alt

Για το μυθιστόρημα της Hanya Yanagihara «Οι άνθρωποι στα δέντρα» (μτφρ. Μαρία Ξυλούρη, εκδ. Μεταίχμιο).

Του Διονύση Μαρίνου

Το δυσπρόφερτο επώνυμό της (κληρονομιά από τη χαβανέζικη καταγωγή της) δεν αποτέλεσε ποτέ εμπόδιο. Αν ο δύσκολος συλλαβισμός λειτουργούσε ανασχετικά στις συγγραφικές καριέρες, ο Κρασναχορκάι, επί παραδείγματι, δεν θα έβλεπε ποτέ στον ήλιο μοίρα.

Η Χάνια Γιαναγκιχάρα είναι το κλασικό δείγμα της γενιάς των 40 something συγγραφέων στην άλλη άκρη του Ατλαντικού που δεν φοβούνται να βάλουν ψηλά τον πήχη των προσδοκιών τους, να αναμετρηθούν με δύσκολα ζητήματα, να αναπτύξουν την πλοκή τους σε πολυσέλιδες κατασκευές.

Η Χάνια Γιαναγκιχάρα είναι το κλασικό δείγμα της γενιάς των 40 και κάτι συγγραφέων στην άλλη άκρη του Ατλαντικού που δεν φοβούνται να βάλουν ψηλά τον πήχη των προσδοκιών τους, να αναμετρηθούν με δύσκολα ζητήματα, να αναπτύξουν την πλοκή τους σε πολυσέλιδες κατασκευές και, τελικά, να βγουν στα λογοτεχνικά φώτα με πλήρεις δυνάμεις.

Στην Ελλάδα έγινε γνωστή με το σκληρό και συνάμα συγκινητικό μυθιστόρημά της Λίγη Ζωή (μτφρ. Μαρία Ξυλούρη, εκδ. Μεταίχμιο). Μια λογοτεχνική σπείρα σκληρότητας στο όριο της βαναυσότητας. Μια σκοτεινή μελωδία της αγάπης και της συντροφικότητας. Και στις άλλες χώρες αυτό το δεύτερο έργο της την καταξίωσε. Μπορεί να έλαβε συγκεχυμένες κριτικές για το γεγονός ότι δεν άφησε ούτε μια μικρή (έστω αμυδρή) ελπίδα κάθαρσης στον κεντρικό ήρωα, εντούτοις ουδείς παραγνώρισε τη συγγραφική της δεξιότητά, τη σκηνοθετική της μαεστρία, αλλά και το πώς καταφέρνει να χαρτογραφεί και στη συνέχεια να αναπτύσσει έναν ήρωα. 

Τώρα που ήρθε στα μέρη μας και το αρχικό της μυθιστόρημα, αυτό με το οποίο μπήκε με… φόρα στα συγγραφικά πράγματα, κατανοούμε πλήρως πως ό,τι έκανε στη Λίγη Ζωή δεν το πραγμάτωσε με την επίρρωση της τύχης, αλλά ήταν μέρος των δυνατοτήτων της. 

Το ντεμπούτο της Οι άνθρωποι στα δέντρα έγινε δεκτό από τους κριτικούς με τον δέοντα σεβασμό προς έναν πρωτόπειρο που δεν τρεμόπαιξε γράφοντας, ούτε μάζεψε τα χαλινάρια του φοβούμενος πως ο στόχος που έβαλε παραείναι υψηλός για τα μέτρα του. Η Γιαναγκιχάρα φέρνει στο προσκήνιο μια υπόθεση που έλκει την καταγωγή της από πραγματικά περιστατικά και πρόσωπα παραλλάσσοντας, βεβαίως, πολλά δεδομένα για τις ανάγκες της μυθοπλασίας. Άλλωστε και η ίδια έχει παραδεχθεί σε συνεντεύξεις της πως ο ήρωάς της, ο βραβευμένος με Νόμπελ Ιατρικής Νόρτον Περίνα, είναι το αντίστοιχο του (αληθινού) Ντάνιελ Γκάιντουσεκ, ο οποίος από τα ύπατα στρώματα της επιστημονικής κοινότητας βρέθηκε στην άβυσσο όταν κατηγορήθηκε για σεξουαλική κακοποίηση ανηλίκων. 

Τη στιγμή της μεγάλης πτώσης του, στα τέλη της δεκαετίας του ’90, τότε που ο Περίνα καταδικάστηκε και φυλακίστηκε, ο μοναδικός που του στάθηκε ήταν ο συνάδελφός του, Ρόναλντ Κουμποντέρα. Ήταν αυτός που τον προέτρεψε και τον ενθάρρυνε να γράψει τα απομνημονεύματά του έτσι ώστε να μάθει ο κόσμος την μεγαλοσύνη των επιστημονικών ανακαλύψεών του και να πάψει να τον θεωρεί φαύλο και ανήθικο που εκμεταλλεύτηκε μικρά παιδιά. Κάπως έτσι ξεκινάει η διήγηση μέσα στη διήγηση που επιλέγει ως τεχνική η Γιαναγκιχάρα. Το εν προόδω βιβλίο του Περίνα, υπό την επιμέλεια του Κουμποντέρα, στο δικό της εν προόδω μυθιστόρημα.

alt
Η Χάνια Γιαναγκιχάρα

Έχουμε να κάνουμε, άραγε, με έναν σπουδαίο επιστήμονα αλλά και αναίσχυντο άνθρωπο; Οι αντιθέσεις στην προσωπικότητα του Περίνα είναι «ιδανικές» για έναν συγγραφέα που δομεί το έργο του πάνω στον πρωταγωνιστή. Όπως ακριβώς πράττει η Γιαναγκιχάρα.

Υπάρχουν πολλοί δρόμοι τους οποίους θα μπορούσε να ακολουθήσει η Αμερικανίδα συγγραφέας: τον σκανδαλοθηρικό, τον ωμό, τον δικαστικό. Επιλέγει τον ανθρώπινο, αλλά διατηρώντας την απαραίτητη απόσταση έτσι ώστε να μην χρειαστεί ούτε να καταδικάσει ούτε και να δικαιώσει τον Περίνα. Εξ αντικειμένου έχουμε να κάνουμε με έναν επιστήμονα που βραβεύτηκε με Νόμπελ Ιατρικής το 1974, καθώς έφτασε σε μια σπουδαία ανακάλυψη. Μεταβαίνοντας το 1950 στο απομακρυσμένο νησί Ίβου’Ιβου της Μικρονησίας, ακόλουθος του ανθρωπολόγου Πολ Τάλεντ, δεν θα ανακαλύψει μόνο μια χαμένη φυλή, αλλά και μια υποομάδα ιθαγενών που ζούσε στα βάθη των τροπικών δασών, τους λεγόμενους «ονειροβάτες». Αυτοί οι πρωτόγονοι, αν και έφεραν ελάχιστα ανθρώπινα στοιχεία, ζούσαν πέραν του προσδόκιμου ζωής στην περιοχή. Θα έλεγε κανείς πως ήταν αιωνόβιοι. Ο Περίνα κατάφερε να συσχετίσει αυτό το παράδοξο με μια σπάνια χελώνα της οποίας το κρέας προσέφερε το αγαθό της αιώνιας ζωής. Ο Περίνα σκοτώνει μια εξ αυτών, μεταφέρει τα ευρήματα στις ΗΠΑ και κατόπιν ενδελεχούς μελέτης φτάνει στο θαυμαστό συμπέρασμα της μακροζωίας. Μαζί του φέρνει και κάμποσα παιδιά της φυλής δίδοντάς τους την πνοή του πολιτισμού και τη δυνατότητα να καταφέρουν πράγματα στη ζωή τους που υπό άλλες συνθήκες θα παρέμενε σε πρωτόγονο στάδιο. Το τίμημα που πλήρωσε ήταν, όταν, πιθανότατα, κάποια από αυτά τα εκμεταλλεύτηκε. Έχουμε να κάνουμε, άραγε, με έναν σπουδαίο επιστήμονα αλλά και αναίσχυντο άνθρωπο; Οι αντιθέσεις στην προσωπικότητα του Περίνα είναι «ιδανικές» για έναν συγγραφέα που δομεί το έργο του πάνω στον πρωταγωνιστή. Όπως ακριβώς πράττει η Γιαναγκιχάρα. 

Η διήγηση του Περίνα περιλαμβάνει τα παιδικά του χρόνια στην Ιντιάνα, τις σχολικές του περιπέτειες και τη ζέση του για την επιστήμη από τα πρώτα χρόνια της ζωής του. Περιλαμβάνει φυσικά τον αινιγματικό Τάλεντ, το μακρύ ταξίδι στη Μικρονησία, την επιστροφή του στις ΗΠΑ και την συνακόλουθη ανακάλυψη που ανέβασε τις μετοχές του στην επιστημονική κοινότητα και τον οδήγησε στο κατώφλι της Σουηδικής Ακαδημίας. Τα πάντα θα αλλάξουν μέσα του όταν θα συναντήσει έναν φτωχό άνθρωπο στο δρόμο και θα πιστέψει πως είναι ένα από τα παιδιά που είχε γνωρίσει κάτω από εξόχως σκληρές συνθήκες στο Ίβου Ίβου. Θα τον πάρει σπίτι του και τελικά αυτός θα είναι η αιτία που ο Περίνα θα κατηγορηθεί για βιασμό ανηλίκου. Από εκεί αρχίζει η ραγδαία κατακρήμνισή του αφήνοντάς τον έκθετο στη δημόσια σφαίρα. 

Κατάφερε να κερδίσει το συγγραφικό στοίχημα με την υποσημείωση ότι από την πλευρά του ο αναγνώστης καλείται να αντιμετωπίσει ένα βιβλίο υψηλής αισθητικής δίχως όμως εύκολες ταυτίσεις.

Η Γιαναγκιχάρα αφήνει τη μνήμη του Περίνα, ενός σύγχρονου Πρόσπερο, να μιλήσει, ως άλλος Ναμπόκοφ, και πάνω στη δική του διήγηση στήνει όλο το δράμα. Η θεματική του μυθιστορήματος (πώς ο σύγχρονος άνθρωπος επεμβαίνει δραστικά και επιθετικά στις παρθένες περιοχές του πλανήτη) δεν είναι ξένη στη λογοτεχνία. Δεν πρέπει να ξεχνάμε τον μέγιστο Τζότζεφ Κόνραντ και τυχοδιώκτες των ιστοριών του. Τι πετυχαίνει η Γιαναγκιχάρα; Να γράψει ένα μυθιστόρημα μακράς πνοής του οποίου οι τεχνικές προδιαγραφές είναι αξιοσημείωτες και ανάγλυφες (πράγματα σπάνιο για πρωτοεμφανιζόμενο συγγραφέα). Επιπροσθέτως δημιουργεί έναν ολοκληρωμένο ήρωα γεμάτο αντιθετικά στοιχεία, σκιές και φως που εναλλάσσονται, καθώς προχωράει η αφήγηση της ιστορίας του. 

Ναι, κατάφερε να κερδίσει το συγγραφικό στοίχημα με την υποσημείωση ότι από την πλευρά του ο αναγνώστης καλείται να αντιμετωπίσει ένα βιβλίο υψηλής αισθητικής δίχως όμως εύκολες ταυτίσεις. Κάτι αντίστοιχο συνέβη λίγο μετά και με τη Λίγη ζωή. Η Μαρία Ξυλούρη κερδίζει κι εκείνη με τη σειρά της ένα μεταφραστικό στοίχημα, καθώς μας παραδίδει ένα κείμενο ίδιας αισθητικής απόλαυσης. 

* Ο ΔΙΟΝΥΣΗΣ ΜΑΡΙΝΟΣ είναι δημοσιογράφος και συγγραφέας.
Τελευταίο του βιβλίο, η συλλογή διηγημάτων «Όπως και αν έρθει αυτό το βράδυ» (εκδ. Μελάνι).

 Στην κεντρική εικόνα ο γιατρός Daniel Carleton Gajdusek, ο οποίος μελέτησε την ασθένεια κούρου στη φυλή των Φόρε στην Παπούα Νέα Γουινέα (ισχυριζόμενος ότι σχετίζεται με κανιβαλιστικές πρακτικές) και βραβεύθηκε με το Νόμπελ Ιατρικής.


altΟι άνθρωποι στα δέντρα
Hanya Yanagihara
Μτφρ. Μαρία Ξυλούρη
Μεταίχμιο 2018
Σελ. 496, τιμή εκδότη €18,80

alt

ΤΑ ΒΙΒΛΙΑ ΤΗΣ HANYA YANAGIHARA

Ακολουθήστε την bookpress.gr στο Google News και διαβάστε πρώτοι τα θέματα που σας ενδιαφέρουν.


ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

«Τα μάτια τους κοιτούσαν τον θεό» της Ζόρα Νιλ Χέρστον (κριτική) – Ένα «τραγουδιστό» μυθιστόρημα για την ιστορία της μαύρης κοινότητας

«Τα μάτια τους κοιτούσαν τον θεό» της Ζόρα Νιλ Χέρστον (κριτική) – Ένα «τραγουδιστό» μυθιστόρημα για την ιστορία της μαύρης κοινότητας

Για το μυθιστόρημα της Ζόρα Νιλ Χέρστον [Zora Neale Hurston] «Τα μάτια τους κοιτούσαν τον θεό» (μτφρ. Μυρσίνη Γκανά, εκδ. Αίολος). Κεντρική εικόνα: © Jessica Felicio (Unsplash).

Γράφει ο Διονύσης Μαρίνος

Εμφα...

«Το τενεκεδένιο ταμπούρλο» του Γκύντερ Γκρας (κριτική) – Ο ναζισμός και ο νάνος

«Το τενεκεδένιο ταμπούρλο» του Γκύντερ Γκρας (κριτική) – Ο ναζισμός και ο νάνος

Για το μυθιστόρημα του Γκύντερ Γκρας [Günter Grass 1927-2015] «Το τενεκεδένιο ταμπούρλο» [μτφρ. Τούλα Σιέτη, εκδ. Πατάκη].

Γράφει ο Γιώργος Ν. Περαντωνάκης

Οι «κακές» γλώσσες λένε ότι ο Γερμανός συγγραφέας πήρε το Βραβείο Νόμπελ το 1999 μόνο και μ...

«Β.» του Στηβ Σεμ-Σάντμπεργκ (κριτική) – Η προέλευση του κακού

«Β.» του Στηβ Σεμ-Σάντμπεργκ (κριτική) – Η προέλευση του κακού

Για το μυθιστόρημα του Στηβ Σεμ-Σάντμπεργκ (Steve Sem-Sandberg) «Β.» (μτφρ. Γιώργος Μαθόπουλος, εκδ. Αλεξάνδρεια). Στην κεντρική εικόνα, σκηνή από τη βασισμένη στο θεατρικό έργο του Γκέοργκ Μπύχνερ ταινία «Woyzeck» (1979).

Γράφει η Χριστίνα Μουκούλη

...

ΠΡΟΣΦΑΤΑ ΑΡΘΡΑ

«Manifest – Υλοποίησε τη ζωή των ονείρων σου» της Τζορντάνα Λεβίν (προδημοσίευση)

«Manifest – Υλοποίησε τη ζωή των ονείρων σου» της Τζορντάνα Λεβίν (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το βιβλίο της Τζορντάνα Λεβίν [Jordanna Levin] «Manifest – Υλοποίησε τη ζωή των ονείρων σου» (μτφρ. Νοέλα Ελιασά), που θα κυκλοφορήσει στις 25 Σεπτεμβρίου από τις εκδόσεις Μίνωας. 

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

...

Αυτή είναι η βραχεία λίστα για το Βραβείο Μπούκερ 2023

Αυτή είναι η βραχεία λίστα για το Βραβείο Μπούκερ 2023

Οι έξι συγγραφείς που επιλεχτήκαν από την κριτική επιτροπή «παρουσιάζουν έργα εντυπωσιακής δομής». Ανάμεσά τους βρίσκονται δύο πρωτοεμφανιζόμενοι πεζογράφοι. Στη φωτογραφία, η υποψήφια Σάρα Μπερνστάιν [Sarah Bernstein].

Επιμέλεια: Book Press

...
Με «Το σπίτι» του Δημήτρη Καραντζά ξεκινάει το πρόγραμμα της Στέγης για το φθινόπωρο

Με «Το σπίτι» του Δημήτρη Καραντζά ξεκινάει το πρόγραμμα της Στέγης για το φθινόπωρο

Ο Δημήτρης Καραντζάς επιστρέφει στη Στέγη με μια περφόρμανς–παραβολή για τη βία, τον εθισμό στην εικόνα και την κατάργηση των ψευδαισθήσεων ή, αλλιώς, για την πραγματικότητα που, ό,τι κι αν κάνεις για να την αποφύγεις, αργά ή γρήγορα θα έρθει να σε βρει.

Επιμέλεια: Book Press

Από τις 30 Σεπτεμβρί...

ΠΡΟΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ

«Manifest – Υλοποίησε τη ζωή των ονείρων σου» της Τζορντάνα Λεβίν (προδημοσίευση)

«Manifest – Υλοποίησε τη ζωή των ονείρων σου» της Τζορντάνα Λεβίν (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το βιβλίο της Τζορντάνα Λεβίν [Jordanna Levin] «Manifest – Υλοποίησε τη ζωή των ονείρων σου» (μτφρ. Νοέλα Ελιασά), που θα κυκλοφορήσει στις 25 Σεπτεμβρίου από τις εκδόσεις Μίνωας. 

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

...

«Ηλίας Πετρόπουλος: Σκληρός από τρυφερότητα» του Τζον Τέιλορ (προδημοσίευση)

«Ηλίας Πετρόπουλος: Σκληρός από τρυφερότητα» του Τζον Τέιλορ (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση του προλόγου του μεταφραστή Γιώργου Ι. Αλλαμανή, στο βιβλίο του Τζον Τέιλορ [John Taylor] «Σκληρός από τρυφερότητα – Ο Έλληνας ποιητής και λαογράφος του άστεως Ηλίας Πετρόπουλος», το οποίο κυκλοφορεί αυτές τις μέρες από τις εκδόσεις Δίχτυ.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

...
«Ο Πολωνός» του Τζ.Μ. Κουτσί (προδημοσίευση)

«Ο Πολωνός» του Τζ.Μ. Κουτσί (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα του Τζ.Μ. Κουτσί [J.M. Coetzee] «Ο Πολωνός» (μτφρ. Χριστίνα Σωτηροπούλου), το οποίο θα κυκλοφορήσει στις 4 Οκτωβρίου από τις εκδόσεις Διόπτρα.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

...

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τα βιβλία του φθινοπώρου 2023: Τι θα διαβάσουμε τις μέρες που έρχονται

Τα βιβλία του φθινοπώρου 2023: Τι θα διαβάσουμε τις μέρες που έρχονται

Επιλογές από τις προσεχείς εκδόσεις ελληνικής και μεταφρασμένης πεζογραφίας, ποίησης, βιογραφιών, θεάτρου, δοκιμίων, μελετών και γκράφικ νόβελ.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Επιλέξαμε και φέτος όχι την εξαντλητική παρουσίαση των νέων εκδόσεων αλλά την στ...

22 σημαντικοί συγγραφείς που έγραψαν μόνο ένα μυθιστόρημα

22 σημαντικοί συγγραφείς που έγραψαν μόνο ένα μυθιστόρημα

Τι κοινό θα μπορούσε να έχει η Έμιλι Μπροντέ [Emily Brontë] με τον Χουάν Ρούλφο [Juan Rulfo] και τον εικονιζόμενο Άρη Αλεξάνδρου; Και οι τρεις τους, όπως και πολλοί ακόμα σημαντικοί συγγραφείς, έγραψαν και εξέδωσαν ένα μόνο μυθιστόρημα στη διάρκεια της ζωής τους, που ωστόσο αρκούσε για να τους καθιερώσει στο λογοτεχ...

4 σημαντικές εκδόσεις για την Αθήνα – Όψεις μιας πόλης σε διαρκή κίνηση

4 σημαντικές εκδόσεις για την Αθήνα – Όψεις μιας πόλης σε διαρκή κίνηση

Τέσσερις εκδόσεις για τη μελέτη, το σήμερα και το άλλοτε της Αθήνας. Στην κεντρική εικόνα, φωτογραφία της Διονυσίας Αλεξιάδου, από το λεύκωμα των εκδόσεων Καπόν «Η Αθήνα στον καιρό της πανδημίας».

Γράφει ο Διονύσης Μαρίνος

...

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

Newsletter

Θέλω να λαμβάνω το newsletter σας
ΕΓΓΡΑΦΗ

ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΟΥ ΜΗΝΑ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΗΣ ΧΡΟΝΙΑΣ

ΦΑΚΕΛΟΙ