Nut-cracker-1

Για την παράσταση σύγχρονου χορού Καρυοθραύστης του Κωνσταντίνου Ρήγου στο ΡΕΞ.

Του Νίκου Ξένιου

«Μου αρέσουν τα έργα που με το πέρασμα του χρόνου έγιναν μέρος της ιστορίας του χορού», λέει ο Κωνσταντίνος Ρήγος σε συνέντευξή του για τον «Καρυοθραύστη» του χοροθεάτρου ΟΚΤΑΝΑ, που έκλεισε χθες μια σειρά έξι παραστάσεων στο θέατρο ΡΕΞ, ολοκληρώνοντας μια τριλογία μπαλέτων του Τσαϊκόφσκι με προηγούμενα την Ωραία Κοιμωμένη και τη Μνήμη των κύκνων. Με σύγχρονη, ποπ αισθητική και αφαιρετικά σκηνικά, η ειρωνική παράσταση του Ρήγου απομυθοποιεί το παραμύθι της μικρής Κλάρας που ζει το όνειρο των Χριστουγέννων κάτω από το χριστουγεννιάτικο δέντρο. 

Ο Τσαϊκόφσκι συνέθεσε το έργο το 1892, ενώ το λιμπρέτο βασίστηκε στη διασκευή του παραμυθιού Ο Καρυοθραύστης και ο βασιλιάς των ποντικών του Ε. Τ. Α. Χόφμαν από τον Αλέξανδρο Δουμά πατέρα. Ο Καρυοθραύστης ζει ελάχιστα και ξαναγίνεται ξύλινος, ενώ η Κλάρα συνεχίζει να ζει την ουτοπία της. Σε επίπεδο φαντασιώσεων εκτυλίσσονται όλες οι επιμέρους χορογραφίες, κύρια ιδέα των οποίων είναι ο ανεδαφικός, μη εκπληρούμενος χαρακτήρας του έρωτα και η μοναξιά.

Η δραματουργία είναι της Ξένιας Αηδονοπούλου, τα κοστούμια της Νατάσσας Δημητρίου. Ερμηνεύουν οι Ιωάννα Αντώναρου, Τάσος Καραχανίδης, Τάσος Καραχάλιος, Άρης Παπαδόπουλος και Χρήστος Στρινόπουλος.

Επαναπροσέγγιση της Κλάρας

Nut-cracker-5Διερωτώμαι γιατί οι μέχρι τώρα αναγνώσεις της συγκεκριμένης χορογραφίας μιλούν για «αντιστροφή» του πνεύματος του Καρυοθραύστη, δεδομένου ότι ο πρωτότυπος μύθος είναι εξίσου απαισιόδοξος. Στο γνωστό μας έργο, η Κλάρα, αφού ταξιδέψει με όχημα την εφηβική της φαντασία σε μαγικούς κόσμους και βιώσει το έπος του έρωτά της με τον μεταμορφωμένο σε πρίγκιπα καρυοθραύστη, θα ξυπνήσει με ένα ξύλινο παιχνίδι στα χέρια της. Ποια η διαφορά με την προσέγγιση του Ρήγου; Καινοφανές εδώ είναι το γεγονός ότι πρωταγωνιστής δεν είναι ο μεταμορφωμένος σε πρίγκιπα Καρυοθραύστης, αλλά η Κλάρα. Και το γεγονός ότι ο ξύλινος πρίγκιπας, στην εκδοχή του Ρήγου, δεν αλλάζει υπόσταση, ώστε να είναι μετατρέψιμος σε αντικείμενο της φαντασίωσης.

Ερμηνευμένη εκπληκτικά από την Ιωάννα Αντώναρου, μια Λολίτα-Κλάρα βυθίζεται σε αποσπασματικές μνήμες που σφραγίζονται από υπερρεαλιστικής σύνθεσης επισκέψεις τεσσάρων «κούκλων» στο παιδικό της δωμάτιο. Μια υπόνοια ποντικότρυπας σε σχήμα κλασικής ευρωπαϊκής σκηνής θεάτρου γίνεται δίοδος των εισβολέων αυτών, που παραβιάζουν το άδυτο της παιδικής της αθωότητας και την παρωδούν. Ενώ η αναλογία παιχνιδιών και χριστουγεννιάτικου δέντρου είναι γοητευτική στο κλασικό μπαλέτο, εδώ γίνεται κάπως εφιαλτική η σχέση μεγέθους της Κλάρας προς την ποντικότρυπα, που παραπέμπει στην Αλίκη στη Χώρα των Θαυμάτων. Ένας σκληρός πυρήνας επίπλαστης ομορφιάς πίσω από απομεινάρια χριστουγεννιάτικου διάκοσμου, μιας κλειστοφοβικής σκηνής, παρεφθαρμένων χορογραφιών κλασικού μπαλέτου, φλαμένκο και πάσο ντόμπλε, σκόπιμα ανεστραμμένης θέασης της γυμνότητας και δυσαναλογίας των σωμάτων των χορευτών με τη μουσική, ανάδειξης μιας οριακής εφηβικής ιδιοσυγκρασίας κοριτσιού, που είναι κυρίως αυτοκαταστροφική.

Nut-cracker-3Πώς λειτουργεί το γυμνό ανδρικό κορμί

Παραμένοντας αισθησιακοί, χωρίς να επιστρατεύουν τους κλασικούς κώδικες γοητείας και, κατά σημεία, μη υπακούοντας στον ρυθμό της μουσικής, οι τέσσερεις χορευτές αυτοσαρκάζονται, επιδεικνύονται, αυτοϊκανοποιούνται, συγκρούονται, αναπλάθοντας σε άλλες αναλογίες όλες τις συγκρούσεις που θα περιλάμβανε μια μπαλετική παράσταση του Καρυοθραύστη. Διατηρούν επαφή με ένα βεστιάριο υπολειμμάτων από μεταμφιέσεις με συγκεκριμένη σημασιολογία, απ' όπου με συνοπτικές κινήσεις αντλούν ένα φράκο, μια μανσέτα, ένα κόσμημα, ένα σακάκι. Κατόπιν, διέρχονται όλους τους χαρακτήρες που προβλέπει το κλασικό λιμπρέτο, μεταμφιεζόμενοι διαδοχικά σε ποντικούς, σε νιφάδες χιονιού, σε λουλούδια, σε γλυκίσματα, σε νευρόσπαστα, σε αλογάκια και σε επιβήτορες-εραστές, που ξεγυμνώνονται, αποπλανούν τη ρομαντική παιδίσκη, την διακορεύουν, την παρασύρουν σε σεξουαλικό όργιο, την κουρελιάζουν και την αφήνουν μόνη με τις ακυρωμένες της φαντασιώσεις, στη μεθόριο μιας άγριας ενηλικίωσης.

Η γυμνότητα είναι λειτουργική και απαραίτητη σ'αυτήν τη χορογραφία γιατί απαγκιστρώνει τον θεατή από το μοτίβο του ωραιοπαθούς, σαχλού πρίγκιπα και του αφηγείται μια σεξιστική, άγρια εκδοχή του άνδρα-βιαστή, αλλά κι αυτή δοσμένη με παιγνιώδη και σαρκαστικό τρόπο.

Η γυμνότητα είναι λειτουργική και απαραίτητη σ' αυτήν τη χορογραφία γιατί απαγκιστρώνει τον θεατή από το μοτίβο του ωραιοπαθούς, σαχλού πρίγκιπα και του αφηγείται μια σεξιστική, άγρια εκδοχή του άνδρα-βιαστή, αλλά κι αυτή δοσμένη με παιγνιώδη και σαρκαστικό τρόπο. Σκληρή στη σύλληψή της, η αφήγηση του Κωνσταντίνου Ρήγου λειτουργεί ως χαστούκι στην κατεύθυνση μιας ειδικής υπόστασης αφύπνισης, που έχει να κάνει τόσο με την αισθητική της συγκεκριμένης εορταστικής περιόδου, όσο και με την «εσωτερικά» καθιερωμένη αισθητική στερεοτυπία των χορογραφιών που έχουν προηγηθεί. Δεν είμαι απόλυτα βέβαιος αν η τελειότητα των σωμάτων των χορευτών υπηρετεί την ίδια απομυθοποιητική λειτουργία, ή, αντίθετα, την αντιμάχεται.

Nut-cracker-2Η παράσταση του Κωνσταντίνου Ρήγου υπηρετεί επάξια τον σύγχρονο χορό, καταθέτοντας μιαν ακόμη επαναστατική προσέγγιση κλασικών μύθων με τους οποίους όλοι ανατραφήκαμε. Τι να πει κανείς για τη ρομαντική σύνθεση που συνάδει προς το πνεύμα των Χριστουγέννων; Ο εξωραϊσμός της κλασικής ενσάρκωσης του μπαλέτου του Τσαϊκόφσκι σε χορογραφία Πετιπά στα μεγάλα θέατρα της σοβιετικής Ρωσίας -κομμάτι, κι αυτή, της τηλεοπτικής μνήμης μας- δίνει εδώ τη θέση της στο απόλυτο kitsch. Την ενδόμυχη προσδοκία αναγέννησης και λύτρωσης που συνιστά το βίωμα των Χριστουγέννων εδώ τη διαδέχεται η διάψευση. Το γεγονός ότι ο μύθος είναι σχεδόν ταυτισμένος με την υποχρεωτική λάμψη και ευτυχία των Χριστουγέννων προσφέρει μια θαυμάσια ευκαιρία για ανάδειξη της μοναχικότητας της ύπαρξης.

* Ο ΝΙΚΟΣ ΞΕΝΙΟΣ είναι εκπαιδευτικός και συγγραφέας.

Ακολουθήστε την bookpress.gr στο Google News και διαβάστε πρώτοι τα θέματα που σας ενδιαφέρουν.


ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

«Οι Τσέντσι» του Π. Μπ. Σέλλεϋ σε σκηνοθεσία Μαριλίτας Λαμπροπούλου στο Δημοτικό Θέατρο Πειραιά (κριτική) – Ένα έργο φεμινιστικό και βέβηλο

«Οι Τσέντσι» του Π. Μπ. Σέλλεϋ σε σκηνοθεσία Μαριλίτας Λαμπροπούλου στο Δημοτικό Θέατρο Πειραιά (κριτική) – Ένα έργο φεμινιστικό και βέβηλο

Για τους «Τσέντσι», του Π. Μπ. Σέλλεϋ, σε σκηνοθεσία Μαριλίτας Λαμπροπούλου που ανέβηκε στην αίθουσα «Ω» του Δημοτικού Θεάτρου Πειραιά. Kεντρική εικόνα: © Μαρίζα Καψαμπέλη.

Γράφει ο Νίκος Ξένιος

Την τραγωδία «ήρεμ...

Ένα ξεχωριστό «Όνειρο καλοκαιριάτικης νύχτας» από την ομάδα Loxodox στο ΠΛΥΦΑ

Ένα ξεχωριστό «Όνειρο καλοκαιριάτικης νύχτας» από την ομάδα Loxodox στο ΠΛΥΦΑ

Ο ιστορικός χώρος της αρχαίας Αθήνας «συνομιλεί» αρμονικά με τη μαγική νύχτα των Αγγλοσαξόνων, όπως τη συνέθεσε ο Ουίλιαμ Σαίξπηρ. Κεντρική εικόνα: © Sabrina Brodescu.

Γράφει ο Νίκος Ξένιος

Η ομάδα Loxodox είναι ιδέα της Μαρίζας Θεοφυλακτοπού...

«Το σώμα της γυναίκας ως πεδίο μάχης» και «Η λέξη πρόοδος στο στόμα της μητέρας μου ηχούσε πολύ φάλτσα» (κριτική): Δύο σημαντικά έργα του Ματέι Βίσνιεκ στις αθηναϊκές σκηνές

«Το σώμα της γυναίκας ως πεδίο μάχης» και «Η λέξη πρόοδος στο στόμα της μητέρας μου ηχούσε πολύ φάλτσα» (κριτική): Δύο σημαντικά έργα του Ματέι Βίσνιεκ στις αθηναϊκές σκηνές

Για τις παραστάσεις «Το σώμα της γυναίκας ως πεδίο μάχης» στο θέατρο «Χώρος» και «Η λέξη πρόοδος στο στόμα της μητέρας μου ηχούσε πολύ φάλτσα», στο Θέατρο Μπέλλος, και τα δύο του Γαλλορουμάνου θεατρικού συγγραφέα, ποιητή και δημοσιογράφου Ματέι Βίσνιεκ. Κεντρική εικόνα: Από την παράσταση «Το σώμα της γυναί...

ΠΡΟΣΦΑΤΑ ΑΡΘΡΑ

«Γυναικεία Βραβεία non fiction 2024»: Ανακοινώθηκε η βραχεία λίστα

«Γυναικεία Βραβεία non fiction 2024»: Ανακοινώθηκε η βραχεία λίστα

Η νικήτρια του βραβείου Women's Prize για non-fiction βιβλία θα ανακοινωθεί στις 13 Ιουνίου. Κεντρική εικόνα, μια από τις υποψήφιες για το βραβείο: η συγγραφέας και αρθρογράφος Ναόμι Κλάιν © The University of British Columbia.

Επιμέλεια: Book Press

...
Τρία μυθιστορήματα με άρωμα εποχής και μυστηρίου από τα Ελληνικά Γράμματα

Τρία μυθιστορήματα με άρωμα εποχής και μυστηρίου από τα Ελληνικά Γράμματα

Για τα μυθιστορήματα «Strangers in the Night» (μτφρ. Μυρσίνη Γκανά) της Χέδερ Γουέμπ [Heather Webb], «Τα Μυστήρια της Μις Μόρτον Μόρτον» (μτφρ. Χρήστος Μπαρουξής) της Κάθριν Λόιντ [Catherine Lloyd] και «Κωδικός Coco» (μτφρ. Γιάννης Σπανδωνής) της Τζιόια Ντιλιμπέρτο [Gioia Diliberto]. Τρία μυθιστορήματα που μας μεταφ...

Ο «Νευρομάντης» του Ουίλιαμ Γκίμπσον μεταφέρεται στην οθόνη: μεγάλο συνδρομητικό κανάλι ανακοίνωσε ότι αγόρασε τα δικαιώματα

Ο «Νευρομάντης» του Ουίλιαμ Γκίμπσον μεταφέρεται στην οθόνη: μεγάλο συνδρομητικό κανάλι ανακοίνωσε ότι αγόρασε τα δικαιώματα

Το πασίγνωστο μυθιστόρημα του «πατέρα» του Cyberpunk Ουίλιαμ Γκίμπσον [William Gibson] «Νευρομάντης» αναμένεται να γίνει σειρά 10 επεισοδίων από το συνδρομητικό κανάλι Apple TV. Κεντρική εικόνα: ο συγγραφέας Ουίλιαμ Γκίμπσον © Wikipedia. 

Επιμέλεια: Book Press

...

ΠΡΟΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ

«Μακγκάφιν» του Βαγγέλη Γιαννίση (προδημοσίευση)

«Μακγκάφιν» του Βαγγέλη Γιαννίση (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα του Βαγγέλη Γιαννίση «Μακγκάφιν», το οποίο θα κυκλοφορήσει στις 21 Μαρτίου από τις εκδόσεις Διόπτρα.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

ΤΟΥΡΙΣΤΑΣ
37.947408, 23.641584

 «Αφού σου ...


«Το μποστάνι του Μποστ» του Κωνσταντίνου Κυριακού (προδημοσίευση)

«Το μποστάνι του Μποστ» του Κωνσταντίνου Κυριακού (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το βιβλίο του Κωνσταντίνου Κυριακού «Το μποστάνι του Μποστ – Μια σύνθεση / συμπλήρωση / διασκευή κειμένων του Μποστ», το οποίο κυκλοφορεί σε λίγες μέρες από τις εκδόσεις Νίκας.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

...

«Όλα μαύρα» της Δήμητρας Παπαδήμα (προδημοσίευση)

«Όλα μαύρα» της Δήμητρας Παπαδήμα (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το βιβλίο της Δήμητρας Παπαδήμα «Όλα μαύρα», το οποίο θα κυκλοφορήσει την επόμενη εβδομάδα από τις εκδόσεις Νίκας.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

«Τι είμαστε εμείς μπροστά σε αυτά τα κτήνη, ρε; Τι είμαστε; Άγιοι. Και φόνο να...

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τρία μυθιστορήματα με άρωμα εποχής και μυστηρίου από τα Ελληνικά Γράμματα

Τρία μυθιστορήματα με άρωμα εποχής και μυστηρίου από τα Ελληνικά Γράμματα

Για τα μυθιστορήματα «Strangers in the Night» (μτφρ. Μυρσίνη Γκανά) της Χέδερ Γουέμπ [Heather Webb], «Τα Μυστήρια της Μις Μόρτον Μόρτον» (μτφρ. Χρήστος Μπαρουξής) της Κάθριν Λόιντ [Catherine Lloyd] και «Κωδικός Coco» (μτφρ. Γιάννης Σπανδωνής) της Τζιόια Ντιλιμπέρτο [Gioia Diliberto]. Τρία μυθιστορήματα που μας μεταφ...

Επανάσταση 1821: 11 βιβλία για τον Αγώνα των Ελλήνων

Επανάσταση 1821: 11 βιβλία για τον Αγώνα των Ελλήνων

Ενόψει της 25ης Μαρτίου, επιλέγουμε έντεκα βιβλία που μας βοηθούν να κατανοήσουμε τα περίπλοκλη όσο και μοναδική διαδοχή γεγονότων που ήταν η Ελληνική Επανάσταση. Kεντρική εικόνα: έργο του Λουντοβίκο Λιπαρίνι «Ο όρκος του λόρδου Βύρωνα στο Μεσολόγγι» (περίπου 1850), μουσείο Μπενάκη.

...
Ιστορίες από τη Χώρα των Χρυσανθέμων: 10 λογοτεχνικά έργα που κυκλοφόρησαν πρόσφατα ανοίγουν παράθυρα στον κόσμο της Ιαπωνίας

Ιστορίες από τη Χώρα των Χρυσανθέμων: 10 λογοτεχνικά έργα που κυκλοφόρησαν πρόσφατα ανοίγουν παράθυρα στον κόσμο της Ιαπωνίας

Όσο μακρινή κι αν φαντάζει η Ιαπωνία, δεν παύει να μας ελκύει, μεταξύ άλλων και για την ιδιαίτερη και τολμηρή λογοτεχνία της. Από τον κλασικό Καουαμπάτα έως τον ευφάνταστο Μουρακάμι, επιλέγουμε δέκα βιβλία που κυκλοφόρησαν σχετικά πρόσφατα και μπορούν να μας ανοίξουν νέα παράθυρα στον κόσμο του Ανατέλλοντος Ήλιου. K...

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

Newsletter

Θέλω να λαμβάνω το newsletter σας
ΕΓΓΡΑΦΗ

ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΗΣ ΧΡΟΝΙΑΣ

02 Απριλίου 2023 ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τα μεγαλύτερα μυθιστορήματα όλων των εποχών: 20 έργα-ποταμοί από την παγκόσμια λογοτεχνία

Πολύτομα λογοτεχνικά έργα, μυθιστορήματα-ποταμοί, βιβλία που η ανάγνωσή τους μοιάζει με άθλο. Έργα-ορόσημα της παγκόσμιας πεζογραφίας, επικές αφηγήσεις από την Άπω Ανατ

ΦΑΚΕΛΟΙ