Highsmith685

Για την παράσταση Patricia Highsmith - Εισαγωγή στο σασπένς του Παναγιώτη Χριστόπουλου, σε σκηνοθεσία Ιωσήφ Βαρδάκη.

Του Νίκου Ξένιου

Μια μυθιστορηματικής δομής βιογραφία δίνει έναυσμα στη συγγραφή ενός θεατρικού έργου, με θέμα τη διδασκαλία της λογοτεχνικής γραφής δια στόματος Πατρίτσια Χάισμιθ. Στη διάρκεια ενός σεμιναρίου δημιουργικής γραφής ο χαρακτήρας της μεγάλης συγγραφέως διδάσκει πώς σκηνοθετεί κανείς τους ήρωες σε ένα μυθιστόρημα: πώς παράγει το σασπένς, την ατμόσφαιρα, την πλοκή. «Σκοτεινό ψυχολογικό πορτραίτο, πολυεπίπεδο θρίλερ, ξεκαρδιστική κωμωδία» χαρακτηρίζει ο Ιωσήφ Βαρδάκης το έργο Patricia Highsmith - Εισαγωγή στο σασπένς του Παναγιώτη Χριστόπουλου, που σκηνοθετεί φέτος στο θέατρο «104» της οδού Ευμολπιδών, στον Κεραμεικό, κάθε Δευτέρα και Τρίτη, με πρωταγωνίστρια τη Ρούλα Πατεράκη. Στους ρόλους των τριών μαθητών της Πατρίτσια Χάισμιθ η Μαρκέλλα Γιαννάτου, ο Ευθύμης Γεωργόπουλος και ο Νίκος Μαυράκης.

Στο μυαλό της Πατρίτσια Χάισμιθ

Εξορκισμός του θανάτου μέσω του εγκλήματος και διαφορετικές αποτιμήσεις των τύψεων, του αξιακού συστήματος, της αξίας της ανθρώπινης ζωής. Εκδοχές ποικίλες της ψυχικής ισορροπίας, της έννοιας της Δικαιοσύνης, του ερωτισμού, της εξουσίας που εμπλέκεται στις ερωτικές σχέσεις. Νέες νοηματοδοτήσεις του φόνου, του μυστηρίου, της ενοχής, της δαιμονικής όψης του ανθρώπου, των αινιγματικών πτυχών της δημιουργίας και της έμπνευσης, μέσα από ένα παιχνίδι με τους κώδικες της αστυνομικής λογοτεχνίας. «Συγγραφέας και σκηνοθέτης φαντάστηκαν ότι μπορώ να παίξω την Χάισμιθ», λέει σε συνέντευξή της η Ρούλα Πατεράκη. «Πιθανόν θεωρούσαν ότι έχω και εγώ μία σκοτεινή πλευρά, μια απομόνωση. Δεν έχουν και άδικο».

Highsmith-2Και πράγματι: η σκοτεινή πλευρά της έξοχης ηθοποιού συναντά τον λογοτεχνικό χαρακτήρα της Χάισμιθ σ’ ένα κείμενο «διδασκαλίας Δημιουργικής Γραφής» που είναι μονταρισμένο κινηματογραφικά, με γρήγορα cut και δραματοποίηση του εκφωνούμενου κειμένου που επιτρέπει εναλλαγές στην πλοκή. Αυτό το στοιχείο αντιμετωπίζεται έξυπνα από τον Χριστόπουλο: η «αρκετά διάσημη» (αλλά στην αγαπημένη της Ευρώπη [1]) συγγραφέας -που είχε και η ίδια παρακολουθήσει μαθήματα Δημιουργικής Γραφής στα νιάτα της- παρεμβαίνει δραστικά στο πόνημα των μαθητευόμενών της συνδιαλεγόμενη με τους χαρακτήρες, που με τη σειρά τους «ζωντανεύουν» με γοητευτικό τρόπο υπηρετώντας την αγωνία μιας αμφίβολης έκβασης. Αυτοσαρκαζόμενη και σαρκική, η «δεσποινίς Χάισμιθ» «πατάει» στο υπό διαμόρφωσιν αστυνομικής πλοκής κείμενο για να εξομολογηθεί τη μοναχική της ζωή, την ιδιορρυθμία της, τη σχέση της με το αλκοόλ, τους φόβους της, τις αισθητικές της προτιμήσεις, τον βαθμό προσέγγισης των ανθρώπων που επιτύγχανε.

Η δραματική της υπόσταση κορυφώνεται στην ερωτική της διαπλοκή με τη μαθήτριά της [2] και ο σαρκασμός εκδηλώνεται στη «χρηστική» προτίμηση ανδρών-δολοφόνων: «Πώς να κουβαλήσει ένα πτώμα, κορίτσι πράμα; Είδες τώρα γιατί δεν βάζω γυναίκες ηρωίδες στα βιβλία μου;» Οι δύο νεαροί άνδρες παριστάνουν δυο κάπως πιο σχηματικούς χαρακτήρες, σκόπιμα «άτονους», που μεταφέρουν τη σκηνική πραγματικότητα στο κείμενο και ταυτόχρονα θέτουν εαυτούς εκτός κειμένου, σε μιαν αποσπασματική προβολή αφηγηματικών στερεοτύπων από όλα τα έργα της Χάισμιθ: εκτενής μελέτη λογοτεχνικών τύπων έχει προηγηθεί, που δίνει τους καρπούς της σε δύο ευέλικτους ανδρικούς χαρακτήρες, που για την αντίληψη της συγγραφέως είναι διαπλάσιμοι και ρευστοί, μπορούν δε κάλλιστα να υποκατασταθούν από έναν γυναικείο. Ο Ιωσήφ Βαρδάκης αξιοποιεί το αμφισεξουαλικό γνώρισμα των χαρακτήρων για ν’ αποδώσει σκηνοθετικά την υφέρπουσα ομοφυλοφιλία του Ρίπλει και τις συγγραφικές «προβολές» του μισογυνικού ψυχισμού[3] της ίδιας της Χάισμιθ στα πρόσωπα που φιλοτέχνησε.

Μια πολυθρόνα, ένα όστρακο χελώνας, ένα κείμενο

Η επιλογή της Ρούλας Πατεράκη για την ενσάρκωση αυτής της créateur-auteur είναι, ίσως, η ευφυέστερη σκηνοθετική επιλογή της χρονιάς: η κυρία Πατεράκη μεταφέρει επί σκηνής την τεράστια υποκριτική και σκηνοθετική της πείρα, την αξιοθαύμαστη δυνατότητά της να «αναρτά» στο πάνθεον των κλασικών χαρακτήρων μια τόσο νεόδμητη περσόνα χωρίς να κηλιδώνει τη δημόσια εικόνα της.

Το έργο του Χριστόπουλου «στήνει» το σασπένς σεβόμενο τη θεωρητική βάση που το διέπει. Χωρίς να γίνεται βερμπαλιστικό, παραμένοντας στο genre των αυτοαναφορικών λογοτεχνικών κειμένων, βάζει τον πρωταγωνιστικό χαρακτήρα να επανασυγγράφει το έργο του «βγαίνοντας έξω» απ’ αυτό: μια σύμβαση που απαιτεί υψηλό βαθμό δραματικότητας για να πετύχει. Η επιλογή της Ρούλας Πατεράκη για την ενσάρκωση αυτής της créateur-auteur είναι, ίσως, η ευφυέστερη σκηνοθετική επιλογή της χρονιάς: η κυρία Πατεράκη μεταφέρει επί σκηνής την τεράστια υποκριτική και σκηνοθετική της πείρα, την αξιοθαύμαστη δυνατότητά της να «αναρτά» στο πάνθεον των κλασικών χαρακτήρων μια τόσο νεόδμητη περσόνα χωρίς να κηλιδώνει τη δημόσια εικόνα της. Αντιθέτως, αναδεικνύει πτυχές απόλυτης ανθρωπιάς επιτυγχάνοντας δραματικές κορυφώσεις με μοναδικά σκηνικά αντικείμενα μια πολυθρόνα, ένα μπουκάλι ουίσκι και ένα άδειο όστρακο χελώνας-υπαινιγμό για τη σχέση αγάπης-μίσους με τη μητέρα της που στοίχειωνε τη συγγραφέα και υπήρξε η έμπνευση για το διήγημα «Η Χελώνα» («The Terrapin», 1962: μια καταπιεστική μητέρα βράζει την αγαπημένη pet χελώνα ενός μικρού αγοριού, που έντρομο ακούει κραυγές της χελώνας του και στο τέλος δολοφονεί τη μητέρα). Πέραν της αξιοπρόσεκτης αυτής κορύφωσης, η συγγραφέας διατηρεί το χιούμορ και τη γοητεία της απορρίπτοντας με γαργαλιστικά σχόλια τη φτήνεια και την κοινοτοπία στην αφήγηση, αλλά και αποδεχόμενη τις «whodunnit» ντετεκτιβικές ιστορίες, που απαιτούν από το κοινό εμπλοκή στην εξαγωγή συμπερασμάτων σχετικά με το έγκλημα. Πάνω απ’ όλα, όμως,  αποκαλύπτοντας την απολαυστική διεργασία της συγγραφής, που γίνεται εθισμός και τρόπος ζωής για τον δημιουργό: «Γι’ αυτό και οι κακοί συγγραφείς συνεχίζουν να γράφουν!». Η Πατρίτσια Χάισμιθ έγραψε είκοσι δύο νουβέλες, ενώ κάποιοι ήρωές της εκκινούν από το Γκρήνουιτς Βίλατζ. Το τοπίο των αφηγήσεών της είναι το συγγραφικό της «τοπίο», επανδρωμένο από διαταραγμένους ψυχισμούς και φροϋδικά κλινικές περιπτώσεις ηρώων: στο θεατρικό έργο του Χριστόπουλου, ενώ καταγγέλλει μια δολοφονία, παρουσιάζεται η ίδια ως δυνητική δολοφόνος.

Οι συντελεστές

Ο Παναγιώτης Χριστόπουλος, γνωστός ως σκηνοθέτης και σεναριογράφος, κέρδισε το 2007 το Τρίτο Κρατικό Κινηματογραφικό Βραβείο Ποιότητας για τη μικρού μήκους ταινία του «Η έκταση που αναλογεί», υπήρξε συνεργάτης στα σενάρια του «J.A.C.E.» του Μενέλαου Καραμαγγιώλη και του «September» της Πέννυς Παναγιωτοπούλου ενώ το φθινόπωρο του 2013 έγινε ο πρώτος έλληνας αποδέκτης της υποτροφίας που το Φεστιβάλ Καννών δίνει κάθε χρόνο σε δώδεκα δημιουργούς απ’ όλο τον κόσμο για γύρισμα ταινίας μεγάλου μήκους.

Ο σκηνοθέτης Ιωσήφ Βαρδάκης, με σπουδές κινηματογράφου και ενεργός στο θέατρο απ’ το 1997, ολοκληρώνει με αυτό το έργο ένα τρίπτυχο με θεατρικές βιογραφίες που ξεκίνησε με το Q.E.D. ή Τι απέδειξε ο κύριος Φάινμαν του Πίτερ Παρνέλ και συνεχίστηκε με τον μονόλογο I Am My Own Wife του Νταγκ Ράιτ. Φέτος, παράλληλα με το Patricia Highsmith - εισαγωγή στο σασπένς, σκηνοθετεί το θεατρικό έργο Κρέας του Πήτερ Στρόαν στο «Αγγέλων Βήμα».

* Ο ΝΙΚΟΣ ΞΕΝΙΟΣ είναι εκπαιδευτικός και συγγραφέας.

[1] Στο «Tales of Natural and Unnatural Catastrophes» φαίνεται ο αντιαμερικανισμός της συγγραφέως.
[2] Το «The Price of Salt» και το «Small g: a Summer Idyll» είχαν απροκάλυπτα ομοφυλοφιλικά θέματα.  
[3]«Little Tales of Misogyny», 1974

   

Ακολουθήστε την bookpress.gr στο Google News και διαβάστε πρώτοι τα θέματα που σας ενδιαφέρουν.


ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

«Οι Τσέντσι» του Π. Μπ. Σέλλεϋ σε σκηνοθεσία Μαριλίτας Λαμπροπούλου στο Δημοτικό Θέατρο Πειραιά (κριτική) – Ένα έργο φεμινιστικό και βέβηλο

«Οι Τσέντσι» του Π. Μπ. Σέλλεϋ σε σκηνοθεσία Μαριλίτας Λαμπροπούλου στο Δημοτικό Θέατρο Πειραιά (κριτική) – Ένα έργο φεμινιστικό και βέβηλο

Για τους «Τσέντσι», του Π. Μπ. Σέλλεϋ, σε σκηνοθεσία Μαριλίτας Λαμπροπούλου που ανέβηκε στην αίθουσα «Ω» του Δημοτικού Θεάτρου Πειραιά. Kεντρική εικόνα: © Μαρίζα Καψαμπέλη.

Γράφει ο Νίκος Ξένιος

Την τραγωδία «ήρεμ...

Ένα ξεχωριστό «Όνειρο καλοκαιριάτικης νύχτας» από την ομάδα Loxodox στο ΠΛΥΦΑ

Ένα ξεχωριστό «Όνειρο καλοκαιριάτικης νύχτας» από την ομάδα Loxodox στο ΠΛΥΦΑ

Ο ιστορικός χώρος της αρχαίας Αθήνας «συνομιλεί» αρμονικά με τη μαγική νύχτα των Αγγλοσαξόνων, όπως τη συνέθεσε ο Ουίλιαμ Σαίξπηρ. Κεντρική εικόνα: © Sabrina Brodescu.

Γράφει ο Νίκος Ξένιος

Η ομάδα Loxodox είναι ιδέα της Μαρίζας Θεοφυλακτοπού...

«Το σώμα της γυναίκας ως πεδίο μάχης» και «Η λέξη πρόοδος στο στόμα της μητέρας μου ηχούσε πολύ φάλτσα» (κριτική): Δύο σημαντικά έργα του Ματέι Βίσνιεκ στις αθηναϊκές σκηνές

«Το σώμα της γυναίκας ως πεδίο μάχης» και «Η λέξη πρόοδος στο στόμα της μητέρας μου ηχούσε πολύ φάλτσα» (κριτική): Δύο σημαντικά έργα του Ματέι Βίσνιεκ στις αθηναϊκές σκηνές

Για τις παραστάσεις «Το σώμα της γυναίκας ως πεδίο μάχης» στο θέατρο «Χώρος» και «Η λέξη πρόοδος στο στόμα της μητέρας μου ηχούσε πολύ φάλτσα», στο Θέατρο Μπέλλος, και τα δύο του Γαλλορουμάνου θεατρικού συγγραφέα, ποιητή και δημοσιογράφου Ματέι Βίσνιεκ. Κεντρική εικόνα: Από την παράσταση «Το σώμα της γυναί...

ΠΡΟΣΦΑΤΑ ΑΡΘΡΑ

«Ανορθογραφίες επιμελητών» – Μια επιστολή του Διονύση Χαριτόπουλου

«Ανορθογραφίες επιμελητών» – Μια επιστολή του Διονύση Χαριτόπουλου

Λάβαμε από τον Διονύση Χαριτόπουλο την παρακάτω επιστολή, σχετικά με την επιλογή κριτικών κειμένων του Κωστή Παπαγιώργη που κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις Καστανιώτη με τον τίτλο «Κωστής Παπαγιώργης: Τα βιβλία των άλλων 1, Έλληνες συγγραφείς», το 2020. 

Επιμέλεια: Book Press

...
Φεστιβάλ «WOW – Women of the World» στο ΚΠΙΣΝ: Μια σημαντική  διοργάνωση αφιερωμένη σε γυναίκες, θηλυκότητες και non-binary άτομα

Φεστιβάλ «WOW – Women of the World» στο ΚΠΙΣΝ: Μια σημαντική διοργάνωση αφιερωμένη σε γυναίκες, θηλυκότητες και non-binary άτομα

Το δεύτερο φεστιβάλ «WOW - Women of the World Αthens» (6-8 Απριλίου) στο Κέντρο Πολιτισμού Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος (ΚΠΙΣΝ) αποπειράται να θίξει τα πλέον επίκαιρα ζητήματα στον αγώνα της έμφυλης ισότητας, σε τοπικό αλλά και διεθνές επίπεδο. Στην κεντρική εικόνα, η Έλλη Ανδριοπούλου, διευθύνουσα δύμβουλος του ΚΠΙΣΝ και...

«Γυναικεία Βραβεία non fiction 2024»: Ανακοινώθηκε η βραχεία λίστα

«Γυναικεία Βραβεία non fiction 2024»: Ανακοινώθηκε η βραχεία λίστα

Η νικήτρια του βραβείου Women's Prize για non-fiction βιβλία θα ανακοινωθεί στις 13 Ιουνίου. Κεντρική εικόνα, μια από τις υποψήφιες για το βραβείο: η συγγραφέας και αρθρογράφος Ναόμι Κλάιν © The University of British Columbia.

Επιμέλεια: Book Press

...

ΠΡΟΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ

«Μακγκάφιν» του Βαγγέλη Γιαννίση (προδημοσίευση)

«Μακγκάφιν» του Βαγγέλη Γιαννίση (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα του Βαγγέλη Γιαννίση «Μακγκάφιν», το οποίο θα κυκλοφορήσει στις 21 Μαρτίου από τις εκδόσεις Διόπτρα.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

ΤΟΥΡΙΣΤΑΣ
37.947408, 23.641584

 «Αφού σου ...


«Το μποστάνι του Μποστ» του Κωνσταντίνου Κυριακού (προδημοσίευση)

«Το μποστάνι του Μποστ» του Κωνσταντίνου Κυριακού (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το βιβλίο του Κωνσταντίνου Κυριακού «Το μποστάνι του Μποστ – Μια σύνθεση / συμπλήρωση / διασκευή κειμένων του Μποστ», το οποίο κυκλοφορεί σε λίγες μέρες από τις εκδόσεις Νίκας.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

...

«Όλα μαύρα» της Δήμητρας Παπαδήμα (προδημοσίευση)

«Όλα μαύρα» της Δήμητρας Παπαδήμα (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το βιβλίο της Δήμητρας Παπαδήμα «Όλα μαύρα», το οποίο θα κυκλοφορήσει την επόμενη εβδομάδα από τις εκδόσεις Νίκας.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

«Τι είμαστε εμείς μπροστά σε αυτά τα κτήνη, ρε; Τι είμαστε; Άγιοι. Και φόνο να...

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τρία μυθιστορήματα με άρωμα εποχής και μυστηρίου από τα Ελληνικά Γράμματα

Τρία μυθιστορήματα με άρωμα εποχής και μυστηρίου από τα Ελληνικά Γράμματα

Για τα μυθιστορήματα «Strangers in the Night» (μτφρ. Μυρσίνη Γκανά) της Χέδερ Γουέμπ [Heather Webb], «Τα Μυστήρια της Μις Μόρτον Μόρτον» (μτφρ. Χρήστος Μπαρουξής) της Κάθριν Λόιντ [Catherine Lloyd] και «Κωδικός Coco» (μτφρ. Γιάννης Σπανδωνής) της Τζιόια Ντιλιμπέρτο [Gioia Diliberto]. Τρία μυθιστορήματα που μας μεταφ...

Τι διαβάζουμε τώρα; 21 καλά βιβλία λογοτεχνίας που βγήκαν πρόσφατα

Τι διαβάζουμε τώρα; 21 καλά βιβλία λογοτεχνίας που βγήκαν πρόσφατα

Επιλέξαμε 21 βιβλία ελληνικής και μεταφρασμένης πεζογραφίας που κυκλοφόρησαν πρόσφατα.

Γράφει ο Κώστας Αγοραστός

Οι πρώτοι μήνες του 2024 έχουν φέρει πολλά και καλά βιβλία πεζογραφίας. Κι αν ο μέσος αναγνώστης βρίσκεται στην καλύτερη περίπτωση σε σύγχυση, στη χειρότερη σε άγχ...

Επανάσταση 1821: 11 βιβλία για τον Αγώνα των Ελλήνων

Επανάσταση 1821: 11 βιβλία για τον Αγώνα των Ελλήνων

Ενόψει της 25ης Μαρτίου, επιλέγουμε έντεκα βιβλία που μας βοηθούν να κατανοήσουμε τα περίπλοκλη όσο και μοναδική διαδοχή γεγονότων που ήταν η Ελληνική Επανάσταση. Kεντρική εικόνα: έργο του Λουντοβίκο Λιπαρίνι «Ο όρκος του λόρδου Βύρωνα στο Μεσολόγγι» (περίπου 1850), μουσείο Μπενάκη.

...

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

Newsletter

Θέλω να λαμβάνω το newsletter σας
ΕΓΓΡΑΦΗ

ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΗΣ ΧΡΟΝΙΑΣ

02 Απριλίου 2023 ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τα μεγαλύτερα μυθιστορήματα όλων των εποχών: 20 έργα-ποταμοί από την παγκόσμια λογοτεχνία

Πολύτομα λογοτεχνικά έργα, μυθιστορήματα-ποταμοί, βιβλία που η ανάγνωσή τους μοιάζει με άθλο. Έργα-ορόσημα της παγκόσμιας πεζογραφίας, επικές αφηγήσεις από την Άπω Ανατ

ΦΑΚΕΛΟΙ