Δήμητρα Γαλάνη: Μεταξύ Δύσης και Ανατολής

Μια πρώτη, ιδιαιτέρως τολμηρή πρόταση σύζευξης των δύο αυτών στοιχείων, Ανατολής και Δύσης, επιχειρήθηκε από τη Δήμητρα Γαλάνη στον διπλό της δίσκο Ατέλειωτος δρόμος (1983).

Οι μουσικές ρίζες της Δήμητρας Γαλάνη άρχισαν να απλώνονται προς όλες τις κατευθύνσεις από την παιδική της ηλικία. Με δικά της λόγια, όπως τα αφηγήθηκε στον Γιώργο Τσάμπρα, στο κείμενο «Σε πρώτο πρόσωπο», από την κασετίνα Εφ’ όλης της ύλης 1969-1999: «Ο πατέρας μου από την Ήπειρο, από την Πρέβεζα. Ήρθε στην Αθήνα 15 χρόνων. Η μητέρα μου έχει γεννηθεί στην Αθήνα από Κωνσταντινοπουλίτη πατέρα και μάνα από την Οδησσό. Η πρώτη μου γειτονιά ήταν στο πατρικό της μητέρας μου, Ελληνορώσων. Αλλά θα ‘μουν δεν θα ‘μουν 5 χρόνων όταν μετακομίσαμε στο Κολωνάκι. Επειδή όμως και η μητέρα και ο πατέρας δούλευαν, εγώ έμενα πολύ στη γιαγιά κι έτσι συνέχιζα να μεγαλώνω μεταξύ Ελληνορώσων και Κολωνακίου». Τα πρώτα ακούσματα που είχε ήταν από τα 45άρια που έπαιζαν στο σπίτι και προέρχονταν από το ελαφρό τραγούδι – Γιοβάννα, Τζένη Βάνου, Γιάννης Βογιατζής. Τα λαϊκά ήταν σχεδόν απαγορευμένα αλλά στο σπίτι της γιαγιάς, και στις ταβέρνες γύρω από την περιοχή των Ελληνορώσων, τα ραδιόφωνα και τα τζουκ-μποξ έπαιζαν Γαβαλά, Αγγελόπουλο, Καζαντζίδη, Πόλυ Πάνου. Οι πρώτοι σπόροι είχαν πέσει και ήταν ζήτημα χρόνου να δώσουν τους καρπούς τους.

Στη δισκογραφία, η Δήμητρα Γαλάνη ξεκίνησε με τον Δήμο Μούτση και ακολούθησαν συμμετοχές σε δίσκους του Μάνου Χατζιδάκι, του Λουκιανού Κηλαηδόνη, του Γιώργου Χατζηνάσιου. Όλα αυτά στα πρώτα τρία χρόνια της καριέρας της. Και τότε της τηλεφωνεί ο Βασίλης Τσιτσάνης και της ζητάει να ερμηνεύσει δύο δικά του τραγούδια. Από τότε δεν σταμάτησε να «πηγαινοέρχεται» μεταξύ των λεγόμενων έντεχνων συνθετών και του λαϊκού τραγουδιού. Μια πρώτη, ιδιαιτέρως τολμηρή πρόταση σύζευξης των δύο αυτών στοιχείων, Ανατολής και Δύσης, επιχειρήθηκε από τη Δήμητρα Γαλάνη στον διπλό της δίσκο Ατέλειωτος δρόμος (1983). Προσεγμένες ενορχηστρώσεις από μετρ του είδους (Γανωσέλης, Καπνίσης, Καρακατσάνης, Ζαφειρέλης, Οπισθοδρομική κομπανία) ανέδειξαν τις ιδιαιτερότητες του κάθε τραγουδιού και κατέστησαν τη δουλειά αυτή ορόσημο στη δισκογραφία της Δήμητρας Γαλάνη. Από τότε αυτή η σύζευξη έχει γίνει ένας από τους κεντρικούς καλλιτεχνικούς στόχους της.

Όσο περνούσαν τα χρόνια άφθονο υλικό προστέθηκε στη φαρέτρα της Γαλάνη και από τους δύο «χώρους». Ο Μίκης Θεοδωράκης, ο Σταύρος Ξαρχάκος, ο Χριστόδουλος Χάλαρης, ο Θάνος Μικρούτσικος, ο Σταμάτης Κραουνάκης, μεταξύ άλλων, αλλά και οι εμφανίσεις της στο Χάραμα, συνεργασίες με τον Χρήστο Νικολόπουλο και τον Τάκη Σούκα, της έδωσαν τη δυνατότητα να κατέχει άριστα ένα μεγάλο φάσμα του σύγχρονου ελληνικού τραγουδιού.

Η Δήμητρα Γαλάνη στάθηκε στη σκηνή ως ισότιμη μουσικός ερμηνεύοντας λιτά και με ακρίβεια το κάθε κομμάτι.

Με βάση αυτή τη δυνατότητα και με στόχο τον συγκερασμό της Ανατολής και της Δύσης σε έναν αντιπροσωπευτικό ήχο, η Δήμητρα Γαλάνη συναντήθηκε στη σκηνή του Μεγάρου Μουσικής με τους Chronos Project και τους Τακίμ. Το Chronos Project είναι ένα κουαρτέτο από τέσσερις μουσικούς, σολίστες ο καθένας στο όργανό του, το οποίο δημιουργήθηκε πριν από τρια χρόνια από τη Δήμητρα Γαλάνη, ώστε να παρουσιαστούν σπουδαία ελληνικά τραγούδια, ειδωμένα αλλιώς. Το βιμπράφωνο του Χρήστου Ραφαηλίδη, το κοντραμπάσο του Πέτρου Κλαμπάνη, το πιάνο του Σπύρου Μάνεση και το ούτι και το λαούτο του Θωμά Κωνσταντίνου γέννησαν έναν μοναδικό ήχο, με κορυφαία τους στιγμή, την βραδιά της παρουσίας τους στη Μικρή Επίδαυρο το 2015. Οι Τακίμ είναι, ίσως, το σημαντικότερο σχήμα παραδοσιακής μουσικής με ρεπερτόριο που περιέχει στοιχεία από την κοινή παράδοση της Ελλάδας, της Ανατολικής Μεσογείου και των Βαλκανίων. Η συνεισφορά τους απογείωσε τη βραδιά. Οι δεξιοτέχνες μουσικοί των Τακίμ ξεσήκωσαν τους θεατές δημιουργώντας κλίμα ευωχίας στην αίθουσα του Μεγάρου.

Η συναυλία ξεκίνησε με τον Ηπειρώτικο και Κλέφτικο, από τους Δώδεκα Ελληνικούς Χορούς του Νίκου Σκαλκώτα και συνεχίστηκε με τραγούδια των: Μάνου Χατζιδάκι (Άσπρο περιστέρι, Αθανασία), Μίκη Θεοδωράκη (Άρνηση), Βασίλη Τσιτσάνη (Αργοσβήνεις μόνη, Μπαξέ τσιφλίκι), Παναγιώτη Τούντα (Χαρικλάκι), Νικόλαου Μάντζαρου (Ξανθούλα), καθώς και παραδοσιακά κομμάτια (Δεν είν’ αυγή να σηκωθώ, Σ’ το ‘πα και στο ξαναλέω, Χαλασιά μου, Ράικο).

Η Δήμητρα Γαλάνη στάθηκε στη σκηνή ως ισότιμη μουσικός ερμηνεύοντας λιτά και με ακρίβεια το κάθε κομμάτι. Αν ήταν να κρατήσω μια εικόνα απ’ αυτήν, θα κρατούσα την απόλυτη αίσθηση πληρότητας και ευτυχίας που είχε το πρόσωπό της, τη στιγμή που αποσύρθηκε από το κέντρο της σκηνής, κάθισε δίπλα στο πιάνο και απόλαυσε τους εξαίρετους αυτούς μουσικούς να αυτοσχεδιάζουν στο Θαλασσάκι και να κάνουν πραγματικότητα εκείνον τον παλιό της στόχο: τη σύζευξη Ανατολής και Δύσης σε έναν ήχο σπάνιας ποιότητας.

* Ο ΚΩΣΤΑΣ ΑΓΟΡΑΣΤΟΣ είναι δημοσιογράφος.