alt

Για το μυθιστόρημα του Juan Gabriel Vásquez «Η μορφή των λειψάνων» (μτφρ. Αχιλλέας Κυριακίδης, εκδ. Ίκαρος).

Του Διονύση Μαρίνου

Το τρομοκρατικό χτύπημα στους Δίδυμους Πύργους ήταν ενορχηστρωμένο από τις ίδιες τις ΗΠΑ. Ο Έλβις Πρίσλεϊ δεν έχει πεθάνει, όπως άλλωστε κι ο Χίτλερ· αμφότεροι ζουν κάπου ινκόγκνιτο, συμφύονται με τους ανυποψίαστους διαβάτες και ζουν ζωή χαρισάμενη. Στην περιοχή Area 51, όντως, βρέθηκε ένας νεκρός εξωγήινος – άρα, υπάρχει ζωή μακριά από τον πλανήτη Γη. Επίσης, τα νήματα του κόσμου κινούνται από αόρατα χέρια που ανήκουν σε Μασόνους, Τέκτονες, Illuminati και λοιπές δόλιες λέσχες. Οι θεωρίες συνωμοσίας είναι η αντεστραμμένη όψη της κατεστημένης αφήγησης των γεγονότων. Πρόκειται για ένα αδιάσπαστο κράμα μικρονοϊκής εμμονής, παιδικής αφέλειας και σπηλαιώδους νοητικού ακροβατισμού. Μπορεί να φαντάζουν εξωπραγματικές, ολότελα ξένες προς την κοινή λογική, κι όμως εντάσσονται με τρόπο καθοριστικό στο φαντασιακό των ανθρώπων. Τουτέστιν: κάθε χώρα έχει τις δικές της θεωρίες συνωμοσίας κι όλες μαζί συγκροτούν έναν πολιορκητικό κριό που προσπαθεί να θραύσει το επιβαλλόμενο ψεύδος που έχει βαφτιστεί αδιαμφισβήτητη αλήθεια.

Ο Χουάν Γκαμπριέλ Βάσκες εκκινεί από αυτόν τον τρεμάμενο βατήρα για να βουτήξει ξανά στα άδυτα της κολομβιανής Ιστορίας. Το ίδιο, αλλά με διαφορετικό πάντα τρόπο, είχε πράξει στα μυθιστορήματα Ο ήχος των πραγμάτων όταν πέφτουν (εκδ. Ίκαρος) και Οι πληροφοριοδότες (εκδ. Ίκαρος). Τα περιβόητα καρτέλ ναρκωτικών, ο θρυλικός Πάμπλο Εσκομπάρ, η θέση που πήρε η χώρα του κατά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, αλλά και η συλλογική λήθη σε συνδυασμό με μιαν επίπονη αιχμή ενοχής, αποτελούν στοιχεία που επεξεργάζεται συνεχώς μετατρέποντας τη γραφή του σε τραπέζι ανατομίας.

Ο τίτλος του βιβλίου είναι παρμένος από τον Ιούλιο Καίσαρα του Σαίξπηρ, στο σημείο όπου αναφέρεται στα οστά των επιφανών ανδρών. Ναι, από το βιβλίο περνούν αρκετοί επιφανείς, αλλά και δυσώδεις άνδρες που καθόρισαν με τις πράξεις τους τη σύγχρονη Ιστορία της Κολομβίας.

Αυτή τη φορά «εισβάλει» κι ο ίδιος στην ιστορία του, γίνεται μέρος της πλοκής, εντάσσει το συγγραφικό (εν μέρει και το πραγματικό) εγώ στο μυθοπλαστικό περίβλημα δίνοντας του μια αυτοβιογραφική πτυχή, δίχως όμως το μυθιστόρημα Η μορφή των λειψάνων (εκδ. Ίκαρος) να μετατρέπεται σε εσωτερική απαίτηση να πει ο συγγραφέας τα δικά του πάθη. Τα πάθη της Κολομβίας παραμένουν πάντα στο προσκήνιο. Ο τίτλος του βιβλίου είναι παρμένος από τον Ιούλιο Καίσαρα του Σαίξπηρ, στο σημείο όπου αναφέρεται στα οστά των επιφανών ανδρών. Ναι, από το βιβλίο περνούν αρκετοί επιφανείς, αλλά και δυσώδεις άνδρες που καθόρισαν με τις πράξεις τους τη σύγχρονη Ιστορία της Κολομβίας.

Αυτός που τους ανασύρει από τα βάθη, με τρόπο ανεξάλειπτα εμμονικό, είναι ο Κάρλος Καρβάγιο. Ένας σκοτεινός άνθρωπος που συλλαμβάνεται σ’ ένα μουσείο της Μπογκοτά τη στιγμή που προσπαθεί να κλέψει το γαζωμένο από σφαίρες κοστούμι του πολιτικού Χόρχε Ελιέσερ Γκαϊτάν. Για την ιστορία: ο Γκαϊτάν ήταν κυρίαρχη φυσιογνωμία της πολιτικής σκηνής της χώρας, ηγέτης του κόμματος των φιλελευθέρων και δολοφονήθηκε το 1948. Για τον Καρβάγιο, λάτρη των θεωριών συνωμοσίας, κανείς δεν έμαθε ποιοι ήταν οι πραγματικοί δολοφόνοι του Γκαϊτάν και τούτο διότι ένα πλέγμα ισχυρών συμφερόντων κατάφερε με εύσχημο τρόπο να στρογγυλεύσει τις αιχμηρές γωνίες και να αφαιρέσει από το κάδρο τους πραγματικούς ενόχους. Μα, το ίδιο δεν συνέβη, αρκετές δεκαετίες πιο πριν, και με τη δολοφονία του αρχηγού του Φιλελεύθερου Κόμματος, Ραφαέλ Ουρίμπε Ουρίμπε. Ούτε και τότε ανασύρθηκαν από το σκότος οι πραγματικοί φονιάδες. Πάντα κάτι μένει κρυμμένο από την καθεστηκυία τάξη. Πάντα ένα μέρος της αλήθειας, το πλέον σημαντικό, θα πνίγεται στο ποτάμι των επινοημένων ψεμάτων και της εμπρόθετης συγκάλυψης.

Ο Καρβάλιο αφιερώνει όλη τη ζωή του για να αποκαλύψει αυτές τις μυστικές κρύπτες που θα τον οδηγήσουν στη μεγάλη πύλη της αλήθειας. Ξεκοκαλίζει στοιχεία, συνθέτει μαρτυρίες και απόψεις γύρω από τις δύο δολοφονίες, τις συσχετίζει με τη δολοφονία του Κένεντι (άλλη θεωρία συνωμοσίας αυτή) και στρίβει συνεχώς το μαχαίρι στην οικογενειακή πληγή (ο πατέρας του, ένθερμος οπαδός του Ουρίμπε σκοτώθηκε την ημέρα της δολοφονίας του πολιτικού ανδρός). Αυτό που θέλει είναι να γραφτεί ένα βιβλίο που θα αποκαλύπτει τα πάντα ή και για προσωπική δικαίωση. Όπως είχε κάνει και ο νεαρός τολμητίας Μάρκο Τούλιο Ανσόλα, ο οποίος όρθωσε το ανάστημά του μπρος στο κατεστημένο που ήθελε να σκεπάσει άρον άρον της υπόθεση Ουρίμπε.

Έτσι κι αλλιώς, λείψανα επιφανών ανδρών περιφέρονται από χέρι σε χέρι σε τούτο το μυθιστόρημα για να αποδειχθεί πως οι νεκροί συνεχίζουν και «μιλούν» να επιβάλλουν την παρουσία τους εν τη απουσία τους.

Κάπως έτσι γνωρίζει τον Βάσκες μέσω ενός κοινού τους γνωστού, του γιατρού Μπεναβίδες. Ο τελευταίος, εξαιτίας του ιατροδικαστή πατέρα του, εμπλέκεται άμεσα στην ιστορία. Ο πατήρ Μπεναβίδες ήταν εκείνος που έκανε την ιατροδικαστική εξέταση στο πτώμα του Γκαϊτάν και ενεχυρίασε στο γιο του, ωσάν κληρονομιά, αδιάσειστα στοιχεία ιστορικής σημασίας για την υπόθεση (όπως, ας πούμε, ένα θραύσμα από τη σπονδυλική στήλη του Γκαϊτάν). Έτσι κι αλλιώς, λείψανα επιφανών ανδρών περιφέρονται από χέρι σε χέρι σε τούτο το μυθιστόρημα για να αποδειχθεί πως οι νεκροί συνεχίζουν και «μιλούν» να επιβάλλουν την παρουσία τους εν τη απουσία τους.

Αρχικά, ο Βάσκες αντιμετωπίζει τον Καρβάλιο με τη δέουσα θυμηδία· άλλος ένας τρελός που φαντάζεται διαφορά. Έχει άλλωστε σοβαρότερα ζητήματα να διευθετήσει: τη συγγραφική του πορεία, την εγκατάστασή του στη Βαρκελώνη, τη δύσκολη γέννα της γυναίκας του (οι σελίδες όπου αναφέρεται στις δίδυμες κόρες του και τη σχέση του με τη γυναίκα του είναι συναισθηματικά φορτισμένες). Κι όμως, αργά αλλά σταθερά πέφτει στη δίνη του Καρβάλιο και τελικά αναγκάζεται να συνεργαστεί μαζί του με σκοπό να γραφτεί το βιβλίο που θα περιλαμβάνει όλες τις «αλήθειες».

alt
Ο Juan Gabriel Vásquez

Θα μπορούσε να είναι ένα μυθιστόρημα για την παράνοια των θεωριών συνωμοσίας. Θα μπορούσε να είναι η ιστορία ενός τρελού που δεν μπορεί να ξεφύγει από τις εμμονές του κι ως άλλος ήρωας του Σαίξπηρ είναι πεπεισμένος πως υπάρχει κάτι σάπιο στη Δανιμαρκία. Κι όμως, ο Βάσκες δεν επιθυμεί ούτε να αντιμετωπίσει τις ακραίες πτυχές της ιστορίας με σκωπτικό τρόπο, μήτε και να τις αποδεχθεί με τη μορφή μιας εναλλακτικής αφήγησης. Αν και σκεπτικιστής, συγκλίνει στην πλευρά του φανατικού Καρβάλιο σε τούτο: και οι δύο προστρέχουν στον κοινό τόπο της καταγωγής τους, στη μεγάλη Ιστορία που τους περιβάλλει, στη μνήμη των προγόνων και στα πάθη των πρωταγωνιστών.

Το σίγουρο είναι ότι ο Βάσκες, από βιβλίο σε βιβλίο, σκάβει ολοένα και πιο βαθιά μέσα στα έγκατα του γενέθλιου τόπου. Ανήκει σε μια γενιά κολομβιανών συγγραφέων που έχει αποφασίσει να πει τα πράγματα με το όνομά τους, αποφεύγοντας να καλυφθεί κάτω από τη βαριά σκιά του μαγικού ρεαλισμού.

Υπάρχει μια αδιάσπαστη αλυσίδα που ενώνει το παρελθόν με το παρόν. Η χώρα της βίας, η Κολομβία του Μάρκες –παρεμπιπτόντως δεν λείπει ούτε κι από αυτό το μυθιστόρημα–, αλλά και του Εσκομπάρ, είναι ο τόπος από τον οποίο αναδύονται μυστήρια, ένοχες σιωπές, γενετικός φόβος, αλλά και άσβεστα όνειρα. Το πώς τα αντιλαμβάνεται κανείς είναι και θέμα συγκυριών ή προδιάθεσης.

Το σίγουρο είναι ότι ο Βάσκες, από βιβλίο σε βιβλίο, σκάβει ολοένα και πιο βαθιά στα έγκατα του γενέθλιου τόπου. Ανήκει σε μια γενιά κολομβιανών συγγραφέων (Γκαμπόα, Αλβάρες κ.ά.) που έχει αποφασίσει να πει τα πράγματα με το όνομά τους, αποφεύγοντας να καλυφθεί κάτω από τη βαριά σκιά του μαγικού ρεαλισμού. Ναι, ο Μάρκες είναι ο γεννήτορας, αλλά τούτη η νουβέλ βαγκ έχει άλλα συγγραφικά όπλα να αντιπαρατάξει. Ο Βάσκες είναι ένας έξοxoς παραμυθάς, γνωρίζει τους κανόνες της μεγάλης αφήγησης, δεν χάνει το νήμα της πλοκής, εμπλέκει πολλά άτομα και διαφορετικές χρονικότητες με τρόπο αβίαστο.

Στα μέρη μας τον γνωρίσαμε από τον Αχιλλέα Κυριακίδη. Είναι ο άνθρωπος που έχει μεταφράσει όλα τα βιβλία του που έχουν εκδοθεί ως τώρα στην Ελλάδα. Το αυτό έκανε και στη Μορφή των λειψάνων με τρόπο μαεστρικό. Το ύφος, η ατμόσφαιρα, το συνωμοσιολογικό περίβλημα, αλλά και το βάθος της Ιστορίας, στοιχεία που καθορίζουν τη γραφή του Βάσκες, παραμένουν αναλλοίωτα μέσω της μετάφρασης. 

* Ο ΔΙΟΝΥΣΗΣ ΜΑΡΙΝΟΣ είναι συγγραφέας και δημοσιογράφος.

altΗ μορφή των λειψάνων
Juan Gabriel Vásquez
Μτφρ. Αχιλλέας Κυριακίδης
Ίκαρος 2018
Σελ. 680, τιμή εκδότη €17,50

alt

ΤΑ ΒΙΒΛΙΑ ΤΟΥ JUAN GABRIEL VÁSQUEZÁSQUEZ

Ακολουθήστε την bookpress.gr στο Google News και διαβάστε πρώτοι τα θέματα που σας ενδιαφέρουν.


ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

«Τα μάτια τους κοιτούσαν τον θεό» της Ζόρα Νιλ Χέρστον (κριτική) – Ένα «τραγουδιστό» μυθιστόρημα για την ιστορία της μαύρης κοινότητας

«Τα μάτια τους κοιτούσαν τον θεό» της Ζόρα Νιλ Χέρστον (κριτική) – Ένα «τραγουδιστό» μυθιστόρημα για την ιστορία της μαύρης κοινότητας

Για το μυθιστόρημα της Ζόρα Νιλ Χέρστον [Zora Neale Hurston] «Τα μάτια τους κοιτούσαν τον θεό» (μτφρ. Μυρσίνη Γκανά, εκδ. Αίολος). Κεντρική εικόνα: © Jessica Felicio (Unsplash).

Γράφει ο Διονύσης Μαρίνος

Εμφα...

«Το τενεκεδένιο ταμπούρλο» του Γκύντερ Γκρας (κριτική) – Ο ναζισμός και ο νάνος

«Το τενεκεδένιο ταμπούρλο» του Γκύντερ Γκρας (κριτική) – Ο ναζισμός και ο νάνος

Για το μυθιστόρημα του Γκύντερ Γκρας [Günter Grass 1927-2015] «Το τενεκεδένιο ταμπούρλο» [μτφρ. Τούλα Σιέτη, εκδ. Πατάκη].

Γράφει ο Γιώργος Ν. Περαντωνάκης

Οι «κακές» γλώσσες λένε ότι ο Γερμανός συγγραφέας πήρε το Βραβείο Νόμπελ το 1999 μόνο και μ...

«Β.» του Στηβ Σεμ-Σάντμπεργκ (κριτική) – Η προέλευση του κακού

«Β.» του Στηβ Σεμ-Σάντμπεργκ (κριτική) – Η προέλευση του κακού

Για το μυθιστόρημα του Στηβ Σεμ-Σάντμπεργκ (Steve Sem-Sandberg) «Β.» (μτφρ. Γιώργος Μαθόπουλος, εκδ. Αλεξάνδρεια). Στην κεντρική εικόνα, σκηνή από τη βασισμένη στο θεατρικό έργο του Γκέοργκ Μπύχνερ ταινία «Woyzeck» (1979).

Γράφει η Χριστίνα Μουκούλη

...

ΠΡΟΣΦΑΤΑ ΑΡΘΡΑ

Τζο Νέσμπο: «Η κόρη μου δεν εντυπωσιάζεται με τίποτα από όσα κάνω, αλλά όταν της είπα ότι θα γίνω επίτιμος διδάκτωρ στην Αθήνα έμεινε με το στόμα ανοιχτό»

Τζο Νέσμπο: «Η κόρη μου δεν εντυπωσιάζεται με τίποτα από όσα κάνω, αλλά όταν της είπα ότι θα γίνω επίτιμος διδάκτωρ στην Αθήνα έμεινε με το στόμα ανοιχτό»

Ο δημοφιλής συγγραφέας αστυνομικής λογοτεχνίας Τζο Νέσμπο [Jo Nesbø] αναγορεύτηκε επίτιμος διδάκτωρ του Τμήματος Αρχειονομίας, Βιβλιοθηκονομίας και Συστημάτων Πληροφόρησης του Πανεπιστημίου Δυτικής Αττικής.

Επιμέλεια: Ευλαλία Πάνου

...
Βίος και Πολιτεία #10: Ο Παναγής Παναγιωτόπουλος ζωντανά από το «υπόγειο» της Πολιτείας

Βίος και Πολιτεία #10: Ο Παναγής Παναγιωτόπουλος ζωντανά από το «υπόγειο» της Πολιτείας

Στο 10ο επεισόδιο της σειράς συζητήσεων με ανθρώπους από το χώρο του βιβλίου, με τον Κώστα Κατσουλάρη θα συνομιλήσει ο συγγραφέας και πανεπιστημιακός Παναγής Παναγιωτόπουλος. Η συζήτηση θα μεταδοθεί ζωντανά, την Πέμπτη, 28 Σεπτεμβρίου, στις 7μμ.

Επιμέλεια: Book Press

Βίος ...

«Κάποιοι μήνες της ζωής μου» του Μισέλ Ουελμπέκ – ή πώς να μην αποφεύγεις τις παγίδες της δημοσιότητας (κριτική)

«Κάποιοι μήνες της ζωής μου» του Μισέλ Ουελμπέκ – ή πώς να μην αποφεύγεις τις παγίδες της δημοσιότητας (κριτική)

Για το βιβλίο του Μισέλ Ουελμπέκ [Michel Houellebecq] «Κάποιοι μήνες της ζωής μου» (μτφρ. Γιώργος Καράμπελας, εκδ. Εστία). 

Γράφει ο Διονύσης Μαρίνος

Προβοκάτορας, φίλεχθρος, άνθρωπος που ζει από τις αντιπαραθέσεις και...

ΠΡΟΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ

«Το σπίτι με την κόκκινη πόρτα» του Βαγγέλη Μαργιωρή (προδημοσίευση)

«Το σπίτι με την κόκκινη πόρτα» του Βαγγέλη Μαργιωρή (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το αστυνομικό μυθιστόρημα του Βαγγέλη Μαργιωρή «Το σπίτι με την κόκκινη πόρτα», το οποίο κυκλοφορεί στις 25 Σεπτεμβρίου από τις εκδόσεις Μίνωας.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

«Ήρωες, μίξερ, μανταλάκια, σερβιέτες…» Μέσα στο ...

«Manifest – Υλοποίησε τη ζωή των ονείρων σου» της Τζορντάνα Λεβίν (προδημοσίευση)

«Manifest – Υλοποίησε τη ζωή των ονείρων σου» της Τζορντάνα Λεβίν (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το βιβλίο της Τζορντάνα Λεβίν [Jordanna Levin] «Manifest – Υλοποίησε τη ζωή των ονείρων σου» (μτφρ. Νοέλα Ελιασά), που θα κυκλοφορήσει στις 25 Σεπτεμβρίου από τις εκδόσεις Μίνωας. 

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

...

«Ηλίας Πετρόπουλος: Σκληρός από τρυφερότητα» του Τζον Τέιλορ (προδημοσίευση)

«Ηλίας Πετρόπουλος: Σκληρός από τρυφερότητα» του Τζον Τέιλορ (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση του προλόγου του μεταφραστή Γιώργου Ι. Αλλαμανή, στο βιβλίο του Τζον Τέιλορ [John Taylor] «Σκληρός από τρυφερότητα – Ο Έλληνας ποιητής και λαογράφος του άστεως Ηλίας Πετρόπουλος», το οποίο κυκλοφορεί αυτές τις μέρες από τις εκδόσεις Δίχτυ.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

...

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Μεσογειακό νουάρ, δικαστικό θρίλερ, whodunnit κι ένα ασήμαντο περιστατικό: 4 δυνατά ευρωπαϊκά αστυνομικά μυθιστορήματα

Μεσογειακό νουάρ, δικαστικό θρίλερ, whodunnit κι ένα ασήμαντο περιστατικό: 4 δυνατά ευρωπαϊκά αστυνομικά μυθιστορήματα

Τέσσερα πρόσφατα αστυνομικά μυθιστορήματα ανανεώνουν τις γνωστές υποκατηγορίες της αστυνομικής λογοτεχνίας. «Η σκοτεινή μούσα» του Άρμιν Έρι, «Ο κώδικας του θησαυρού» της Τζάνις Χάλετ, «Θάνατος ενός ταξιδιώτη» του Ντιντιέ Φασέν και «Η στρατηγική του πεκινουά» του Αλέξις Ραβέλο.

Γράφει η Χίλ...

Τα βιβλία του φθινοπώρου 2023: Τι θα διαβάσουμε τις μέρες που έρχονται

Τα βιβλία του φθινοπώρου 2023: Τι θα διαβάσουμε τις μέρες που έρχονται

Επιλογές από τις προσεχείς εκδόσεις ελληνικής και μεταφρασμένης πεζογραφίας, ποίησης, βιογραφιών, θεάτρου, δοκιμίων, μελετών και γκράφικ νόβελ.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Επιλέξαμε και φέτος όχι την εξαντλητική παρουσίαση των νέων εκδόσεων αλλά την στ...

22 σημαντικοί συγγραφείς που έγραψαν μόνο ένα μυθιστόρημα

22 σημαντικοί συγγραφείς που έγραψαν μόνο ένα μυθιστόρημα

Τι κοινό θα μπορούσε να έχει η Έμιλι Μπροντέ [Emily Brontë] με τον Χουάν Ρούλφο [Juan Rulfo] και τον εικονιζόμενο Άρη Αλεξάνδρου; Και οι τρεις τους, όπως και πολλοί ακόμα σημαντικοί συγγραφείς, έγραψαν και εξέδωσαν ένα μόνο μυθιστόρημα στη διάρκεια της ζωής τους, που ωστόσο αρκούσε για να τους καθιερώσει στο λογοτεχ...

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

Newsletter

Θέλω να λαμβάνω το newsletter σας
ΕΓΓΡΑΦΗ

ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΟΥ ΜΗΝΑ

22 Σεπτεμβρίου 2023 ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τα βιβλία του φθινοπώρου 2023: Τι θα διαβάσουμε τις μέρες που έρχονται

Επιλογές από τις προσεχείς εκδόσεις ελληνικής και μεταφρασμένης πεζογραφίας, ποίησης, βιογραφιών, θεάτρου, δοκιμίων, μελετών και γκράφικ νόβελ. Επιμέλεια: Κώστας Αγορα

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΗΣ ΧΡΟΝΙΑΣ

ΦΑΚΕΛΟΙ