loukritia-2

Για την παράσταση Λουκρητία Βοργία, του Βικτόρ Ουγκό, που ανέβηκε στην Πειραιώς, σε σκηνοθεσία Νικίτα Μιλιβόγιεβιτς, στο πλαίσιο του Φεστιβάλ Αθηνών.

Του Νίκου Ξένιου

Κλασικό théâtre en prose, η «Λουκρητία Βοργία» πρωτοπαρουσιάστηκε στο θέατρο του Porte-Saint-Martin στις 2 Φεβρουαρίου του 1833. Ο Ουγκώ γράφει αυτό το έργο μέσα σε δεκατέσσερεις μέρες, το διαβάζει για πρώτη φορά στον στενό του κύκλο και συναντά την Ζυλιέτ Ντρουέ, που θα παίξει ένα δευτερεύοντα ρόλο στην παράστασή του. Οι δυο πρωταγωνιστές ήταν ο Φρεντερίκ Λεμαίρ και Μαντμουαζέλ Ζωρζ και το έργο γνώρισε τέτοια επιτυχία, που ο Ντονιτσέτι την ίδια χρονιά ζήτησε από τον Ουγκώ να γράψει το λιμπρέτο της ομώνυμης όπεράς του.

Το έργο ανεβαίνει στην Πειραιώς 260 για το Φεστιβάλ Αθηνών στις 30 και 31 Ιουλίου από τον σέρβο σκηνοθέτη Νικίτα Μιλιβόγιεβιτς. Βυσσοδομώντας και διακατεχόμενη από τον πόθο της εξουσίας, η Λουκρητία του Νικίτα Μιλιβόγιεβιτς είναι σύγχρονη, όχι όμως και κλασική.

Μια φόνισσα με μητρικό ένστικτο

Η Λουκρητία Βοργία, Δούκισσα της Φερράρα, γνωστή για την ομορφιά της, τις σκανδαλώδεις και συχνά αιμομεικτικές ερωτικές της σχέσεις και την πιθανή της εμπλοκή σε ειδεχθή εγκλήματα είναι ο κεντρικός χαρακτήρας του έργου. Ο Τζενάρο, ένας τυχοδιώκτης στρατιώτης, συναντά τη Λουκρητία Βοργία στη Βενετία, σε περιβάλλον καρναβαλιού: πίσω από τη μάσκα της, η αδίστακτη γυναίκα φαίνεται διατεθειμένη να τον αποπλανήσει. Όμως οι σύντροφοί του την αναγνωρίζουν και την προσβάλλουν, αφαιρώντας το αρχικό γράμμα από το όνομά της για να υπαινιχθούν τα «όργιά» της. Εξοργισμένη από τις προσβολές που γίνονται εις βάρος της, η Λουκρητία ζητά από τον σύζυγό της να φυλακίσει και να εκτελέσει τους υπαιτίους. Ο Αλφόνσος υποθέτει ότι ο Τζενάρο είναι εραστής της συζύγου του και παίρνει την εκδίκησή του, επιχειρώντας να τον δηλητηριάσει. Τη στιγμή εκείνη όμως η Λουκρητία αλλάζει στάση και παρακαλεί για χορήγηση χάρης στον καταδικασμένο. Επειδή όμως βρίσκει κάθετο το τείχος άρνησης του Αλφόνσου, δίνει αντίδοτο για το δηλητήριο στον Τζενάρο και τον φυγαδεύει. Λίγο πριν την τραγική απόληξη της Τρίτης Πράξης, η Λουκρητία αποκαλύπτει στον Τζενάρο ότι είναι η μητέρα του.

Οι υποτιθέμενες «καινοτομίες» πάνω στο κλασικό κείμενο είναι τετριμμένες. Οι ηθοποιοί του κυρίου Μιλιβόγιεβιτς δείχνουν να υποφέρουν κάτω από τη μπαγκέτα μιας σύνθεσης που στερείται στίγματος. 

Η γενική αποτίμηση της παράστασης συνιστά μια δυσάρεστη έκπληξη. Οι υποτιθέμενες «καινοτομίες» πάνω στο κλασικό κείμενο είναι τετριμμένες. Οι ηθοποιοί του κυρίου Μιλιβόγιεβιτς δείχνουν να υποφέρουν κάτω από τη μπαγκέτα μιας σύνθεσης που στερείται στίγματος. Φυσικά μπορεί κανείς να ανιχνεύσει πολλά θετικά στοιχεία στην ατυχή αυτή μεταφορά του κλασικού κειμένου του Ουγκώ στη σκηνή. Για παράδειγμα, η ερμηνεία της Θεοδώρας Τζήμου στον πρωταγωνιστικό ρόλο είναι δυναμική, γνωρίζει δραματικές κορυφώσεις, έχει χιούμορ ευελιξία: δεν θα μπορούσε να είναι καλύτερη, στα πλαίσια μιας παράστασης που θυσιάζει τη φυσικότητα των διαλόγων σε μιαν ισοπεδωτική μικροφωνική λήψη, τείνοντας στο κινηματογραφικό και ανακόπτοντας τη ροή του έργου στον βωμό της μουσικής υπόκρουσης. Παρά, όμως, την κατά γενικήν ομολογία γοητευτική παρουσία της κυρίας Τζήμου, την παράσταση έκλεψε ο Αλφόνσος ντ’ Έστε της Λυδίας Φωτοπούλου, μια ερμαφρόδιτη και ανατριχιαστική παρουσία που βάφει τα χέρια της με το αίμα του πιο έμπιστου υπασπιστή της. Ο ρόλος του Αλφόνσου είναι πράγματι ο πιο πειστικός από την όλη κατανομή, ο πιο καλά δουλεμένος: προσδίδει τον απαιτούμενο κυνισμό στην ατμόσφαιρα και είναι συνεπής στο πνεύμα και το ύφος του Ουγκώ. Η απόκλιση των υπόλοιπων ερμηνειών από την ερμηνευτική γραμμή της κυρίας Φωτοπούλου είναι έντονη. Βεβαίως δεν πρέπει να παραλειφθεί ως ο Ανδρέας Κωνσταντίνου ήταν πολύ καλός στον ρόλο του Τζενάρο, ο Αινείας Τσαμάτης για μιαν ακόμη φορά εξαιρετικός στον ρόλο του Ορσίνι, και πως οι υπόλοιποι ηθοποιοί χειρίζονται αξιοπρεπώς τους δικούς τους, συνθέτοντας ένα αξιόλογο team, που σέβεται το κείμενο και πειθαρχεί στον σκηνοθέτη.

loukritia-1

Μεγάλο προσόν της παράστασης ο σκηνικός χώρος, κατακερματισμένος σε τρία επίπεδα βάθους με αυλαίες και λευκές κουρτίνες, κατάλληλες στην απόδοση του πνεύματος βυζαντινισμού και δολοπλοκίας του παλατιού του ντ’ Έστε και κατάλληλες, επίσης, στην αναπαράσταση της απατηλής, παραπειστικής ατμόσφαιρας των ενετικών Απόκρεω. Επίσης, το θερμοκήπιο του πανίσχυρου Δον Αλφόνσο είναι καλή σκηνογραφική επιλογή, καθώς παραπέμπει στη σχολαστική φροντίδα για τα λουλούδια ενός ανθρώπου που αδυνατεί να φροντίσει τους ανθρώπους. Δυστυχώς, το σκηνικό του καναπέ στο πάρτι της Τρίτης Πράξης και η τοποθέτηση των ηθοποιών στον χώρο δεν τους επιτρέπει να αναδείξουν τους χαρακτήρες που υποδύονται, με αποτέλεσμα να ισοπεδώνονται από την χορογραφική, γεμάτη μανιέρα κίνηση του συνόλου και από την κοινοτοπία των μουσικών επιλογών.

Αφενός είναι εντυπωσιακό το πώς ένας τόσο ταλαντούχος και γενικά αναγνωρισμένος σκηνοθέτης επέτρεψε στους ηθοποιούς του να γλιστρούν στους καναπέδες ξεχνώντας πως το ατομικό τους μικρόφωνο είτε γλίστρησε είτε απενεργοποιήθηκε. Αφετέρου, τα στοιχεία της Commedia dell’Arte που επιστρατεύει στο «θέατρο σκιών» της Πρώτης Σκηνής παραμένουν διακοσμητικά κι αναξιοποίητα, ενώ ελάχιστα συμβάλλουν στη δημιουργία ατμόσφαιρας. Κυρίαρχη αίσθηση του θεατή ήταν η «τοποθέτηση» των προσώπων σε μεγάλα ταμπλώ, ιδιαίτερα εμπνευσμένα βεβαίως ως προς το εικαστικό τους μέρος, δυσλειτουργικά, όμως, ως προς τη θεατρική τους δυναμική.

Οι ηγεμόνες δεν κρατούν τον λόγο τους

Πιο κυρίαρχες ακόμη από τις μιθριδατικές της τεχνικές των αντιδότων στα δηλητήρια είναι οι ικανότητές της παραποίησης της πραγματικότητας, ίντριγκας και μηχανορραφίας. 

Στο έργο αυτό των δηλητηρίων η Λουκρητία Βοργία αξιοποιεί την εκμεταλλεύεται την ιδιότητά της ως κόρης ενός αδίστακτου Πάπα αποφασίζοντας για τις ζωές των γύρω της. Πιο κυρίαρχες ακόμη από τις μιθριδατικές της τεχνικές των αντιδότων στα δηλητήρια είναι οι ικανότητές της παραποίησης της πραγματικότητας, ίντριγκας και μηχανορραφίας. Κυνική γυναίκα διαχρονικής ωμότητας που, όμως, υποκύπτει στο φίλτρο της μητρότητας, ικανή να νιώσει συναισθήματα που κανείς δεν θα μπορούσε να υποπτευθεί. Το παντοδύναμο αυτό συναίσθημα, αναθερμαινόμενο υπό συγκεκριμένες συνθήκες, μεταμορφώνει το παγερό πλάσμα, εξυψώνει το ποταπό. Η ηθική σήψη και η καθαρότητα του συναισθήματος, στη βαθύτατη αντίθεσή τους, συνθέτουν, ωστόσο, μιαν απόλυτα αληθοφανή ανθρώπινη φιγούρα: το τέρας αποκτά ανθρώπινη μορφή, ομορφαίνει, εξιδανικεύεται . Έτσι, ένα πανάρχαιο Οιδιπόδειο αποκτά θεατρική υπόσταση και δραματική ένταση, αριστοτεχνικά ενταγμένο στο ένοχο παρελθόν της ηρωίδας του Ουγκώ. Η δική της ωμότητα, συγκρινόμενη με τον απόλυτο κυνισμό του Αλφόνσου ντ’ Έστε, είναι περιορισμένη: δια στόματος Αλφόνσου ο μεγάλος συγγραφέας θίγει με νυστέρι τη διαφθορά της οικογένειας των Βοργίων και κάθε λογής ηγεμόνων και την ηθική σήψη του Πάπα.

Ο Ουγκώ εισήγαγε πρώτος στη γαλλική θεατρική παραγωγή το ρομαντικό ύφος γραφής. Στα εικοσιέξι του χρόνια, συγγράφοντας τον Πρόλογο του Κρόμγουελ, γίνεται ο γεννήτορας ενός νέου θεατρικού είδους, του ρομαντικού δράματος. Χάρη στον Ερνάνη το 1830 ο Ουγκώ καταφέρνει να καταξιωθεί ως θεατρικός συγγραφέας. Στην πορεία του θα συναντήσει μεγάλες επιτυχίες, όπως η παράσταση Λουκρητία Βοργία αλλά και αποτυχίες, όπως το Ο Βασιλιάς Διασκεδάζει, προτού αποφασίσουν μαζί με τον Αλέξανδρο Δουμά να ιδρύσουν ένα χώρο αποκλειστικά αφιερωμένο στο ρομαντικό θέατρο. Αυτός θα είναι το Théâtre de la Renaissance, που θα εγκαινιάσει τη σκηνή του με το έργο Ρουί Μπλας.

 * Ο ΝΙΚΟΣ ΞΕΝΙΟΣ είναι εκπαιδευτικός και συγγραφέας.

Μετάφραση: Ismini Radulovic
Σκηνοθεσία: Nikita Milivojevic
Σκηνικά - κοστούμια: Kenny Maclellan
Χορογραφία: Amalia Bennett
Φωτισμοί: Νίκος Βλασόπουλος
Βοηθός σκηνοθέτη: Ειρήνη Φαναριώτη
Βοηθός σκηνογράφου: Τζέλα Χριστοπούλου
Βοηθός ενδυματολόγου: Δάφνη Ηλιοπούλου
Οργάνωση παραγωγής: Μανόλης Σάρδης
 
Δόνα Λουκρητία Βοργία: Θεοδώρα Τζήμου
Δον Αλφόνσο ντ’ Έστε: Λυδία Φωτοπούλου
Τζενάρο: Ανδρέας Κωνσταντίνου
Μάφιο Ορσίνι: Αινείας Τσαμάτης
Ζέπο Λιβερέτο: Έκτορας Λιάτσος
Ασκάνιο Πετρούτσι: Γιώργος Βουρδάμης
Ολοφέρνο Βιτελότσο: Αλέξανδρος Βαρδαξόγλου
Γκουμπέτα και Ρουστιτζέλο: Μάνος Βακούσης
Πριγκίπισσα Νεγκρόνι: Ειρήνη Φαναριώτη

Ακολουθήστε την bookpress.gr στο Google News και διαβάστε πρώτοι τα θέματα που σας ενδιαφέρουν.


ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

«Οι Τσέντσι» του Π. Μπ. Σέλλεϋ σε σκηνοθεσία Μαριλίτας Λαμπροπούλου στο Δημοτικό Θέατρο Πειραιά (κριτική) – Ένα έργο φεμινιστικό και βέβηλο

«Οι Τσέντσι» του Π. Μπ. Σέλλεϋ σε σκηνοθεσία Μαριλίτας Λαμπροπούλου στο Δημοτικό Θέατρο Πειραιά (κριτική) – Ένα έργο φεμινιστικό και βέβηλο

Για τους «Τσέντσι», του Π. Μπ. Σέλλεϋ, σε σκηνοθεσία Μαριλίτας Λαμπροπούλου που ανέβηκε στην αίθουσα «Ω» του Δημοτικού Θεάτρου Πειραιά. Kεντρική εικόνα: © Μαρίζα Καψαμπέλη.

Γράφει ο Νίκος Ξένιος

Την τραγωδία «ήρεμ...

Ένα ξεχωριστό «Όνειρο καλοκαιριάτικης νύχτας» από την ομάδα Loxodox στο ΠΛΥΦΑ

Ένα ξεχωριστό «Όνειρο καλοκαιριάτικης νύχτας» από την ομάδα Loxodox στο ΠΛΥΦΑ

Ο ιστορικός χώρος της αρχαίας Αθήνας «συνομιλεί» αρμονικά με τη μαγική νύχτα των Αγγλοσαξόνων, όπως τη συνέθεσε ο Ουίλιαμ Σαίξπηρ. Κεντρική εικόνα: © Sabrina Brodescu.

Γράφει ο Νίκος Ξένιος

Η ομάδα Loxodox είναι ιδέα της Μαρίζας Θεοφυλακτοπού...

«Το σώμα της γυναίκας ως πεδίο μάχης» και «Η λέξη πρόοδος στο στόμα της μητέρας μου ηχούσε πολύ φάλτσα» (κριτική): Δύο σημαντικά έργα του Ματέι Βίσνιεκ στις αθηναϊκές σκηνές

«Το σώμα της γυναίκας ως πεδίο μάχης» και «Η λέξη πρόοδος στο στόμα της μητέρας μου ηχούσε πολύ φάλτσα» (κριτική): Δύο σημαντικά έργα του Ματέι Βίσνιεκ στις αθηναϊκές σκηνές

Για τις παραστάσεις «Το σώμα της γυναίκας ως πεδίο μάχης» στο θέατρο «Χώρος» και «Η λέξη πρόοδος στο στόμα της μητέρας μου ηχούσε πολύ φάλτσα», στο Θέατρο Μπέλλος, και τα δύο του Γαλλορουμάνου θεατρικού συγγραφέα, ποιητή και δημοσιογράφου Ματέι Βίσνιεκ. Κεντρική εικόνα: Από την παράσταση «Το σώμα της γυναί...

ΠΡΟΣΦΑΤΑ ΑΡΘΡΑ

«Ανορθογραφίες επιμελητών» – Μια επιστολή του Διονύση Χαριτόπουλου

«Ανορθογραφίες επιμελητών» – Μια επιστολή του Διονύση Χαριτόπουλου

Λάβαμε από τον Διονύση Χαριτόπουλο την παρακάτω επιστολή, σχετικά με την επιλογή κριτικών κειμένων του Κωστή Παπαγιώργη που κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις Καστανιώτη με τον τίτλο «Κωστής Παπαγιώργης: Τα βιβλία των άλλων 1, Έλληνες συγγραφείς», το 2020. 

Επιμέλεια: Book Press

...
«Γυναικεία Βραβεία non fiction 2024»: Ανακοινώθηκε η βραχεία λίστα

«Γυναικεία Βραβεία non fiction 2024»: Ανακοινώθηκε η βραχεία λίστα

Η νικήτρια του βραβείου Women's Prize για non-fiction βιβλία θα ανακοινωθεί στις 13 Ιουνίου. Κεντρική εικόνα, μια από τις υποψήφιες για το βραβείο: η συγγραφέας και αρθρογράφος Ναόμι Κλάιν © The University of British Columbia.

Επιμέλεια: Book Press

...
Τρία μυθιστορήματα με άρωμα εποχής και μυστηρίου από τα Ελληνικά Γράμματα

Τρία μυθιστορήματα με άρωμα εποχής και μυστηρίου από τα Ελληνικά Γράμματα

Για τα μυθιστορήματα «Strangers in the Night» (μτφρ. Μυρσίνη Γκανά) της Χέδερ Γουέμπ [Heather Webb], «Τα Μυστήρια της Μις Μόρτον Μόρτον» (μτφρ. Χρήστος Μπαρουξής) της Κάθριν Λόιντ [Catherine Lloyd] και «Κωδικός Coco» (μτφρ. Γιάννης Σπανδωνής) της Τζιόια Ντιλιμπέρτο [Gioia Diliberto]. Τρία μυθιστορήματα που μας μεταφ...

ΠΡΟΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ

«Μακγκάφιν» του Βαγγέλη Γιαννίση (προδημοσίευση)

«Μακγκάφιν» του Βαγγέλη Γιαννίση (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα του Βαγγέλη Γιαννίση «Μακγκάφιν», το οποίο θα κυκλοφορήσει στις 21 Μαρτίου από τις εκδόσεις Διόπτρα.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

ΤΟΥΡΙΣΤΑΣ
37.947408, 23.641584

 «Αφού σου ...


«Το μποστάνι του Μποστ» του Κωνσταντίνου Κυριακού (προδημοσίευση)

«Το μποστάνι του Μποστ» του Κωνσταντίνου Κυριακού (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το βιβλίο του Κωνσταντίνου Κυριακού «Το μποστάνι του Μποστ – Μια σύνθεση / συμπλήρωση / διασκευή κειμένων του Μποστ», το οποίο κυκλοφορεί σε λίγες μέρες από τις εκδόσεις Νίκας.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

...

«Όλα μαύρα» της Δήμητρας Παπαδήμα (προδημοσίευση)

«Όλα μαύρα» της Δήμητρας Παπαδήμα (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το βιβλίο της Δήμητρας Παπαδήμα «Όλα μαύρα», το οποίο θα κυκλοφορήσει την επόμενη εβδομάδα από τις εκδόσεις Νίκας.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

«Τι είμαστε εμείς μπροστά σε αυτά τα κτήνη, ρε; Τι είμαστε; Άγιοι. Και φόνο να...

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τρία μυθιστορήματα με άρωμα εποχής και μυστηρίου από τα Ελληνικά Γράμματα

Τρία μυθιστορήματα με άρωμα εποχής και μυστηρίου από τα Ελληνικά Γράμματα

Για τα μυθιστορήματα «Strangers in the Night» (μτφρ. Μυρσίνη Γκανά) της Χέδερ Γουέμπ [Heather Webb], «Τα Μυστήρια της Μις Μόρτον Μόρτον» (μτφρ. Χρήστος Μπαρουξής) της Κάθριν Λόιντ [Catherine Lloyd] και «Κωδικός Coco» (μτφρ. Γιάννης Σπανδωνής) της Τζιόια Ντιλιμπέρτο [Gioia Diliberto]. Τρία μυθιστορήματα που μας μεταφ...

Τι διαβάζουμε τώρα; 21 καλά βιβλία λογοτεχνίας που βγήκαν πρόσφατα

Τι διαβάζουμε τώρα; 21 καλά βιβλία λογοτεχνίας που βγήκαν πρόσφατα

Επιλέξαμε 21 βιβλία ελληνικής και μεταφρασμένης πεζογραφίας που κυκλοφόρησαν πρόσφατα.

Γράφει ο Κώστας Αγοραστός

Οι πρώτοι μήνες του 2024 έχουν φέρει πολλά και καλά βιβλία πεζογραφίας. Κι αν ο μέσος αναγνώστης βρίσκεται στην καλύτερη περίπτωση σε σύγχυση, στη χειρότερη σε άγχ...

Επανάσταση 1821: 11 βιβλία για τον Αγώνα των Ελλήνων

Επανάσταση 1821: 11 βιβλία για τον Αγώνα των Ελλήνων

Ενόψει της 25ης Μαρτίου, επιλέγουμε έντεκα βιβλία που μας βοηθούν να κατανοήσουμε τα περίπλοκλη όσο και μοναδική διαδοχή γεγονότων που ήταν η Ελληνική Επανάσταση. Kεντρική εικόνα: έργο του Λουντοβίκο Λιπαρίνι «Ο όρκος του λόρδου Βύρωνα στο Μεσολόγγι» (περίπου 1850), μουσείο Μπενάκη.

...

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

Newsletter

Θέλω να λαμβάνω το newsletter σας
ΕΓΓΡΑΦΗ

ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΗΣ ΧΡΟΝΙΑΣ

02 Απριλίου 2023 ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τα μεγαλύτερα μυθιστορήματα όλων των εποχών: 20 έργα-ποταμοί από την παγκόσμια λογοτεχνία

Πολύτομα λογοτεχνικά έργα, μυθιστορήματα-ποταμοί, βιβλία που η ανάγνωσή τους μοιάζει με άθλο. Έργα-ορόσημα της παγκόσμιας πεζογραφίας, επικές αφηγήσεις από την Άπω Ανατ

ΦΑΚΕΛΟΙ