Nut-cracker-1

Για την παράσταση σύγχρονου χορού Καρυοθραύστης του Κωνσταντίνου Ρήγου στο ΡΕΞ.

Του Νίκου Ξένιου

«Μου αρέσουν τα έργα που με το πέρασμα του χρόνου έγιναν μέρος της ιστορίας του χορού», λέει ο Κωνσταντίνος Ρήγος σε συνέντευξή του για τον «Καρυοθραύστη» του χοροθεάτρου ΟΚΤΑΝΑ, που έκλεισε χθες μια σειρά έξι παραστάσεων στο θέατρο ΡΕΞ, ολοκληρώνοντας μια τριλογία μπαλέτων του Τσαϊκόφσκι με προηγούμενα την Ωραία Κοιμωμένη και τη Μνήμη των κύκνων. Με σύγχρονη, ποπ αισθητική και αφαιρετικά σκηνικά, η ειρωνική παράσταση του Ρήγου απομυθοποιεί το παραμύθι της μικρής Κλάρας που ζει το όνειρο των Χριστουγέννων κάτω από το χριστουγεννιάτικο δέντρο. 

Ο Τσαϊκόφσκι συνέθεσε το έργο το 1892, ενώ το λιμπρέτο βασίστηκε στη διασκευή του παραμυθιού Ο Καρυοθραύστης και ο βασιλιάς των ποντικών του Ε. Τ. Α. Χόφμαν από τον Αλέξανδρο Δουμά πατέρα. Ο Καρυοθραύστης ζει ελάχιστα και ξαναγίνεται ξύλινος, ενώ η Κλάρα συνεχίζει να ζει την ουτοπία της. Σε επίπεδο φαντασιώσεων εκτυλίσσονται όλες οι επιμέρους χορογραφίες, κύρια ιδέα των οποίων είναι ο ανεδαφικός, μη εκπληρούμενος χαρακτήρας του έρωτα και η μοναξιά.

Η δραματουργία είναι της Ξένιας Αηδονοπούλου, τα κοστούμια της Νατάσσας Δημητρίου. Ερμηνεύουν οι Ιωάννα Αντώναρου, Τάσος Καραχανίδης, Τάσος Καραχάλιος, Άρης Παπαδόπουλος και Χρήστος Στρινόπουλος.

Επαναπροσέγγιση της Κλάρας

Nut-cracker-5Διερωτώμαι γιατί οι μέχρι τώρα αναγνώσεις της συγκεκριμένης χορογραφίας μιλούν για «αντιστροφή» του πνεύματος του Καρυοθραύστη, δεδομένου ότι ο πρωτότυπος μύθος είναι εξίσου απαισιόδοξος. Στο γνωστό μας έργο, η Κλάρα, αφού ταξιδέψει με όχημα την εφηβική της φαντασία σε μαγικούς κόσμους και βιώσει το έπος του έρωτά της με τον μεταμορφωμένο σε πρίγκιπα καρυοθραύστη, θα ξυπνήσει με ένα ξύλινο παιχνίδι στα χέρια της. Ποια η διαφορά με την προσέγγιση του Ρήγου; Καινοφανές εδώ είναι το γεγονός ότι πρωταγωνιστής δεν είναι ο μεταμορφωμένος σε πρίγκιπα Καρυοθραύστης, αλλά η Κλάρα. Και το γεγονός ότι ο ξύλινος πρίγκιπας, στην εκδοχή του Ρήγου, δεν αλλάζει υπόσταση, ώστε να είναι μετατρέψιμος σε αντικείμενο της φαντασίωσης.

Ερμηνευμένη εκπληκτικά από την Ιωάννα Αντώναρου, μια Λολίτα-Κλάρα βυθίζεται σε αποσπασματικές μνήμες που σφραγίζονται από υπερρεαλιστικής σύνθεσης επισκέψεις τεσσάρων «κούκλων» στο παιδικό της δωμάτιο. Μια υπόνοια ποντικότρυπας σε σχήμα κλασικής ευρωπαϊκής σκηνής θεάτρου γίνεται δίοδος των εισβολέων αυτών, που παραβιάζουν το άδυτο της παιδικής της αθωότητας και την παρωδούν. Ενώ η αναλογία παιχνιδιών και χριστουγεννιάτικου δέντρου είναι γοητευτική στο κλασικό μπαλέτο, εδώ γίνεται κάπως εφιαλτική η σχέση μεγέθους της Κλάρας προς την ποντικότρυπα, που παραπέμπει στην Αλίκη στη Χώρα των Θαυμάτων. Ένας σκληρός πυρήνας επίπλαστης ομορφιάς πίσω από απομεινάρια χριστουγεννιάτικου διάκοσμου, μιας κλειστοφοβικής σκηνής, παρεφθαρμένων χορογραφιών κλασικού μπαλέτου, φλαμένκο και πάσο ντόμπλε, σκόπιμα ανεστραμμένης θέασης της γυμνότητας και δυσαναλογίας των σωμάτων των χορευτών με τη μουσική, ανάδειξης μιας οριακής εφηβικής ιδιοσυγκρασίας κοριτσιού, που είναι κυρίως αυτοκαταστροφική.

Nut-cracker-3Πώς λειτουργεί το γυμνό ανδρικό κορμί

Παραμένοντας αισθησιακοί, χωρίς να επιστρατεύουν τους κλασικούς κώδικες γοητείας και, κατά σημεία, μη υπακούοντας στον ρυθμό της μουσικής, οι τέσσερεις χορευτές αυτοσαρκάζονται, επιδεικνύονται, αυτοϊκανοποιούνται, συγκρούονται, αναπλάθοντας σε άλλες αναλογίες όλες τις συγκρούσεις που θα περιλάμβανε μια μπαλετική παράσταση του Καρυοθραύστη. Διατηρούν επαφή με ένα βεστιάριο υπολειμμάτων από μεταμφιέσεις με συγκεκριμένη σημασιολογία, απ' όπου με συνοπτικές κινήσεις αντλούν ένα φράκο, μια μανσέτα, ένα κόσμημα, ένα σακάκι. Κατόπιν, διέρχονται όλους τους χαρακτήρες που προβλέπει το κλασικό λιμπρέτο, μεταμφιεζόμενοι διαδοχικά σε ποντικούς, σε νιφάδες χιονιού, σε λουλούδια, σε γλυκίσματα, σε νευρόσπαστα, σε αλογάκια και σε επιβήτορες-εραστές, που ξεγυμνώνονται, αποπλανούν τη ρομαντική παιδίσκη, την διακορεύουν, την παρασύρουν σε σεξουαλικό όργιο, την κουρελιάζουν και την αφήνουν μόνη με τις ακυρωμένες της φαντασιώσεις, στη μεθόριο μιας άγριας ενηλικίωσης.

Η γυμνότητα είναι λειτουργική και απαραίτητη σ'αυτήν τη χορογραφία γιατί απαγκιστρώνει τον θεατή από το μοτίβο του ωραιοπαθούς, σαχλού πρίγκιπα και του αφηγείται μια σεξιστική, άγρια εκδοχή του άνδρα-βιαστή, αλλά κι αυτή δοσμένη με παιγνιώδη και σαρκαστικό τρόπο.

Η γυμνότητα είναι λειτουργική και απαραίτητη σ' αυτήν τη χορογραφία γιατί απαγκιστρώνει τον θεατή από το μοτίβο του ωραιοπαθούς, σαχλού πρίγκιπα και του αφηγείται μια σεξιστική, άγρια εκδοχή του άνδρα-βιαστή, αλλά κι αυτή δοσμένη με παιγνιώδη και σαρκαστικό τρόπο. Σκληρή στη σύλληψή της, η αφήγηση του Κωνσταντίνου Ρήγου λειτουργεί ως χαστούκι στην κατεύθυνση μιας ειδικής υπόστασης αφύπνισης, που έχει να κάνει τόσο με την αισθητική της συγκεκριμένης εορταστικής περιόδου, όσο και με την «εσωτερικά» καθιερωμένη αισθητική στερεοτυπία των χορογραφιών που έχουν προηγηθεί. Δεν είμαι απόλυτα βέβαιος αν η τελειότητα των σωμάτων των χορευτών υπηρετεί την ίδια απομυθοποιητική λειτουργία, ή, αντίθετα, την αντιμάχεται.

Nut-cracker-2Η παράσταση του Κωνσταντίνου Ρήγου υπηρετεί επάξια τον σύγχρονο χορό, καταθέτοντας μιαν ακόμη επαναστατική προσέγγιση κλασικών μύθων με τους οποίους όλοι ανατραφήκαμε. Τι να πει κανείς για τη ρομαντική σύνθεση που συνάδει προς το πνεύμα των Χριστουγέννων; Ο εξωραϊσμός της κλασικής ενσάρκωσης του μπαλέτου του Τσαϊκόφσκι σε χορογραφία Πετιπά στα μεγάλα θέατρα της σοβιετικής Ρωσίας -κομμάτι, κι αυτή, της τηλεοπτικής μνήμης μας- δίνει εδώ τη θέση της στο απόλυτο kitsch. Την ενδόμυχη προσδοκία αναγέννησης και λύτρωσης που συνιστά το βίωμα των Χριστουγέννων εδώ τη διαδέχεται η διάψευση. Το γεγονός ότι ο μύθος είναι σχεδόν ταυτισμένος με την υποχρεωτική λάμψη και ευτυχία των Χριστουγέννων προσφέρει μια θαυμάσια ευκαιρία για ανάδειξη της μοναχικότητας της ύπαρξης.

* Ο ΝΙΚΟΣ ΞΕΝΙΟΣ είναι εκπαιδευτικός και συγγραφέας.

Ακολουθήστε την bookpress.gr στο Google News και διαβάστε πρώτοι τα θέματα που σας ενδιαφέρουν.


ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

«Θέλω να δω τον Πάπα» – Η 85χρονη οπερέτα του Θεόφραστου Σακελλαρίδη, επίκαιρη και απολαυστική

«Θέλω να δω τον Πάπα» – Η 85χρονη οπερέτα του Θεόφραστου Σακελλαρίδη, επίκαιρη και απολαυστική

Για την οπερέτα του Θεόφραστου Σακελλαρίδη «Θέλω να δω τον Πάπα!», σε μουσική διεύθυνση Νίκου Βασιλείου και σκηνοθεσία Νατάσας Τριανταφύλλη, η οποία παρουσιάζεται στην Εναλλακτική Σκηνή της Εθνικής Λυρικής Σκηνής μέχρι και τις 16 Φεβρουαρίου.

Γράφει η Έλενα Χουζούρη

...
«MAMI» του Μάριο Μπανούσι, στη Στέγη Ιδρύματος Ωνάση – Ποικίλες πτυχές της θηλυκής υπόστασης

«MAMI» του Μάριο Μπανούσι, στη Στέγη Ιδρύματος Ωνάση – Ποικίλες πτυχές της θηλυκής υπόστασης

«MAMI» του Μάριο Μπανούσι, στη Στέγη Ιδρύματος Ωνάση. «Έντονες επιρροές από τον Καστελούτσι και τον Παπαϊωάννου, εξαιρετική μουσική υπόκρουση». Φωτογραφίες © Ανδρέας Σιμόπουλος

Γράφει ο Νίκος Ξένιος

Το «ΜΑΜΙ» του ...

«Έντα Γκάμπλερ» του Χένρικ Ίψεν, σε σκηνοθεσία Δημήτρη Καραντζά – Μοιραία σύγκρουση με το φράγμα των κοινωνικών συμβάσεων

«Έντα Γκάμπλερ» του Χένρικ Ίψεν, σε σκηνοθεσία Δημήτρη Καραντζά – Μοιραία σύγκρουση με το φράγμα των κοινωνικών συμβάσεων

Για την παράσταση «Έντα Γκάμπλερ» του Χένρικ Ίψεν, σε σκηνοθεσία Δημήτρη Καραντζά, στο θέατρο Προσκήνιο. © Φωτογραφίες: Γκέλυ Καλαμπάκα

Γράφει ο Νίκος Ξένιος

Ο Δημήτρης Καραντζάς σκηνοθετεί στο θέατρο «Προσκήνιο» την ...

ΠΡΟΣΦΑΤΑ ΑΡΘΡΑ

7 θεατρικές φωνές στις εκδόσεις Βακχικόν

7 θεατρικές φωνές στις εκδόσεις Βακχικόν

Επτά νέες θεατρικές εκδόσεις που κυκλοφόρησαν το τελευταίο διάστημα από τις εκδόσεις Βακχικόν. 

Επιμέλεια: Book Press

Λιώνουν οι πάγοι, Βίκυ Κλεφτογιάννη

...
«Ανήκουστος βλάβη» του Ντέιβιντ Λοτζ (κριτική) – Μια καυστική παρωδία των campus novels

«Ανήκουστος βλάβη» του Ντέιβιντ Λοτζ (κριτική) – Μια καυστική παρωδία των campus novels

Για το μυθιστόρημα του Ντέιβιντ Λοτζ (David Lodge) «Ανήκουστος Βλάβη», που κυκλοφορεί στα ελληνικά από τις εκδόσεις Κυψέλη σε μετάφραση Έφης Τσιρώνη.

Γράφει ο Αντώνης Γουλιανός

Στο μυθιστόρημά του Deaf Sentence (με...

Εκδήλωση για τη συλλογή διηγημάτων του Δήμου Χρυσού «Ο ερημίτης του Ραχμαντάν και άλλες ιστορίες»

Εκδήλωση για τη συλλογή διηγημάτων του Δήμου Χρυσού «Ο ερημίτης του Ραχμαντάν και άλλες ιστορίες»

Παρουσίαση της συλλογής διηγημάτων του Δήμου Χρυσού «Ο ερημίτης του Ραχμαντάν και άλλες ιστορίες», τη Δευτέρα 17 Φεβρουαρίου.

Επιμέλεια: Book Press

Τη Δευτέρα 17 Φεβρουαρίου, στις 19:30, η Αλυσίδα Πολιτισμού IANOS και ...

ΠΡΟΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ

«Στη σκόνη» της Μοργκάνα Κρέτζμαν (προδημοσίευση)

«Στη σκόνη» της Μοργκάνα Κρέτζμαν (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα της Βραζιλιάνας Μοργκάνα Κρέτζμαν [Morgana Kretzmann] «Στη σκόνη» (μτφρ. Ζωή Καραμπέκιου), το οποίο θα κυκλοφορήσει τις επόμενες μέρες από τις εκδόσεις Βακχικόν.

Επιμέλεια: Κωστας Αγοραστός

Ρόδια και Τσιγάρα

...
«Απάρνηση» του Άρη Μαραγκόπουλου (προδημοσίευση)

«Απάρνηση» του Άρη Μαραγκόπουλου (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπασμάτων από το μυθιστόρημα του Άρη Μαραγκόπουλου «Απάρνηση», το οποίο θα κυκλοφορήσει στις 24 Φεβρουαρίου από τις εκδόσεις Τόπος.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Επιφάνεια Ι
(Ο Νικόλας δεν είναι πια εδώ)

...
«Ψυχή ντυμένη αέρα» της Έλενας Χουζούρη (προδημοσίευση)

«Ψυχή ντυμένη αέρα» της Έλενας Χουζούρη (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από τη μελέτη της Έλενας Χουζούρη «Ψυχή ντυμένη αέρα – Ανθούλα Σταθοπούλου - Βαφοπούλου: Η μούσα της μεσοπολεμικής Θεσσαλονίκης», η οποία θα κυκλοφορήσει το επόμενο διάστημα από τις εκδόσεις Επίκεντρο.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Η Μάγε...

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

«Τι να διαβάσω;» – 15 επανεκδόσεις ελληνικής πεζογραφίας που έρχονται στα βιβλιοπωλεία το επόμενο διάστημα

«Τι να διαβάσω;» – 15 επανεκδόσεις ελληνικής πεζογραφίας που έρχονται στα βιβλιοπωλεία το επόμενο διάστημα

Δεκαπέντε βιβλία πεζογραφίας, εξαντλημένα (τα περισσότερα), επανεκδίδονται και διεκδικούν νέους αναγνώστες.

Γράφει ο Κώστας Αγοραστός

Νίκος Καζαντζάκης, Ταξιδεύοντας: Αγγλία (εκδ. Διόπτρα)

...
«Τι να διαβάσω;» – 15 βιβλία ελληνικής πεζογραφίας που κυκλοφορούν το επόμενο διάστημα

«Τι να διαβάσω;» – 15 βιβλία ελληνικής πεζογραφίας που κυκλοφορούν το επόμενο διάστημα

Δεκαπέντε βιβλία ελληνικής πεζογραφίας (μυθιστορήματα, νουβέλες και διηγήματα) που αναμένουμε τις επόμενες μέρες ή εβδομάδες. Στην κεντρική εικόνα, ο Αλέξης Πανσέληνος, η Μάρω Βαμβουνάκη και ο Μιχάλης Μοδινός.

Γράφει ο Κώστας Αγοραστός

Μυθιστ...

Σίρλεϊ Τζάκσον (1916-1965): Η ευαίσθητη μάγισσα των αμερικανικών γραμμάτων

Σίρλεϊ Τζάκσον (1916-1965): Η ευαίσθητη μάγισσα των αμερικανικών γραμμάτων

Η Σίρλεϊ Τζάκσον [Shirley Jackson, 1916-1965] ήταν πολλά περισσότερα από μια συγγραφέας ιστοριών τρόμου. Με άξονα δύο βιβλία της που κυκλοφόρησαν ή επανακυκλοφόρησαν πρόσφατα «Η λοταρία και άλλες ιστορίες» (μτφρ. Χρυσόστομος Τσαπραΐλης) και «Ζούσαμε πάντα σε ένα κάστρο» (μτφρ. Βάσια Τζανακάρη) από τις εκδόσεις ...

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

Newsletter

Θέλω να λαμβάνω το newsletter σας
ΕΓΓΡΑΦΗ

ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΗΣ ΧΡΟΝΙΑΣ

ΦΑΚΕΛΟΙ