alt

Για την όπερα του Βιντσέντζο Μπελλίνι «Νόρμα», της Εθνικής Λυρικής Σκηνής σε μουσική διεύθυνση του Γιώργου Μπαλατσινού και σκηνοθεσία του Κάρλους Παντρίσσα – Λα Φούρα ντελς Μπάους, η οποία παρουσιάστηκε στο Ηρώδειο, στο πλαίσιο του Φεστιβάλ Αθηνών.

Των Χρύσας Στρογγύλη και Νίκου Ξένιου

Στις 9 Ιουνίου παρακολουθήσαμε στο Ωδείο Ηρώδου του Αττικού τη Νόρμα του Βιντσέντζο Μπελλίνι, ερμηνευμένη από την ορχήστρα και τη χορωδία της Εθνικής Λυρικής Σκηνής, σε μουσική διεύθυνση Γιώργου Μπαλατσινού και σε συμπαραγωγή με τους Λα Φούρα ντελς Μπάους. Η Νόρμα είναι από τις πιο όμορφες, πιο απαιτητικές και πιο δημοφιλείς όπερες του παγκόσμιου ρεπερτορίου. Λιμπρέτο γραμμένο από τον Φελίτσε Ρομάνι, πραγματική πρόκληση για λυρικούς τραγουδιστές και κυρίως για τον γυναικείο ρόλο, η «Νόρμα» έχει ταυτιστεί στο μυαλό πολλών με την αξεπέραστη ερμηνεία της Μαρίας Κάλλας. 

Νόρμα: η παιδοκτονία

Η Νόρμα θυσιάζει το καθήκον προς την πατρίδα της γιατί ερωτεύεται έναν ξένο άντρα, στην αγκαλιά του οποίου θέλει να βρει «ζωή, πατρίδα κι ουρανό». 

Ο Μπελίνι έγραψε την Υπνοβάτι (Somnambula) το 1830, η παρουσίαση της οποίας οδήγησε τον Τζουζέπε Κριβέλλι να του παραγγείλει, έναντι αδρής αμοιβής, τη Νόρμα για τη Σκάλα του Μιλάνου: ο λιμπρετίστας Ρομάνι βασίστηκε στη γαλλική τραγωδία Νόρμα: η παιδοκτονία του Αλεξάντρ Σουμέ, μια εκγαλλισμένη νεοκλασικιστική εκδοχή της Μήδειας του Ευριπίδη και έγραψε τρεις απανωτές εκδοχές, παραλείποντας την επί σκηνής αυτοκτονία της Νόρμα και επιλέγοντας την πιο «χριστιανική» εκδοχή της ανάθεσης των παιδιών στον αρχιερέα πατέρα της Νόρμας. Η πρεμιέρα του λυρικού δράματος υπήρξε αποτυχία, και σε μιαν εποχή όπου μεσουρανούσε η όπερα Κουρσάρος του Τζοβάννι Πατσίνι. Το 1890, μετά από περιοδείες στην Ευρώπη, η Νόρμα γνώρισε τεράστια επιτυχία στη Νέα Υόρκη, με αποτέλεσμα να γίνει ιδιαίτερα δημοφιλής και στην Ευρώπη στα τέλη του δέκατου ένατου αιώνα. 

Στη σύνθεση της σκηνικής περσόνας της Νόρμα συνέβαλε, εκτός από το πρότυπο της ευριπίδειας Μήδειας και η μυθική φιγούρα Βελέντα, μια μάγισσα των γερμανικών θρύλων. Στο λιμπρέτο επιστρατεύθηκε η φιγούρα του κελτικής καταγωγής ιερέα δρυΐδη της Γαλατίας των ρωμαϊκών χρόνων. Στη θεματολογία του έργου επικρατούν η κοσμική και ηθική τάξη, η καθολικότητα της λατρείας της ζωής, η ενοχή και η αδιέξοδη ερωτική έλξη προς τον αντίπαλο. Η Νόρμα θυσιάζει το καθήκον προς την πατρίδα της γιατί ερωτεύεται έναν ξένο άντρα, στην αγκαλιά του οποίου θέλει να βρει «ζωή, πατρίδα κι ουρανό». 

Μια υπέροχη λυρική μουσική σε φουτουριστικό σκηνικό

Οι συναισθηματικές αποχρώσεις στο έργο είναι τόσο έντονες και τόσο αντιφατικές, ιδιαίτερα στον κεντρικό ρόλο, που απαιτούνται υψηλές υποκριτικές ικανότητες: η Νόρμα άλλοτε θυμώνει κι άλλοτε επιθυμεί εκδίκηση, άλλοτε ημερεύει και οδηγείται στη συμφιλίωση, άλλοτε υπερτονίζει τον ηγετικό της ρόλο ως πρωθιέρειας κι εκφράζεται με δυναμισμό και αυστηρότητα.

Η μουσική της όπερας αυτής είναι ιδιαίτερα εμπνευσμένη, με διαδοχικές πανέμορφες μελωδικές γραμμές και λυρικά μέρη που απαιτούν από τους ερμηνευτές ακρίβεια στην τεχνική του μπελ κάντο, (καθαρές κλίμακες, αρπισμούς, τρίλιες), ένταση, δυναμισμό, αλλά και χάρη και πάθος. Οι συναισθηματικές αποχρώσεις στο έργο είναι τόσο έντονες και τόσο αντιφατικές, ιδιαίτερα στον κεντρικό ρόλο, που απαιτούνται υψηλές υποκριτικές ικανότητες: η Νόρμα άλλοτε θυμώνει κι άλλοτε επιθυμεί εκδίκηση, άλλοτε ημερεύει και οδηγείται στη συμφιλίωση, άλλοτε υπερτονίζει τον ηγετικό της ρόλο ως πρωθιέρειας κι εκφράζεται με δυναμισμό και αυστηρότητα. Όμως, με ψυχή ταλαιπωρημένη και ερωτευμένη, γίνεται κάποιες φορές έρμαιο του συναισθηματισμού της και παραδίδεται σε ξεσπάσματα λυρισμού. 

Η καινοτόμα ισπανική θεατρική ομάδα Λα Φούρα ντελς Μπάους (ιδρύθηκε το 1979) κατασκεύασε μια απόλυτα φουτουριστική σκηνική σύνθεση: αντικείμενα, κοστούμια, λεντς που φωτίζονται μέσα από τα κοστούμια, μηχανισμοί, δάπεδο, σύνολο βίντεο που προβάλλονται, αξιοποίηση του φωτισμού και της εμφάνισης των ερμηνευτών στο σύνολο του θεατρικού χώρου, στις παρόδους, εκτός και εντός σκηνής, σε κάθε σημείο του κοίλου του Ηρωδείου. Η όλη σύλληψη ήταν καλαίσθητη-στα πλαίσια της σύγχρονης εκδοχής του αισθητικώς «καλού». Η σκηνογραφία παρέπεμπε σε κάποιο νησί του μέλλοντος όπου έχει επιτελεσθεί ένα είδος οικολογικής καταστροφής, όπου (μέσω προβολής) σωροί σκουπιδιών αδειάζονταν επί σκηνής και όπου η χορωδία υποδύθηκε τον ρόλο του «απολυμαντή». Μεταπυρηνική ερήμωση, λύματα που κυλούν σε ζοφερούς ποταμούς ανάμεσα σε πολτοποιημένα απόβλητα, εσωτερικά φωτισμένα κοστούμια, γενικότερα προσεγμένες προβολές και χρωματική αρμονία με άποψη, δεν κατόρθωσαν, ωστόσο, να απαρτιώσουν την επιδιωκόμενη αντίστιξη προς τον λυρισμό της μουσικής. Ο άξονας σύνδεσης του κεντρικού ζητήματος του λιμπρέτου προς αυτό το μελλοντολογικό «σύμπαν» ήταν πολύ χαλαρός, πράγμα που επιβεβαιώνει την άποψη ότι ο εκσυγχρονισμός του λυρικού θεάτρου δεν πετυχαίνει πάντα.

alt

Ερμηνείες και γενική αποτίμηση της παράστασης

Στην παράσταση της 9ης Ιουνίου τον ρόλο της Νόρμα ερμήνευσε η ιταλίδα υψίφωνος Κάρμεν Τζανναττάζιο, της οποίας η ερμηνεία βελτιωνόταν όσο περνούσε η ώρα. Στην πασίγνωστη άρια «Αγνή θεά» (Casta Diva), μολονότι δεν της έλειπε η ευαισθησία, φάνηκε μια κόπωση στην αναπνοή, που επηρέασε το φραζάρισμα.

Στην παράσταση της 9ης Ιουνίου τον ρόλο της Νόρμα ερμήνευσε η ιταλίδα υψίφωνος Κάρμεν Τζανναττάζιο, της οποίας η ερμηνεία βελτιωνόταν όσο περνούσε η ώρα. Στην πασίγνωστη άρια «Αγνή θεά» (Casta Diva), μολονότι δεν της έλειπε η ευαισθησία, φάνηκε μια κόπωση στην αναπνοή, που επηρέασε το φραζάρισμα. Εδώ όμως πρέπει να πούμε πως η αξεπέραστη ερμηνεία της Μαρία Κάλας στην άρια αυτή έχει αποτυπωθεί τόσο έντονα στο μυαλό μας, ως παγκόσμιο ρεκόρ που δύσκολα μπορεί μια μεταγενέστερη σοπράνο να το καταρρίψει. Πάντως, η Τζανναττάζιο πέτυχε τις δραματικές αλλαγές, δέσποσε με τη σκηνική της παρουσία, ελίχθηκε με ευκολία άλλοτε στον τρυφερό και άλλοτε στον αυστηρό τόνο.

Εντυπωσιακή ήταν η είσοδος της αντιζήλου της, της Ανταλτζίζα, που την ερμήνευσε η υψίφωνος Τσέλια Κοστέα. Φωνή πιο στερεή σε έναν ρόλο λιγότερο απαιτητικό από εκείνον της Νόρμα αλλά εξίσου σημαντικό. Η κυρία Κοστέα ήταν εξαιρετική σε τεχνική αρτιότητα, σε σκηνική παρουσία και ευαισθησία. Ωστόσο, το πρώτο ντουέτο των δύο γυναικών Sola, furtiva al tempio, ενώ ξεκίνησε εντυπωσιακά, ολοκληρώθηκε αδύναμα, με μέτριο συγχρονισμό στην κολορατούρα, γεγονός που μπορεί να οφειλόταν στην απουσία βλεμματικής επαφής των δυο γυναικών λόγω της θέσης τους στη σκηνή. Ήταν όμως εντυπωσιακές στο ντουέτο Mira o Norma. Στο ρόλο του Πολλιόνε ο πολωνός τενόρος Άρνολντ Ρουτκόφσκι εντυπωσίασε με την ένταση της φωνής του, με το καθαρό του ηχόχρωμα, ωστόσο ερμηνευτικά υπήρξε λίγο επίπεδος. Άρτιοι στους δευτερεύοντες ρόλους ο Ρέυμoντ Ατσέτο (πατέρας της Νόρμας), η Βιολέττα Λόυστα (Κλοτίλντε) και ο Γιάννης Καλύβας (Φλάβιο).

Ο ταλαντούχος μαέστρος Γιώργος Μπαλατσινός μετέδωσε νεανικό σφρίγος στην ορχήστρα, ειδικά στο πρώτο μέρος. Ωστόσο η ορχήστρα στο δεύτερο μέρος έδειξε σημάδια κόπωσης, κυρίως με κάποιες αστάθειες στον συγχρονισμό με τους τραγουδιστές. Σε γενικές γραμμές όμως απέδωσε με ευαισθησία το μουσικό κείμενο, δίνοντας έμφαση στις αντιφατικές συναισθηματικές αποχρώσεις. Εντυπωσιακή ήταν και η χορωδία της Λυρικής –αν και περισσότερο αιχμαλώτισαν το βλέμμα τα ανορθόδοξα κουστούμια των χορωδών– ενώ ικανοποιητικά απέδωσε το μέρος της και η μπάντα πνευστών από τα παρασκήνια στο πρώτο μέρος. 

* Η ΧΡΥΣΑ ΣΤΡΟΓΓΥΛΗ είναι μουσικός και εκπαιδευτικός.

* Ο ΝΙΚΟΣ ΞΕΝΙΟΣ είναι εκπαιδευτικός και συγγραφέας.
Τελευταίο βιβλίο του, η νουβέλα «Το κυνήγι του βασιλιά Ματθία» (εκδ. Κριτική).

Ακολουθήστε την bookpress.gr στο Google News και διαβάστε πρώτοι τα θέματα που σας ενδιαφέρουν.


ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

Ήχοι και μελωδίες της Μεγάλης Εβδομάδας στην Αθήνα: Οι εκδηλώσεις λατρευτικής μουσικής που θα παρακολουθήσουμε

Ήχοι και μελωδίες της Μεγάλης Εβδομάδας στην Αθήνα: Οι εκδηλώσεις λατρευτικής μουσικής που θα παρακολουθήσουμε

Μια παρουσίαση των σημαντικότερων εκδηλώσεων λατρευτικής μουσικής που θα λάβουν χώρα τη Μεγάλη Εβδομάδα. Στην κεντρική εικόνα, φωτογραφία από το Τρίτο Φεστιβάλ Λατρευτικής Μουσικής.  ...

LETTERDOM: Έκθεση του Πάρι Κούτσικου στο Κέντρο Σύγχρονης Τέχνης Ιλεάνα Τούντα – Η πανδαισία των γραμμάτων

LETTERDOM: Έκθεση του Πάρι Κούτσικου στο Κέντρο Σύγχρονης Τέχνης Ιλεάνα Τούντα – Η πανδαισία των γραμμάτων

Η έκθεση LETTERDOM του Πάρι Κούτσικου [parisko] εγκανιάζεται την Πέμπτη, 6 Φεβρουαρίου στο Κέντρο Σύγχρονης Τέχνης Ιλεάνα Τούντα. «Η εικαστική ενότητα LETTERDOM γίνεται μια ποιητική σύνοψη της ιστορίας της τέχνης από τον Μεσαίωνα έως τις μέρες μας, ένα είδος μουσείου που στεγάζει τις δυναμικές σχέσεις του υπαρκτού μ...

Ο Γιάννης Αγγελάκας και οι 100°C με «Ηλεκτρική Καρέκλα» στο Onassis Channel

Ο Γιάννης Αγγελάκας και οι 100°C με «Ηλεκτρική Καρέκλα» στο Onassis Channel

Η τέταρτη σεζόν του STAGES A/LIVE ξεκίνησε με μια μεγάλη γιορτή. O πιο επιδραστικός καλλιτέχνης της ελληνικής ροκ σκηνής, ο Γιάννης Αγγελάκας, παρουσιάζει την «Ηλεκτρική Καρέκλα», μαζί με τους 100°C, το πολυφωνικό σχήμα Διώνη και ένα τρίο εγχόρδων, στο πλαίσιο των Rockwave Nights 2024. Από την Τρίτη 12 Νοεμβρίου, στ...

ΠΡΟΣΦΑΤΑ ΑΡΘΡΑ

Τι διαβάζουμε τώρα; 10 καλά ιστορικά βιβλία που κυκλοφόρησαν πρόσφατα

Τι διαβάζουμε τώρα; 10 καλά ιστορικά βιβλία που κυκλοφόρησαν πρόσφατα

Οι Ρωμαίοι αυτοκράτορες, η πτώση της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, η βασιλεία στην Ελλάδα, η ιστορία της αμερικανικής πολιτικής αλλά και η πρόσφατη περίοδος της άγριας ελληνικής οικονομικής κρίσης είναι μερικά από τα θέματα που εξετάζονται. Δέκα πρόσφατα ιστορικά βιβλία που μας βοηθούν να πλοηγηθούμε στα σκοτεινά νερά τ...

«Πνεύμονες» του Ντάνκαν Μακμίλαν σε σκηνοθεσία Ειρήνης Λαμπρινοπούλου (κριτική) – Αξίζει να κάνεις παιδιά σε έναν τέτοιο κόσμο;

«Πνεύμονες» του Ντάνκαν Μακμίλαν σε σκηνοθεσία Ειρήνης Λαμπρινοπούλου (κριτική) – Αξίζει να κάνεις παιδιά σε έναν τέτοιο κόσμο;

Για την παράσταση «Πνεύμονες» του Ντάνκαν Μακμίλαν σε σκηνοθεσία Ειρήνης Λαμπρινοπούλου, στο θέατρο Κάτω από τη Γέφυρα μέχρι τις 13 Μαΐου. © για την εικόνα: Joey Leo

Γράφει ο Νίκος Ξένιος

Στο θέατρο Κάτω...

Ο Πάπας Φραγκίσκος (1936 - 2025) μέσα από τα βιβλία που έγραψε και γράφτηκαν για αυτόν

Ο Πάπας Φραγκίσκος (1936 - 2025) μέσα από τα βιβλία που έγραψε και γράφτηκαν για αυτόν

Ο πάπας των φτωχών, ο μεταρρυθμιστής και προοδευτικός πάπας που άσκησε τα παπικά του καθήκοντα επί 12 χρόνια από το 2013, πέθανε σε ηλικία 88 ετών. Στα πέντε βιβλία που παρουσιάζουμε συγκαταλέγεται η μοναδική αυτοβιογραφία του («Ελπίδα» εκδ. Gutenberg) αλλά και συνομιλίες που είχε κάνει και είχαν αποτυπωθεί στο χαρτ...

ΠΡΟΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ

«Η χλωμή κυρία» του Αλέξανδρου Δουμά (προδημοσίευση)

«Η χλωμή κυρία» του Αλέξανδρου Δουμά (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από την νουβέλα του Αλέξανδρου Δουμά [Alexandre Dumas], «Η χλωμή κυρία» (εισαγωγή – μτφρ. – επίμετρο: Γιώργος Θάνος), η οποία θα κυκλοφορήσει στις 28 Απριλίου στη σειρά «microMEGA/Λογοτεχνία», των εκδόσεων Ροές.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

...
«Αυτό έκανες πάντα» του Νίκου Ιατρού (προδημοσίευση)

«Αυτό έκανες πάντα» του Νίκου Ιατρού (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από τη νουβέλα του Νίκου Ιατρού «Αυτό έκανες πάντα», η οποία θα κυκλοφορήσει στις 28 Απριλίου από τις εκδόσεις Ίκαρος.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Περπατώ κάτω από τον δυνατό ήλιο. Το δέρμα μου αντιστέκεται, τα πνευμόνια...

«Η λάθος πλευρά» του Νταβίντε Κόπο (προδημοσίευση)

«Η λάθος πλευρά» του Νταβίντε Κόπο (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα του Νταβίντε Κόπο [Davide Coppo] «Η λάθος πλευρά» (μτφρ. Μαρία Οικονομίδου), το οποίο θα κυκλοφορήσει στις 24 Απριλίου από τις εκδόσεις Διόπτρα.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Στην αρχή του ντοκιμαντ...

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τι διαβάζουμε τώρα; 10 καλά ιστορικά βιβλία που κυκλοφόρησαν πρόσφατα

Τι διαβάζουμε τώρα; 10 καλά ιστορικά βιβλία που κυκλοφόρησαν πρόσφατα

Οι Ρωμαίοι αυτοκράτορες, η πτώση της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, η βασιλεία στην Ελλάδα, η ιστορία της αμερικανικής πολιτικής αλλά και η πρόσφατη περίοδος της άγριας ελληνικής οικονομικής κρίσης είναι μερικά από τα θέματα που εξετάζονται. Δέκα πρόσφατα ιστορικά βιβλία που μας βοηθούν να πλοηγηθούμε στα σκοτεινά νερά τ...

Ο Πάπας Φραγκίσκος (1936 - 2025) μέσα από τα βιβλία που έγραψε και γράφτηκαν για αυτόν

Ο Πάπας Φραγκίσκος (1936 - 2025) μέσα από τα βιβλία που έγραψε και γράφτηκαν για αυτόν

Ο πάπας των φτωχών, ο μεταρρυθμιστής και προοδευτικός πάπας που άσκησε τα παπικά του καθήκοντα επί 12 χρόνια από το 2013, πέθανε σε ηλικία 88 ετών. Στα πέντε βιβλία που παρουσιάζουμε συγκαταλέγεται η μοναδική αυτοβιογραφία του («Ελπίδα» εκδ. Gutenberg) αλλά και συνομιλίες που είχε κάνει και είχαν αποτυπωθεί στο χαρτ...

Πέντε αξιοπρόσεκτες συλλογές από γυναίκες συγγραφείς – Διηγήματα μεταξύ υπογείωσης και απογείωσης

Πέντε αξιοπρόσεκτες συλλογές από γυναίκες συγγραφείς – Διηγήματα μεταξύ υπογείωσης και απογείωσης

Πέντε αξιοπρόσεκτες συλλογές διηγημάτων από γυναίκες συγγραφείς, που κυκλοφόρησαν μέσα στο 2024 και ενδεχομένως πέρασαν κάτω από το ραντάρ μας. 

Γράφει ο Γιώργος Ν. Περαντωνάκης

Το διήγημα μένει συνήθως χαμηλόφωνο...

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

Newsletter

Θέλω να λαμβάνω το newsletter σας
ΕΓΓΡΑΦΗ

ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΗΣ ΧΡΟΝΙΑΣ

12 Δεκεμβρίου 2024 ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τα 100 καλύτερα λογοτεχνικά βιβλία του 2024

Mυθιστορήματα, νουβέλες, διηγήματα: Εκατό καλά λογοτεχνικά βιβλία που κυκλοφόρησαν το 2024 από τα πολλά περισσότερα που έπεσαν στα χέρια μας, με τη μεταφρασμένη πεζογρα

ΦΑΚΕΛΟΙ