alt

Για την παράσταση των Rimini Protokoll Mein Kampf, η οποία παρουσιάζεται στη Στέγη του Ιδρύματος Ωνάση.

Του Νίκου Ξένιου

Η ένταξη του βιβλίου του Χίτλερ Ο Αγών μου στο σχολικό πρόγραμμα της Γερμανίας φέρεται να επιδιώκει την ηθική και πνευματική οχύρωση των εφήβων «από τα κελεύσματα του πολιτικού εξτρεμισμού», ενώ στο Kunstfest της Βαϊμάρης κάνει πρεμιέρα η παράσταση των Rimini Protokoll, Adolf Hitler: Mein Kampf, vol. 1&2 σε σκηνοθεσία Χέλγκαρ Χάουγκ και Ντάνιελ Βέτσελ, με την πεποίθηση ότι μια ανοιχτή και απροκατάληπτη εξερεύνηση του βιβλίου είναι ο καλύτερος τρόπος απομυθοποίησης του συμβολικού, έως και φετιχιστικού του περιεχομένου.

Η έρευνα των Rimini Protokoll είναι και η βάση της σκηνικής αυτής performance εξομολογήσεων, αναλογίου και προβολών που ανεβαίνει στην Κεντρική Σκηνή της Στέγης του Ιδρύματος Ωνάση. Μια άτονη παράσταση, με πολύ ενδιαφέρον, όμως, και φλέγον θέμα και με ειλικρίνεια στο στήσιμο της όλης προβληματικής.

Ακίνδυνο βιβλιαράκι ή Βίβλος του Φασίστα;

Σκοπός του βιβλίου είναι η περιγραφή του εθνικοσοσιαλισμού και ιδεολογική του βάση είναι ο αντισημιτισμός, ο ρατσισμός και ο παγγερμανισμός. Το πρώτο έτος έκδοσής του Ο Αγών μου πούλησε περίπου 25.000 αντίτυπα.

Ο Χίτλερ το 1924 γράφει το πρώτο, αυτοβιογραφικό μέρος του βιβλίου Ο Αγών μου (Mein Kampf) μαζί με τον κατόπιν γραμματέα του Ρούντολφ Ες στη φυλακή του Λάντσμπεργκ αμ Λεχ, όπου εξέτιε ποινή για εσχάτη προδοσία ως επικεφαλής του αποτυχημένου Πραξικοπήματος της Μπιραρίας (1923). Σκοπός του βιβλίου είναι η περιγραφή του εθνικοσοσιαλισμού και ιδεολογική του βάση είναι ο αντισημιτισμός, ο ρατσισμός και ο παγγερμανισμός. Το πρώτο έτος έκδοσής του Ο Αγών μου πούλησε περίπου 25.000 αντίτυπα, γεγονός που έγινε δεκτό με σκεπτικισμό από τους αντιναζιστικούς κύκλους. Μετά το 1932 έγινε το πρώτο σε πωλήσεις βιβλίο στη ναζιστική Γερμανία μετά τη Βίβλο, φθάνοντας το 1 εκατ. αντίτυπα και μετατρέποντας τον ως τότε φτωχό Χίτλερ σε εκατομμυριούχο.

Η Δημοκρατία σε κίνδυνο

Τα στερεότυπα περί της «καθαρότητας της φυλής» και περί της πανάκειας του επεκτατισμού, με όποια θεωρητική σκευή και αν υποστηρίζονται, η ψυχολογική διάσταση της έννοιας «πατρίδα» (heimat) για τον μέσο Γερμανό και η οικονομική δυσπραγία της Ευρώπης, όλα αυτά δημιουργούν προκαταλήψεις εις βάρος των Γερμανών, ακόμη και αν αυτοί προέρχονται από την προοδευτική, συνήθως, τάξη των καλλιτεχνών. Η δυσανεξία απέναντι στη διαφορετικότητα και το φόβητρο της ισλαμικής τρομοκρατίας και ο κλιμακούμενος φανατισμός κατά των μεταναστών στον ευρωπαϊκό βορρά είναι φαινόμενα που με ταχύτητα επεκτείνονται και στον νότο της ευρωπαϊκής ηπείρου.

Συναίσθημα ενοχής 

Με διαφορετικές καταβολές και ως εκπρόσωποι διαφορετικών τάσεων και απόψεων, οι περφόρμερς αυτοί θέτουν ερωτήματα, απαντούν σε εκκρεμή ζητήματα, δίνουν πληροφορίες με ντοκιμαντερίστικο τρόπο, σαρκάζουν και αυτοσαρκάζονται, με χιούμορ αποκαλύπτουν τις αδυναμίες και τις προσωπικές τους ιστορίες, φιλοδοξώντας να κομίσουν επί σκηνής και τη γνώμη του κοινού.

Παραδόξως η γερμανική ακροδεξιά δεν ανατρέχει καθόλου στις σελίδες του βιβλίου, όπως κάνει η Χρυσή Αυγή. Επίσης, ο μέσος Γερμανός φέρει ανεξίτηλα μέσα του την ντροπή, τον στιγματισμό για τη δειλία και τη μικροαστική επανάπαυση που επέδειξαν οι γονείς του στην περίοδο κατά την οποία συντελούταν το έγκλημα. Σχολιάζοντας το ακροδεξιό κίνημα Pegida, η παράσταση των Rimini Protokoll επιτυγχάνει τη σύγκριση με τα σαθρά επιχειρήματα και τον λαϊκισμό της Χρυσής Αυγής.  Οι Rimini Protokoll στηρίζουν την παράστασή τους στην παρουσία περφόρμερ-ειδικών που καταθέτουν την προσωπική τους μαρτυρία: η νομικός Σίμπιλα Φλίγκε, η καθηγήτρια Δικαίου Άννα Γκίλσμπαχ, ο συντηρητής βιβλίων Ματίας Χάγκεμπεκ, ο τυφλός ραδιοφωνικός παραγωγός Κρίστιαν Σπρέμπεργκ, ο τουρκικής καταγωγής ράπερ Βόλκαν Τιρέλι και ο δικηγόρος Άλον Κράους. Με διαφορετικές καταβολές και ως εκπρόσωποι διαφορετικών τάσεων και απόψεων, οι περφόρμερς αυτοί θέτουν ερωτήματα, απαντούν σε εκκρεμή ζητήματα, δίνουν πληροφορίες με ντοκιμαντερίστικο τρόπο, σαρκάζουν και αυτοσαρκάζονται, αποκαλύπτουν τις αδυναμίες και τις προσωπικές τους ιστορίες, φιλοδοξώντας να κομίσουν επί σκηνής και τη γνώμη του κοινού. Το χειροκρότημα στο τέλος ήταν μετριασμένο ως προς την ένταση, όχι τόσο γιατί δεν άρεσε το έργο, όσο γιατί ενδεχομένως το συναίσθημα ενοχής να εμφώλευε στην ψυχή του ακροατηρίου σε όλη τη διάρκεια της παράστασης.

...και τα ανθρώπινα δικαιώματα;

Εννοείται πως μια έκδοση δεν απειλεί αφ’ εαυτής τη δημοκρατία, εάν η κοινωνία διατηρεί τις ευαισθησίες και την κριτική της ικανότητα. Η συλλογική ανάγκη καταδίκης του ναζισμού ενέχει και τον κίνδυνο της μυθοποίησης του κακογραμμένου αυτού βιβλίου. Ένας εμπεριστατωμένος κριτικός υπομνηματισμός μπορεί, βέβαια, ν’ αποτελέσει ικανό αντίδοτο. Οι δυο σκηνοθέτες της παράστασης, Χέλγκαρ Χάουγκ και Ντάνιελ Βέτσελ διακατέχονταν, όπως είχαν δηλώσει σε συνεντεύξεις τους, από τον φόβο της εμφάνισης Νεοναζί μέσα στο κοινό. Και γενικώς επλανάτο μια αδιόρατη ανησυχία κατά τη διάρκεια της παράστασης: υπήρχε έστω και η παραμικρή πιθανότητα η ανάγνωση του Ο Αγών μου να επισύρει κραυγές δυσαρέσκειας κάποιων αναρχικών ή, αντίθετα, επευφημίες κάποιου φασίστα κάτω στα καθίσματα;

alt

Δυο τρία πράγματα που ξέρω για τον «Άλλον»

Το ζήτημα έρχεται, σήμερα, να επικεντρωθεί στη σύγχιση ανάμεσα στον «θύτη» και στο «θύμα», ιδιαίτερα σε ό,τι αφορά τον ενδορατσισμό μιας προηγμένης καπιταλιστικής οικονομίας και μιας προβληματικής αγοράς εργασίας. Επίσης, εστιάζεται στην «θυματοποίηση» κάποιων κατηγοριών πολιτών που διαφέρουν από το φιλοξενούν πολιτισμικό μόρφωμα τόσο ως προς το χρώμα και τα ήθη, όσο και ως προς τον βαθμό πολιτικής τους ωρίμανσης. Το ραπ τραγούδι λίγο πριν από το τέλος αυτό ακριβώς φαίνεται να υπαινίσσεται: πως το αξιακό σύστημα του δυτικού κόσμου χρησιμοποιείται συχνά με τρόπο υποκριτικό. Πως επείγει η ανάγκη επιστροφής στα ιδεώθη του Διαφωτισμού που έχουν σήμερα υποστεί πλήγμα κατά κράτος. Ειδάλλως, πώς να διακρίνει κανείς με απροκατάληπτο μάτι ποιος είναι ο θύτης και ποιος το θύμα; 

* Ο ΝΙΚΟΣ ΞΕΝΙΟΣ είναι εκπαιδευτικός και συγγραφέας.

Ακολουθήστε την bookpress.gr στο Google News και διαβάστε πρώτοι τα θέματα που σας ενδιαφέρουν.


ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

«Οι Τσέντσι» του Π. Μπ. Σέλλεϋ σε σκηνοθεσία Μαριλίτας Λαμπροπούλου στο Δημοτικό Θέατρο Πειραιά (κριτική) – Ένα έργο φεμινιστικό και βέβηλο

«Οι Τσέντσι» του Π. Μπ. Σέλλεϋ σε σκηνοθεσία Μαριλίτας Λαμπροπούλου στο Δημοτικό Θέατρο Πειραιά (κριτική) – Ένα έργο φεμινιστικό και βέβηλο

Για τους «Τσέντσι», του Π. Μπ. Σέλλεϋ, σε σκηνοθεσία Μαριλίτας Λαμπροπούλου που ανέβηκε στην αίθουσα «Ω» του Δημοτικού Θεάτρου Πειραιά. Kεντρική εικόνα: © Μαρίζα Καψαμπέλη.

Γράφει ο Νίκος Ξένιος

Την τραγωδία «ήρεμ...

Ένα ξεχωριστό «Όνειρο καλοκαιριάτικης νύχτας» από την ομάδα Loxodox στο ΠΛΥΦΑ

Ένα ξεχωριστό «Όνειρο καλοκαιριάτικης νύχτας» από την ομάδα Loxodox στο ΠΛΥΦΑ

Ο ιστορικός χώρος της αρχαίας Αθήνας «συνομιλεί» αρμονικά με τη μαγική νύχτα των Αγγλοσαξόνων, όπως τη συνέθεσε ο Ουίλιαμ Σαίξπηρ. Κεντρική εικόνα: © Sabrina Brodescu.

Γράφει ο Νίκος Ξένιος

Η ομάδα Loxodox είναι ιδέα της Μαρίζας Θεοφυλακτοπού...

«Το σώμα της γυναίκας ως πεδίο μάχης» και «Η λέξη πρόοδος στο στόμα της μητέρας μου ηχούσε πολύ φάλτσα» (κριτική): Δύο σημαντικά έργα του Ματέι Βίσνιεκ στις αθηναϊκές σκηνές

«Το σώμα της γυναίκας ως πεδίο μάχης» και «Η λέξη πρόοδος στο στόμα της μητέρας μου ηχούσε πολύ φάλτσα» (κριτική): Δύο σημαντικά έργα του Ματέι Βίσνιεκ στις αθηναϊκές σκηνές

Για τις παραστάσεις «Το σώμα της γυναίκας ως πεδίο μάχης» στο θέατρο «Χώρος» και «Η λέξη πρόοδος στο στόμα της μητέρας μου ηχούσε πολύ φάλτσα», στο Θέατρο Μπέλλος, και τα δύο του Γαλλορουμάνου θεατρικού συγγραφέα, ποιητή και δημοσιογράφου Ματέι Βίσνιεκ. Κεντρική εικόνα: Από την παράσταση «Το σώμα της γυναί...

ΠΡΟΣΦΑΤΑ ΑΡΘΡΑ

«Γυναικεία Βραβεία non fiction 2024»: Ανακοινώθηκε η βραχεία λίστα

«Γυναικεία Βραβεία non fiction 2024»: Ανακοινώθηκε η βραχεία λίστα

Η νικήτρια του βραβείου Women's Prize για non-fiction βιβλία θα ανακοινωθεί στις 13 Ιουνίου. Κεντρική εικόνα, μια από τις υποψήφιες για το βραβείο: η συγγραφέας και αρθρογράφος Ναόμι Κλάιν © The University of British Columbia.

Επιμέλεια: Book Press

...
Τρία μυθιστορήματα με άρωμα εποχής και μυστηρίου από τα Ελληνικά Γράμματα

Τρία μυθιστορήματα με άρωμα εποχής και μυστηρίου από τα Ελληνικά Γράμματα

Για τα μυθιστορήματα «Strangers in the Night» (μτφρ. Μυρσίνη Γκανά) της Χέδερ Γουέμπ [Heather Webb], «Τα Μυστήρια της Μις Μόρτον Μόρτον» (μτφρ. Χρήστος Μπαρουξής) της Κάθριν Λόιντ [Catherine Lloyd] και «Κωδικός Coco» (μτφρ. Γιάννης Σπανδωνής) της Τζιόια Ντιλιμπέρτο [Gioia Diliberto]. Τρία μυθιστορήματα που μας μεταφ...

Ο «Νευρομάντης» του Ουίλιαμ Γκίμπσον μεταφέρεται στην οθόνη: μεγάλο συνδρομητικό κανάλι ανακοίνωσε ότι αγόρασε τα δικαιώματα

Ο «Νευρομάντης» του Ουίλιαμ Γκίμπσον μεταφέρεται στην οθόνη: μεγάλο συνδρομητικό κανάλι ανακοίνωσε ότι αγόρασε τα δικαιώματα

Το πασίγνωστο μυθιστόρημα του «πατέρα» του Cyberpunk Ουίλιαμ Γκίμπσον [William Gibson] «Νευρομάντης» αναμένεται να γίνει σειρά 10 επεισοδίων από το συνδρομητικό κανάλι Apple TV. Κεντρική εικόνα: ο συγγραφέας Ουίλιαμ Γκίμπσον © Wikipedia. 

Επιμέλεια: Book Press

...

ΠΡΟΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ

«Μακγκάφιν» του Βαγγέλη Γιαννίση (προδημοσίευση)

«Μακγκάφιν» του Βαγγέλη Γιαννίση (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα του Βαγγέλη Γιαννίση «Μακγκάφιν», το οποίο θα κυκλοφορήσει στις 21 Μαρτίου από τις εκδόσεις Διόπτρα.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

ΤΟΥΡΙΣΤΑΣ
37.947408, 23.641584

 «Αφού σου ...


«Το μποστάνι του Μποστ» του Κωνσταντίνου Κυριακού (προδημοσίευση)

«Το μποστάνι του Μποστ» του Κωνσταντίνου Κυριακού (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το βιβλίο του Κωνσταντίνου Κυριακού «Το μποστάνι του Μποστ – Μια σύνθεση / συμπλήρωση / διασκευή κειμένων του Μποστ», το οποίο κυκλοφορεί σε λίγες μέρες από τις εκδόσεις Νίκας.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

...

«Όλα μαύρα» της Δήμητρας Παπαδήμα (προδημοσίευση)

«Όλα μαύρα» της Δήμητρας Παπαδήμα (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το βιβλίο της Δήμητρας Παπαδήμα «Όλα μαύρα», το οποίο θα κυκλοφορήσει την επόμενη εβδομάδα από τις εκδόσεις Νίκας.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

«Τι είμαστε εμείς μπροστά σε αυτά τα κτήνη, ρε; Τι είμαστε; Άγιοι. Και φόνο να...

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τρία μυθιστορήματα με άρωμα εποχής και μυστηρίου από τα Ελληνικά Γράμματα

Τρία μυθιστορήματα με άρωμα εποχής και μυστηρίου από τα Ελληνικά Γράμματα

Για τα μυθιστορήματα «Strangers in the Night» (μτφρ. Μυρσίνη Γκανά) της Χέδερ Γουέμπ [Heather Webb], «Τα Μυστήρια της Μις Μόρτον Μόρτον» (μτφρ. Χρήστος Μπαρουξής) της Κάθριν Λόιντ [Catherine Lloyd] και «Κωδικός Coco» (μτφρ. Γιάννης Σπανδωνής) της Τζιόια Ντιλιμπέρτο [Gioia Diliberto]. Τρία μυθιστορήματα που μας μεταφ...

Επανάσταση 1821: 11 βιβλία για τον Αγώνα των Ελλήνων

Επανάσταση 1821: 11 βιβλία για τον Αγώνα των Ελλήνων

Ενόψει της 25ης Μαρτίου, επιλέγουμε έντεκα βιβλία που μας βοηθούν να κατανοήσουμε τα περίπλοκλη όσο και μοναδική διαδοχή γεγονότων που ήταν η Ελληνική Επανάσταση. Kεντρική εικόνα: έργο του Λουντοβίκο Λιπαρίνι «Ο όρκος του λόρδου Βύρωνα στο Μεσολόγγι» (περίπου 1850), μουσείο Μπενάκη.

...
Ιστορίες από τη Χώρα των Χρυσανθέμων: 10 λογοτεχνικά έργα που κυκλοφόρησαν πρόσφατα ανοίγουν παράθυρα στον κόσμο της Ιαπωνίας

Ιστορίες από τη Χώρα των Χρυσανθέμων: 10 λογοτεχνικά έργα που κυκλοφόρησαν πρόσφατα ανοίγουν παράθυρα στον κόσμο της Ιαπωνίας

Όσο μακρινή κι αν φαντάζει η Ιαπωνία, δεν παύει να μας ελκύει, μεταξύ άλλων και για την ιδιαίτερη και τολμηρή λογοτεχνία της. Από τον κλασικό Καουαμπάτα έως τον ευφάνταστο Μουρακάμι, επιλέγουμε δέκα βιβλία που κυκλοφόρησαν σχετικά πρόσφατα και μπορούν να μας ανοίξουν νέα παράθυρα στον κόσμο του Ανατέλλοντος Ήλιου. K...

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

Newsletter

Θέλω να λαμβάνω το newsletter σας
ΕΓΓΡΑΦΗ

ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΗΣ ΧΡΟΝΙΑΣ

02 Απριλίου 2023 ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τα μεγαλύτερα μυθιστορήματα όλων των εποχών: 20 έργα-ποταμοί από την παγκόσμια λογοτεχνία

Πολύτομα λογοτεχνικά έργα, μυθιστορήματα-ποταμοί, βιβλία που η ανάγνωσή τους μοιάζει με άθλο. Έργα-ορόσημα της παγκόσμιας πεζογραφίας, επικές αφηγήσεις από την Άπω Ανατ

ΦΑΚΕΛΟΙ