, ενώ παράλληλα ο καλλιτέχνης μιμείται τις κινήσεις τους, κρατώντας ένα ρημότ κοντρόλ στο χέρι ώστε να σταματά, να «παγώνει» και να ξαναξεκινά την προβολή κατά βούλησιν και αλλάζοντας πόζες και εκφράσεις που αντλούνται από τον σύγχρονο χορό.

Η υπόγεια βία καιροφυλακτεί

Ακραίες σκηνές βίας δεν προβάλλονται σε κανένα σημείο, όμως είναι πανταχού παρούσα μια υποφώσκουσα, κορυφούμενη ως προς την ένταση βία, που συχνά είναι λεκτική. Σε ένα σημείο κάποιοι Ισραηλινοί με τυλιγμένα T-shirts στο πρόσωπό τους αντικρύζουν από κάποια απόσταση ένα παλαιστινιακό χωριό, με πρόθεση να εκδικηθούν τον θάνατο ενός εποίκου. Παρουσιάζοντας τα προεόρτια της βίας που επρόκειτο να εκδηλωθεί, ο Ζαΐντες επικεντρώνει στην ίδια τη φύση του φαινομένου. Τέλος, είναι αξιομνημόνευτη η σκηνή ενός ισραηλινού στρατιώτη που στέκεται στη γωνία ενός κτηρίου, έτοιμος να εκσφενδονίσει δακρυγόνο αέριο στο Νάμπι Σάλεχ, όπου γίνεται μια πορεία διαμαρτυρίας κατά της ισραηλινής κατοχής. Ο στρατιώτης σηκώνει το όπλο προς στιγμήν και μετά το ακουμπά και πάλι στη γη. Η σκηνή προβάλλεται και ξαναπροβάλλεται, ενώ ο καλλιτέχνης μιμείται τις κινήσεις του στρατιώτη και τις επαναλαμβάνει, συμμετρικά, μπροστά στην απέναντι άκρη της οθόνης.

Πολύ υψηλός βαθμός δραματικότητας επιτυγχάνεται με τον εσωτερικό (χορευτικό) ρυθμό που ο Ζαΐντες ενσωματώνει στη σκηνική του σύνθεση, που παραμένει δύσληπτη ως προς το ορθολογικό της μέρος. Πρέπει να «αφεθεί» ο θεατής στον παλμό των κινήσεών του και στην ακουστική βία των κραυγών του, ώστε να γίνει κοινωνός του πολιτικού μηνύματος.

Μαγνητοφωνώντας τον εαυτό του να κραυγάζει, καταγράφει τον ήχο της φωνής του και κατόπιν τον χρησιμοποιεί ως «χαλί» ηχητικό για να βγάλει μια διαφορετική κραυγή, έτσι ώστε να δημιουργηθεί μια ολόκληρη εφιαλτική ενορχήστρωση από κραυγές βίας. Αυτό το κακόφωνο αλλά υποβλητικό δημιούργημα είναι η παράμετρος της παράστασης η πλησιέστερη σε αυτό που αποκαλούμε «σωματικό θέατρο»: πολύ υψηλός βαθμός δραματικότητας επιτυγχάνεται με τον εσωτερικό (χορευτικό) ρυθμό που ο Ζαΐντες ενσωματώνει στη σκηνική του σύνθεση, που παραμένει δύσληπτη ως προς το ορθολογικό της μέρος. Πρέπει να «αφεθεί» ο θεατής στον παλμό των κινήσεών του και στην ακουστική βία των κραυγών του, ώστε να γίνει κοινωνός του πολιτικού μηνύματος. Και σε αυτήν την πολιτική πράξη ο καλλιτέχνης αποδεικνύεται δεξιοτέχνης, αφενός γιατί τη διενεργεί με απόλυτη συνείδηση της σοβαρότητας που κάτι τέτοιο απαιτεί, και αφετέρου γιατί εμπλέκει τον θεατή στη διαδικασία ενοχοποίησης, πλησιάζοντάς τον και κοιτώντας τον επίμονα στα μάτια.

Ο καλλιτέχνης διαμαρτύρεται

Ο Αρκάντι Ζαΐντες γεννήθηκε στη Λευκορωσία το 1979 και από το 1990 ζει και χορεύει στο Τελ Αβίβ. Έκανε μεταπτυχιακό στη χορογραφία, στο De Theaterschool της Σχολής Καλών Τεχνών του Άμστερνταμ και έχει συνεργαστεί με με τις ομάδες Batsheva και Yasmeen Godder, με τους Noa Dar, Mats Ek, Sharon Eyal, Paul Norton, Matanicola, Yasmeen Godder και με το σχήμα "Bridge On A Wall" του Βερολίνου, πριν αρχίσει την ανεξάρτητη πορεία του ως χορογράφος, το 2004. Παραστάσεις του (Land-Research3, Quiet4 ,Solo Colores5, Meeting Brian Wash6, Daat7 , Adamdam8, Capture Practice, Solo Siento, Responseto, Dig Deep9 και Archive10) έχουν παρουσιαστεί στις Κάτω Χώρες, στη Γαλλία, στη Γερμανία, στην Ελβετία, στον Καναδά, στις Η.Π.Α., στη Βραζιλία, στη Χιλή, στην Ιαπωνία, στη Δημοκρατία της Τσεχίας, στην Πολωνία, στην Ιταλία, στην Ισπανία, στην Κίνα και τώρα και στην Ελλάδα.

* Ο ΝΙΚΟΣ ΞΕΝΙΟΣ είναι εκπαιδευτικός και συγγραφέας.

Ακολουθήστε την bookpress.gr στο Google News και διαβάστε πρώτοι τα θέματα που σας ενδιαφέρουν.


ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

«Οι Τσέντσι» του Π. Μπ. Σέλλεϋ σε σκηνοθεσία Μαριλίτας Λαμπροπούλου στο Δημοτικό Θέατρο Πειραιά (κριτική) – Ένα έργο φεμινιστικό και βέβηλο

«Οι Τσέντσι» του Π. Μπ. Σέλλεϋ σε σκηνοθεσία Μαριλίτας Λαμπροπούλου στο Δημοτικό Θέατρο Πειραιά (κριτική) – Ένα έργο φεμινιστικό και βέβηλο

Για τους «Τσέντσι», του Π. Μπ. Σέλλεϋ, σε σκηνοθεσία Μαριλίτας Λαμπροπούλου που ανέβηκε στην αίθουσα «Ω» του Δημοτικού Θεάτρου Πειραιά. Kεντρική εικόνα: © Μαρίζα Καψαμπέλη.

Γράφει ο Νίκος Ξένιος

Την τραγωδία «ήρεμ...

Ένα ξεχωριστό «Όνειρο καλοκαιριάτικης νύχτας» από την ομάδα Loxodox στο ΠΛΥΦΑ

Ένα ξεχωριστό «Όνειρο καλοκαιριάτικης νύχτας» από την ομάδα Loxodox στο ΠΛΥΦΑ

Ο ιστορικός χώρος της αρχαίας Αθήνας «συνομιλεί» αρμονικά με τη μαγική νύχτα των Αγγλοσαξόνων, όπως τη συνέθεσε ο Ουίλιαμ Σαίξπηρ. Κεντρική εικόνα: © Sabrina Brodescu.

Γράφει ο Νίκος Ξένιος

Η ομάδα Loxodox είναι ιδέα της Μαρίζας Θεοφυλακτοπού...

«Το σώμα της γυναίκας ως πεδίο μάχης» και «Η λέξη πρόοδος στο στόμα της μητέρας μου ηχούσε πολύ φάλτσα» (κριτική): Δύο σημαντικά έργα του Ματέι Βίσνιεκ στις αθηναϊκές σκηνές

«Το σώμα της γυναίκας ως πεδίο μάχης» και «Η λέξη πρόοδος στο στόμα της μητέρας μου ηχούσε πολύ φάλτσα» (κριτική): Δύο σημαντικά έργα του Ματέι Βίσνιεκ στις αθηναϊκές σκηνές

Για τις παραστάσεις «Το σώμα της γυναίκας ως πεδίο μάχης» στο θέατρο «Χώρος» και «Η λέξη πρόοδος στο στόμα της μητέρας μου ηχούσε πολύ φάλτσα», στο Θέατρο Μπέλλος, και τα δύο του Γαλλορουμάνου θεατρικού συγγραφέα, ποιητή και δημοσιογράφου Ματέι Βίσνιεκ. Κεντρική εικόνα: Από την παράσταση «Το σώμα της γυναί...

ΠΡΟΣΦΑΤΑ ΑΡΘΡΑ

«Γυναικεία Βραβεία non fiction 2024»: Ανακοινώθηκε η βραχεία λίστα

«Γυναικεία Βραβεία non fiction 2024»: Ανακοινώθηκε η βραχεία λίστα

Η νικήτρια του βραβείου Women's Prize για non-fiction βιβλία θα ανακοινωθεί στις 13 Ιουνίου. Κεντρική εικόνα, μια από τις υποψήφιες για το βραβείο: η συγγραφέας και αρθρογράφος Ναόμι Κλάιν © The University of British Columbia.

Επιμέλεια: Book Press

...
Τρία μυθιστορήματα με άρωμα εποχής και μυστηρίου από τα Ελληνικά Γράμματα

Τρία μυθιστορήματα με άρωμα εποχής και μυστηρίου από τα Ελληνικά Γράμματα

Για τα μυθιστορήματα «Strangers in the Night» (μτφρ. Μυρσίνη Γκανά) της Χέδερ Γουέμπ [Heather Webb], «Τα Μυστήρια της Μις Μόρτον Μόρτον» (μτφρ. Χρήστος Μπαρουξής) της Κάθριν Λόιντ [Catherine Lloyd] και «Κωδικός Coco» (μτφρ. Γιάννης Σπανδωνής) της Τζιόια Ντιλιμπέρτο [Gioia Diliberto]. Τρία μυθιστορήματα που μας μεταφ...

Ο «Νευρομάντης» του Ουίλιαμ Γκίμπσον μεταφέρεται στην οθόνη: μεγάλο συνδρομητικό κανάλι ανακοίνωσε ότι αγόρασε τα δικαιώματα

Ο «Νευρομάντης» του Ουίλιαμ Γκίμπσον μεταφέρεται στην οθόνη: μεγάλο συνδρομητικό κανάλι ανακοίνωσε ότι αγόρασε τα δικαιώματα

Το πασίγνωστο μυθιστόρημα του «πατέρα» του Cyberpunk Ουίλιαμ Γκίμπσον [William Gibson] «Νευρομάντης» αναμένεται να γίνει σειρά 10 επεισοδίων από το συνδρομητικό κανάλι Apple TV. Κεντρική εικόνα: ο συγγραφέας Ουίλιαμ Γκίμπσον © Wikipedia. 

Επιμέλεια: Book Press

...

ΠΡΟΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ

«Μακγκάφιν» του Βαγγέλη Γιαννίση (προδημοσίευση)

«Μακγκάφιν» του Βαγγέλη Γιαννίση (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα του Βαγγέλη Γιαννίση «Μακγκάφιν», το οποίο θα κυκλοφορήσει στις 21 Μαρτίου από τις εκδόσεις Διόπτρα.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

ΤΟΥΡΙΣΤΑΣ
37.947408, 23.641584

 «Αφού σου ...


«Το μποστάνι του Μποστ» του Κωνσταντίνου Κυριακού (προδημοσίευση)

«Το μποστάνι του Μποστ» του Κωνσταντίνου Κυριακού (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το βιβλίο του Κωνσταντίνου Κυριακού «Το μποστάνι του Μποστ – Μια σύνθεση / συμπλήρωση / διασκευή κειμένων του Μποστ», το οποίο κυκλοφορεί σε λίγες μέρες από τις εκδόσεις Νίκας.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

...

«Όλα μαύρα» της Δήμητρας Παπαδήμα (προδημοσίευση)

«Όλα μαύρα» της Δήμητρας Παπαδήμα (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το βιβλίο της Δήμητρας Παπαδήμα «Όλα μαύρα», το οποίο θα κυκλοφορήσει την επόμενη εβδομάδα από τις εκδόσεις Νίκας.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

«Τι είμαστε εμείς μπροστά σε αυτά τα κτήνη, ρε; Τι είμαστε; Άγιοι. Και φόνο να...

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τρία μυθιστορήματα με άρωμα εποχής και μυστηρίου από τα Ελληνικά Γράμματα

Τρία μυθιστορήματα με άρωμα εποχής και μυστηρίου από τα Ελληνικά Γράμματα

Για τα μυθιστορήματα «Strangers in the Night» (μτφρ. Μυρσίνη Γκανά) της Χέδερ Γουέμπ [Heather Webb], «Τα Μυστήρια της Μις Μόρτον Μόρτον» (μτφρ. Χρήστος Μπαρουξής) της Κάθριν Λόιντ [Catherine Lloyd] και «Κωδικός Coco» (μτφρ. Γιάννης Σπανδωνής) της Τζιόια Ντιλιμπέρτο [Gioia Diliberto]. Τρία μυθιστορήματα που μας μεταφ...

Τι διαβάζουμε τώρα; 21 καλά βιβλία λογοτεχνίας που βγήκαν πρόσφατα

Τι διαβάζουμε τώρα; 21 καλά βιβλία λογοτεχνίας που βγήκαν πρόσφατα

Επιλέξαμε 21 βιβλία ελληνικής και μεταφρασμένης πεζογραφίας που κυκλοφόρησαν πρόσφατα.

Γράφει ο Κώστας Αγοραστός

Οι πρώτοι μήνες του 2024 έχουν φέρει πολλά και καλά βιβλία πεζογραφίας. Κι αν ο μέσος αναγνώστης βρίσκεται στην καλύτερη περίπτωση σε σύγχυση, στη χειρότερη σε άγχ...

Επανάσταση 1821: 11 βιβλία για τον Αγώνα των Ελλήνων

Επανάσταση 1821: 11 βιβλία για τον Αγώνα των Ελλήνων

Ενόψει της 25ης Μαρτίου, επιλέγουμε έντεκα βιβλία που μας βοηθούν να κατανοήσουμε τα περίπλοκλη όσο και μοναδική διαδοχή γεγονότων που ήταν η Ελληνική Επανάσταση. Kεντρική εικόνα: έργο του Λουντοβίκο Λιπαρίνι «Ο όρκος του λόρδου Βύρωνα στο Μεσολόγγι» (περίπου 1850), μουσείο Μπενάκη.

...

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

Newsletter

Θέλω να λαμβάνω το newsletter σας
ΕΓΓΡΑΦΗ

ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΗΣ ΧΡΟΝΙΑΣ

02 Απριλίου 2023 ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τα μεγαλύτερα μυθιστορήματα όλων των εποχών: 20 έργα-ποταμοί από την παγκόσμια λογοτεχνία

Πολύτομα λογοτεχνικά έργα, μυθιστορήματα-ποταμοί, βιβλία που η ανάγνωσή τους μοιάζει με άθλο. Έργα-ορόσημα της παγκόσμιας πεζογραφίας, επικές αφηγήσεις από την Άπω Ανατ

ΦΑΚΕΛΟΙ