alt

Για το μυθιστόρημα του Λεονάρδο Παδούρα «Η διαφάνεια του χρόνου» (μτφρ. Κώστας Αθανασίου, εκδ. Καστανιώτη).

Του Διονύση Μαρίνου

Ο Φίλιπ Κερ είχε τον Μπέρνι Γκούντερ. Σαν να λέμε: τον τυράννησε αρκετά από βιβλίο σε βιβλίο. Ο Αντρέα Καμιλλέρι μάς προσέφερε αφειδώς τις περιπέτειες του επιθεωρητή Μονταλμπάνο. Ο Τζο Νέσμπο δεν αφήνει σε ησυχία τον Χάρι Χόλε. Ο Ίαν Ράνκιν έχει συνδέσει τις ιστορίες του με τον ευφάνταστο Τζον Ρέμπους. Ο Λεονάρντο Παδούρα, για να εισέλθουμε στο προκείμενο, καθώς τέλος δεν έχουν οι κλασικοί ήρωες της αστυνομικής λογοτεχνίας, εισήγαγε στο προσκήνιο τον δικό του ήρωα, τον αστυνομικό Μάριο Κόντε.

Από το νουάρ έως το polar κι από την ιστορική αναδίφηση έως την κοινωνική κριτική, ο Παδούρα χρησιμοποιεί πάντα το αστυνομικό story μόνο αφετηριακά για να ανοιχτεί σε ευρύτερα σύμπαντα. Το γεγονός ότι κάθε βιβλίο του περιλαμβάνει/προϋποθέτει εργώδη προεργασία με τη βοήθεια επίσημων πηγών δείχνει τη ζέση του να συνομιλήσει με την Ιστορία μεταφέροντας τα περασμένα, ακόμη κι αν πρέπει να βυθιστεί αιώνες πίσω, στον παρόντα χρόνο.

Στο τελευταίο του μυθιστόρημα Η διαφάνεια του χρόνου τον ξαναβρίσκουμε να περιδιαβαίνει ως πρωταγωνιστής στην ιστορία του Παδούρα. Κι όπως συμβαίνει πάντα με τον Κουβανό συγγραφέα (σ.σ.: από τους αγαπημένους στο ελληνικό κοινό) η αστυνομική πλοκή δεν κυριαρχεί, δεν περιορίζει τη συγγραφική συνθήκη, δεν αποτελεί απαράβατο όρο. Από το νουάρ έως το polar κι από την ιστορική αναδίφηση έως την κοινωνική κριτική, ο Παδούρα χρησιμοποιεί πάντα το αστυνομικό story μόνο αφετηριακά για να ανοιχτεί σε ευρύτερα σύμπαντα. Το γεγονός ότι κάθε βιβλίο του περιλαμβάνει/προϋποθέτει εργώδη προεργασία με τη βοήθεια επίσημων πηγών δείχνει τη ζέση του να συνομιλήσει με την Ιστορία μεταφέροντας τα περασμένα, ακόμη κι αν πρέπει να βυθιστεί αιώνες πίσω, στον παρόντα χρόνο. Στο οπτικό του πεδίο βρίσκεται πάντα η Κούβα. Αυτή επί εποχής Κάστρο, η τωρινή που βιώνει σημαντικές αλλαγές κι εκείνη που έχει θαφτεί από τη σκόνη του χρόνου. Συνήθως «αντικαθεστωτικός», ο Παδούρα δεν διστάζει να σταθεί ενώπιος ενωπίω στην «καστρική» εξουσία και τον εκφυλισμό που υπέστη η Επανάσταση. Όπως κι ο συμπατριώτης του Πέδρο Χουάν Γκουτιέρες, δεν εξακοντίζει τα βέλη από την ασφάλεια της απόστασης. Ο Παδούρα δεν αποχωρίστηκε ποτέ την αγαπημένη του Κούβα. Δεν έγινε πολιτικός πρόσφυγας, δεν αναζήτησε τη βολή του σε άλλη χώρα. Διαμένει στον τόπο του κι από το ορμητήριό του διεξάγει τακτικές «επιθέσεις».

Όλα τούτα τα χαρακτηριστικά υπάρχουν εν πολλοίς και στη Διαφάνεια του χρόνου. Βρίσκουμε τον εξηντάρη –πλέον– Κόντε σε κατάσταση απόσυρσης από την ενεργό δράση. Αισθάνεται καταπονημένος και βιώνει μια ερωτική σχέση με την Ταμάρα. Ωστόσο, επειδή το δαιμόνιο δύσκολα φεύγει από μέσα του, δέχεται να αναλάβει την υπόθεση που του προτείνει ο παλιός του συμφοιτητής Μπόμπι Ρόκε. Ο ομοφυλόφιλος επιχειρηματίας έπεσε θύμα κλοπής από τον εραστή του. Πέραν των τιμαλφών που του αφαίρεσε από το σπίτι του, έκλεψε κι ένα ξύλινο άγαλμα της Παρθένου που προέρχεται από την Καταλονία και φέρεται να συνδέεται με λογής θαύματα. Η αμοιβή που προσφέρει στον Κόντε είναι διόλου ευκαταφρόνητη και, φυσικά, αυτός δελεάζεται και πέφτει με τα μούτρα στη διαλεύκανση της υπόθεσης. Για τις ανάγκες της έρευνας δεν διστάζει να ψάξει «σημάδια» ακόμη και στον πάτο της Αβάνας. Σε μια παραγκούπολη όπου ζουν άνθρωποι-«ποντίκια». Φτωχοί και καταφρονεμένοι από το υπόλοιπο κοινωνικό σώμα, ολότελα απόβλητοι από την πλειοψηφία των Κουβανών. Ο Παδούρα δεν διστάζει να χρωματίσει τη συγκεκριμένη περιοχή με μελανές σκιές και εκ των πραγμάτων να καυτηριάσει την πρακτική των κυβερνώντων, οι οποίοι όσο κι αν θέλουν να εμφανίσουν μια ειδυλλιακή εικόνα της σύγχρονης Κούβας δεν μπορούν να κρύψουν τη σκληρή πραγματικότητα.

Παρά το γεγονός ότι ο Κάστρο έχει βγει από το «κάδρο» των εξελίξεων, τα λουριά του καθεστώτος έχουν λασκάρει και έχει ξεκινήσει μια προσπάθεια τακτικού εκδημοκρατισμού, η Κούβα παραμένει μια φυλακή για αρκετές κατηγορίες ανθρώπων. Την ίδια στιγμή που άλλοι κερδοσκοπούν καθημερινά αποκομίζοντας υπερκέρδη με πληθωριστικό ρυθμό. Προσκολλημένος σε ένα παρελθόν περισσότερο ευφρόσυνο, ο Κόντε, προφανώς και ο Παδούρα, στοχάζεται με πικρία για τη σημερινή κατάσταση στη χώρα του. Κι ας προσφέρουν οι νέες συνθήκες μια ελευθερία δυσεύρετη σε σχέση με προηγούμενες δεκαετίες. Κάπως έτσι, με όχημα την αστυνομική ίντριγκα, ο Παδούρα εκτρέπει την πλοκή και μας μεταφέρει έως το μακρινό 1472. Τότε που κάποιος Αντόνι Μπαράλ ανακάλυψε το ξύλινο άγαλμα της Μαύρης Παρθένου σε μια βελανιδιά, ενώ ένας άλλος Αντόνι Μπαράλ, αιώνες μετά, το μετέφερε από την Ισπανία στην Κούβα την περίοδο του Φράνκο.

Προσκολλημένος σε ένα παρελθόν περισσότερο ευφρόσυνο, ο Κόντε, προφανώς και ο Παδούρα, στοχάζεται με πικρία για τη σημερινή κατάσταση στη χώρα του. Κι ας προσφέρουν οι νέες συνθήκες μια ελευθερία δυσεύρετη σε σχέση με προηγούμενες δεκαετίες.

Με την ίδια δυναμική που ο Παδούρα σκιαγραφεί τη σημερινή εικόνα της χώρας του (τις κοινωνικές ανισότητες, την κοινωνική «κηλίδα» με τους παρίες, την εσωτερική μετανάστευση όπου οι νεόπτωχοι διαβιούν κάτω από απάνθρωπες συνθήκες και την απουσία φωτεινού μέλλοντος παρά τη μετεξέλιξη του καθεστώτος), με την ίδια κάνει μια βουτιά στον Ισπανικό Εμφύλιο Πόλεμο, αλλά και τις Σταυροφορίες. Η επίσημη Ιστορία βρίσκεται πάντα στο κέντρο της προβληματικής του. Όπως στους Αιρετικούς (εκδ. Καστανιώτη) ένας πίνακας του Ρέμπραντ μάς μεταφέρει στην εβραϊκή συνοικία του Άμστερνταμ (κατά τον 17ο αιώνα), έτσι και τώρα διατρέχουμε εποχές και τόπους. Ο Παδούρα ξέρει να χρησιμοποιεί το συγκεκριμένο λάιτ μοτίφ για να δείξει πως η Ιστορία όχι μόνο δεν έχει γραμμική ανάπτυξη, αλλά, τηρουμένων των αναλογιών, όμοια ζητήματα αναφύονται συνεχώς στις ανθρώπινες κοινωνίες. Στη Διαφάνεια του χρόνου και με άξονα τη σημερινή κατάσταση στην Κούβα, ο Παδούρα μιλάει ανοιχτά για την ανάγκη να μη δείξουμε καμία ανοχή απέναντι στην κοινωνική αδικία, αντιθέτως χρειάζεται να τη στηλιτεύουμε έτσι ώστε να εξαλειφθεί πλήρως. Από την άλλη, η καταβύθιση στο παρελθόν αποδεικνύει πως μόνο με τον σεβασμό στη διαφορετικότητα μπορούν οι κοινωνίες να κινητοποιηθούν προς τα μπρος. Η άρση των όποιων αποκλεισμών προσθέτει αντί να αφαιρεί στην καθημερινή εξίσωσης της ανθρώπινης συμβίωσης. Άλλως πως: η δυστυχία του ενός δεν μπορεί ποτέ να οικοδομήσει την ευτυχία του άλλου.

Η saga του Κόντε, καίτοι διαρκεί χρόνια, δεν έχει κουράσει, ούτε κι επαναλαμβάνεται. Αυτό συμβαίνει διότι ο Παδούρα εμφανίζεται πάντα έτοιμος να βουτήξει σε διαφορά «νερά» του παρελθόντος (οικείου και μη) και να συνδυάζει τα ευρήματα με το απαραίτητο επίχρισμα της αστυνομικής πλοκής. Το όλον αποδεικνύεται πάντοτε ευφάνταστο, καλογραμμένο και δυναμικό. Όπως ακριβώς συμβαίνει και σ’ αυτή την περίπτωση. Η μετάφραση ανήκει στον Κώστα Αθανασίου.

* Ο ΔΙΟΝΥΣΗΣ ΜΑΡΙΝΟΣ είναι δημοσιογράφος και συγγραφέας. 
Τελευταίο του βιβλίο, η συλλογή διηγημάτων «Όπως και αν έρθει αυτό το βράδυ» (εκδ. Μελάνι).

alt

Η διαφάνεια του χρόνου
Λεονάρδο Παδούρα
Μτφρ. Κώστας Αθανασίου
Καστανιώτης 2018
Σελ. 576, τιμή εκδότη €23,00

alt

ΤΑ ΒΙΒΛΙΑ ΤΟΥ ΛΕΟΝΑΡΔΟ ΠΑΔΟΥΡΑ

 

Ακολουθήστε την bookpress.gr στο Google News και διαβάστε πρώτοι τα θέματα που σας ενδιαφέρουν.


ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

«Μητρικό γάλα» της Νόρα Ίκστενα (κριτική) – Μητέρα και κόρη σε καθεστώς ανελευθερίας

«Μητρικό γάλα» της Νόρα Ίκστενα (κριτική) – Μητέρα και κόρη σε καθεστώς ανελευθερίας

Για το μυθιστόρημα της Νόρα Ίκστενα [Nora Ikstena] «Μητρικό γάλα» (μτφρ. Μαριάννα Αβούρη, εκδ. Βακχικόν). Στην κεντρική εικόνα, στιγμιότυπο από την ταινία «Soviet Milk» (2023). 

Γράφει η Διώνη Δημητριάδου

Ζωή μ...

«Ξανθές ρίζες» της Μπέρναρντιν Εβαρίστο (κριτική) – Μια συναρπαστική αντιστροφή της αποικιοκρατικής Ιστορίας

«Ξανθές ρίζες» της Μπέρναρντιν Εβαρίστο (κριτική) – Μια συναρπαστική αντιστροφή της αποικιοκρατικής Ιστορίας

Για το βιβλίο της Μπέρναρντιν Εβαρίστο [Bernardine Evaristo] «Ξανθές ρίζες» (μτφρ. Αλέξης Καλοφωλιάς, εκδ. Gutenberg). Κεντρική εικόνα: η συγγραφέας Μπέρναρντιν Εβαρίστο.

Γράφει ο Νίκος Ξένιος

Οι Ξανθές ρίζες της β...

«Πάγος» της Άννα Καβάν (κριτική) – Ανώνυμοι ήρωες σε ανώνυμους τόπους

«Πάγος» της Άννα Καβάν (κριτική) – Ανώνυμοι ήρωες σε ανώνυμους τόπους

Για το μυθιστόρημα της Άννα Καβάν [Anna Kavan] «Πάγος» (μτφρ. Λευτέρης Καλοσπύρος, εκδ. Gutenberg). Κεντρική εικόνα: Η Anna Kavan από τον Walker Evans © Metropolitan Museum of Art.

Γράφει η Χριστίνα Μουκούλη

...

ΠΡΟΣΦΑΤΑ ΑΡΘΡΑ

Ήλια Μπούρα: «Ό,τι ειπώνεται έχει ήδη ειπωθεί και θα ξαναειπωθεί με τις ίδιες ή διαφορετικές λέξεις»

Ήλια Μπούρα: «Ό,τι ειπώνεται έχει ήδη ειπωθεί και θα ξαναειπωθεί με τις ίδιες ή διαφορετικές λέξεις»

Η Ήλια Μπούρα μας συστήθηκε πρόσφατα με την ποιητική της συλλογή «Εύκρατη ζώνη», που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Καστανιώτη. «Ένας νέος ποιητής δεν φέρνει τίποτα καινούργιο εκτός από τη βιωματική χρήση των λέξεων που υπάρχουν στη γλώσσα μας τόσες χιλιάδες χρόνια», σημειώνει, μεταξύ άλλων.

...
«Mαρία Skłodowska Κιουρί» του Θέμη Μουμουλίδη, στο Σύγχρονο Θέατρο (κριτική)

«Mαρία Skłodowska Κιουρί» του Θέμη Μουμουλίδη, στο Σύγχρονο Θέατρο (κριτική)

Η παράσταση «Mαρία Skłodowska Κιουρί» παρουσιάζεται στο Σύγχρονο Θέατρο σε σκηνοθεσία Θέμη Μουμουλίδη. Φωτογραφίες: Ελίνα Γιουνανλή.

Γράφει ο Νίκος Ξένιος

H παράσταση «Mαρία Skłodowska Κιουρί» που ανεβάζει στο Σύγχρονο Θέατ...

Ο Γκαμπριέλ Γκαρσία Μάρκες ξεπέρασε τον Θερβάντες

Ο Γκαμπριέλ Γκαρσία Μάρκες ξεπέρασε τον Θερβάντες

Σύμφωνα με έρευνα, ο Γκαμπριέλ Γκαρσία Μάρκες [Gabriel García Márquez} είναι ο πιο μεταφρασμένος συγγραφέας ισπανόφωνης λογοτεχνίας των τελευταίων είκοσι ετών, εκθρονίζοντας από την πρώτη θέση τον Θερβάντες [Miguel de Cervantes], δημιουργό του «Δον Κιχώτη».

Επιμέλεια: Boo...

ΠΡΟΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ

«Παράδεισος» του Αμπντουλραζάκ Γκούρνα (προδημοσίευση)

«Παράδεισος» του Αμπντουλραζάκ Γκούρνα (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα του Αμπντουλραζάκ Γκούρνα [Abdulrazak Gurnah] «Παράδεισος» (μτφρ. Κατερίνα Σχινά), το οποίο θα κυκλοφορήσει αυτές τις μέρες από τις εκδόσεις Ψυχογιός.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Πρώτα το αγόρι. Το λέγανε Γ...

«Σε πρώτο ενικό» του Χαρούκι Μουρακάμι (προδημοσίευση)

«Σε πρώτο ενικό» του Χαρούκι Μουρακάμι (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση μέρους διηγήματος από τη συλλογή διηγημάτων του Χαρούκι Μουρακάμι [Haruki Murakami] «Σε πρώτο ενικό» (μτφρ. Βασίλης Κιμούλης), η οποία θα κυκλοφορήσει αυτές τις μέρες από τις εκδόσεις Ψυχογιός.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

With the ...

«Η νοσταλγία κι εγώ» της Μάρως Βαμβουνάκη (προδημοσίευση)

«Η νοσταλγία κι εγώ» της Μάρως Βαμβουνάκη (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το βιβλίο της Μάρως Βαμβουνάκη «Η νοσταλγία κι εγώ», που θα κυκλοφορήσει στις 24 Μαρτίου από τις εκδόσεις Αρμός.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

— Αναρωτιέμαι τι νοσταλγείς;
— …
— Νοσταλγείς κάτι που συνέβη ή κάτι πο...

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Στίβεν Κινγκ: 10 αγαπημένα του βιβλία

Στίβεν Κινγκ: 10 αγαπημένα του βιβλία

Σε ανάρτησή του στο Goodreads, με αφορμή τα δέκα χρόνια λειτουργίας της ιστοσελίδας, ο Στίβεν Κινγκ ξεχώρισε δέκα αγαπημένα του βιβλία. Τα έργα του συγγραφέα κυκλοφορούν στα ελληνικά από τις εκδόσεις Κλειδάριθμος.

Επιμέλεια: Book Press

...
Ένας χρόνος πόλεμος στην Ουκρανία: Τα βιβλία για να κατανοήσουμε την Ιστορία καθώς γράφεται

Ένας χρόνος πόλεμος στην Ουκρανία: Τα βιβλία για να κατανοήσουμε την Ιστορία καθώς γράφεται

Σήμερα, 24 Φεβρουαρίου 2023, συμπληρώνεται ένας χρόνος από την έναρξη του πολέμου που διεξάγει η Ρωσία στην Ουκρανία. Η ελληνική βιβλιογραφία αναπόφευκτα εμπλουτίστηκε από μελέτες και συλλογικούς τόμους, βιβλία στα οποία οι συγγραφείς των κειμένων επιχειρούν να δώσουν απαντήσεις και ερμηνείες σε γεγονότα και εξελίξε...

Κάρσον ΜακΚάλερς: Τα 10 αγαπημένα της βιβλία

Κάρσον ΜακΚάλερς: Τα 10 αγαπημένα της βιβλία

Η Αμερικανίδα πεζογράφος Κάρσον ΜακΚάλερς [Carson McCullers] είναι μία από τις σημαντικότερες εκπροσώπους του λογοτεχνικού «southern gothic». Τα μυθιστορήματά της εκτυλίσσονται στον αμερικανικό Νότο και παρουσιάζουν μοναχικούς, εκκεντρικούς χαρακτήρες που πασχίζουν να συνυπάρξουν με τους υπόλοιπους ανθρώπους.

...

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

Newsletter

Θέλω να λαμβάνω το newsletter σας
ΕΓΓΡΑΦΗ

ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΗΣ ΧΡΟΝΙΑΣ

13 Δεκεμβρίου 2022 ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τα 100 καλύτερα λογοτεχνικά βιβλία του 2022

Έφτασε η στιγμή και φέτος για την καθιερωμένη εδώ και χρόνια επιλογή των εκατό από τα καλύτερα βιβλία λογοτεχνίας της χρονιάς που φτάνει σε λίγες μέρες στο τέλος της. Ε

ΦΑΚΕΛΟΙ