alt

Για την παράσταση Βέρθερος, του Γκαίτε, σε σκηνοθεσία και διασκευή Αλέξανδρου Διαμαντή, η οποία παρουσιάζεται στο Θέατρο Σημείο.

Του Νίκου Ξένιου

Ο Βέρθερος του Γιόχαν Βόλφγκανγκ φον Γκαίτε, σε μετάφραση Στέλλας Νικολούδη και διασκευή και σκηνοθεσία Αλέξανδρου Διαμαντή ανεβαίνει μέχρι αύριο στο θέατρο «Σημείο» από μια ομάδα νέων παιδιών με όραμα και ταλέντο.

Την αισθητική ιδέα έδωσε στον νεαρό σκηνοθέτη η σειρά των οκτώ ελαιογραφιών του Ουίλιαμ Χόγκαρθ «Πορεία του Ακόλαστου» (1735), τα μπαρόκ στοιχεία και οι φωτοσκιάσεις των οποίων, σε συνδυασμό με τις μουσικές επιλογές του, προσδίδουν μεταμοντέρνα διάσταση στην παράσταση. Το εικαστικό περιβάλλον του έργου συνέθεσε η Δέσποινα Χαριτωνίδη από μέταλλο, τσιμέντο, ύφασμα και ξύλο στα πλαίσια της εικαστικής εγκατάστασης «Αtopia», ενώ, όπως δηλώνει ο εικαστικός σκηνοθέτης, σημαντικό ρόλο διαδραματίζουν ο αέρας (με τον ήχο με τον οποίο το ξίφος «σκίζει» τον αέρα) και το φως.

Η αυτοχειρία ως πράξη ελευθερίας

Το νεανικό, επιστολογραφικό αυτό κείμενο άσκησε μεγάλη επιρροή στη ζωή, τα ήθη και τη μόδα ακόμα της εποχής γιατί πραγματεύεται την απόλυτη έκφραση της ευαισθησίας και της αναζήτησης της ελευθερίας του Εγώ, όταν το παράφορο πάθος συγκρούεται με την κοινωνική σύμβαση.

Η διεκδίκηση της ελευθερίας από τον παθιασμένο, παρορμητικό, ποιητικό Βέρθερο (που με χαμόγελο και οικειότητα ερμηνεύει ο Νίκος Λεκάκης) δεν παρίσταται ως ουτοπική: αντιθέτως, η αυτοκτονία του σχεδόν αυτόματα ταυτίζεται στη συνείδηση του θεατή με την ηθική ελευθερία. Τα Πάθη του Νεαρού Βέρθερου (Die Leiden des jungen Werthers) γράφτηκαν σε μικρό χρονικό διάστημα το 1774 και στάθηκαν εναρκτήριο κείμενο του κινήματος Sturm und Drang (Θύελλα και Ορμή), προκατόχου του Ρομαντισμού, εφόσον τα κύρια γνωρίσματά του βρίσκονται εδώ εν τη γενέσει τους. Το νεανικό, επιστολογραφικό αυτό κείμενο άσκησε μεγάλη επιρροή στη ζωή, τα ήθη και τη μόδα ακόμα της εποχής γιατί πραγματεύεται την απόλυτη έκφραση της ευαισθησίας και της αναζήτησης της ελευθερίας του Εγώ, όταν το παράφορο πάθος συγκρούεται με την κοινωνική σύμβαση. Το ιδεολογικό πλαίσιο του έργου συνέβαλε, μαζί με τα κείμενα του Ρουσσώ και του Λέσσινγκ, στην ιδεολογική πλαισίωση της Γαλλικής Επανάστασης.

Ένας μελαγχολικός νέος, όπως οι σημερινοί

Η αίσθηση ανίας (spleen) και η «δυσανεξία απέναντι στη ζωή» (taedium vitae, mal de vivre) ωθούν τον νεαρό Βέρθερο να θραύσει τα δεσμά της αστικής του καταγωγής, προβαίνοντας σε μιαν επαναστατική ενέργεια. Πρόκειται (όπως υποστήριξε ο Λούκατς) για αστικό επαναστατικό ανθρωπισμό που υποστηρίζει την πλήρη ανάπτυξη της ανθρώπινης προσωπικότητας. Η Λότε (σε ελεγχόμενη, ώριμη ερμηνεία της Χρυσούλας Παπά) είναι μια αστή που νιώθει την ανάγκη να παντρευτεί έναν επιτυχημένο άνδρα της τάξης της. Η συζήτηση ανάμεσα στον Άλμπερτ και τον Βέρθερο αποτυπώνει δύο διαφορετικές στάσεις απέναντι στο ζήτημα της αυτοκτονίας: ο Άλμπερτ βρίσκει αποκρουστική την ιδέα και την αποδίδει στη φύση του «αδύναμου» ανθρώπου, ενώ ο Βέρθερος κρίνει πως μια ενέργεια κρίνεται από τον βαθμό στον οποίον ο αυτόχειρας είναι σε θέση να πλησιάζει την πραγματική φύση της απόπειράς του. Η ματαίωση του έρωτά του οδηγεί τον Βέρθερο στην ελεύθερη έξοδο από τη ζωή (Freitod) και αυτή η αυτοχειρία παρουσιάζεται, από τον Γκαίτε, ως μέρος ενός ανώτερου σχεδίου, που θα υπηρετεί, στο εξής, τη χειραφέτηση του ανθρώπινου πνεύματος, ως «εκρηκτικός μηχανισμός» έκλυσης των ιδεωδών ενός ακραίου ιδεαλισμού. Ως αποστασιοποίηση από τον άμεσο κόσμο των αισθήσεων, η αυτοχειρία του κεντρικού ήρωα είναι ενδεικτική της άποψης του Γκαίτε για τη φύση της πραγματικής γνώσης. Η προσωπική αντίληψη του ανθρώπου για την πραγματικότητα υπερβαίνει τα δεδομένα των αισθήσεων και η Φύση αποκαλύπτεται, έτσι, ως Ανώτερη Οντότητα.

alt

Αργοί ρυθμοί και επιταχύνσεις

Κίνηση, είσοδοι στη σκηνή και τέσσερεις διαφορετικές έξοδοι με τους συνδυασμούς τους, όλα αυτά αξιοποιήθηκαν στο έπακρο, ώστε να «χορογραφηθεί» το έργο και να αναπνεύσει σε μια σύγχρονη προσέγγιση. Η χορογραφία της Ειρήνης Κυρμιζάκη πιστή στην εποχή, χωρίς ιδιαίτερα να υπηρετεί την κεντρική σύλληψη της παράστασης, που λίγο ως πολύ στρέφει «τα μέσα έξω», σε μια προσπάθεια ειλικρινούς εκμυστήρευσης ενός νέου ανθρώπου που επαναστατεί στον δέκατο όγδοο αιώνα και απευθύνεται στους νέους ανθρώπους του εικοστού πρώτου. Μια γενική παρατήρηση είναι πως ο ρυθμός της παράστασης ήταν κάπως αργός, σαν να προσπαθούσε να υποτάξει τη «φυσική» εκφορά του λόγου σε διάκενα σιωπής, έξωθεν επιβεβλημένα. Ωστόσο (ίσως και γιατί ξέφυγαν από την αυστηρή αυτήν σκηνοθετική άποψη, προτάσσοντας τη φυσικότητα ως δικό τους ρυθμό και καθιερώνοντας ένα παράλληλο, «εντός έργου» ερμηνευτικό ζεύγος) κατόρθωσαν και ξεχώρισαν, με τη φρεσκάδα και την αμεσότητα της παρουσίας τους, ο Νίκος Λεκάκης και η Ναταλία Σουίφτ. Οι υπόλοιποι ηθοποιοί πλαισίωσαν επάξια το δύσκολο αυτό έργο, με ελάχιστες στιγμές αμηχανίας, που δικαιολογούνται και από το νεαρόν της ηλικίας τους. Ομοίως, ο αυστηρός -και αρκετά κλασικιστής για την ηλικία του (είναι μόλις είκοσι δύο χρόνων)- Αλέξανδρος Διαμαντής αντιμετώπισε το κείμενο με σκεπτικισμό και ο εκλεκτικισμός του προδόθηκε κατά σημεία από την «καθημερινότητα» της ομιλίας κάποιων ηθοποιών του. Ο ταλαντούχος κύριος Διαμαντής είναι απόφοιτος του Πειραματικού Σχολείου Πανεπιστημίου Αθηνών και τελειόφοιτος της Ανωτάτης Σχολής Καλών Τεχνών, στο τμήμα Ιστορίας και Θεωρίας της Τέχνης. Έχει επιμεληθεί εννέα εικαστικών εκθέσεων από το 2012 έως το 2015 (ενδεικτικά: «You Are Here, We Are… Where?» 2012, «Ullysseeing» 2014, «Μετοίκησις» 2015 κ.α.). Ο «Βέρθερος» είναι η πρώτη του δουλειά στο θέατρο.

* Ο ΝΙΚΟΣ ΞΕΝΙΟΣ είναι εκπαιδευτικός και συγγραφέας.

Ακολουθήστε την bookpress.gr στο Google News και διαβάστε πρώτοι τα θέματα που σας ενδιαφέρουν.


ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

«Μπουμπουλίνας 18» & «Εγώ, μια δούλα» στο Φεστιβάλ Αθηνών: Για τον φανερό και για τον κρυφό φασισμό

«Μπουμπουλίνας 18» & «Εγώ, μια δούλα» στο Φεστιβάλ Αθηνών: Για τον φανερό και για τον κρυφό φασισμό

Για τις παραστάσεις «Μπουμπουλίνας 18» της Κίττυς Αρσένη, σε σκηνοθεσία Σοφίας Καραγιάννη και «Εγώ, μια δούλα» του Βαγγέλη Χατζηγιαννίδη, σε σκηνοθεσία Νίκου Χατζόπουλου, στην Πειραιώς 260 στο πλαίσιο του Φεστιβάλ Αθηνών. Κεντρική εικόνα: Από την παράσταση «Μπουμπουλίνας 18».

...
«Η χορτοφάγος» της Χαν Γκανγκ, σε σκηνοθεσία της Ντάρια Ντεφλοριάν (κριτική) – Ξεριζώνοντας πατριαρχικές αντιλήψεις επί σκηνής

«Η χορτοφάγος» της Χαν Γκανγκ, σε σκηνοθεσία της Ντάρια Ντεφλοριάν (κριτική) – Ξεριζώνοντας πατριαρχικές αντιλήψεις επί σκηνής

Για την παράσταση «Η χορτοφάγος», βασισμένη στο μυθιστόρημα της Χαν Γκανγκ (Han Kang), σε σκηνοθεσία Ντάρια Ντεφλοριάν (Daria Deflorian), στην Πειραιώς 260. © εικόνας: Andrea Pizzalis 

Γράφει ο Νίκος Ξένιος

Σ...

«Τα χρόνια» της Ανί Ερνό σε σκηνοθεσία Ελίνε Άρμπο (κριτική) – Όταν προσωπική και συλλογική ιστορία γίνονται ένα

«Τα χρόνια» της Ανί Ερνό σε σκηνοθεσία Ελίνε Άρμπο (κριτική) – Όταν προσωπική και συλλογική ιστορία γίνονται ένα

Για την παράσταση «Τα χρόνια», βασισμένη στο μυθιστόρημα της Ανί Ερνό (Annie Ernaux), σε σκηνοθεσία Ελίνε Άρμπο, στην Πειραιώς 260, στο πλαίσιο του Φεστιβάλ Αθηνών. © εικόνας: Fred Debrock

Γράφει ο Νίκος Ξένιος

...

ΠΡΟΣΦΑΤΑ ΑΡΘΡΑ

«Ένας Αιγύπτιος, ένας Βαβυλώνιος και ένας Βίκινγκ μπαίνουν σε ένα μπαρ» του Θεόδωρου Παπακώστα – Μιλώντας για την ιστορία και τη μυθολογία με μια φίλη στο ποτό σας

«Ένας Αιγύπτιος, ένας Βαβυλώνιος και ένας Βίκινγκ μπαίνουν σε ένα μπαρ» του Θεόδωρου Παπακώστα – Μιλώντας για την ιστορία και τη μυθολογία με μια φίλη στο ποτό σας

Για το δοκίμιο εκλαϊκευμένης ιστορίας του Θεόδωρου Παπακώστα «Ένας Αιγύπτιος, ένας Βαβυλώνιος και ένας Βίκινγκ μπαίνουν σε ένα μπαρ» (εκδ. Key Books).

Γράφει ο Σόλωνας Παπαγεωργίου

Στο δοκίμιο του ...

«Μπουμπουλίνας 18» & «Εγώ, μια δούλα» στο Φεστιβάλ Αθηνών: Για τον φανερό και για τον κρυφό φασισμό

«Μπουμπουλίνας 18» & «Εγώ, μια δούλα» στο Φεστιβάλ Αθηνών: Για τον φανερό και για τον κρυφό φασισμό

Για τις παραστάσεις «Μπουμπουλίνας 18» της Κίττυς Αρσένη, σε σκηνοθεσία Σοφίας Καραγιάννη και «Εγώ, μια δούλα» του Βαγγέλη Χατζηγιαννίδη, σε σκηνοθεσία Νίκου Χατζόπουλου, στην Πειραιώς 260 στο πλαίσιο του Φεστιβάλ Αθηνών. Κεντρική εικόνα: Από την παράσταση «Μπουμπουλίνας 18».

...
Τι διαβάζουμε τώρα; Πέντε κλασικά «τούβλα» για ένα μακρύ αναγνωστικό καλοκαίρι

Τι διαβάζουμε τώρα; Πέντε κλασικά «τούβλα» για ένα μακρύ αναγνωστικό καλοκαίρι

Ουγκό, Σταντάλ, Αν Μπροντέ, Αραγκόν και Αγκάθα Κρίστι: Πέντε κλασικά «τούβλα», πολυσέλιδα και βαριά, που στηρίζουν το μακρύ ελληνικό καλοκαίρι μας.

Γράφει η Φανή Χατζή

Πέντε χορταστικά βιβλία που κυκλοφόρησαν πρόσφατα, βαρι...

ΠΡΟΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ

«Τα μπλουζ της οδού Γκλιμπ Πόιντ σε πρόζα και στίχο» του Βρασίδα Καραλή (προδημοσίευση-βίντεο)

«Τα μπλουζ της οδού Γκλιμπ Πόιντ σε πρόζα και στίχο» του Βρασίδα Καραλή (προδημοσίευση-βίντεο)

Προδημοσιεύση αποσπάσματος από το βιβλίο του Βρασίδα Καραλή «Τα μπλουζ της οδού Γκλιμπ Πόιντ» (μτφρ. Σοφία Τρουλλινού), το οποίο θα κυκλοφορήσει τις επόμενες μέρες από τις εκδόσεις Petites Maisons. Μαζί, ένα πολύ προσωπικό βίντεο με τον συγγραφέα στο Σίδνεϊ.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός ...

«Η κοιλάδα της αταξίας» του Φρήντριχ Ντύρρενματτ (προδημοσίευση)

«Η κοιλάδα της αταξίας» του Φρήντριχ Ντύρρενματτ (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα του Φρήντριχ Ντύρρενματτ [Friedrich Dürrenmatt] «Η κοιλάδα της αταξίας» (σε νέα μτφρ. του Βασίλη Πατέρα, με επίμετρο της Πελαγίας Τσινάρη), το οποίο θα κυκλοφορήσει τις επόμενες μέρες από τις εκδόσεις Ροές.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός ...

«Με στέβια και αγαύη» του Γιώργου Μπουρονίκου (προδημοσίευση)

«Με στέβια και αγαύη» του Γιώργου Μπουρονίκου (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το βραβευμένο θεατρικό του Γιώργου Μπουρονίκου «Με στέβια και αγαύη», το οποίο θα κυκλοφορήσει τις επόμενες μέρες από τις εκδόσεις Νίκας.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

ΖΕΝΙΕ: Συγγνώμη που θα ρωτήσω: Παιδιά δεν έχε...

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τι διαβάζουμε τώρα; Πέντε κλασικά «τούβλα» για ένα μακρύ αναγνωστικό καλοκαίρι

Τι διαβάζουμε τώρα; Πέντε κλασικά «τούβλα» για ένα μακρύ αναγνωστικό καλοκαίρι

Ουγκό, Σταντάλ, Αν Μπροντέ, Αραγκόν και Αγκάθα Κρίστι: Πέντε κλασικά «τούβλα», πολυσέλιδα και βαριά, που στηρίζουν το μακρύ ελληνικό καλοκαίρι μας.

Γράφει η Φανή Χατζή

Πέντε χορταστικά βιβλία που κυκλοφόρησαν πρόσφατα, βαρι...

Τι διαβάζουμε τώρα; 15 βιβλία ελληνικής πεζογραφίας που επανεκδόθηκαν πρόσφατα

Τι διαβάζουμε τώρα; 15 βιβλία ελληνικής πεζογραφίας που επανεκδόθηκαν πρόσφατα

Δεκαπέντε βιβλία ελληνικής πεζογραφίας, πρόσφατα και παλιότερα, που εκδόθηκαν το προηγούμενο διάστημα.

Γράφει ο Κώστας Αγοραστός

Δεκαπέντε βιβλία ελληνικής πεζογραφίας, πρόσφατα και παλιότερα, που εκδόθηκαν το προηγούμενο διάστημα, φέρνουν ξανά στις πρ...

Άγνωστες πτυχές της Ιστορίας, απλοί άνθρωποι, λοξές αφηγήσεις: Οκτώ ελληνικά μυθιστορήματα που κυκλοφόρησαν πρόσφατα και ξεχωρίζουν

Άγνωστες πτυχές της Ιστορίας, απλοί άνθρωποι, λοξές αφηγήσεις: Οκτώ ελληνικά μυθιστορήματα που κυκλοφόρησαν πρόσφατα και ξεχωρίζουν

Άγνωστες πτυχές της Ιστορίας ξεδιπλώνονται, ο παραλογισμός εισβάλλει, οι «απλοί» άνθρωποι παλεύουν κόντρα στις εξελίξεις, τους Άλλους και τους ίδιους τους εαυτούς τους – αυτά και πολλά ακόμα συναντάμε σε οκτώ μυθιστορήματα από Έλληνες συγγραφείς που κυκλοφόρησαν πρόσφατα.

Γράφει ...

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

Newsletter

Θέλω να λαμβάνω το newsletter σας
ΕΓΓΡΑΦΗ

ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΗΣ ΧΡΟΝΙΑΣ

12 Δεκεμβρίου 2024 ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τα 100 καλύτερα λογοτεχνικά βιβλία του 2024

Mυθιστορήματα, νουβέλες, διηγήματα: Εκατό καλά λογοτεχνικά βιβλία που κυκλοφόρησαν το 2024 από τα πολλά περισσότερα που έπεσαν στα χέρια μας, με τη μεταφρασμένη πεζογρα

ΦΑΚΕΛΟΙ