baladeur

Το «2071» του Ντάνκαν ΜακΜίλλαν [Duncan Macmillan] παρουσιάζεται στο θέατρο Σταθμός σε σκηνοθεσία Μάνου Καρατζογιάννη. Φωτογραφίες: © Σπύρος Περδίου.

Γράφει ο Νίκος Ξένιος

Το 2071, η σημαντική διάλεξη του κλιματολόγου Κρις Ράπλεϊ δραματοποιημένη από τον συγγραφέα Ντάνκαν ΜακΜίλλαν, πρωτοπαρουσιάστηκε το 2014 στο Royal Court Theatre του Λονδίνου από την Κάτι Μίτσελ, με τον ίδιο τον Ράπλεϊ επί σκηνής. Φέτος το σκηνοθετεί ο Μάνος Καρατζογιάννης στο θέατρο «Σταθμός», για τρεις βραδιές, με τον Αντώνη Μυριαγκό στον πρωταγωνιστικό ρόλο, στα πλαίσια του θεσμού «Όλη η Ελλάδα είναι ένας Πολιτισμός» που διοργανώνει το Υπουργείο Πολιτισμού σε συνεργασία με την Εθνική Λυρική Σκηνή.

Η σκηνοθετική προσέγγιση του Μάνου Καρατζογιάννη είναι απόλυτα χρονομετρημένη, αφαιρετική, κομψή, χωρίς δραστικές παρεμβάσεις, ενώ σκόπιμα υπογραμμίζει το κοινωνικό-ηθικό μήνυμα του κειμένου.

Ο Goran Gagic συνοδεύει με βίντεο, ενώ ο μουσικός Τηλέμαχος Μούσας ερμηνεύει το δικό του μέρος με αιθερόφωνο επί σκηνής, συνοδεύοντας δημιουργικά τον μονόλογο του χαρακτήρα-επιστήμονα: η χρήση του αιθερόφωνου συνιστά σαφή υπαινιγμό για τον ατμοσφαιρικό αέρα που αναπνέουμε. Ο Αντώνης Μυριαγκός διακρίνεται για τη γοητευτική του παρουσία, για τη θαυμάσια εκφορά του λόγου και για τον μαγνητισμό που ασκεί στο κοινό. Η σκηνοθετική προσέγγιση του Μάνου Καρατζογιάννη είναι απόλυτα χρονομετρημένη, αφαιρετική, κομψή, χωρίς δραστικές παρεμβάσεις, ενώ σκόπιμα υπογραμμίζει το κοινωνικό-ηθικό μήνυμα του κειμένου.

«Είμαστε οι πρώτοι άνθρωποι που αναπνέουμε αυτό το επίπεδο διοξειδίου του άνθρακα»

Στο αρχικό κείμενο ο Ράπλεϊ εκφράζει τις επιφυλάξεις του για το κατά πόσον είναι αναστρέψιμο το φαινόμενο της υπερθέρμανσης του πλανήτη, αφήνοντας μια μικρή ακτίδα φως μέσω της αναφοράς του στις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας. Ξεκινά λέγοντας πως, ως αγόρι, γοητεύτηκε από χάρτες της Ανταρκτικής που απεικονίζουν «περιοχές άγνωστες στον άνθρωπο», κατόπιν προβαίνει σε μια σύντομη γεωφυσική έρευνα του πλανήτη μας και καταλήγει αναφερόμενος στην εξάρτηση της ανθρωπότητας από τα ορυκτά καύσιμα που δημιουργούν αέρια θερμοκηπίου. Η πιο σοκαριστική φράση του κειμένου είναι ότι «είμαστε οι πρώτοι άνθρωποι που αναπνέουμε αυτό το επίπεδο διοξειδίου του άνθρακα».

2071

Καθηγητής Κλιματικής Επιστήμης στο UCL, πρώην επικεφαλής του British Antarctic Survey και πρώην διευθυντής του Μουσείου Επιστημών του Λονδίνου, ο Ράπλεϊ επισκέπτεται το τοπίο του παιδικού του ονείρου, τους πάγους της Ανταρκτικής, παρουσιάζοντας την υποχώρηση των παγετώνων, την άνοδο της στάθμης της θάλασσας και τη διακοπή του κύκλου του διοξειδίου του άνθρακα. Με ξεκάθαρη και ιδιαίτερα αυστηρή αφήγηση αντιπαρέρχεται την Επιστήμη, περιορίζοντάς την σε ρόλο ενημερωτικό, ενώ υπερτονίζει την προσωπική ευθύνη καθενός από εμάς για το μέλλον που μάς επιφυλάσσει η κλιματική κρίση. Είναι μια προσωπική κατάθεση, όπου ως κοινωνικός-πλέον- επιστήμονας εκφράζει την ανησυχία του για το μέλλον που επιφυλάσσει η ανθρωπότητα στα παιδιά της (εμβληματικά, το 2071 είναι το έτος κατά το οποίο η εγγονή του θα γίνει 67 ετών, όπως ο ίδιος).

[...] το κείμενο αυτό στηλιτεύει την απαράδεκτη τακτική του εύκολου πλουτισμού, την παγκοσμιοποίηση και την παράγωγη κοινωνική ανισότητα, μεταθέτοντας τον προβληματισμό σε επίπεδο οντολογικής αναζήτησης και ανάληψης ευθυνών εκ μέρους κάθε πολιτισμένου ανθρώπου.

Το κείμενο αυτό μπορεί να επιστρατεύει ένα σωρό επιστημονικούς όρους, κατά βάσιν όμως υιοθετεί μια συναισθηματική προσέγγιση: μιλά για τον αέρα που εισέπνευσαν οι άνθρωποι από την πρώτη τους εμφάνιση πάνω στον πλανήτη και τον συγκρίνει με τον αέρα που έχει ανεπίτρεπτα επιβαρυνθεί από το διοξείδιο του άνθρακα σε μιαν εποχή που, ούτε λίγο ούτε πολύ, έχει χαρακτηρισθεί ως «Ανθρωπόκαινο». Εμμέσως πλην σαφώς, το κείμενο αυτό στηλιτεύει την απαράδεκτη τακτική του εύκολου πλουτισμού, την παγκοσμιοποίηση και την παράγωγη κοινωνική ανισότητα, μεταθέτοντας τον προβληματισμό σε επίπεδο οντολογικής αναζήτησης και ανάληψης ευθυνών εκ μέρους κάθε πολιτισμένου ανθρώπου. Το πιο οξύ ερώτημα που θέτει είναι: «Ενδιαφερόμαστε για τους ανθρώπους των φτωχών χωρών;»

2071

Πώς όμως, έως το 2050, θα μειωθούν οι εκπομπές αερίων κατά 50% ώστε να σταματήσει η άνοδος της θερμοκρασίας του πλανήτη στους δύο βαθμούς Κελσίου; Πώς θα επιτευχθεί κάτι τέτοιο στις συνθήκες του όψιμου καπιταλισμού, όταν προαπαιτείται η εγκατάλειψη του 75% των ορυκτών καυσίμων; Πώς θα εξασφαλιστεί ο προσωπικός αγώνας και η ατομική συμβολή σε ένα τόσο δυσεπίτευκτο στόχο, και μάλιστα τη στιγμή που ο άμετρος καταναλωτισμός του δυτικού ανθρώπου και ο υπερπληθυσμός στον Τρίτο Κόσμο έρχονται σε κατάφωρη αντίθεση με την οικολογική του ευαισθητοποίηση; Το κείμενο δεν αισιοδοξεί αβάσιμα, ούτε αφήνει την παραμικρή αμφιβολία ως προς το επείγον της κατάστασης. Καθιστά σαφές το ότι η επίτευξη αυτού του στόχου θα απαιτήσει τη μεγαλύτερη συλλογική δράση στην ιστορία.

Είναι μια από τις αρχές του μεταθεάτρου αυτό: να εμπλέκει βιωματικά το κοινό, χωρίς απαραίτητα να επιστρατεύει εποπτικά μέσα, αλλά με γνώμονα τη δημιουργική του φαντασία.

Το εκπληκτικό αυτό κείμενο/τύπου διάλεξης καλύπτει το τεράστιο κενό κατανόησης του κοινού με μια σειρά από ευσύνοπτους, εύκολα προσλήψιμους συλλογισμούς, και κυρίως με την επιστράτευση θεατρικών κινήσεων καθαρά συμβολικών: χαρακτηριστική είναι η στιγμή κατά την οποία ο ομιλητής «αφουγκράζεται» τον αέρα που εκλύεται από ένα απειροελάχιστο δείγμα πάγου που έχει αντληθεί από τα βάθη του ωκεανού και έχει μείνει σφραγισμένο για χιλιετίες ολόκληρες, μεταπλάθοντας τη σκηνική εμπειρία σε κοινή εμπειρία του ακροατηρίου. Είναι μια από τις αρχές του μεταθεάτρου αυτό: να εμπλέκει βιωματικά το κοινό, χωρίς απαραίτητα να επιστρατεύει εποπτικά μέσα, αλλά με γνώμονα τη δημιουργική του φαντασία. Και αυτό μένει από αυτήν την παράσταση, πέρα από μια βαθύτατη ανησυχία και ένα αυξημένο αίσθημα ευθύνης: το βίωμα του ανθρώπου που είναι σε θέση να «ακούσει» τα μηνύματα ενός πάσχοντος πλανήτη και να τα μετατρέψει σε κατεπείγουσα προσωπική του υπόθεση.

*Ο ΝΙΚΟΣ ΞΕΝΙΟΣ είναι εκπαιδευτικός και συγγραφέας. Το νέο του μυθιστόρημα «Αλλοτεκοίτη – Εκεί που χάθηκε η βλάστηση» αναμένεται το φθινόπωρο από τις εκδόσεις Κριτική.


Συντελεστές

Κείμενο: Ντάνκαν ΜακΜίλλαν, Κρις Ράπλεϋ
Μετάφραση: Δημήτρης Κιούσης
Σκηνοθεσία: Μάνος Καρατζογιάννης
Μουσική: Τηλέμαχος Μούσας
Κοστούμι: Βασιλική Σύρμα

Ακολουθήστε την bookpress.gr στο Google News και διαβάστε πρώτοι τα θέματα που σας ενδιαφέρουν.


ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

«New Order» του Σέρτζι Πομπερμάγιερ, σε σκηνοθεσία Δημήτρη Καρατζιά (κριτική) – Τραγικωμωδία στα χρόνια του όψιμου καπιταλισμού

«New Order» του Σέρτζι Πομπερμάγιερ, σε σκηνοθεσία Δημήτρη Καρατζιά (κριτική) – Τραγικωμωδία στα χρόνια του όψιμου καπιταλισμού

Για την παράσταση «New Order» του Σέρτζι Πομπερμάγιερ, σε σκηνοθεσία Δημήτρη Καρατζιά που ανεβαίνει στο θέατρο Εν Αθήναις. 

Γράφει ο Νίκος Ξένιος

Eίδα, στο θέατρο Εν Αθήναις, το κοινωνικοπολιτικό δράμα του Καταλανού συ...

«Τυφλή, τυφλή φοράδα, πού πας;» σε σκηνοθεσία Διαμιανού Κωνσταντινίδη (κριτική) – Από τα διηγήματα του Σωτήρη Δημητρίου, στη σκηνή

«Τυφλή, τυφλή φοράδα, πού πας;» σε σκηνοθεσία Διαμιανού Κωνσταντινίδη (κριτική) – Από τα διηγήματα του Σωτήρη Δημητρίου, στη σκηνή

Για την παράσταση «Τυφλή, τυφλή φοράδα, πού πας;» σε σκηνοθεσία Δαμιανού Κωνσταντινίδη, βασισμένη σε πέντε διηγήματα του Σωτήρη Δημητρίου που ανεβαίνει στο θέατρο Φούρνος. «Δεν υπάρχει κάποια προεξοφλημένη συνθήκη επιτυχίας: η δραματουργική παρέμβαση είναι απειροελάχιστη, ο σκηνοθέτης εμπιστεύεται τα κείμενα του συγ...

«Βαδίζοντας» του Τόμας Μπέρνχαρντ, σε σκηνοθεσία Αλεξάνδρας Καζάζου (κριτική) – Αέναο περπάτημα, παράλογη ζωή

«Βαδίζοντας» του Τόμας Μπέρνχαρντ, σε σκηνοθεσία Αλεξάνδρας Καζάζου (κριτική) – Αέναο περπάτημα, παράλογη ζωή

Για την παράσταση «Βαδίζοντας» του Τόμας Μπέρνχαρντ (Thomas Bernhard), σε σκηνοθεσία Αλεξάνδρας Καζάζου, στο Θέατρο Δίπυλον. 

Γράφει ο Νίκος Ξένιος

Είδα την παράσταση «Βαδίζοντας» του ...

ΠΡΟΣΦΑΤΑ ΑΡΘΡΑ

«You» – Στο μυαλό ενός βιβλιόφιλου σύγχρονου κατά συρροή δολοφόνου

«You» – Στο μυαλό ενός βιβλιόφιλου σύγχρονου κατά συρροή δολοφόνου

Για την τηλεοπτική σειρά «You», που είναι διαθέσιμη σε μεγάλο συνδρομητικό κανάλι, καθώς και για τα μυθιστορήματα της Κάρολαϊν Κέπνες (Caroline Kepnes) που την ενέπνευσαν. 

Γράφει ο Αντώνης Γουλιανός 

O χαρακ...

«Ο ρόλος των ΜΚΟ στο κοινωνικό κράτος»: Εκδήλωση για το δοκίμιο του Νίκου Κουραχάνη «Η βιομηχανία του ανθρωπισμού»

«Ο ρόλος των ΜΚΟ στο κοινωνικό κράτος»: Εκδήλωση για το δοκίμιο του Νίκου Κουραχάνη «Η βιομηχανία του ανθρωπισμού»

Παρουσίαση του δοκιμίου του επίκουρου καθηγητή Νίκου Κουραχάνη «Η βιομηχανία του ανθρωπισμού: ΜΚΟ και κοινωνική πολιτική στην Ελλάδα» (εκδόσεις Τόπος) την Τρίτη, 20 Μαΐου, στις 7:30 μ.μ. στο Πάντειο Πανεπιστήμιο.

Επιμέλεια: Book Press

...
Βραβείο Κλεψύδρα 2025: Ανακοινώθηκε η μακρά λίστα – Τα βιβλία και οι συγγραφείς τους

Βραβείο Κλεψύδρα 2025: Ανακοινώθηκε η μακρά λίστα – Τα βιβλία και οι συγγραφείς τους

Ανακοινώθηκε η μακρά Λίστα του Λογοτεχνικού Βραβείου Κλεψύδρα 2025 που αφορά βιβλία που κυκλοφόρησαν το έτος 2024. Στην κεντρική εικόνα, από πρόσφατη βράβευση.

Επιμέλεια: Book Press

Στη μακρά Λίστα του Λογοτεχνικού Βραβείου Κλεψύδρα 2025 που αφορά βιβλ...

ΠΡΟΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ

«Βρίσκεις πάντα αυτό που δεν ψάχνεις» της Λένας Κορομηλά (προδημοσίευση)

«Βρίσκεις πάντα αυτό που δεν ψάχνεις» της Λένας Κορομηλά (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από τη συλλογή διηγημάτων της Λένας Κορομηλά «Βρίσκεις πάντα αυτό που δεν ψάχνεις», η οποία θα κυκλοφορήσει τις επόμενες μέρες από τις εκδόσεις Ιωλκός.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Στο τρένο; είπες.

...
«Η σιωπή του κελιού» του Μεχμέτ Ατές (προδημοσίευση)

«Η σιωπή του κελιού» του Μεχμέτ Ατές (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το αυτοβιογραφικό βιβλίο του Μεχμέτ Ατές «Η σιωπή του κελιού», το οποίο θα κυκλοφορήσει το επόμενο διάστημα από τις εκδόσεις Επίμετρο.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Πάντα έλεγαν: «Συνήθως έρχονται γύρω στις έξι, έξι κα...

«Δεν θα τελειώσει έτσι» των Νίκι Φρεντς (προδημοσίευση)

«Δεν θα τελειώσει έτσι» των Νίκι Φρεντς (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα των Νίκι Φρεντς [Nicci French] «Δεν θα τελειώσει έτσι» (μτφρ. Κίκα Κραμβουσάνου), το οποίο θα κυκλοφορήσει στις 21 Μαΐου από τις εκδόσεις Διόπτρα.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Η Κίρα άκουγε αν...

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Μικρός οδηγός στο ελληνικό διήγημα 1974-2024: 50 αντιπροσωπευτικά διηγήματα όλων των κατηγοριών

Μικρός οδηγός στο ελληνικό διήγημα 1974-2024: 50 αντιπροσωπευτικά διηγήματα όλων των κατηγοριών

Μια ανασκόπηση της ελληνικής διηγηματογραφίας των τελευταίων πενήντα ετών σε 50 αντιπροσωπευτικά κείμενα. Σε πόσες κατηγορίες μπορούν να ταξινομηθούν τα διηγήματα (της μνήμης, πολιτικά, ερωτικά, αστυνομικά κ.ά.) και ποιοι οι σημαντικοί εκπρόσωποι της κάθε μιας; Στην κεντρική εικόνα, ο Ηλίας Χ. Παπαδημητρακόπουλος (1...

Τι διαβάζουμε τώρα; Δέκα πρόσφατα βιβλία γόνιμου στοχασμού

Τι διαβάζουμε τώρα; Δέκα πρόσφατα βιβλία γόνιμου στοχασμού

Η εξέλιξη της τεχνολογίας, η δίκη του Γαλιλαίου, η αποδοχή του θανάτου, αλλά και οι προκαταλήψεις μας για τους τσιγγάνους. Δέκα βιβλία που θα μας γεννήσουν πολλά ερωτήματα και θα μας δώσουν απαντήσεις.

Γράφει ο Διονύσης Μαρίνος

...
Τι διαβάζουμε τώρα; 10 φεμινιστικά βιβλία ξένης πεζογραφίας

Τι διαβάζουμε τώρα; 10 φεμινιστικά βιβλία ξένης πεζογραφίας

Δέκα πρόσφατα βιβλία πεζογραφίας από όλον τον κόσμο, γραμμένα από γυναίκες, με πρωταγωνίστριες θηλυκότητες, που απευθύνονται σε όλους. Ιστορίες για τις ηχηρές ή σιωπηρές επαναστάσεις των γυναικών εντός και εκτός των έμφυλων ρόλων τους, τις εκφάνσεις της αυτενέργειας και χειραφέτησής τους. Μυθιστορήματα και διηγήματα...

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

Newsletter

Θέλω να λαμβάνω το newsletter σας
ΕΓΓΡΑΦΗ

ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΗΣ ΧΡΟΝΙΑΣ

12 Δεκεμβρίου 2024 ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τα 100 καλύτερα λογοτεχνικά βιβλία του 2024

Mυθιστορήματα, νουβέλες, διηγήματα: Εκατό καλά λογοτεχνικά βιβλία που κυκλοφόρησαν το 2024 από τα πολλά περισσότερα που έπεσαν στα χέρια μας, με τη μεταφρασμένη πεζογρα

ΦΑΚΕΛΟΙ