Highsmith685

Για την παράσταση Patricia Highsmith - Εισαγωγή στο σασπένς του Παναγιώτη Χριστόπουλου, σε σκηνοθεσία Ιωσήφ Βαρδάκη.

Του Νίκου Ξένιου

Μια μυθιστορηματικής δομής βιογραφία δίνει έναυσμα στη συγγραφή ενός θεατρικού έργου, με θέμα τη διδασκαλία της λογοτεχνικής γραφής δια στόματος Πατρίτσια Χάισμιθ. Στη διάρκεια ενός σεμιναρίου δημιουργικής γραφής ο χαρακτήρας της μεγάλης συγγραφέως διδάσκει πώς σκηνοθετεί κανείς τους ήρωες σε ένα μυθιστόρημα: πώς παράγει το σασπένς, την ατμόσφαιρα, την πλοκή. «Σκοτεινό ψυχολογικό πορτραίτο, πολυεπίπεδο θρίλερ, ξεκαρδιστική κωμωδία» χαρακτηρίζει ο Ιωσήφ Βαρδάκης το έργο Patricia Highsmith - Εισαγωγή στο σασπένς του Παναγιώτη Χριστόπουλου, που σκηνοθετεί φέτος στο θέατρο «104» της οδού Ευμολπιδών, στον Κεραμεικό, κάθε Δευτέρα και Τρίτη, με πρωταγωνίστρια τη Ρούλα Πατεράκη. Στους ρόλους των τριών μαθητών της Πατρίτσια Χάισμιθ η Μαρκέλλα Γιαννάτου, ο Ευθύμης Γεωργόπουλος και ο Νίκος Μαυράκης.

Στο μυαλό της Πατρίτσια Χάισμιθ

Εξορκισμός του θανάτου μέσω του εγκλήματος και διαφορετικές αποτιμήσεις των τύψεων, του αξιακού συστήματος, της αξίας της ανθρώπινης ζωής. Εκδοχές ποικίλες της ψυχικής ισορροπίας, της έννοιας της Δικαιοσύνης, του ερωτισμού, της εξουσίας που εμπλέκεται στις ερωτικές σχέσεις. Νέες νοηματοδοτήσεις του φόνου, του μυστηρίου, της ενοχής, της δαιμονικής όψης του ανθρώπου, των αινιγματικών πτυχών της δημιουργίας και της έμπνευσης, μέσα από ένα παιχνίδι με τους κώδικες της αστυνομικής λογοτεχνίας. «Συγγραφέας και σκηνοθέτης φαντάστηκαν ότι μπορώ να παίξω την Χάισμιθ», λέει σε συνέντευξή της η Ρούλα Πατεράκη. «Πιθανόν θεωρούσαν ότι έχω και εγώ μία σκοτεινή πλευρά, μια απομόνωση. Δεν έχουν και άδικο».

Highsmith-2Και πράγματι: η σκοτεινή πλευρά της έξοχης ηθοποιού συναντά τον λογοτεχνικό χαρακτήρα της Χάισμιθ σ’ ένα κείμενο «διδασκαλίας Δημιουργικής Γραφής» που είναι μονταρισμένο κινηματογραφικά, με γρήγορα cut και δραματοποίηση του εκφωνούμενου κειμένου που επιτρέπει εναλλαγές στην πλοκή. Αυτό το στοιχείο αντιμετωπίζεται έξυπνα από τον Χριστόπουλο: η «αρκετά διάσημη» (αλλά στην αγαπημένη της Ευρώπη [1]) συγγραφέας -που είχε και η ίδια παρακολουθήσει μαθήματα Δημιουργικής Γραφής στα νιάτα της- παρεμβαίνει δραστικά στο πόνημα των μαθητευόμενών της συνδιαλεγόμενη με τους χαρακτήρες, που με τη σειρά τους «ζωντανεύουν» με γοητευτικό τρόπο υπηρετώντας την αγωνία μιας αμφίβολης έκβασης. Αυτοσαρκαζόμενη και σαρκική, η «δεσποινίς Χάισμιθ» «πατάει» στο υπό διαμόρφωσιν αστυνομικής πλοκής κείμενο για να εξομολογηθεί τη μοναχική της ζωή, την ιδιορρυθμία της, τη σχέση της με το αλκοόλ, τους φόβους της, τις αισθητικές της προτιμήσεις, τον βαθμό προσέγγισης των ανθρώπων που επιτύγχανε.

Η δραματική της υπόσταση κορυφώνεται στην ερωτική της διαπλοκή με τη μαθήτριά της [2] και ο σαρκασμός εκδηλώνεται στη «χρηστική» προτίμηση ανδρών-δολοφόνων: «Πώς να κουβαλήσει ένα πτώμα, κορίτσι πράμα; Είδες τώρα γιατί δεν βάζω γυναίκες ηρωίδες στα βιβλία μου;» Οι δύο νεαροί άνδρες παριστάνουν δυο κάπως πιο σχηματικούς χαρακτήρες, σκόπιμα «άτονους», που μεταφέρουν τη σκηνική πραγματικότητα στο κείμενο και ταυτόχρονα θέτουν εαυτούς εκτός κειμένου, σε μιαν αποσπασματική προβολή αφηγηματικών στερεοτύπων από όλα τα έργα της Χάισμιθ: εκτενής μελέτη λογοτεχνικών τύπων έχει προηγηθεί, που δίνει τους καρπούς της σε δύο ευέλικτους ανδρικούς χαρακτήρες, που για την αντίληψη της συγγραφέως είναι διαπλάσιμοι και ρευστοί, μπορούν δε κάλλιστα να υποκατασταθούν από έναν γυναικείο. Ο Ιωσήφ Βαρδάκης αξιοποιεί το αμφισεξουαλικό γνώρισμα των χαρακτήρων για ν’ αποδώσει σκηνοθετικά την υφέρπουσα ομοφυλοφιλία του Ρίπλει και τις συγγραφικές «προβολές» του μισογυνικού ψυχισμού[3] της ίδιας της Χάισμιθ στα πρόσωπα που φιλοτέχνησε.

Μια πολυθρόνα, ένα όστρακο χελώνας, ένα κείμενο

Η επιλογή της Ρούλας Πατεράκη για την ενσάρκωση αυτής της créateur-auteur είναι, ίσως, η ευφυέστερη σκηνοθετική επιλογή της χρονιάς: η κυρία Πατεράκη μεταφέρει επί σκηνής την τεράστια υποκριτική και σκηνοθετική της πείρα, την αξιοθαύμαστη δυνατότητά της να «αναρτά» στο πάνθεον των κλασικών χαρακτήρων μια τόσο νεόδμητη περσόνα χωρίς να κηλιδώνει τη δημόσια εικόνα της.

Το έργο του Χριστόπουλου «στήνει» το σασπένς σεβόμενο τη θεωρητική βάση που το διέπει. Χωρίς να γίνεται βερμπαλιστικό, παραμένοντας στο genre των αυτοαναφορικών λογοτεχνικών κειμένων, βάζει τον πρωταγωνιστικό χαρακτήρα να επανασυγγράφει το έργο του «βγαίνοντας έξω» απ’ αυτό: μια σύμβαση που απαιτεί υψηλό βαθμό δραματικότητας για να πετύχει. Η επιλογή της Ρούλας Πατεράκη για την ενσάρκωση αυτής της créateur-auteur είναι, ίσως, η ευφυέστερη σκηνοθετική επιλογή της χρονιάς: η κυρία Πατεράκη μεταφέρει επί σκηνής την τεράστια υποκριτική και σκηνοθετική της πείρα, την αξιοθαύμαστη δυνατότητά της να «αναρτά» στο πάνθεον των κλασικών χαρακτήρων μια τόσο νεόδμητη περσόνα χωρίς να κηλιδώνει τη δημόσια εικόνα της. Αντιθέτως, αναδεικνύει πτυχές απόλυτης ανθρωπιάς επιτυγχάνοντας δραματικές κορυφώσεις με μοναδικά σκηνικά αντικείμενα μια πολυθρόνα, ένα μπουκάλι ουίσκι και ένα άδειο όστρακο χελώνας-υπαινιγμό για τη σχέση αγάπης-μίσους με τη μητέρα της που στοίχειωνε τη συγγραφέα και υπήρξε η έμπνευση για το διήγημα «Η Χελώνα» («The Terrapin», 1962: μια καταπιεστική μητέρα βράζει την αγαπημένη pet χελώνα ενός μικρού αγοριού, που έντρομο ακούει κραυγές της χελώνας του και στο τέλος δολοφονεί τη μητέρα). Πέραν της αξιοπρόσεκτης αυτής κορύφωσης, η συγγραφέας διατηρεί το χιούμορ και τη γοητεία της απορρίπτοντας με γαργαλιστικά σχόλια τη φτήνεια και την κοινοτοπία στην αφήγηση, αλλά και αποδεχόμενη τις «whodunnit» ντετεκτιβικές ιστορίες, που απαιτούν από το κοινό εμπλοκή στην εξαγωγή συμπερασμάτων σχετικά με το έγκλημα. Πάνω απ’ όλα, όμως,  αποκαλύπτοντας την απολαυστική διεργασία της συγγραφής, που γίνεται εθισμός και τρόπος ζωής για τον δημιουργό: «Γι’ αυτό και οι κακοί συγγραφείς συνεχίζουν να γράφουν!». Η Πατρίτσια Χάισμιθ έγραψε είκοσι δύο νουβέλες, ενώ κάποιοι ήρωές της εκκινούν από το Γκρήνουιτς Βίλατζ. Το τοπίο των αφηγήσεών της είναι το συγγραφικό της «τοπίο», επανδρωμένο από διαταραγμένους ψυχισμούς και φροϋδικά κλινικές περιπτώσεις ηρώων: στο θεατρικό έργο του Χριστόπουλου, ενώ καταγγέλλει μια δολοφονία, παρουσιάζεται η ίδια ως δυνητική δολοφόνος.

Οι συντελεστές

Ο Παναγιώτης Χριστόπουλος, γνωστός ως σκηνοθέτης και σεναριογράφος, κέρδισε το 2007 το Τρίτο Κρατικό Κινηματογραφικό Βραβείο Ποιότητας για τη μικρού μήκους ταινία του «Η έκταση που αναλογεί», υπήρξε συνεργάτης στα σενάρια του «J.A.C.E.» του Μενέλαου Καραμαγγιώλη και του «September» της Πέννυς Παναγιωτοπούλου ενώ το φθινόπωρο του 2013 έγινε ο πρώτος έλληνας αποδέκτης της υποτροφίας που το Φεστιβάλ Καννών δίνει κάθε χρόνο σε δώδεκα δημιουργούς απ’ όλο τον κόσμο για γύρισμα ταινίας μεγάλου μήκους.

Ο σκηνοθέτης Ιωσήφ Βαρδάκης, με σπουδές κινηματογράφου και ενεργός στο θέατρο απ’ το 1997, ολοκληρώνει με αυτό το έργο ένα τρίπτυχο με θεατρικές βιογραφίες που ξεκίνησε με το Q.E.D. ή Τι απέδειξε ο κύριος Φάινμαν του Πίτερ Παρνέλ και συνεχίστηκε με τον μονόλογο I Am My Own Wife του Νταγκ Ράιτ. Φέτος, παράλληλα με το Patricia Highsmith - εισαγωγή στο σασπένς, σκηνοθετεί το θεατρικό έργο Κρέας του Πήτερ Στρόαν στο «Αγγέλων Βήμα».

* Ο ΝΙΚΟΣ ΞΕΝΙΟΣ είναι εκπαιδευτικός και συγγραφέας.

[1] Στο «Tales of Natural and Unnatural Catastrophes» φαίνεται ο αντιαμερικανισμός της συγγραφέως.
[2] Το «The Price of Salt» και το «Small g: a Summer Idyll» είχαν απροκάλυπτα ομοφυλοφιλικά θέματα.  
[3]«Little Tales of Misogyny», 1974

   

Ακολουθήστε την bookpress.gr στο Google News και διαβάστε πρώτοι τα θέματα που σας ενδιαφέρουν.


ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

«MAMI» του Μάριο Μπανούσι, στη Στέγη Ιδρύματος Ωνάση – Ποικίλες πτυχές της θηλυκής υπόστασης

«MAMI» του Μάριο Μπανούσι, στη Στέγη Ιδρύματος Ωνάση – Ποικίλες πτυχές της θηλυκής υπόστασης

«MAMI» του Μάριο Μπανούσι, στη Στέγη Ιδρύματος Ωνάση. «Έντονες επιρροές από τον Καστελούτσι και τον Παπαϊωάννου, εξαιρετική μουσική υπόκρουση». Φωτογραφίες © Ανδρέας Σιμόπουλος

Γράφει ο Νίκος Ξένιος

Το «ΜΑΜΙ» του ...

«Η δύναμη της συνήθειας» του Τόμας Μπέρνχαρντ, σε σκηνοθεσία Γιάννου Περλέγκα

«Η δύναμη της συνήθειας» του Τόμας Μπέρνχαρντ, σε σκηνοθεσία Γιάννου Περλέγκα

Για την παράσταση «Η δύναμη της συνήθειας» του Τόμας Μπέρνχαρντ, σε σκηνοθεσία Γιάννου Περλέγκα, στο Θέατρο Ροές. Μαζί με τον Περλέγκα παίζουν τα μέλη της ομάδας «κι όμΩς κινείται».

Γράφει ο Νίκος Ξένιος

Στο θέατρο «Ροές» ο ...

«Φλάι» της Στέλλας Ζαφειροπούλου, σε σκηνοθεσία Πέπης Μοσχοβάκου – Η μύγα που μας μεταφορφώνει σε ανθρώπους

«Φλάι» της Στέλλας Ζαφειροπούλου, σε σκηνοθεσία Πέπης Μοσχοβάκου – Η μύγα που μας μεταφορφώνει σε ανθρώπους

«Φλάι» της Στέλλας Ζαφειροπούλου, σε σκηνοθεσία Πέπης Μοσχοβάκου, στο Θέατρο Όλβιο, με πρωταγωνίστρια τη Λίλη Τσεσματζόγλου.

Γράφει ο Νίκος Ξένιος

Ο μονόλογος «Φλάι» της Στέλλας Ζαφειροπούλου ανέδειξε τη συγγραφέα πριν από εννέα χρόνια, παράλληλα ...

ΠΡΟΣΦΑΤΑ ΑΡΘΡΑ

«MAMI» του Μάριο Μπανούσι, στη Στέγη Ιδρύματος Ωνάση – Ποικίλες πτυχές της θηλυκής υπόστασης

«MAMI» του Μάριο Μπανούσι, στη Στέγη Ιδρύματος Ωνάση – Ποικίλες πτυχές της θηλυκής υπόστασης

«MAMI» του Μάριο Μπανούσι, στη Στέγη Ιδρύματος Ωνάση. «Έντονες επιρροές από τον Καστελούτσι και τον Παπαϊωάννου, εξαιρετική μουσική υπόκρουση». Φωτογραφίες © Ανδρέας Σιμόπουλος

Γράφει ο Νίκος Ξένιος

Το «ΜΑΜΙ» του ...

Κώστας Λογαράς: «Πρώτη φορά ταξίδεψα πέρα απ’ τα όρια της γειτονιάς μου με τον Ιούλιο Βερν»

Κώστας Λογαράς: «Πρώτη φορά ταξίδεψα πέρα απ’ τα όρια της γειτονιάς μου με τον Ιούλιο Βερν»

«Ο έφηβος» και «Ο νεαρός Τέρλες» τον ώθησαν στην ενδοσκόπιση και τη γραφή, ενώ επανέρχεται στην «Ιστορία ενός αιχμαλώτου» ως πρότυπο γλώσσας και ύφους. Αυτά είναι κάποια από τα βιβλία της ζωής του Κώστα Λογαρά.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

...
«Η δύναμη της συνήθειας» του Τόμας Μπέρνχαρντ, σε σκηνοθεσία Γιάννου Περλέγκα

«Η δύναμη της συνήθειας» του Τόμας Μπέρνχαρντ, σε σκηνοθεσία Γιάννου Περλέγκα

Για την παράσταση «Η δύναμη της συνήθειας» του Τόμας Μπέρνχαρντ, σε σκηνοθεσία Γιάννου Περλέγκα, στο Θέατρο Ροές. Μαζί με τον Περλέγκα παίζουν τα μέλη της ομάδας «κι όμΩς κινείται».

Γράφει ο Νίκος Ξένιος

Στο θέατρο «Ροές» ο ...

ΠΡΟΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ

«Ψυχή ντυμένη αέρα» της Έλενας Χουζούρη (προδημοσίευση)

«Ψυχή ντυμένη αέρα» της Έλενας Χουζούρη (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από τη μελέτη της Έλενας Χουζούρη «Ψυχή ντυμένη αέρα – Ανθούλα Σταθοπούλου - Βαφοπούλου: Η μούσα της μεσοπολεμικής Θεσσαλονίκης», η οποία θα κυκλοφορήσει το επόμενο διάστημα από τις εκδόσεις Επίκεντρο.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Η Μάγε...

«(Α)Κατάλληλο Timing» της Ελένης Αλεξανδροπούλου (προδημοσίευση)

«(Α)Κατάλληλο Timing» της Ελένης Αλεξανδροπούλου (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από τη συλλογή διηγημάτων της Ελένης Αλεξανδροπούλου «(Α)Κατάλληλο Timing», η οποία θα κυκλοφορήσει τις επόμενες μέρες από τις εκδόσεις Νίκας.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

«Ο Αύγουστος, όσο μεγαλώνεις, μοιάζει πικρός. Οι περισ...

«Mind the gap» του Λάζαρου Αλεξάκη (προδημοσίευση)

«Mind the gap» του Λάζαρου Αλεξάκη (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από τη συλλογή διηγημάτων του Λάζαρου Αλεξάκη «Mind the gap», η οποία θα κυκλοφορήσει στις 5 Φεβρουαρίου από τις εκδόσεις Διόπτρα.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Είχε φτάσει σε μικρή απόσταση από τη βιτρίνα, και το νυχτεριν...

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

«Τι να διαβάσω;» – 15 επανεκδόσεις ελληνικής πεζογραφίας που έρχονται στα βιβλιοπωλεία το επόμενο διάστημα

«Τι να διαβάσω;» – 15 επανεκδόσεις ελληνικής πεζογραφίας που έρχονται στα βιβλιοπωλεία το επόμενο διάστημα

Δεκαπέντε βιβλία πεζογραφίας, εξαντλημένα (τα περισσότερα), επανεκδίδονται και διεκδικούν νέους αναγνώστες.

Γράφει ο Κώστας Αγοραστός

Νίκος Καζαντζάκης, Ταξιδεύοντας: Αγγλία (εκδ. Διόπτρα)

...
«Τι να διαβάσω;» – 15 βιβλία ελληνικής πεζογραφίας που κυκλοφορούν το επόμενο διάστημα

«Τι να διαβάσω;» – 15 βιβλία ελληνικής πεζογραφίας που κυκλοφορούν το επόμενο διάστημα

Δεκαπέντε βιβλία ελληνικής πεζογραφίας (μυθιστορήματα, νουβέλες και διηγήματα) που αναμένουμε τις επόμενες μέρες ή εβδομάδες. Στην κεντρική εικόνα, ο Αλέξης Πανσέληνος, η Μάρω Βαμβουνάκη και ο Μιχάλης Μοδινός.

Γράφει ο Κώστας Αγοραστός

Μυθιστ...

Σίρλεϊ Τζάκσον (1916-1965): Η ευαίσθητη μάγισσα των αμερικανικών γραμμάτων

Σίρλεϊ Τζάκσον (1916-1965): Η ευαίσθητη μάγισσα των αμερικανικών γραμμάτων

Η Σίρλεϊ Τζάκσον [Shirley Jackson, 1916-1965] ήταν πολλά περισσότερα από μια συγγραφέας ιστοριών τρόμου. Με άξονα δύο βιβλία της που κυκλοφόρησαν ή επανακυκλοφόρησαν πρόσφατα «Η λοταρία και άλλες ιστορίες» (μτφρ. Χρυσόστομος Τσαπραΐλης) και «Ζούσαμε πάντα σε ένα κάστρο» (μτφρ. Βάσια Τζανακάρη) από τις εκδόσεις ...

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

Newsletter

Θέλω να λαμβάνω το newsletter σας
ΕΓΓΡΑΦΗ

ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΗΣ ΧΡΟΝΙΑΣ

ΦΑΚΕΛΟΙ