Αυτά είναι τα Κρατικά Λογοτεχνικά Βραβεία 2021 σε όλες τις κατηγορίες

Από το Υπουργείο Πολιτισμού και Αθλητισμού ανακοινώθηκε το Μεγάλο Βραβείο Γραμμάτων 2021, τα Κρατικά Βραβεία Λογοτεχνίας 2021 (Βραβεία Μυθιστορήματος, Διηγήματος-Νουβέλας, και Ποίησης), τα Κρατικά Βραβεία Δοκιμίου - Μαρτυρίας 2021 (Βραβεία Δοκιμίου-Κριτικής και Μαρτυρίας-Βιογραφίας-Χρονικού-Ταξιδιωτικής Λογοτεχνίας), το Βραβείο Πρωτοεμφανιζόμενου Συγγραφέα 2021, το Ειδικό Θεματικό Βραβείο 2021 (για βιβλίο που προάγει σημαντικά τον διάλογο πάνω σε ευαίσθητα κοινωνικά θέματα), καθώς και η απονομή τιμητικής διάκρισης σε περιοδικά.

Παράλληλα, όπως επιτάσσει η νομοθεσία που διέπει τον θεσμό των Κρατικών Βραβείων Λογοτεχνίας (Ν. 3905/2010), δίδεται στη δημοσιότητα το Σκεπτικό Βράβευσης της αρμόδιας Επιτροπής για κάθε κατηγορία.

Κρατικά Λογοτεχνικά Βραβεία 2021

Α. Το Μεγάλο Βραβείο Γραμμάτων για το έτος 2021 απονέμεται στον Δημήτρη Τζιόβα για τη συνολική του προσφορά στα Γράμματα.

Β. Το Κρατικό Βραβείο Μυθιστορήματος 2021 απονέμεται κατά πλειοψηφία εξ ημισείας στον Νίκο Δαββέτα για το έργο του Άντρες χωρίς άντρες, εκδόσεις Πατάκη, και στη Λουίζα Παπαλοΐζου για το έργο της Το βουνί, εκδόσεις Το Ροδακιό.

Γ. Το Κρατικό Βραβείο Διηγήματος - Νουβέλας 2021 απονέμεται κατά πλειοψηφία εξ ημισείας στον Θανάση Χατζόπουλο για το έργο του Ιστορικός ενεστώς, εκδόσεις Πόλις, και στον Χρήστο Χρηστίδη για το έργο του Γυμνός, εκδόσεις Εντευκτηρίου.

Δ. Το Κρατικό Βραβείο Ποίησης 2021 απονέμεται κατά πλειοψηφία στον Διονύση Καψάλη για το έργο του Σημειώσεις για τη μουσική του κόσμου, εκδόσεις Άγρα.

Ε. Το Κρατικό Βραβείο Δοκιμίου - Κριτικής 2021 απονέμεται κατά πλειοψηφία στη Χριστίνα Κουλούρη για το έργο της Φουστανέλες και χλαμύδες. Ιστορική μνήμη και εθνική ταυτότητα 1821-1930, εκδόσεις Αλεξάνδρεια.

ΣΤ. Το Κρατικό Βραβείο Μαρτυρίας - Bιογραφίας - Χρονικού - Ταξιδιωτικής Λογοτεχνίας 2021 απονέμεται κατά πλειοψηφία στους Στράτο Ν. Δορδανά και Βάιο Καλογρηά για το έργο τους Οι ζωές των άλλων, Η Στάζι και οι Ελληνες πολιτικοί πρόσφυγες στην Ανατολική Γερμανία (1949-1989), εκδόσεις Επίκεντρο.

Ζ. Το Κρατικό Βραβείο Πρωτοεμφανιζόμενου Συγγραφέα 2021 απονέμεται κατά πλειοψηφία εξ ημισείας στον Σπύρο Γούλα για το έργο του Τα περσινά τους βάζουν για καλά, εκδόσεις Πόλις, και στον Φοίβο Οικονομίδη για το έργο του Βορράς, εκδόσεις Βιβλιοπωλείον της Εστίας.

Η. Το Ειδικό Κρατικό Βραβείο 2021 για βιβλίο που προάγει σημαντικά τον διάλογο πάνω σε ευαίσθητα κοινωνικά ζητήματα, απονέμεται κατά πλειοψηφία εξ ημισείας στον Παναγιώτη Χατζημωυσιάδη για το έργο του Έξοδα νοσηλείας, εκδόσεις Ενύπνιο, και στον Δημήτρη Χριστόπουλο για το έργο του Τζίντιλι, εκδόσεις Το Ροδακιό.

Θ. Η Επιτροπή αποφάσισε ομοφώνως την απονομή τιμητικής διάκρισης στα περιοδικά δε|κατα και Σημειώσεις.

ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΚΡΑΤΙΚΩΝ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΚΩΝ ΒΡΑΒΕΙΩΝ
ΚΡΑΤΙΚΑ ΒΡΑΒΕΙΑ 2021 ΓΙΑ ΤΟ ΕΚΔΟΤΙΚΟ ΕΤΟΣ 2020
ΣΚΕΠΤΙΚΟ ΒΡΑΒΕΥΣΗΣ

Στη συνεδρίαση της 3ης Μαρτίου 2022, η Επιτροπή Απονομής Κρατικών Λογοτεχνικών Βραβείων 2021 για το έτος 2020, κατέληξε στις εξής αποφάσεις:

Το Μεγάλο Βραβείο Γραμμάτων απονέμεται στον Δημήτρη Τζιόβα για τη συνολική προσφορά του έργου του στα γράμματα.

Ο Δημήτρης Τζιόβας γεννήθηκε στα Ιωάννινα το 1957. Από το 1985 είναι Καθηγητής Νεοελληνικών Σπουδών στο Πανεπιστήμιο του Birmingham της Αγγλίας. Την περίοδο 2000-2003 διετέλεσε Διευθυντής του Κέντρου Βυζαντινών, Οθωμανικών και Νεοελληνικών σπουδών του ίδιου Πανεπιστημίου, ενώ από το 1995 διευθύνει τη μεταφραστική σειρά νεοελληνικής λογοτεχνίας του Κέντρου που έχει βραβευτεί τρεις φορές (Καβάφης, Καρυωτάκης, Χατζής, Κουμανταρέας, Δημητρίου κ.ά). Έχει διδάξει ως επισκέπτης καθηγητής σε πολλά πανεπιστήμια της Ευρώπης και της Αμερικής, διετέλεσε Γραμματέας της Ευρωπαϊκής Εταιρείας Νεοελληνικών Σπουδών (1995-1998) και μέλος της συντακτικής επιτροπής των περιοδικών Journal of Modern Greek Studies (1992-2007), Byzantine and Modern Greek Studies (1995-2005), Journal of Greek Media and Culture (2014-σήμερα) κ.ά. Από το 1995 αρθρογραφεί στην εφημερίδα Το Βήμα. Το 2011 του απονεμήθηκε το βραβείο του περιοδικού Διαβάζω για το βιβλίο του Ο Μύθος της Γενιάς του Τριάντα: Νεοτερικότητα, Ελληνικότητα και Πολιτισμική Ιδεολογία. 

Το συνολικό έργο του (συγγραφή ή επιμέλεια τόμων) περιλαμβάνει 24 τίτλους στα ελληνικά και στα αγγλικά. Από τους πρώτους εισηγητές της λογοτεχνικής θεωρίας στην Ελλάδα (Μετά την Αισθητική. Θεωρητικές δοκιμές και ερμηνευτικές αναγνώσεις της νεοελληνικής λογοτεχνίας, Γνώση 1987 και Το παλίμψηστο της ελληνικής αφήγησης. Από την αφηγηματολογία στη διαλογικότητα, Οδυσσέας 1993), μελέτησε ψύχραιμα το ιδεολόγημα της ελληνικότητας και τον λογοτεχνικό και πολιτισμικό εθνοκεντρισμό (The nationalism of the Demoticists and its impact on their literary theory (1888-1930), Hakkert 1986 και Οι μεταμορφώσεις του εθνισμού και το ιδεολόγημα της ελληνικότητας στο μεσοπόλεμο, Οδυσσέας 1989) και έθεσε σε νέες βάσεις τη μελέτη του ελληνικού μοντερνισμού (Greek Modernism and Beyond (επιμ.), Rowman & Littlefield 1997 και Από τον Λυρισμό στον Μοντερνισμό, Νεφέλη 2005). Με έμφαση στην πεζογραφία, έχει μελετήσει συστηματικά και έχει επιμεληθεί σε ξεχωριστούς τόμους έργα του Γιώργου Θεοτοκά (Τετράδια Ημερολογίου 1939-1954, Εστία 1987) και παλαιότερων συγγραφέων (Πιτζιπιός, Ψυχάρης, Ραγκαβής).

Οι τόμοι που επιμελήθηκε στα αγγλικά για τα Βαλκάνια και την Ελληνική Διασπορά γνώρισαν διεθνή και διεπιστημονική αναγνώριση (Greece and the Balkans: Identities, Perceptions and Cultural Encounters since the Enlightenment, Ashgate/Routledge 2003 και Greek Diaspora and Migration since 1700, Ashgate/Routledge 2009) όπως και οι μελέτες του για την πρόσληψη της ελληνικής αρχαιότητας (Re-imagining the Past: Greek Antiquity and Modern Greek Culture, Oxford University Press 2014). 

(...) ο Δημήτρης Τζιόβας, με την πρωτότυπη, αναστοχαστική και αδιάλειπτη προσφορά του στα ελληνικά γράμματα, συμβάλλει στην ανανέωση των νεοελληνικών σπουδών, εμπλουτίζοντας την κριτική φιλολογία με νέες μεθόδους και ερμηνευτικές αναγνώσεις.

Το βιβλίο του για τη γενιά του ’30 (Ο Μύθος της Γενιάς του Τριάντα: Νεοτερικότητα, Ελληνικότητα και Πολιτισμική Ιδεολογία, Πόλις 2011) πρότεινε μια ρηξικέλευθη ερμηνευτική σύνθεση, ενώ οι πολιτισμικές του προσεγγίσεις στην ελληνική πεζογραφία του 19ου και του 20ου αι. (Κοσμοπολίτες και Aποσυνάγωγοι. Mελέτες για την ελληνική πεζογραφία και κριτική (1830-1930), Mεταίχμιο 2003 και Η Πολιτισμική Ποιητική της ελληνικής πεζογραφίας. Από την ερμηνεία στην ηθική, ΠΕΚ 2017) προσέφεραν εναλλακτικές αναγνώσεις και έθεσαν νέα ερωτήματα σε παλαιότερα κείμενα. Το βιβλίο του The Other Self. Selfhood and Society in Modern Greek Fiction, Lexington Books 2003 (= Ο άλλος εαυτός. Ταυτότητα και Κοινωνία στη νεοελληνική πεζογραφία, Πόλις 2007) ήταν το πρώτο συνθετικό έργο που γράφτηκε στα αγγλικά για την ελληνική πεζογραφία, ανοίγοντας νέες προοπτικές για την επανεκτίμησή της. Στα πιο πρόσφατα έργα του (Greece in Crisis: Culture and the Politics of Austerity, I.B. Tauris 2017 και Greece from Junta to Crisis: Modernization, Transition and Diversity, Bloomsbury 2021, που θα κυκλοφορήσει στα ελληνικά από τον Gutenberg το 2022) αναλύει πολυπρισματικά την πολιτισμική διάσταση της κρίσης, συνεισφέροντας στη διαμόρφωση μιας πολιτισμικής ιστορίας της Μεταπολίτευσης. 

Η Επιτροπή κρίνει ότι ο Δημήτρης Τζιόβας, με την πρωτότυπη, αναστοχαστική και αδιάλειπτη προσφορά του στα ελληνικά γράμματα, συμβάλλει στην ανανέωση των νεοελληνικών σπουδών, εμπλουτίζοντας την κριτική φιλολογία με νέες μεθόδους και ερμηνευτικές αναγνώσεις. Παράλληλα, με το έργο του συμβάλλει αποφασιστικά στην προώθηση και διάδοση των ελληνικών γραμμάτων στο εξωτερικό. Ο συγγραφέας παρακολουθώντας με τολμηρή αναθεωρητική διάθεση τις αλλεπάλληλες στροφές της θεωρίας της λογοτεχνίας (από την αφηγηματολογία και τον στρουκτουραλισμό μέχρι τον νέο ιστορικισμό και την ηθική κριτική) σύστησε και εξοικείωσε το ελληνικό κοινό με διεθνείς τάσεις και εξελίξεις στη μελέτη της λογοτεχνίας, επισημαίνοντας ευρύτερες πολιτισμικές, κοινωνικές και αναγνωστικές αλλαγές. Το πλούσιο έργο του, ιδιαίτερα επιδραστικό στους μελετητές των πολιτισμικών και νεοελληνικών σπουδών αλλά και των κοινωνικών και πολιτικών επιστημών, συνδέει τη λογοτεχνία με την κουλτούρα και την κοινωνία, με τα πολιτικά και τα πολιτισμικά συμφραζόμενα, συμβάλλοντας στην υπεράσπιση των ευρύτερων ανθρωπιστικών επιστημών και στη σοβαρή μελέτη ζητημάτων ιδεολογίας και ταυτότητας του νεότερου ελληνισμού. 

Για όλα τα παραπάνω τού απονέμεται το Μεγάλο Βραβείο Γραμμάτων. 

Το Βραβείο Μυθιστορήματος απονέμεται κατά πλειοψηφία εξ ημισείας στα βιβλία του Νίκου Δαββέτα, Άντρες χωρίς άντρες (εκδόσεις Πατάκη) και της Λουίζας Παπαλοΐζου, Το βουνί (εκδόσεις Το Ροδακιό). 

Το μυθιστόρημα του Δαββέτα έχει ως κεντρικό θέμα το «σφαγείο» της οικογένειας, τοποθετώντας τη σχέση πατέρα-γιου σε ψυχαναλυτικό και ιστορικό υπέδαφος. Πρόκειται για έργο εξαιρετικής αφηγηματικής οικονομίας και γοργής αφήγησης που αιχμαλωτίζει τον αναγνώστη, με δυνατή πλοκή, ανατροπές και πειστικούς χαρακτήρες, ενώ με ακρίβεια στη χρήση του ιστορικού υλικού αποτυπώνει λεπτομερώς τη «δομή της αίσθησης» και την ατμόσφαιρα της μεταπολεμικής και μεταδικτατορικής εποχής. Πλούσιες είναι επίσης οι θεματικές του εξακτινώσεις: μνήμη, ερωτική επιθυμία, συναισθήματα, οικογενειακά τραύματα, βία, σώμα και ιστορία. Το μυθιστόρημα ενσωματώνει στοχαστικά και τον προβληματισμό για τη διαδικασία της συγγραφής.

Το εκτενές, σπονδυλωτό και πολυφωνικό μυθιστόρημα της Παπαλοΐζου, βασισμένο σε σοβαρή έρευνα,  ακτινογραφεί σε βάθος την κυπριακή ταυτότητα και τη δυναμική της ιστορίας στην ταραχώδη πορεία της Κύπρου. Πρόκειται για έργο με αξιοσημείωτη συνθετική ικανότητα, δομική αρτιότητα, λεπτοδουλεμένη ύφανση της πλοκής, ποικίλους αφηγηματικούς τρόπους (μονόλογος, επιστολή, ημερολόγιο), γλώσσα-θησαυρό και περιγραφική δεινότητα. Το πατριδογνωστικό μυθιστόρημα της Παπαλοΐζου προσωπογραφεί με γενναιότητα και χωρίς εξωραϊσμούς την Κύπρο, σχολιάζοντας τη σχέση του τόπου με την παράδοση και με το ξένο στοιχείο. Με αφορμή το μυθιστόρημα η Επιτροπή σημειώνει και την ιδιαίτερα αξιόλογη παρουσία Κυπρίων συγγραφέων τα τελευταία χρόνια στην ελληνική λογοτεχνική σκηνή. 

Το Βραβείο στην κατηγορία Διήγημα-Νουβέλα απονέμεται κατά πλειοψηφία εξ ημισείας στον Θανάση Χατζόπουλο  για το βιβλίο  Ιστορικός ενεστώς (εκδ.  Πόλις) και στον Χρήστο Χρηστίδη για το βιβλίο Γυμνός (Εκδόσεις Εντευκτηρίου).

Ο χρόνος στις ιστορίες του Θανάση Χατζόπουλου σαν να συμβαίνει, αλλά να μην έχει συντελεστεί. Υφίσταται για να μας υπενθυμίζει όσα έγιναν και μας έφεραν ως εδώ, όσα πρόκειται να συμβούν, όσα είναι να ξανασυμβούν. Θυμίζουν οι ιστορίες του ιστορίες βγαλμένες από κάποιο αστυνομικό δελτίο, από την Ιστορία του τόπου, από τα «Κοινωνικά» των εφημερίδων και τα κηδειόχαρτα της μνήμης. Ο Ιστορικός ενεστώς είναι ένα υβριδικό συνονθύλευμα «λοξών» ιστοριών που αναδεικνύουν όσα χάνονται στον χρόνο,  εκείνα τα ασήμαντα που καθόρισαν τον ρου της ζωής των ηρώων και των ηρωίδων, τα λησμονημένα γεγονότα που στιγμάτισαν την κοινή μας μοίρα, «τα συμβάντα που κινητοποιούν την αδρανή ύλη της ζωής». Ο Θανάσης Χατζόπουλος, επίμονος γραφιάς, με ήδη αξιοσημείωτη διαδρομή στα ελληνικά Γράμματα, δεν υποχωρεί μπροστά σε αυτή την αδράνεια· τροφοδοτεί τη ρήξη, ακόμα κι αν εκείνη οδηγήσει στη θανή, στον αιώνιο, αναπότρεπτο, αλλά οιονεί παρηγορητικό  ύπνο.   

Η νουβέλα του Χρήστου Χρηστίδη πραγματεύεται τη συνθήκη του θάνατου, ή την πορεία προς το θνήσκειν και την τελευταία κατοικία, με έναν πρωτότυπο τρόπο, προκρίνοντας  προσέγγιση δυστοπική.  Ήρωες, ένας άντρας που συνοδεύει έναν γηραιότερο σε αναπηρικό καρότσι, οι οποίοι,  μετά την υποχρεωτική προσγείωση του σκάφους στο οποίο επέβαιναν, αναγκάζονται να αποβιβαστούν σε μια πόλη που δεν (ανα)γνωρίζουν. Κάποια πράγματα μοιάζουν, ωστόσο, πολύ οικεία. Οι μνήμες του γηραιότερου άντρα αρχίζουν να συντονίζονται με το παρόν. Οι δύο άντρες συναντούν διάφορα ενδιαφέροντα πρόσωπα που εμμέσως τους προειδοποιούν ότι ήρθαν σε μια νεκρόπολη, από την οποία δεν μπορούν να (δια)φύγουν. Η γραφή του Χρηστίδη, ωστόσο, διακρίνεται από χαρίεσσα άνεση, σπαρταριστούς διαλόγους  έμπλεους χιούμορ, ενώ η καταβύθιση στα μύχια της ύπαρξης εκβάλλει στην αφηγηματική επιφάνεια ως διαπίστευση ταυτοτήτων σε μετεωρισμό. 

Το Κρατικό Βραβείο Ποίησης 2021 (εκδόσεις 2020) απονέμεται κατά πλειοψηφία στον Διονύση Καψάλη για τη συλλογή του Σημειώσεις για τη μουσική του κόσμου (εκδ. Άγρα), όπου ο ποιητής, όπως σημειώθηκε, με έναν ήρεμο στοχασμό για τον χρόνο, την ομορφιά, τον πόνο, τις στιγμές αθανασίας, επιβεβαιώνει τη διαυγή προσωπική φωνή του, φωνή κατασταλαγμένη και εν προκειμένω κουβεντιαστή, συνομιλούσα δικαιωματικά με ένα ευρύ διακειμενικό πλαίσιο. Ο Διονύσης Καψάλης κοιτάζει από την πίσω πλευρά του λόφου τη μοναξιά και τον θάνατο. Σε ελεγειακό τόνο συνομιλεί με τη νύχτα, το σκοτάδι και τη σιωπή, αλλά και με αγαπημένες ποιητικές ή καλλιτεχνικές μορφές (Λάρκιν, Καβάφης, Δάντης, Κόλριτζ, Κοσμάς Ξενάκης κ.ά), ενσωματώνοντας χωρίς πόζα στην ποιητική του φωνή γερές δόσεις λογιοσύνης ως παρηγορητική συντροφιά για τη μεγάλη διαδρομή προς το τέλος.

Συζητήθηκε επίσης και τέθηκε σε ψηφοφορία η συλλογή της Μαρίας Λαϊνά Ό,τι έγινε. Άνθρωποι και φαντάσματα (εκδ. Πατάκη), καθώς, όπως σημειώθηκε, η Λαϊνά, σε έναν ιδιότυπο απολογισμό ζωής και ύπαρξης, συνέθεσε μια συλλογή ολιγόστιχων ποιημάτων, όπου η λεπτότητα των αισθημάτων και των αισθήσεων εκφράζεται με στίχους ακαριαίας λειτουργικότητας. Με το Ό,τι έγινε. Άνθρωποι και φαντάσματα, με δραματικότητα, αυτοαναφορικότητα και εξομολογητικό τόνο, συνοψίζει μία μακρά και γόνιμη ποιητική διαδρομή.

Το Βραβείο Δοκιμίου – Κριτικής απονέμεται κατά πλειοψηφία στην Χριστίνα Κουλούρη για το έργο της Φουστανέλες και χλαμύδες. Ιστορική μνήμη και εθνική ταυτότητα 1821-1930 (εκδόσεις Αλεξάνδρεια).

Μελετάται η πρόσληψη της Επανάστασης του 1821 στην ιστορική μνήμη και η επιρροή που άσκησε στον σχηματισμό της εθνικής ταυτότητας από το 1821 έως το 1930. Η συγγραφέας συμβουλεύεται δύο μεγάλες κατηγορίες «μη κειμενικών» πηγών· η μία περιλαμβάνει αναπαραστάσεις της Επανάστασης, ελαιογραφίες, λιθογραφίες, ξυλογραφίες, φωτογραφίες αλλά και ανδριάντες, ηρώα και μνημεία πεσόντων. Η άλλη, τις τελετές που οργανώνονται για να τιμήσουν προσωπικότητες του Αγώνα και ιστορικά δρώμενα σε δημόσιους χώρους που τελούνται με την ίδια στόχευση. Διερευνάται πώς οι ανωτέρω πολιτισμικές πρακτικές που αποσκοπούσαν στην απομνημόνευση, μνημειοποίηση και αναπαράσταση του ιστορικού παρελθόντος  συνετέλεσαν στην διαμόρφωση μιας νεωτερικής ιστορικής συνείδησης. 

Συζητήθηκε, επίσης, και συμπεριλήφθηκε στην τελική ψηφοφορία η μελέτη της Έφης Γαζή, Άγνωστη χώρα. Ελλάδα και Δύση στις αρχές του 20ου αιώνα (εκδόσεις Πόλις).   

Η συγγραφέας με επιστημονική πληρότητα επιχειρεί να χαρτογραφήσει μια «άγνωστη χώρα», με πυξίδα τις κυρίαρχες αντιλήψεις για το τι είναι  «Ελλάδα» και «Έλληνες», στο τέλος του 19ου και τις αρχές του 20ου αιώνα. Η χαρτογράφηση αυτή πραγματοποιείται  με άξονα το έργο και τη σκέψη τριών εμβληματικών μορφών αυτής της περιόδου: τον σπουδαίο Αργύρη  Εφταλιώτη, τον Περικλή Γιαννόπουλο και τον Ίωνα Δραγούμη. Η Έφη Γαζή μελετά τις τις συγκλίνουσες και τις αποκλίνουσες απόψεις τους –– για τα θέματα πολιτιστικής ταυτότητας, την ξενομανία (φραγκολατρεία) και  τον μιμητισμό, την ελληνική πνευματική παραγωγή, την εθνική αναδημιουργία, τον «αυθεντικό» λαϊκό πολιτισμό. 

Το Βραβείο Μαρτυρίας, Χρονικού, Βιογραφίας και Ταξιδιωτικής Λογοτεχνίας απονέμεται κατά πλειοψηφία στους Στράτο Ν. Δορδανά και Βάιο Καλογρηά για το βιβλίο τους Οι ζωές των άλλων. Η Στάζι και οι ΄Ελληνες πολιτικοί πρόσφυγες στην Ανατολική Γερμανία (1949-1989) (εκδόσεις Επίκεντρο).

Πρόκειται για μια εις βάθος έρευνα σε μία όχι ως τώρα φωτισμένη περίοδο της δεκαετίας του ’40. Οι συγγραφείς ερεύνησαν μεγάλο αριθμό αρχείων και ανέδειξαν με νηφαλιότητα και επάρκεια την παρουσία και τον ρόλο των Ελλήνων πολιτικών προσφύγων στην Ανατολική Γερμανία καθώς και τη συμμετοχή κάποιων από αυτών στις μυστικές υπηρεσίες της Στάζι. Το βιβλίο παρέχει εντυπωσιακή τεκμηρίωση, μελετάει την υποδοχή και την ερμηνεία αυτών των γεγονότων από τον Τύπο, τον ελληνικό και τον γερμανικό (Δυτική και Ανατολική Γερμανία) και απαντά σε μια ευρύτερη, διεθνή τάση για έρευνα σε υποφωτισμένες περιοχές του Ψυχρού Πολέμου. Εμπλουτίζει τόσο την ελληνική όσο και τη διεθνή βιβλιογραφία. 

Συζητήθηκε επίσης το βιβλίο της Βάνας Μπουσέ, Η καθημερινή ζωή στην Ελλάδα του Όθωνα (εκδόσεις Βιβλιοπωλείον της Εστίας) για την παροχή νέων ερμηνευτικών προσεγγίσεων μέσα από ενδελεχή έρευνα στην καθημερινότητα του 19ου αιώνα.

Το Κρατικό Βραβείο Πρωτοεμφανιζόμενου/ης Συγγραφέα 2021 έως 35 ετών απονέμεται κατά πλειοψηφία εξ ημισείας στον Φοίβο Οικονομίδη (γεν. 1997) για το μυθιστόρημα Βορράς (εκδ. Βιβλιοπωλείον της Εστίας) και στον Σπύρο Γούλα (γεν. 1991) για την ποιητική συλλογή Τα περσινά τους βάζουν για καλά (εκδ. Πόλις).

Ο μεν Φοίβος Οικονομίδης, που φλερτάρει με τη λογοτεχνία του φανταστικού, μιλά με ψυχογραφική διάθεση για το ρευστό και κατακερματισμένο ήθος της εποχής, με την ιστορία να συγκροτείται γύρω από την αναμενόμενη σύγκρουση της γης με έναν πλανήτη. Γράφει με ευαισθησία για τις υπαρξιακές περιδινήσεις και τις αναζητήσεις της ευτυχίας της γενιάς του, με πρόσχημα μια μελλοντολογική δυστοπία.

Ο Σπύρος Γούλας, από πλευράς του, χαρακτηρίζεται από παιγνιώδη γραφή, νοηματική πύκνωση, έκκεντρη έως ανατρεπτική διαπίστευση των «αναμενόμενων», συνεχείς ανατροπές μέσα στο ίδιο ποίημα και από ποίημα στο επόμενο, χιούμορ, γλωσσικές επανεφευρέσεις. Αυτά τα μέσα, σε προσεγμένη δοσολογία που κρατούν υψηλά τη θερμοκρασία των συναισθημάτων, συστήνουν και συνιστούν ένα κόσμο των ανθρωπίνων θρυμματισμένο, ένα ρούχο που μέσω της ποιητικής υφάνσεως ράβεται, όπως, άλλωστε, και η φωτογραφία του εξωφύλλου σηματοδοτεί.

Και οι δύο βραβευθέντες καταθέτουν γραφή που αφήνει σαφείς υποσχέσεις και –γιατί όχι;– ελπίδες.

Το Ειδικό Βραβείο σε συγγραφείς που τα βιβλία τους προάγουν τον διάλογο πάνω σε ευαίσθητα κοινωνικά ζητήματα απονέμεται κατά πλειοψηφία εξ ημισείας στον Παναγιώτη Χατζημωυσιάδη για το έργο του Έξοδα νοσηλείας (εκδόσεις Ενύπνιο) και στον Δημήτρη Χριστόπουλο για το έργο του Τζίντιλι (εκδόσεις Το Ροδακιό). 

Το μυθιστόρημα του Χατζημωυσιάδη με ιαματική γραφή, βαθύ ανθρωπισμό και αίσθημα ηθικής ευθύνης θεματοποιεί τη σχέση νοσηλευτή και ασθενούς. Οι εξομολογητικοί μονόλογοι γύρω από τη μοναξιά, την ασθένεια, τον θάνατο, τη φθορά και τα τραύματα ψηλαφούν με συγκινητική αμεσότητα δημόσια και ιδιωτικά πάθη, καθώς το μυθιστόρημα, συνομιλώντας έμμεσα με τη συνθήκη της πανδημικής κρίσης, προεκτείνει το βλέμμα στην κοινωνική νοσηρότητα. Η ασθένεια παρουσιάζεται ως αναστοχαστική αφορμή ανακάλυψης του εαυτού και της αλήθειας, ως αναμέτρηση με το παρελθόν, τους φόβους και τις ελπίδες.

Το μυθιστόρημα του Χριστόπουλου αφουγκράζεται τους ανέμους της ιστορίας και θεματοποιεί τη σχέση των κατοίκων ενός ορεινού χωριού της περιβαλλοντικά επιβαρυμένης από τον λιγνίτη αλλά και ιστορικά ρημαγμένης από τον εμφύλιο και τη μετανάστευση Πτολεμαΐδας με τη γη. Ο βιασμός της φύσης και η εκδίκησή της αποδίδονται με ευαισθησία, ρεαλισμό και λυρισμό σε ένα πολυφωνικό μυθιστόρημα με οικολογικό πρόσημο και πολλά στοιχεία εφιαλτικής κοινωνικής δυστοπίας.

Τέλος, τιμητική διάκριση απονέμεται ομόφωνα στα λογοτεχνικά περιοδικά Δέκατα και Σημειώσεις για τη συμβολή τους στη διάδοση, την προαγωγή και τη συζήτηση της λογοτεχνίας και των γραμμάτων.

Η Επιτροπή για τα ετήσια Βραβεία Λογοτεχνίας και το Μεγάλο Βραβείο Γραμμάτων, το Βραβείο Πρωτοεμφανιζόμενου Συγγραφέα, το Ειδικό Θεματικό Βραβείο και τα Βραβεία Δοκιμίου–Μαρτυρίας έχει ως εξής:

Κρατικά Βραβεία Λογοτεχνικής Μετάφρασης 2021

Η αρμόδια Επιτροπή για τα Κρατικά Βραβεία Λογοτεχνικής Μετάφρασης 2021 κατέληξε στα Βραβεία για τις κατηγορίες Βραβείο Μετάφρασης Έργου Ξένης Λογοτεχνίας σε Ελληνική Γλώσσα, Βραβείο Απόδοσης Έργου της Αρχαίας Ελληνικής Γραμματείας στα Νέα Ελληνικά και Βραβείο Μετάφρασης Έργου Ελληνικής Λογοτεχνίας σε Ξένη Γλώσσα.

Η ανακοίνωση των αποτελεσμάτων συνοδεύεται από αιτιολογημένη έκθεση της Επιτροπής που αναφέρει το σκεπτικό της βράβευσης.

Ακολουθούν τα Κρατικά Βραβεία Λογοτεχνικής Μετάφρασης 2021 ανά κατηγορία Βραβείου:

Α. Το Κρατικό Βραβείο Μετάφρασης Έργου Ξένης Λογοτεχνίας στην Ελληνική Γλώσσα 2021, απονέμεται ομόφωνα στον Ευριπίδη Γαραντούδη, για τη μετάφραση του έργου του Σάντρο Πέννα, Τα ποιήματα, εκδόσεις Gutenberg, Αθήνα.

Β. Το Κρατικό Βραβείο Απόδοσης Έργου Της Αρχαίας Ελληνικής Γραμματείας στα Νέα Ελληνικά 2021 απονέμεται ομόφωνα στον Θανάση Βαλτινό, για τη μετάφραση του έργου του Ευριπίδη Τρωάδες. Μήδεια, εκδόσεις Βιβλιοπωλείον της Εστίας, Αθήνα.

Γ. Το Κρατικό Βραβείο Μετάφρασης Έργου Ελληνικής Γλώσσας σε Ξένη Γλώσσα 2021 απονέμεται ομόφωνα στον Νικόλα Κροτσέτι (Nicola Crocetti) για τη μετάφραση του έργου του Νίκου Καζαντζάκη, Odissea, εκδόσεις Crocetti editore, Μιλάνο.

ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΚΡΑΤΙΚΩΝ ΒΡΑΒΕΙΩΝ
ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΚΗΣ ΜΕΤΑΦΡΑΣΗΣ 2021 ΓΙΑ ΤΟ ΕΚΔΟΤΙΚΟ ΕΤΟΣ 2020
ΣΚΕΠΤΙΚΟ ΒΡΑΒΕΥΣΗΣ

Η Επιτροπή Απονομής Κρατικών Βραβείων Λογοτεχνικής Μετάφρασης 2021 (εκδόσεις 2020) ανακοινώνει το σκεπτικό βράβευσης των βιβλίων που διακρίθηκαν, ανά κατηγορία: 

Α. Το Κρατικό Βραβείο Μετάφρασης Έργου Ξένης Λογοτεχνίας στην Ελληνική Γλώσσα 2021, απονέμεται ομόφωνα στον κύριο Ευριπίδη Γαραντούδη, για τη μετάφραση του έργου του Σάντρο Πέννα, Τα ποιήματα, εκδόσεις Gutenberg, Αθήνα. 

Για την εξαιρετική, λογοτεχνικώς υποδειγματική, επιστημονικώς ορθή και λειτουργικώς αποτελεσματική μετάφραση των Απάντων τού Σάντρο Πέννα, ενός ιδιότυπου ατμοσφαιρικού ποιητή, με κινηματογραφικό σκηνικό και διακριτικές, αν και διακριτές, ερωτικές συνυποδηλώσεις σε ποικίλες αποχρώσεις. Η εγγενής δυσχέρεια του όλου μεταφραστικού εγχειρήματος έγκειται τόσο στην τεχνουργημένη ιδιόλεκτο του πρωτοτύπου όσο και στην αναλογική μεταφορά από την γλώσσα-πηγή στη γλώσσα-στόχο του μυθολογικού σύμπαντος αυτού του μεγάλου Ιταλού ποιητή, που μαζί με τον Καβάφη και τον Πεσσόα, συνιστούν και συγκροτούν την εμβληματική τριάδα των ποιητών της Μεσογείου, που ανατρέπουν βιωματικά την  επαμφοτερίζουσα πολυπλοκότητα τού πανερωτισμού σε διάφορα νοητικά πεδία υπονομεύοντας έτσι κι ακυρώνοντας στην πράξη την τεχνητή κατάτμηση σε πνεύμα-σώμα-ψυχή του ενιαίου κι αξιοθαύμαστου, ένθεου εν τέλει, ανθρωπίνου όντος. Οι επιχειρούμενες μεταφραστικές «αναλογίες» έδωσαν λύσεις, όχι μόνο στα θεματολογικά ή γλωσσικά, αλλά και στα αισθητικά-ρυθμολογικά προβλήματα και το εγχείρημα αποδεικνύεται απολύτως επιτυχημένο από κάθε άποψη.

Β. Το Κρατικό Βραβείο Απόδοσης Έργου Της Αρχαίας Ελληνικής Γραμματείας στα Νέα Ελληνικά 2021 απονέμεται ομόφωνα στον κύριο Θανάση Βαλτινό, για τη μετάφραση του έργου του Ευριπίδη Τρωάδες-Μήδεια, εκδόσεις Βιβλιοπωλείον της Εστίας, Αθήνα.

Η μετάφραση αυτή δύο εμβληματικών και ιδιαίτερα απαιτητικών έργων έχει γίνει με ιδιαίτερη ποιητική ευαισθησία και επίγνωση των δραματικών εντάσεων που τα διαπνέουν, ενώ παράλληλα οι αποδόσεις διακρίνονται από καλλιέπεια και αίσθηση του ρυθμού οι οποίες καθιστούν το περιεχόμενό τους προσιτό στον νέο αναγνώστη. Οι όποιες ελευθερίες ως προς την νοηματική απόδοση δικαιολογούνται από την ανάγκη να αποδοθούν όσο γίνεται πληρέστερα οι ποιητικές αξίες που προσδιορίζουν τη φύση των κλασικών αυτών κειμένων. 

Γ. Το Κρατικό Βραβείο Μετάφρασης Έργου Ελληνικής Γλώσσας σε Ξένη Γλώσσα 2021 απονέμεται ομόφωνα στον κύριο Νικόλα Κροτσέτι (Nicola Crocetti) για τη μετάφραση του έργου του Νίκου Καζαντζάκη, Odissea, εκδόσεις Crocetti editore, Μιλάνο.

Το 2020 ο φημισμένος ελληνιστής και μεταφραστής Νicola Crocetti σφράγισε ανεξίτηλα το μεταφραστικό και πολιτισμικό γίγνεσθαι με τη μνημειώδη έκδοση στην ιταλική γλώσσα της «Οδύσσειας», του γιγαντιαίου και προκλητικού έπους του Νίκου Καζαντζάκη (Nikos Kazantzakis, Odissea, Crocetti editore). Το εξαιρετικό μετάφρασμα είναι αποτέλεσμα κοπιώδους και πολυετούς εργασίας. Με μια ξεχωριστή ποιητική και μεταφραστική δεινότητα, ίσως την κορυφαία, ο Crocetti πέτυχε το απρόσκοπτο του μεταφραστικού λόγου αποδίδοντας τους 33.333 στίχους της καζαντζακικής Οδύσσειας με σαφήνεια, εκφραστική δύναμη, μουσικότητα, ποιότητα, αισθητική τελειότητα κι ευαισθησία. Έργο ζωής που συγκινεί και αποτελεί εκλεκτό μεταφραστικό απόσταγμα ενός βιβλίου σοφίας.

Η Επιτροπή για τα Κρατικά Βραβεία Λογοτεχνικής Μετάφρασης έχει ως εξής:

Κρατικά Βραβεία Παιδικού Βιβλίου 2021

Η αρμόδια Επιτροπή κατέληξε στα Βραβεία για τις κατηγορίες Παιδικού Λογοτεχνικού Βιβλίου, Εφηβικού - Νεανικού Λογοτεχνικού Βιβλίου, Εικονογραφημένου Παιδικού Βιβλίου και Βιβλίου Γνώσεων για παιδιά.

Η συνοδευτική αιτιολογημένη έκθεση της Επιτροπής αναφέρει το σκεπτικό της βράβευσης, καθώς και την άποψη της μειοψηφίας.

Ακολουθούν τα Κρατικά Βραβεία Παιδικού Βιβλίου 2021 ανά κατηγορία Βραβείου.

Α. Βραβείο Παιδικού Λογοτεχνικού Βιβλίου: Μιχάλης Μακρόπουλος, εικονογράφηση Κατερίνα Χαδουλού: Η μαλαματένια βελανιδιά, εκδόσεις Καλειδοσκόπιο

Β. Βραβείο Εφηβικού-Νεανικού Λογοτεχνικού Βιβλίου: Ελένη Πριοβόλου: Φως σε μαύρο ουρανό, εκδόσεις Καστανιώτη

Γ. Βραβείο Εικονογραφημένου Παιδικού Βιβλίου: Ίρις Σαμαρτζή, εικονογράφηση Ίρις Σαμαρτζή: Τάτα;;, εκδόσεις Ίκαρος

Δ. Βραβείο Βιβλίου Γνώσεων για Παιδιά Στέλλα Κάσδαγλη, εικονογράφηση Φωτεινή Τίκκου: 30 γυναίκες που άλλαξαν τον κόσμο και πώς μπορείς να τον αλλάξεις κι εσύ, εκδόσεις Πατάκη

ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΚΡΑΤΙΚΩΝ ΒΡΑΒΕΙΩΝ
ΠΑΙΔΙΚΟΥ ΒΙΒΛΙΟΥ 2021 ΓΙΑ ΤΟ ΕΚΔΟΤΙΚΟ ΕΤΟΣ 2020
ΣΚΕΠΤΙΚΟ ΒΡΑΒΕΥΣΗΣ

Η Επιτροπή Απονομής Κρατικών Βραβείων Παιδικού Βιβλίου 2021(εκδόσεις 2020) ανακοινώνει το σκεπτικό βράβευσης των βιβλίων που διακρίθηκαν, ανά κατηγορία: 

Το Κρατικό Βραβείο Παιδικού Λογοτεχνικού Βιβλίου απονέμεται κατά πλειοψηφία στο βιβλίο του Μιχάλη Μακρόπουλου με τίτλο Η μαλαματένια βελανιδιά (Εικονογράφηση: Κατερίνα Χαδουλού), εκδόσεις Καλειδοσκόπιο. 

Με τη μυθοπλασία να αξιοποιεί νεοελληνικά παραμυθι(α)κά μοτίβα, στοιχεία της λαϊκής μας παράδοσης και ανόθευτες εικόνες της ελληνικής φύσης, καθώς και με τη συνέργεια της ξεχωριστής εικονογράφησης που κυριολεκτικά αγκαλιάζει το κείμενο, το βιβλίο ξετυλίγει ονειρικά, σχεδόν μαγικά, το πέρασμα από την παιδική στη νεανική ηλικία μιας δεκάχρονης ηρωίδας, της Αθηνάς. Με οδηγό της ένα βελανίδι που βρίσκεται τρυπωμένο στην τσέπη ενός κοριτσίστικου φουστανιού και εκπέμπει φως, η πρωταγωνίστρια σαν μια άλλη Αλίκη στη Χώρα των Θαυμάτων φτάνει κάποιο βράδυ στο δάσος. Εκεί, ξεπερνώντας εμπόδια με τη βοήθεια των δέντρων και των ζώων που συναντά, βιώνει όλες τις διαδικασίες ωρίμασής της, αφυπνίζεται πνευματικά και ερωτικά, απελευθερώνεται και αποκτά το δικό της «φωτεινό βελανίδι», για να συνεχίσει πιο δυνατή τις αναζητήσεις της.

Τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά του βιβλίου, τα οποία παραπέμπουν στα προσδιοριστικά στοιχεία ενός «εξελικτικού αφηγήματος», ανταποκρίνονται με επιτυχία στα κριτήρια που έχουν τεθεί, γενικά, για τα βιβλία αυτής της κατηγορίας: ειλικρινείς συγγραφικές προθέσεις, πρωτότυπη αλλά και εύληπτη θεματική, όμορφες εικόνες και πειστικές περιγραφές, ενδιαφέρουσα πλοκή και ρέουσα γραφή. Ανάμεσα σε ρεαλιστικές προθέσεις και φανταστικούς αφηγηματικούς τρόπους, το βιβλίο συνιστά μια συμβολική ιστορία ενηλικίωσης, επαναφέροντας και ενεργοποιώντας παλαιότερα μοτίβα σε ένα επικαιροποιημένο μυθοπλαστικό πλαίσιο αναφοράς.

Στην ίδια κατηγορία ξεχώρισε, αλλά μειοψήφησε, το βιβλίο της Αλέκας Τρίπου-Μάνου με τίτλο Σουφλέ Σοκολάτας, εκδόσεις Μεταίχμιο. 

Με το θεματικό στοιχείο του διαζυγίου να κυριαρχεί στο σκηνικό του, το βιβλίο αγγίζει επίκαιρα ζητήματα, όπως αυτά της ενδοοικογενειακής βίας και της κακοποίησης. Η πρωτοπρόσωπη αφήγηση της δεκάχρονης Σοφίας, θυμίζοντας ημερολογιακή καταγραφή, αποτυπώνει πειστικά την οπτική της κεντρικής ηρωίδας και την προβληματική πραγματικότητα που καλείται να διαχειριστεί. 

Το Κρατικό Βραβείο Εφηβικού – Νεανικού Βιβλίου απονέμεται κατά πλειοψηφία στο βιβλίο της Ελένης Πριοβόλου με τίτλο Φως σε μαύρο ουρανό, εκδόσεις Καστανιώτη. 

Πρόκειται για ένα κοινωνικό μυθιστόρημα με γρήγορη πλοκή και ρεαλιστικό χαρακτήρα, που μέσα από την ακολουθία των γεγονότων  παρουσιάζει θέματα όπως η ανεργία, ο ρατσισμός, η μετανάστευση, η ενδοοικογενειακή βία, εμβληματικά ιστορικά γεγονότα, τρομοκρατικά γεγονότα, συμμορίες φασιστών κ.ά. Η πρωτοπρόσωπη αφήγηση αποδίδει ρεαλιστικά τις εμπειρίες του έφηβου πρωταγωνιστή, αποφεύγοντας κάθε ίχνος μελοδραματισμού. Οι χαρακτήρες, έφηβοι και ενήλικες, εντάσσονται σε μια ιδεολογικά πολύμορφη εικονογραφία. Πρωταγωνιστής ένας μαθητής με ανεπτυγμένη κοινωνική ευαισθητοποίηση που γίνεται αρωγός ατόμων του περιθωρίου. Δρώντας σε μια οικογένεια με πολλά προβλήματα και με ρατσιστή πατέρα, αναλαμβάνει ρόλους και αντέχει εμμένοντας στο όνειρό του για την επιστήμη των μαθηματικών. Πρόκειται για ένα καλογραμμένο μυθιστόρημα ενηλικίωσης με ευφυείς αφηγηματικούς τρόπους, οι οποίοι αναδεικνύουν αληθοφανείς χαρακτήρες, ικανό να ελκύσει το αναγνωστικό ενδιαφέρον του έφηβου αναγνώστη /της έφηβης αναγνώστριας.

Στην ίδια κατηγορία ξεχώρισε, αλλά μειοψήφησε, το βιβλίο του Γιώργου Χατζόπουλου, με τίτλο Μάζεψε το θάρρος σου, Ανδώ, εκδόσεις Πατάκη. 

Πρόκειται για μια μυθοπλαστική αφήγηση, με παραμυθιακά στοιχεία, συνύπαρξης πολυπολιτισμικών αναφορών. Πρωταγωνίστρια η δωδεκάχρονη θαρραλέα Ανδώ, η οποία επιχειρεί με τον φίλο της ένα ταξίδι στα βάθη της Ανατολής και στον άλλο κόσμο προκειμένου να βρει τον πατέρα της, Διγενή Ακρίτα. Η μεταμυθοπλασία και ο μαγικός ρεαλισμός είναι κύρια χαρακτηριστικά του βιβλίου που μολονότι εμπεριέχει αρκετούς συμβολισμούς, διαθέτει ενδιαφέρουσα πλοκή και σασπένς που αναμφίβολα κερδίζουν τους σημερινούς έφηβους αναγνώστες.

Το Κρατικό Βραβείο Εικονογραφημένου Παιδικού Βιβλίου απονέμεται κατά πλειοψηφία στο βιβλίο της, συγγραφέως και εικονογράφου, Ίριδας Σαμαρτζή, με τίτλο Τάτα;;, εκδόσεις Ίκαρος.

Η ηρωίδα φτιάχνει, με επίκεντρο το σπίτι της, έναν φανταστικό κόσμο για κείνη και για τη φίλη της, την Τάτα. Τον γεμίζει αδιάκοπα με πράγματα που επιθυμεί (με παιδική χαρά, κήπο, δεντρόσπιτο, πισίνα, δωμάτια για τα αγαπημένα ζώα, βιβλιοθήκη). Καθώς η φαντασία και οι επιθυμίες μεγαλώνουν, η εικονογράφηση καταλαμβάνει όλο και περισσότερο χώρο από το σαλόνι, ώσπου ο φανταστικός κόσμος γίνεται τεράστιος, τόσο που δεν χωράει σε ένα δισέλιδο, αλλά απλώνεται σε ένα τετρασέλιδο που ξεδιπλώνει. Η Τάτα όμως βαθμιαία έχει σπρωχτεί πέρα από αυτόν. 

Όταν μετά τον στροβιλισμό στη δημιουργική φαντασία, την αυθόρμητη επιθυμία, την παιδική αθωότητα και τη λαχτάρα για την απόλαυση της ομορφιάς, η ηρωίδα θα βρεθεί μόνη, έξω από τον φανταστικό κόσμο που έπλασε, θα αναζητήσει την Τάτα, και τότε ένα παιχνίδι με μια απλή μπάλα, αλλά με τη φίλη της παρούσα, θα της δώσει πολύ μεγάλη χαρά. Τη χαρά του μοιράσματος.

Το βιβλίο ανταποκρίνεται με επιτυχία στα κριτήρια που έχουν τεθεί και είναι εξαιρετικό από κάθε πλευρά (πρωτοτυπία, ιδέα, μήνυμα, χιούμορ, εικονογράφηση, χειρογραφή, εκτύπωση), απλό και λιτό, με το λευκό να λειτουργεί προβάλλοντας την ευφυή εικονογράφηση και με την εικόνα να έχει μεγάλη αφηγηματική ικανότητα.

Στην ίδια κατηγορία ξεχώρισε, αλλά μειοψήφησε, το βιβλίο του Θοδωρή Παπαϊωάννου, εικονογράφηση Πέτρος Μπουλούμπασης, με τίτλο Όταν εσύ λείπεις…, εκδόσεις Πατάκη. 

Ένα ποιητικό οικολογικό βιβλίο, βαθιάς ευαισθητοποίησης για τα θαύματα που συμβαίνουν στο δάσος. Μια πολύ ευγενικά δοσμένη ιδέα για μια μη ανθρωποκεντρική αντίληψη της φύσης και του πλανήτη-γη. Πολύ επιτυχημένη η συνύπαρξη εικόνας-κειμένου. 

Το Κρατικό Βραβείο Βιβλίου Γνώσεων για παιδιά απονέμεται κατά πλειοψηφία στο βιβλίο της Στέλλας Κάσδαγλη με τίτλο 30 γυναίκες που άλλαξαν τον κόσμο και πώς μπορείς να τον αλλάξεις κι εσύ (εικονογράφηση Φωτεινή Τίκκου), εκδόσεις Πατάκη.

Το βιβλίο ανήκει σε μια ιδιαίτερη κατηγορία του βιβλίου γνώσεων, αυτή των βιογραφιών και συγκεκριμένα των συλλογικών βιογραφιών, καθώς, όπως μας προκαταλαμβάνει ο τίτλος, αφορά στη βιογράφηση 30 γυναικών (μεταξύ αυτών και μία Ελληνίδα). Το πρώτο και το τελευταίο μέρος του περιέχουν τα πορτρέτα της κάθε γυναίκας και μια πολύ σύντομη βιογραφική περίληψη, δηλ. το είδος της προσφοράς της στην ανθρώπινη κοινότητα και το βασικό μότο που της αποδίδεται. Αυτό όμως που αποτελεί την ιδιαιτερότητα και πρωτοτυπία του βιβλίου είναι οι ενδιάμεσες σελίδες (από σελ. 18 έως 244) όπου η βιογραφία της καθεμιάς παρουσιάζεται μέσα από πρωτοπρόσωπη αφήγηση με αφηγήτρια την ίδια τη βιογραφούμενη. Κάθε αφήγησης προηγούνται χαρακτηριστικοί χρονολογικοί δείκτες, ενώ η ίδια η αφήγηση γίνεται σε πολύ προσωπικό τόνο όπου ξεδιπλώνονται εκείνα κυρίως τα γεγονότα που υπήρξαν κομβικά για να αναδειχθεί η πρωτοπορία –και όχι μόνο η συμβολή– της κάθε γυναίκας στον τομέα της. Η αφήγηση των γυναικών γίνεται ψυχογραφική και στις εξομολογήσεις τους ανακαλύπτουμε βαθιά συναισθήματα και σκέψεις που φωτίζουν ποικιλότροπα τη γυναικεία προσωπικότητα. Επίσης, πρωτοτυπία του βιβλίου είναι ότι πρόκειται για βιβλίο γνώσεων που απευθύνεται κυρίως σε εφήβους.

Στην ίδια κατηγορία ξεχώρισε, αλλά μειοψήφησε, το βιβλίο της Μαρίζας Ντεκάστρο με τίτλο 24 εικόνες για την Επανάσταση του 1821, Μακρυγιάννης & Ζωγράφος-Ένας αγωνιστής και ένας καλλιτέχνης, εκδόσεις Καπόν.

Το βιβλίο ξεχωρίζει για τη βασική ιδέα να αξιοποιήσει τους πίνακες του Δημήτρη Ζωγράφου (γνωστού και ως ζωγράφου του Μακρυγιάννη) και μέσα από αυτούς να συζητηθεί διαλογικά και διαλεκτικά η Επανάσταση του 1821. Το βιβλίο αποτελεί ένα πανόραμα εποχής δοσμένο με τρόπο που ελκύει τον αναγνώστη, ενώ παράλληλα είναι προφανής η επιστημονική τεκμηρίωση. 

 Η Επιτροπή για τα Κρατικά Βραβεία Παιδικού Βιβλίου έχει ως εξής: