Sakos ftera kai kokkala 700

Για το βιβλίο του Max Porter «Η θλίψη είναι ένα πράγμα με φτερά» (μτφρ. Ιωάννα Αβραμίδου, εκδ. Πόλις) και του Μάικ Μακόρμακ «Κόκαλα από ήλιο» (μτφρ. Παναγιώτης Κεχαγιάς, εκδ. Αντίποδες).

Του Γιώργου-Ίκαρου Μπαμπασάκη

Εσωτερικός μονόλογος, παιχνίδια με τη διαλεκτική του χρόνου, η μέθοδος «θραύσμα θραυσμάτων», η τεχνική του cut-up, επικολλήσεις, σαμπλαρίσματα, ευφάνταστα λεκτικά παιχνίδια, ιεροί και ανίεροι γάμοι πεζού και ποίησης, μνείες και αναφορές (πότε ρητές και πότε υπόρρητες) σε ένδοξους προγόνους, σχεδόν παντού η σκιά του Μπόρχες, το κλείσιμο του ματιού στον Πύντσον, η ευλαβική υπόκλιση στον ΝτεΛίλλο, το μεθυσμένο (ακόμα κι αν πρόκειται για την νηφάλιο μέθη) νεύμα στον Μπάροουζ. Ιδιαίτερες αφηγήσεις πλουτίζουν τον λογοτεχνικό χάρτη, δίνουν ωραίες ωθήσεις στην αναζήτηση της καινοτομίας που δεν μένει στον άγονο φορμαλισμό αλλά ενέχει δυνατά, πολλές φορές συγκινητικά, περιεχόμενα. Ένας ούτε καν σαραντάρης Εγγλέζος και ένας Ιρλανδός πενηνταπεντάρης, υπογράφουν τα βιβλία που φόρτωσα συνεπαρμένος από το ξεχωριστό τους στυλ στον Σάκο Εκστρατείας του Επίμονου Αναγνώστη.

Η ποίηση γίνεται το μέγα αντίδοτο στην απώλεια, γίνεται μαθητεία στη ζωή, γίνεται θητεία και συνάμα άνθος ενάντιο (όπως έλεγε ο Νίκος Καρούζος) στο πένθος. Και η γλώσσα θριαμβεύει. 

Ο Μαξ Πόρτερ (Max Porter, Χάι Γουάικομ, 1981), ο οποίος λατρεύει, όπως λέει σε πρόσφατη συνέντευξή του την αργκό, το χιπ-χοπ, και τα θαύματα που μπορείς να επιτελέσεις με την στρατιά των είκοσι τεσσάρων γραμμάτων της αλφαβήτου, έρχεται ήδη με το πρώτο του βιβλίο, το Η Θλίψη είναι ένα Πράγμα με Φτερά (ιδιοφυώς μεταφρασμένο από την έμπειρη Ιωάννα Αβραμίδου, εκδ. Πόλις) να γοητεύσει ακόμα και τον πιο απαιτητικό βιβλιόφιλο. Πρόκειται για μυθιστόρημα-μοντάζ συναρμολογημένο από σπαράγματα λόγου, δυναμικά ενορχηστρωμένα, που μοιάζουν άλλοτε με κλασικά ποιήματα, άλλοτε με αποσπάσματα από θεατρικά του Τόμας Μπέρνχαρντ, και άλλοτε με φιλοσοφικούς στοχασμούς επικεντρωμένους σε μιαν άχαρη, διόλου φωτογενή, καθημερινότητα. Στη Θλίψη, έργο που μπορούμε να το συνοψίσουμε με τη φράση «Το πένθος είναι ένα μακρόπνοο σχέδιο» (σ. 109), συναντάμε ποιητές όπως ο Τεντ Χιουζ, η Σύλβια Πλαθ, και ο Ντύλαν Τόμας, συγγραφείς σκληρών αστυνομικών, όπως η Πατρίσια Χάισμιθ, μεγάλους της τζαζ και των μπλουζ όπως ο Τζον Κολτρέιν και ο Χάουλιν Γουλφ. Όλοι οι ήρωες, οι ομιλητές θα έλεγα, σ᾽ αυτήν την μυθιστορηματική ποστ-πανκ όπερα που θα μπορούσε κάλλιστα να είχε σκηνοθετήσει ο αείμνηστος Κεν Ράσελ, παραμένουν ανώνυμοι: είναι απλώς Τα Αγόρια, ο Μπαμπάς, και το Κοράκι. Ο Μπαμπάς: «Ο μεθοδικός καταλογράφος κοινοτοπιών/ ευγνωμοσύνης, ο αυτοματοποιημένος αρχιτέκτονας/ της καθημερινότητας» (σ. 14). Τα Αγόρια: «Κατασκευάζαμε βάσεις, στρατόπεδα, κρησφύγετα,/ καταφύγια, φρούρια, μπούνκερ, κάστρα, φυλάκια, τούνελ και φωλιές» (σ. 77). Το Κοράκι: «Φίλος, δικαιολογία,/ deus ex machina,/ ανέκδοτο, σύμπτωμα, αποκύημα,/ της φαντασίας, φάσμα, πατερίτσα, παιχνίδι,/ βρικόλακας, φάρσα, ψυχαναλυτής και μπέιμπι σίτερ» (σ. 25). Η ποίηση γίνεται το μέγα αντίδοτο στην απώλεια, γίνεται μαθητεία στη ζωή, γίνεται θητεία και συνάμα άνθος ενάντιο (όπως έλεγε ο Νίκος Καρούζος) στο πένθος. Και η γλώσσα θριαμβεύει. 

porter macormack

Ο ήρωας του μυθιστορήματος, ο πολιτικός μηχανικός Μάρκους Κόνγουεϊ, παλαιότερα φοιτητής θεολογίας και μετέπειτα κηπουρός, κάθεται στην κουζίνα της κατοικίας του, αναμένει, στοιχάζεται, επιδίδεται σε μια, επίσης φαινομενικά, αμοντάριστη σκηνοθεσία, τύπου Γιόνας Μέκας, σκηνοθεσία του φιλμ της έως τότε ζωής του.

Η γλώσσα θριαμβεύει επίσης στο μετατζοϋσικό/μεταγουαλασικό μονοφωνικό μυθιστόρημα Κόκαλα από Ήλιο (μετάφραση-για-βραβείο: Παναγιώτης Κεχαγιάς, εκδ. Αντίποδες) του δυναμικότατου Μάικ Μακόρμακ (Mike McCormack, 1965), ο οποίος επίσης εστιάζει στο καθημερινό, στο κοινότοπο, στο φαινομενικά ασήμαντο και αδιάφορο για να συνθέσει, με μουσική μαεστρία πραγματικά, ένα μυθιστόρημα-κατεβατό, από το οποίο απουσιάζουν εντελώς η τελεία, το ερωτηματικό, και το θαυμαστικό – οι παράγραφοι χωρίζονται, όπως πολλές φορές συμβαίνει στα θεατρικά του Μπέρνχαρντ, απλώς με το να εκκινούν μια αράδα πιο κάτω. Ο ήρωας του μυθιστορήματος, ο πολιτικός μηχανικός Μάρκους Κόνγουεϊ, παλαιότερα φοιτητής θεολογίας και μετέπειτα κηπουρός, κάθεται στην κουζίνα της κατοικίας του, αναμένει, στοιχάζεται, επιδίδεται σε μια, επίσης φαινομενικά, αμοντάριστη σκηνοθεσία, τύπου Γιόνας Μέκας, σκηνοθεσία του φιλμ της έως τότε ζωής του. Ταξιδεύει στο παρελθόν, σε ένα «κυκλικό όνειρο του χάους» (σ. 42), βλέπει την ξεχαρβαλωμένη κοινωνική/πολιτική/οικονομική κατάσταση της εποχής μας σαν ένα στροβιλιζόμενο μάτσο «εικόνες από το τέλος του κόσμου σε ένα b-movie», μιλάει για τελετές και ρυθμούς και τελετουργίες που «κρατάνε τον κόσμο όρθιο σαν κόκαλα από ήλιο» (εξ ου και ο τίτλος του μυθιστορήματος, σ. 108), μιλάει για την σύγχρονη τέχνη (η θυγατέρα του, η Άγκνες, είναι νεαρή ανερχόμενη εικαστικός), αντιμετωπίζει, λόγω επαγγέλματος, την πόλη σαν «νευρωνικό λαβύρινθο», σαν «γνωσιακό χάρτη» (σ. 164), εγκλείει, με την τεχνουργία της πολυπρισματικής σκέψης δεκάδες/εκατοντάδες/χιλιάδες μνήμες γεγονότων και τον σχολιασμό τους μέσα σε εξήντα λεπτά της ώρας (από τις 12 έως τη 1 το μεσημέρι), ελεεινολογεί για τη γραφειοκρατία και για τα λαμόγια και για τους τυχάρπαστους και για τους αφόρητα ελισσόμενους πολιτικούς, του λείπει οδυνηρά ο γιος του, ο Ντάρρα, στη σελίδα 231 το ρολόι λέει μία παρά είκοσι, στις σελίδες 306 και 307 παραληρεί οργανωμένα για την «εσωτερική χάρη» που αποπνέει ένα «αδιανόητο κατασκεύασμα» όπως το κλαμπ σάντουιτς, προηγουμένως, στις σελίδες 282 και 283, μιλάει με τρόπους που θυμίζουν Χέγκελ και Χάιντεγκερ διασκευασμένους από τον Ρέιμοντ Κάρβερ, για την έννοια του χρόνου («ο χρόνος εδώ δεν προχωρά και όλα τα πράγματα, μαζί τους κι εγώ, αιωρούνται σε μια παγωμένη διάρκεια, μια στιγμή που παρατείνεται στο άπειρο στριφογυρίζοντας σαν γρανάζι που έχει φύγει απ᾽ τη θέση του, μια ακινήσία που μέσα της δεν θα στομώσει κανένα μαχαίρι […] ο ίδιος ο χρόνος εδώ θα αποσυντεθεί, θα αφανιστεί εντελώς […] στην αντίρροπη δύναμη ολόκληρου του κόσμου […] όπου όλα τα πράγματα είναι ανάποδα, ένα βασίλειο στο οποίο το ψωμί χύνεται και το νερό κόβεται και οι σκιές μας έχουν βαρεθεί και έχουν σηκωθεί κι έχουν φύγει μακριά μας ακολουθώντας τις υπόλοιπες σκιές»), σελίδες και σκέψεις που προιωνίζονται το αναπάντεχο, συνταρακτικό (και πάλι: χωρίς τελεία, ερωτηματικό ή θαυμαστικό) τέλος του τέλους κάθε στιγμής και μνήμης και φράσης και σκέψης του αφηγητή. Ας (παρ)ενθέσω εδώ ότι και ο Μαξ Πόρτερ καταπιάνεται με την έννοια και την υφή του χρόνου, ποιητικά/ανατρεπτικά, χλευάζοντας μάλλον το αδυσώπητο κύλισμα των δευτερολέπτων και αντιπαραθέτοντας στο «χρειάζεστε» χρόνο ένα όχι, δεν χρειαζόμασταν χρόνο, εμείς χρειαζόμασταν «απορρυπαντικά, αντιψειρικά/ σαμπουάν, αυτοκόλλητα ποδοσφαίρου, μπαταρίες/ τόξα, βέλη, τόξα, βέλη» καθώς και «Σαίξπηρ, Ιμπν Αραμπί, Σοστακόβιτς, Χάουλιν Γουλφ».  

* Ο ΓΙΩΡΓΟΣ-ΙΚΑΡΟΣ ΜΠΑΜΠΑΣΑΚΗΣ είναι συγγραφέας και μεταφραστής.
Τελευταίο του βιβλίο, η ποιητική συλλογή «Ίχνη και χνότα» (εκδ. Γαβριηλίδη).


altΗ θλίψη είναι ένα πράγμα με φτερά
Max Porter
Μτφρ. Ιωάννα Αβραμίδου
Πόλις 2018
Σελ. 128, τιμή εκδότη €12,00

alt

ΤΑ ΒΙΒΛΙΑ ΤΟΥ MAX PORTER

 

 

altΚόκαλα από ήλιο
Μάικ Μακόρμακ
Μτφρ. Παναγιώτης Κεχαγιάς
Αντίποδες 2018
Σελ. 336, τιμή εκδότη €14,00

alt

ΤΑ ΒΙΒΛΙΑ ΤΟΥ MIKE McCORMACK

Ακολουθήστε την bookpress.gr στο Google News και διαβάστε πρώτοι τα θέματα που σας ενδιαφέρουν.


ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

«Το φοβερό βιβλίο» του Τζέισον Μοτ (κριτική) – Μιλώντας για το πρόβλημα με ένα άλλον τρόπο

«Το φοβερό βιβλίο» του Τζέισον Μοτ (κριτική) – Μιλώντας για το πρόβλημα με ένα άλλον τρόπο

Για το μυθιστόρημα του Τζέισον Μοτ «Το φοβερό βιβλίο» (μτφρ. Δέσποινα Κανελλοπούλου, εκδ. Διόπτρα), που «θέλει να διαμορφώσει μια νέα αφήγηση που να μην είναι ούτε μανιχαϊστική, ούτε έντονα διεκδικητική». Βραβεύτηκε με το National Book Award 2021.

Γράφει ο Διονύσης Μαρίνο...

«Μητρικό γάλα» της Νόρα Ίκστενα (κριτική) – Μητέρα και κόρη σε καθεστώς ανελευθερίας

«Μητρικό γάλα» της Νόρα Ίκστενα (κριτική) – Μητέρα και κόρη σε καθεστώς ανελευθερίας

Για το μυθιστόρημα της Νόρα Ίκστενα [Nora Ikstena] «Μητρικό γάλα» (μτφρ. Μαριάννα Αβούρη, εκδ. Βακχικόν). Στην κεντρική εικόνα, στιγμιότυπο από την ταινία «Soviet Milk» (2023). 

Γράφει η Διώνη Δημητριάδου

Ζωή μ...

«Ξανθές ρίζες» της Μπέρναρντιν Εβαρίστο (κριτική) – Μια συναρπαστική αντιστροφή της αποικιοκρατικής Ιστορίας

«Ξανθές ρίζες» της Μπέρναρντιν Εβαρίστο (κριτική) – Μια συναρπαστική αντιστροφή της αποικιοκρατικής Ιστορίας

Για το βιβλίο της Μπέρναρντιν Εβαρίστο [Bernardine Evaristo] «Ξανθές ρίζες» (μτφρ. Αλέξης Καλοφωλιάς, εκδ. Gutenberg). Κεντρική εικόνα: η συγγραφέας Μπέρναρντιν Εβαρίστο.

Γράφει ο Νίκος Ξένιος

Οι Ξανθές ρίζες της β...

ΠΡΟΣΦΑΤΑ ΑΡΘΡΑ

«Πάθος» της Ανί Ενρό (προδημοσίευση)

«Πάθος» της Ανί Ενρό (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα της Ανί Ενρό [Annie Ernaux] «Πάθος» (μτφρ. Ρίτα Κολαΐτη), το οποίο θα κυκλοφορήσει στις 6 Απριλίου από τις εκδόσεις Μεταίχμιο.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Από πέρυσι τον Σεπτέμβρη, δεν έκανα τίποτε άλλο απ’...

«Τα σινεμά μας, η πόλη μας» – Κάλεσμα στήριξης των Άστορ, Ιντεάλ και Ίριδα με δωρεάν προβολές

«Τα σινεμά μας, η πόλη μας» – Κάλεσμα στήριξης των Άστορ, Ιντεάλ και Ίριδα με δωρεάν προβολές

Τα ιστορικά σινεμά του κέντρου της Αθήνας απευθύνουν κάλεσμα στήριξης σε όλους τους σινεφίλ και τους κατοίκους της πόλης για τη συνέχιση της λειτουργίας τους, διοργανώνοντας δωρεάν προβολές και live στις 2 Απριλίου. Στην κεντρική εικόνα, το κινηματοθέατρο «Ίρις».

Επιμέλεια: ...

«Τοξική θετικότητα» της Γουίτνεϊ Γκούντμαν – Η ζωή δεν είναι ευχετήρια κάρτα (ευτυχώς)

«Τοξική θετικότητα» της Γουίτνεϊ Γκούντμαν – Η ζωή δεν είναι ευχετήρια κάρτα (ευτυχώς)

Το βιβλίο «Τοξική θετικότητα» της Γουίτνεϊ Γκούντμαν [Whitney Goodman] (μτφρ. Μαρία Κουκιάδη, εκδ. Key Books) είναι ένας «οδηγός συναισθηματικής επιβίωσης σε έναν κόσμο που έχει εμμονή με την ευτυχία».

Γράφει η Ευλαλία Πάνου

...

ΠΡΟΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ

«Πάθος» της Ανί Ενρό (προδημοσίευση)

«Πάθος» της Ανί Ενρό (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα της Ανί Ενρό [Annie Ernaux] «Πάθος» (μτφρ. Ρίτα Κολαΐτη), το οποίο θα κυκλοφορήσει στις 6 Απριλίου από τις εκδόσεις Μεταίχμιο.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Από πέρυσι τον Σεπτέμβρη, δεν έκανα τίποτε άλλο απ’...

«Παράδεισος» του Αμπντουλραζάκ Γκούρνα (προδημοσίευση)

«Παράδεισος» του Αμπντουλραζάκ Γκούρνα (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα του Αμπντουλραζάκ Γκούρνα [Abdulrazak Gurnah] «Παράδεισος» (μτφρ. Κατερίνα Σχινά), το οποίο θα κυκλοφορήσει αυτές τις μέρες από τις εκδόσεις Ψυχογιός.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Πρώτα το αγόρι. Το λέγανε Γ...

«Σε πρώτο ενικό» του Χαρούκι Μουρακάμι (προδημοσίευση)

«Σε πρώτο ενικό» του Χαρούκι Μουρακάμι (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση μέρους διηγήματος από τη συλλογή διηγημάτων του Χαρούκι Μουρακάμι [Haruki Murakami] «Σε πρώτο ενικό» (μτφρ. Βασίλης Κιμούλης), η οποία θα κυκλοφορήσει αυτές τις μέρες από τις εκδόσεις Ψυχογιός.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

With the ...

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Στίβεν Κινγκ: 10 αγαπημένα του βιβλία

Στίβεν Κινγκ: 10 αγαπημένα του βιβλία

Σε ανάρτησή του στο Goodreads, με αφορμή τα δέκα χρόνια λειτουργίας της ιστοσελίδας, ο Στίβεν Κινγκ ξεχώρισε δέκα αγαπημένα του βιβλία. Τα έργα του συγγραφέα κυκλοφορούν στα ελληνικά από τις εκδόσεις Κλειδάριθμος.

Επιμέλεια: Book Press

...
Ένας χρόνος πόλεμος στην Ουκρανία: Τα βιβλία για να κατανοήσουμε την Ιστορία καθώς γράφεται

Ένας χρόνος πόλεμος στην Ουκρανία: Τα βιβλία για να κατανοήσουμε την Ιστορία καθώς γράφεται

Σήμερα, 24 Φεβρουαρίου 2023, συμπληρώνεται ένας χρόνος από την έναρξη του πολέμου που διεξάγει η Ρωσία στην Ουκρανία. Η ελληνική βιβλιογραφία αναπόφευκτα εμπλουτίστηκε από μελέτες και συλλογικούς τόμους, βιβλία στα οποία οι συγγραφείς των κειμένων επιχειρούν να δώσουν απαντήσεις και ερμηνείες σε γεγονότα και εξελίξε...

Κάρσον ΜακΚάλερς: Τα 10 αγαπημένα της βιβλία

Κάρσον ΜακΚάλερς: Τα 10 αγαπημένα της βιβλία

Η Αμερικανίδα πεζογράφος Κάρσον ΜακΚάλερς [Carson McCullers] είναι μία από τις σημαντικότερες εκπροσώπους του λογοτεχνικού «southern gothic». Τα μυθιστορήματά της εκτυλίσσονται στον αμερικανικό Νότο και παρουσιάζουν μοναχικούς, εκκεντρικούς χαρακτήρες που πασχίζουν να συνυπάρξουν με τους υπόλοιπους ανθρώπους.

...

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

Newsletter

Θέλω να λαμβάνω το newsletter σας
ΕΓΓΡΑΦΗ

ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΟΥ ΜΗΝΑ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΗΣ ΧΡΟΝΙΑΣ

13 Δεκεμβρίου 2022 ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τα 100 καλύτερα λογοτεχνικά βιβλία του 2022

Έφτασε η στιγμή και φέτος για την καθιερωμένη εδώ και χρόνια επιλογή των εκατό από τα καλύτερα βιβλία λογοτεχνίας της χρονιάς που φτάνει σε λίγες μέρες στο τέλος της. Ε

ΦΑΚΕΛΟΙ