Macbeth3

Της Βίκυς Βασιλάτου

Πριν χρόνια, πέρασα μια περίοδο που διάβασα όλα τα θεατρικά του Σαίξπηρ και τις διάφορες αναλύσεις γύρω από αυτά. Τότε είναι που έπεσα σε ένα και μετά σε άλλο και σε άλλο -δεισιδαιμονικά θα τα χαρακτήριζα- άρθρα για τον Μάκμπεθ. Τα άρθρα αυτά υποστηρίζουν ότι οι άνθρωποι του θεάτρου θεωρούν γρουσουζιά να πουν το όνομα της τραγωδίας μέσα σε ένα θέατρο· αναφέρονται σε αυτή έμμεσα, με τίτλους όπως Η Σκωτσέζικη Τραγωδία, Το Σκωτσέζικο Έργο ή ΜακΜπί. Και μάλιστα, όταν γίνεται αναφορά στον βασικό χαρακτήρα, αποφεύγουν το όνομά του και τον αποκαλούν «Ο Σκωτσέζος Βασιλιάς». 

Φήμες λένε ότι ο Σαίξπηρ χρησιμοποίησε στο κείμενό του αληθινά ξόρκια μαγισσών, γεγονός που τις εξόργισε και το καταράστηκαν με αποτυχία, προκαλώντας μέχρι και σωματικές βλάβες ή θάνατο σε άτομα του θιάσου… «Ξόρκια», έχω να πω, που δεν ευδοκίμησαν όσον αφορά στην παράσταση του Θωμά Μοσχόπουλου, γιατί το θεατρικό του, που το παρακολούθησα προ ολίγων ημερών, το έχει περιβάλει με μια καλή σκηνοθετική μαγεία, ανατρέποντας την όποια «κατάρα». 

Βέβαια, δεν σας κρύβω, ότι μου πέρασε από το μυαλό μήπως ο θίασος ανέτρεξε στα «τελετουργικά» που λέγεται ότι λύνουν την κατάρα. Τελετουργικά όπως, παραδείγματος χάρη, το πρόσωπο που πρόφερε το όνομα «Μάκμπεθ» να εγκατέλειψε το κτήριο, να έκανε τρεις γύρους γύρω από αυτό, να έφτυσε πάνω από τον αριστερό του ώμο, να είπε μια βωμολοχία και να επέστρεψε αφού τον φώναξαν πίσω στο κτίριο. Ή να έκανε τον γύρο του κτηρίου τρεις φορές και όσο πιο γρήγορα γίνεται, σε συνδυασμό με φτυσίματα πάνω από τους ώμους του και βωμολοχίες. Ή να εγκατέλειψε την αίθουσα, να χτύπησε τρεις φορές την πόρτα, να τον φώναξαν να περάσει μέσα και τότε να απήγγειλε έναν στίχο από τον Άμλετ ή στίχους από τον Έμπορο της Βενετίας (το οποίο θεωρείται το πλέον τυχερό σαιξπηρικό έργο). Λέτε, τελικά, να ξόρκισε το «κακό» ο θίασος του Μοσχόπουλου με ένα από τα τρία αυτά τελετουργικά;

Macbeth2Ίσως ναι, ίσως πάλι όχι. Πάντως πέρα από τις διάφορες φήμες που κυκλοφορούν γύρω από την τραγωδία που έγραψε ο Σαίξπηρ μεταξύ 1603 και 1606, η βασιλοκτονία που εξελίχθηκε μπροστά στα μάτια μου, με εντυπωσίασε. Την ιστορία λίγο πολύ την ξέρουμε όλοι. Άλλοι την έχουμε διαβάσει, άλλοι πάλι την έχουμε δει. Μέχρι πρότινος, ανήκα στην πρώτη κατηγορία. Δεν μου είχε δοθεί η ευκαιρία να απολαύσω αυτό το φημισμένο σαιξπηρικό έργο, που μπορεί να έχει ως ήρωες υπαρκτά ιστορικά πρόσωπα, αλλά που -προσοχή!-, δεν βασίζεται σε αληθινά γεγονότα· είναι μυθοπλαστικό γέννημα του βρετανού συγγραφέα. 

Αλλά ας γυρίσουμε τις σελίδες του ημερολογίου στην περασμένη Παρασκευή και του ρολογιού τους δείχτες στις 20.30, τότε που όλοι οι θεατές περιμέναμε εναγωνίως να δούμε το «καταραμένο» έργο. Τα φώτα έσβησαν, η αυλαία στο χρώμα της ώχρας, άνοιξε και… ασπρόμαυρες, βωβές πολεμικές σεκάνς ξετυλίχτηκαν μπροστά στα μάτια του κοινού για να παραχωρήσουν τη θέση τους σε ένα σκηνικό, που παραπέμπει -χωρίς να σε ξενίζει- σε κάτι μεταξύ νοσοκομείου και φρενοκομείου, και για να πάρουν τη σκυτάλη τα μέλη του θιάσου. Και η παράσταση ξεκινά... 

Αν και πριν δω ένα θεατρικό έργο δεν συνηθίζω να διαβάζω κριτικές, πήρε το αυτί μου ότι κατέκριναν το γεγονός ότι οι ηθοποιοί απήγγειλαν απλά και στεγνά τους στίχους. Μα πώς θα μπορούσε να είναι διαφορετικά μιας και μιλάμε για σαιξπηρικό λόγο, που αν μη τι άλλο του οφείλουμε σεβασμό κι όχι φιοριτούρες; Συμφωνώ ότι ίσως κάποιες σκηνές να ήθελαν λίγο περισσότερο συναίσθημα -και συγκεκριμένα εκ μέρους του, υπέρ του δέοντος, ψυχρού Μάκμπεθ (Αργύρη Ξάφη)- αλλά τον προτίμησα έτσι, γιατί έβγαλε εις πέρας έναν πολύ δύσκολο ρόλο χωρίς να ανατρέξει στην υπερβολή, όπως είθισται όταν καταπιάνονται οι σύγχρονοι θεατράνθρωποι με κείμενα παλαιότερης γενιάς και σχολής. Από την άλλη, η Λαίδη Μάκμπεθ (Άννα Μάσχα) και ο Μάκνταφ (Γιώργος Χρυσοστόμου) με εξέπληξαν με την ερμηνεία τους. Εκείνοι όμως που με απογοήτευσαν ήταν ο «άχρωμος», βραβευμένος με το Χορν, Θάνος Τοκάκης (Μάλκολμ), και η κυρία Καλογεροπούλου, που με τη χροιά της φωνής της, δυστυχώς, με αποπροσανατόλισε· ένιωσα σαν να παρακολουθούσα τη μάγισσα ή έναν ακόλουθο παιδικής παράστασης. Κατά τα άλλα, οι ερμηνείες ήταν σωστές, η άρθρωσή τους άψογη. Δεν έχασα ούτε τελεία από τα λεγόμενά τους, αν εξαιρέσω βέβαια τις στιγμές που ανεβοκατέβαινε το σκηνικό και δεν ακούγονταν καλά οι ηθοποιοί. 

Με το πέρας της δίωρης παράστασης, άκουσα τους γύρω μου να λένε ότι ο Μοσχόπουλος ίσως και να το παρατράβηξε σε κάποια σημεία. Δεν είχαν κι άδικο, αλλά θεωρώ ότι ενορχήστρωσε με μεγάλη μαεστρία και πρωτοποριακή σκηνοθεσία ένα δύσκολο έργο, καταφέρνοντας να μου αφήσει την αιματοβαμμένη γεύση που όφειλε να μου αφήσει. Μου έδωσε επίσης πολλή τροφή για σκέψεις -κυρίως υπαρξιακές-, που όφειλε να μου δώσει ένα έργο τέτοιου βεληνεκούς. 

Macbeth4Ο αιματοβαμμένος Μάκμπεθ, περισσότερο από οποιοδήποτε άλλο σαιξπηρικό έργο, μου σύστησε φιγούρες πολύ γνώριμες. Γιατί το λέω αυτό; Διότι αντιπροσωπεύουν την πιο μύχια ανάγκη να ξεπεράσουμε τα όριά μας. Είναι ένα θεατρικό που απελευθερώνει, το νιώθουμε οικείο, συμβαδίζει με τους εσωτερικούς πολέμους μας. Παρακολουθώντας την παράσταση, πέταξα το προσωπείο του κοινωνικά και ψυχολογικά επιτρεπτού. Συμβιβάστηκα με την ιδέα ότι όλοι από τίμιοι μπορούμε να γίνουμε τύραννοι. Ότι όλοι είμαστε εν δυνάμει δολοφόνοι. Ότι το πάθος για τη δόξα και τη βασιλεία μπορεί κάλλιστα να μεταμορφωθεί σε αχόρταγο αιμοβόρο στιλέτο στο χέρι του καθένα. Ότι μπορούμε να τυφλωθούμε από τα πάθη μας και να ανατρέξουμε στο μίσος, τον πόλεμο και το κακό χωρίς δεύτερη σκέψη, εγκαταλείποντας στο περιθώριο την αγάπη, την ειρήνη, το καλό. 

Ίσως για αυτόν ακριβώς τον λόγο και να υπάρχει μια ευχή -εν είδει προλόγου- που χρησιμοποιούσαν σαν ξόρκι ενάντια στην περίφημη «κατάρα» της Σκωτσέζικης Τραγωδίας: «Είθε όσοι παρακολουθήσουν απόψε αυτό το έργο να επιλέγουν την αγάπη από το μίσος, την ειρήνη από τον πόλεμο, το καλό από το κακό». Αλλά όπως τονίζει και ο Θωμάς Μοσχόπουλος, «υπάρχει τελικά επιλογή; Και ποια επιλογή μπορεί να εκτρέψει τη ροπή μας να μετέχουμε στην καταστροφή;» 

Η παράσταση Μάκμπεθ του Σαίξπηρ, σε σκηνοθεσία Θωμά Μοσχόπουλου και μετάφραση Δημήτρη Δημητριάδη, με τους Α. Ξάφη, Α. Μάσχα, Ξ. Καλογεροπούλου, Κ. Μπερικόπουλο, Θ. Τοκάκη, Γ. Χρυσοστόμου, Α. Πελτέκη, Γ. Παπαγεωργίου, Δ. Νασιούλα και Κ. Βουδούρη, θα συνεχιστεί έως τις 25 Φεβρουαρίου στην Κεντρική Σκηνή της Στέγης Γραμμάτων & Τεχνών, Λ. Συγγρού 107-109, τηλ.: 210 900 5800.

 

 

 

Ακολουθήστε την bookpress.gr στο Google News και διαβάστε πρώτοι τα θέματα που σας ενδιαφέρουν.


ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

«Θέλω να δω τον Πάπα» – Η 85χρονη οπερέτα του Θεόφραστου Σακελλαρίδη, επίκαιρη και απολαυστική

«Θέλω να δω τον Πάπα» – Η 85χρονη οπερέτα του Θεόφραστου Σακελλαρίδη, επίκαιρη και απολαυστική

Για την οπερέτα του Θεόφραστου Σακελλαρίδη «Θέλω να δω τον Πάπα!», σε μουσική διεύθυνση Νίκου Βασιλείου και σκηνοθεσία Νατάσας Τριανταφύλλη, η οποία παρουσιάζεται στην Εναλλακτική Σκηνή της Εθνικής Λυρικής Σκηνής μέχρι και τις 16 Φεβρουαρίου.

Γράφει η Έλενα Χουζούρη

...
«MAMI» του Μάριο Μπανούσι, στη Στέγη Ιδρύματος Ωνάση – Ποικίλες πτυχές της θηλυκής υπόστασης

«MAMI» του Μάριο Μπανούσι, στη Στέγη Ιδρύματος Ωνάση – Ποικίλες πτυχές της θηλυκής υπόστασης

«MAMI» του Μάριο Μπανούσι, στη Στέγη Ιδρύματος Ωνάση. «Έντονες επιρροές από τον Καστελούτσι και τον Παπαϊωάννου, εξαιρετική μουσική υπόκρουση». Φωτογραφίες © Ανδρέας Σιμόπουλος

Γράφει ο Νίκος Ξένιος

Το «ΜΑΜΙ» του ...

«Έντα Γκάμπλερ» του Χένρικ Ίψεν, σε σκηνοθεσία Δημήτρη Καραντζά – Μοιραία σύγκρουση με το φράγμα των κοινωνικών συμβάσεων

«Έντα Γκάμπλερ» του Χένρικ Ίψεν, σε σκηνοθεσία Δημήτρη Καραντζά – Μοιραία σύγκρουση με το φράγμα των κοινωνικών συμβάσεων

Για την παράσταση «Έντα Γκάμπλερ» του Χένρικ Ίψεν, σε σκηνοθεσία Δημήτρη Καραντζά, στο θέατρο Προσκήνιο. © Φωτογραφίες: Γκέλυ Καλαμπάκα

Γράφει ο Νίκος Ξένιος

Ο Δημήτρης Καραντζάς σκηνοθετεί στο θέατρο «Προσκήνιο» την ...

ΠΡΟΣΦΑΤΑ ΑΡΘΡΑ

7 θεατρικές φωνές στις εκδόσεις Βακχικόν

7 θεατρικές φωνές στις εκδόσεις Βακχικόν

Επτά νέες θεατρικές εκδόσεις που κυκλοφόρησαν το τελευταίο διάστημα από τις εκδόσεις Βακχικόν. 

Επιμέλεια: Book Press

Λιώνουν οι πάγοι, Βίκυ Κλεφτογιάννη

...
«Ανήκουστος βλάβη» του Ντέιβιντ Λοτζ (κριτική) – Μια καυστική παρωδία των campus novels

«Ανήκουστος βλάβη» του Ντέιβιντ Λοτζ (κριτική) – Μια καυστική παρωδία των campus novels

Για το μυθιστόρημα του Ντέιβιντ Λοτζ (David Lodge) «Ανήκουστος Βλάβη», που κυκλοφορεί στα ελληνικά από τις εκδόσεις Κυψέλη σε μετάφραση Έφης Τσιρώνη.

Γράφει ο Αντώνης Γουλιανός

Στο μυθιστόρημά του Deaf Sentence (με...

Εκδήλωση για τη συλλογή διηγημάτων του Δήμου Χρυσού «Ο ερημίτης του Ραχμαντάν και άλλες ιστορίες»

Εκδήλωση για τη συλλογή διηγημάτων του Δήμου Χρυσού «Ο ερημίτης του Ραχμαντάν και άλλες ιστορίες»

Παρουσίαση της συλλογής διηγημάτων του Δήμου Χρυσού «Ο ερημίτης του Ραχμαντάν και άλλες ιστορίες», τη Δευτέρα 17 Φεβρουαρίου.

Επιμέλεια: Book Press

Τη Δευτέρα 17 Φεβρουαρίου, στις 19:30, η Αλυσίδα Πολιτισμού IANOS και ...

ΠΡΟΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ

«Στη σκόνη» της Μοργκάνα Κρέτζμαν (προδημοσίευση)

«Στη σκόνη» της Μοργκάνα Κρέτζμαν (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα της Βραζιλιάνας Μοργκάνα Κρέτζμαν [Morgana Kretzmann] «Στη σκόνη» (μτφρ. Ζωή Καραμπέκιου), το οποίο θα κυκλοφορήσει τις επόμενες μέρες από τις εκδόσεις Βακχικόν.

Επιμέλεια: Κωστας Αγοραστός

Ρόδια και Τσιγάρα

...
«Απάρνηση» του Άρη Μαραγκόπουλου (προδημοσίευση)

«Απάρνηση» του Άρη Μαραγκόπουλου (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπασμάτων από το μυθιστόρημα του Άρη Μαραγκόπουλου «Απάρνηση», το οποίο θα κυκλοφορήσει στις 24 Φεβρουαρίου από τις εκδόσεις Τόπος.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Επιφάνεια Ι
(Ο Νικόλας δεν είναι πια εδώ)

...
«Ψυχή ντυμένη αέρα» της Έλενας Χουζούρη (προδημοσίευση)

«Ψυχή ντυμένη αέρα» της Έλενας Χουζούρη (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από τη μελέτη της Έλενας Χουζούρη «Ψυχή ντυμένη αέρα – Ανθούλα Σταθοπούλου - Βαφοπούλου: Η μούσα της μεσοπολεμικής Θεσσαλονίκης», η οποία θα κυκλοφορήσει το επόμενο διάστημα από τις εκδόσεις Επίκεντρο.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Η Μάγε...

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

«Τι να διαβάσω;» – 15 επανεκδόσεις ελληνικής πεζογραφίας που έρχονται στα βιβλιοπωλεία το επόμενο διάστημα

«Τι να διαβάσω;» – 15 επανεκδόσεις ελληνικής πεζογραφίας που έρχονται στα βιβλιοπωλεία το επόμενο διάστημα

Δεκαπέντε βιβλία πεζογραφίας, εξαντλημένα (τα περισσότερα), επανεκδίδονται και διεκδικούν νέους αναγνώστες.

Γράφει ο Κώστας Αγοραστός

Νίκος Καζαντζάκης, Ταξιδεύοντας: Αγγλία (εκδ. Διόπτρα)

...
«Τι να διαβάσω;» – 15 βιβλία ελληνικής πεζογραφίας που κυκλοφορούν το επόμενο διάστημα

«Τι να διαβάσω;» – 15 βιβλία ελληνικής πεζογραφίας που κυκλοφορούν το επόμενο διάστημα

Δεκαπέντε βιβλία ελληνικής πεζογραφίας (μυθιστορήματα, νουβέλες και διηγήματα) που αναμένουμε τις επόμενες μέρες ή εβδομάδες. Στην κεντρική εικόνα, ο Αλέξης Πανσέληνος, η Μάρω Βαμβουνάκη και ο Μιχάλης Μοδινός.

Γράφει ο Κώστας Αγοραστός

Μυθιστ...

Σίρλεϊ Τζάκσον (1916-1965): Η ευαίσθητη μάγισσα των αμερικανικών γραμμάτων

Σίρλεϊ Τζάκσον (1916-1965): Η ευαίσθητη μάγισσα των αμερικανικών γραμμάτων

Η Σίρλεϊ Τζάκσον [Shirley Jackson, 1916-1965] ήταν πολλά περισσότερα από μια συγγραφέας ιστοριών τρόμου. Με άξονα δύο βιβλία της που κυκλοφόρησαν ή επανακυκλοφόρησαν πρόσφατα «Η λοταρία και άλλες ιστορίες» (μτφρ. Χρυσόστομος Τσαπραΐλης) και «Ζούσαμε πάντα σε ένα κάστρο» (μτφρ. Βάσια Τζανακάρη) από τις εκδόσεις ...

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

Newsletter

Θέλω να λαμβάνω το newsletter σας
ΕΓΓΡΑΦΗ

ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΗΣ ΧΡΟΝΙΑΣ

ΦΑΚΕΛΟΙ