alt

Για το μυθιστόρημα του Juan Gabriel Vásquez «Η μορφή των λειψάνων» (μτφρ. Αχιλλέας Κυριακίδης, εκδ. Ίκαρος).

Του Διονύση Μαρίνου

Το τρομοκρατικό χτύπημα στους Δίδυμους Πύργους ήταν ενορχηστρωμένο από τις ίδιες τις ΗΠΑ. Ο Έλβις Πρίσλεϊ δεν έχει πεθάνει, όπως άλλωστε κι ο Χίτλερ· αμφότεροι ζουν κάπου ινκόγκνιτο, συμφύονται με τους ανυποψίαστους διαβάτες και ζουν ζωή χαρισάμενη. Στην περιοχή Area 51, όντως, βρέθηκε ένας νεκρός εξωγήινος – άρα, υπάρχει ζωή μακριά από τον πλανήτη Γη. Επίσης, τα νήματα του κόσμου κινούνται από αόρατα χέρια που ανήκουν σε Μασόνους, Τέκτονες, Illuminati και λοιπές δόλιες λέσχες. Οι θεωρίες συνωμοσίας είναι η αντεστραμμένη όψη της κατεστημένης αφήγησης των γεγονότων. Πρόκειται για ένα αδιάσπαστο κράμα μικρονοϊκής εμμονής, παιδικής αφέλειας και σπηλαιώδους νοητικού ακροβατισμού. Μπορεί να φαντάζουν εξωπραγματικές, ολότελα ξένες προς την κοινή λογική, κι όμως εντάσσονται με τρόπο καθοριστικό στο φαντασιακό των ανθρώπων. Τουτέστιν: κάθε χώρα έχει τις δικές της θεωρίες συνωμοσίας κι όλες μαζί συγκροτούν έναν πολιορκητικό κριό που προσπαθεί να θραύσει το επιβαλλόμενο ψεύδος που έχει βαφτιστεί αδιαμφισβήτητη αλήθεια.

Ο Χουάν Γκαμπριέλ Βάσκες εκκινεί από αυτόν τον τρεμάμενο βατήρα για να βουτήξει ξανά στα άδυτα της κολομβιανής Ιστορίας. Το ίδιο, αλλά με διαφορετικό πάντα τρόπο, είχε πράξει στα μυθιστορήματα Ο ήχος των πραγμάτων όταν πέφτουν (εκδ. Ίκαρος) και Οι πληροφοριοδότες (εκδ. Ίκαρος). Τα περιβόητα καρτέλ ναρκωτικών, ο θρυλικός Πάμπλο Εσκομπάρ, η θέση που πήρε η χώρα του κατά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, αλλά και η συλλογική λήθη σε συνδυασμό με μιαν επίπονη αιχμή ενοχής, αποτελούν στοιχεία που επεξεργάζεται συνεχώς μετατρέποντας τη γραφή του σε τραπέζι ανατομίας.

Ο τίτλος του βιβλίου είναι παρμένος από τον Ιούλιο Καίσαρα του Σαίξπηρ, στο σημείο όπου αναφέρεται στα οστά των επιφανών ανδρών. Ναι, από το βιβλίο περνούν αρκετοί επιφανείς, αλλά και δυσώδεις άνδρες που καθόρισαν με τις πράξεις τους τη σύγχρονη Ιστορία της Κολομβίας.

Αυτή τη φορά «εισβάλει» κι ο ίδιος στην ιστορία του, γίνεται μέρος της πλοκής, εντάσσει το συγγραφικό (εν μέρει και το πραγματικό) εγώ στο μυθοπλαστικό περίβλημα δίνοντας του μια αυτοβιογραφική πτυχή, δίχως όμως το μυθιστόρημα Η μορφή των λειψάνων (εκδ. Ίκαρος) να μετατρέπεται σε εσωτερική απαίτηση να πει ο συγγραφέας τα δικά του πάθη. Τα πάθη της Κολομβίας παραμένουν πάντα στο προσκήνιο. Ο τίτλος του βιβλίου είναι παρμένος από τον Ιούλιο Καίσαρα του Σαίξπηρ, στο σημείο όπου αναφέρεται στα οστά των επιφανών ανδρών. Ναι, από το βιβλίο περνούν αρκετοί επιφανείς, αλλά και δυσώδεις άνδρες που καθόρισαν με τις πράξεις τους τη σύγχρονη Ιστορία της Κολομβίας.

Αυτός που τους ανασύρει από τα βάθη, με τρόπο ανεξάλειπτα εμμονικό, είναι ο Κάρλος Καρβάγιο. Ένας σκοτεινός άνθρωπος που συλλαμβάνεται σ’ ένα μουσείο της Μπογκοτά τη στιγμή που προσπαθεί να κλέψει το γαζωμένο από σφαίρες κοστούμι του πολιτικού Χόρχε Ελιέσερ Γκαϊτάν. Για την ιστορία: ο Γκαϊτάν ήταν κυρίαρχη φυσιογνωμία της πολιτικής σκηνής της χώρας, ηγέτης του κόμματος των φιλελευθέρων και δολοφονήθηκε το 1948. Για τον Καρβάγιο, λάτρη των θεωριών συνωμοσίας, κανείς δεν έμαθε ποιοι ήταν οι πραγματικοί δολοφόνοι του Γκαϊτάν και τούτο διότι ένα πλέγμα ισχυρών συμφερόντων κατάφερε με εύσχημο τρόπο να στρογγυλεύσει τις αιχμηρές γωνίες και να αφαιρέσει από το κάδρο τους πραγματικούς ενόχους. Μα, το ίδιο δεν συνέβη, αρκετές δεκαετίες πιο πριν, και με τη δολοφονία του αρχηγού του Φιλελεύθερου Κόμματος, Ραφαέλ Ουρίμπε Ουρίμπε. Ούτε και τότε ανασύρθηκαν από το σκότος οι πραγματικοί φονιάδες. Πάντα κάτι μένει κρυμμένο από την καθεστηκυία τάξη. Πάντα ένα μέρος της αλήθειας, το πλέον σημαντικό, θα πνίγεται στο ποτάμι των επινοημένων ψεμάτων και της εμπρόθετης συγκάλυψης.

Ο Καρβάλιο αφιερώνει όλη τη ζωή του για να αποκαλύψει αυτές τις μυστικές κρύπτες που θα τον οδηγήσουν στη μεγάλη πύλη της αλήθειας. Ξεκοκαλίζει στοιχεία, συνθέτει μαρτυρίες και απόψεις γύρω από τις δύο δολοφονίες, τις συσχετίζει με τη δολοφονία του Κένεντι (άλλη θεωρία συνωμοσίας αυτή) και στρίβει συνεχώς το μαχαίρι στην οικογενειακή πληγή (ο πατέρας του, ένθερμος οπαδός του Ουρίμπε σκοτώθηκε την ημέρα της δολοφονίας του πολιτικού ανδρός). Αυτό που θέλει είναι να γραφτεί ένα βιβλίο που θα αποκαλύπτει τα πάντα ή και για προσωπική δικαίωση. Όπως είχε κάνει και ο νεαρός τολμητίας Μάρκο Τούλιο Ανσόλα, ο οποίος όρθωσε το ανάστημά του μπρος στο κατεστημένο που ήθελε να σκεπάσει άρον άρον της υπόθεση Ουρίμπε.

Έτσι κι αλλιώς, λείψανα επιφανών ανδρών περιφέρονται από χέρι σε χέρι σε τούτο το μυθιστόρημα για να αποδειχθεί πως οι νεκροί συνεχίζουν και «μιλούν» να επιβάλλουν την παρουσία τους εν τη απουσία τους.

Κάπως έτσι γνωρίζει τον Βάσκες μέσω ενός κοινού τους γνωστού, του γιατρού Μπεναβίδες. Ο τελευταίος, εξαιτίας του ιατροδικαστή πατέρα του, εμπλέκεται άμεσα στην ιστορία. Ο πατήρ Μπεναβίδες ήταν εκείνος που έκανε την ιατροδικαστική εξέταση στο πτώμα του Γκαϊτάν και ενεχυρίασε στο γιο του, ωσάν κληρονομιά, αδιάσειστα στοιχεία ιστορικής σημασίας για την υπόθεση (όπως, ας πούμε, ένα θραύσμα από τη σπονδυλική στήλη του Γκαϊτάν). Έτσι κι αλλιώς, λείψανα επιφανών ανδρών περιφέρονται από χέρι σε χέρι σε τούτο το μυθιστόρημα για να αποδειχθεί πως οι νεκροί συνεχίζουν και «μιλούν» να επιβάλλουν την παρουσία τους εν τη απουσία τους.

Αρχικά, ο Βάσκες αντιμετωπίζει τον Καρβάλιο με τη δέουσα θυμηδία· άλλος ένας τρελός που φαντάζεται διαφορά. Έχει άλλωστε σοβαρότερα ζητήματα να διευθετήσει: τη συγγραφική του πορεία, την εγκατάστασή του στη Βαρκελώνη, τη δύσκολη γέννα της γυναίκας του (οι σελίδες όπου αναφέρεται στις δίδυμες κόρες του και τη σχέση του με τη γυναίκα του είναι συναισθηματικά φορτισμένες). Κι όμως, αργά αλλά σταθερά πέφτει στη δίνη του Καρβάλιο και τελικά αναγκάζεται να συνεργαστεί μαζί του με σκοπό να γραφτεί το βιβλίο που θα περιλαμβάνει όλες τις «αλήθειες».

alt
Ο Juan Gabriel Vásquez

Θα μπορούσε να είναι ένα μυθιστόρημα για την παράνοια των θεωριών συνωμοσίας. Θα μπορούσε να είναι η ιστορία ενός τρελού που δεν μπορεί να ξεφύγει από τις εμμονές του κι ως άλλος ήρωας του Σαίξπηρ είναι πεπεισμένος πως υπάρχει κάτι σάπιο στη Δανιμαρκία. Κι όμως, ο Βάσκες δεν επιθυμεί ούτε να αντιμετωπίσει τις ακραίες πτυχές της ιστορίας με σκωπτικό τρόπο, μήτε και να τις αποδεχθεί με τη μορφή μιας εναλλακτικής αφήγησης. Αν και σκεπτικιστής, συγκλίνει στην πλευρά του φανατικού Καρβάλιο σε τούτο: και οι δύο προστρέχουν στον κοινό τόπο της καταγωγής τους, στη μεγάλη Ιστορία που τους περιβάλλει, στη μνήμη των προγόνων και στα πάθη των πρωταγωνιστών.

Το σίγουρο είναι ότι ο Βάσκες, από βιβλίο σε βιβλίο, σκάβει ολοένα και πιο βαθιά μέσα στα έγκατα του γενέθλιου τόπου. Ανήκει σε μια γενιά κολομβιανών συγγραφέων που έχει αποφασίσει να πει τα πράγματα με το όνομά τους, αποφεύγοντας να καλυφθεί κάτω από τη βαριά σκιά του μαγικού ρεαλισμού.

Υπάρχει μια αδιάσπαστη αλυσίδα που ενώνει το παρελθόν με το παρόν. Η χώρα της βίας, η Κολομβία του Μάρκες –παρεμπιπτόντως δεν λείπει ούτε κι από αυτό το μυθιστόρημα–, αλλά και του Εσκομπάρ, είναι ο τόπος από τον οποίο αναδύονται μυστήρια, ένοχες σιωπές, γενετικός φόβος, αλλά και άσβεστα όνειρα. Το πώς τα αντιλαμβάνεται κανείς είναι και θέμα συγκυριών ή προδιάθεσης.

Το σίγουρο είναι ότι ο Βάσκες, από βιβλίο σε βιβλίο, σκάβει ολοένα και πιο βαθιά στα έγκατα του γενέθλιου τόπου. Ανήκει σε μια γενιά κολομβιανών συγγραφέων (Γκαμπόα, Αλβάρες κ.ά.) που έχει αποφασίσει να πει τα πράγματα με το όνομά τους, αποφεύγοντας να καλυφθεί κάτω από τη βαριά σκιά του μαγικού ρεαλισμού. Ναι, ο Μάρκες είναι ο γεννήτορας, αλλά τούτη η νουβέλ βαγκ έχει άλλα συγγραφικά όπλα να αντιπαρατάξει. Ο Βάσκες είναι ένας έξοxoς παραμυθάς, γνωρίζει τους κανόνες της μεγάλης αφήγησης, δεν χάνει το νήμα της πλοκής, εμπλέκει πολλά άτομα και διαφορετικές χρονικότητες με τρόπο αβίαστο.

Στα μέρη μας τον γνωρίσαμε από τον Αχιλλέα Κυριακίδη. Είναι ο άνθρωπος που έχει μεταφράσει όλα τα βιβλία του που έχουν εκδοθεί ως τώρα στην Ελλάδα. Το αυτό έκανε και στη Μορφή των λειψάνων με τρόπο μαεστρικό. Το ύφος, η ατμόσφαιρα, το συνωμοσιολογικό περίβλημα, αλλά και το βάθος της Ιστορίας, στοιχεία που καθορίζουν τη γραφή του Βάσκες, παραμένουν αναλλοίωτα μέσω της μετάφρασης. 

* Ο ΔΙΟΝΥΣΗΣ ΜΑΡΙΝΟΣ είναι συγγραφέας και δημοσιογράφος.

altΗ μορφή των λειψάνων
Juan Gabriel Vásquez
Μτφρ. Αχιλλέας Κυριακίδης
Ίκαρος 2018
Σελ. 680, τιμή εκδότη €17,50

alt

ΤΑ ΒΙΒΛΙΑ ΤΟΥ JUAN GABRIEL VÁSQUEZÁSQUEZ

Ακολουθήστε την bookpress.gr στο Google News και διαβάστε πρώτοι τα θέματα που σας ενδιαφέρουν.


ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

«Οι ξαδέλφες» της Αουρόρα Βεντουρίνι (κριτική) – Ιστορία μιας μοναδικής κι αλλόκοτης οικογένειας

«Οι ξαδέλφες» της Αουρόρα Βεντουρίνι (κριτική) – Ιστορία μιας μοναδικής κι αλλόκοτης οικογένειας

Για το βιβλίο της Αουρόρα Βεντουρίνι (Aurora Ventoyrini) «Οι ξαδέλφες» (μτφρ. Μαρία Αθανασιάδου, Θεώνη Κάμπρα, Αλίκη Μανωλά, Ιφιγένεια Ντούμη, Κωνσταντίνος Παλαιολόγος, εκδ. Carnivora). Στην κεντρική εικόνα, στιγμιότυπο από την ταινία του Αλεχάντρο Γιοντορόφσκι «Santa Sangre» (1989).

...
«Stella Maris» του Κόρμακ ΜακΚάρθι (κριτική) – Όλη η Αμερική του 20ού αιώνα σε ένα ψυχιατρείο

«Stella Maris» του Κόρμακ ΜακΚάρθι (κριτική) – Όλη η Αμερική του 20ού αιώνα σε ένα ψυχιατρείο

Για το μυθιστόρημα του Κόρμακ ΜακΚάρθι (Cormac McCarthy) «Stella Maris» (μτφρ. Γιώργος Κυριαζής, εκδ. Gutenberg). Στην κεντρική εικόνα, στιγμιότυπο από την ταινία «God's Crooked Lines» του Oriol Paulo.

Γράφει ο Γιάννης Χατζηκρυστάλλης

...
100 χρόνια με την «κυρία Νταλογουέι»: Γιατί τη διαβάζουμε σήμερα

100 χρόνια με την «κυρία Νταλογουέι»: Γιατί τη διαβάζουμε σήμερα

Για το εμβληματικό μυθιστόρημα της Βιρτζίνια Γουλφ [Virginia Woolf] «Η κυρία Νταλογουέι» που κυκλοφόρησε σαν σήμερα, ακριβώς πριν από 100 χρόνια, στις 14 Μαΐου 1925. Με αυτή την αφορμή, κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Μεταίχμιο συλλεκτική έκδοση σε μετάφραση Κωνσταντίνας Τριανταφυλλόπουλου και εξώφυλλο της Μάριας Μπαχά....

ΠΡΟΣΦΑΤΑ ΑΡΘΡΑ

«Οι ξαδέλφες» της Αουρόρα Βεντουρίνι (κριτική) – Ιστορία μιας μοναδικής κι αλλόκοτης οικογένειας

«Οι ξαδέλφες» της Αουρόρα Βεντουρίνι (κριτική) – Ιστορία μιας μοναδικής κι αλλόκοτης οικογένειας

Για το βιβλίο της Αουρόρα Βεντουρίνι (Aurora Ventoyrini) «Οι ξαδέλφες» (μτφρ. Μαρία Αθανασιάδου, Θεώνη Κάμπρα, Αλίκη Μανωλά, Ιφιγένεια Ντούμη, Κωνσταντίνος Παλαιολόγος, εκδ. Carnivora). Στην κεντρική εικόνα, στιγμιότυπο από την ταινία του Αλεχάντρο Γιοντορόφσκι «Santa Sangre» (1989).

...
Φραγκίσκος: Ο Πάπας της «Εκκλησίας του λαού του Θεού»

Φραγκίσκος: Ο Πάπας της «Εκκλησίας του λαού του Θεού»

Για την αυτοβιογραφία του Πάπα Φραγκίσκου με τίτλο «Ελπίδα, η αυτοβιογραφία» που κυκλοφορεί σε μετάφραση Άννας Παπασταύρου από τις εκδόσεις Gutenberg. 

Γράφει ο Γιώργος Σιακαντάρης

Είμαι πάντοτε επιφυλακτικός απέναντι στις αυτοβιογραφίες, αν και έ...

«Δεν έχω ανάσα» του Λουίζ Σβαρτς (κριτική) – Αντιμέτωπος με το θεριό της κατάθλιψης

«Δεν έχω ανάσα» του Λουίζ Σβαρτς (κριτική) – Αντιμέτωπος με το θεριό της κατάθλιψης

Για το αυτοβιογραφικό βιβλίο του Λουίζ Σβαρτς (Luiz Schwarcz) «Δεν έχω ανάσα» (μτφρ. Μαρία Παπαδήμα, εκδ. Ίκαρος).

Γράφει ο Διονύσης Μαρίνος

Ο Λουίζ Σβαρτζ είναι ένας από τους σημαντικότερους εκδότες της Βρ...

ΠΡΟΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ

«Βρίσκεις πάντα αυτό που δεν ψάχνεις» της Λένας Κορομηλά (προδημοσίευση)

«Βρίσκεις πάντα αυτό που δεν ψάχνεις» της Λένας Κορομηλά (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από τη συλλογή διηγημάτων της Λένας Κορομηλά «Βρίσκεις πάντα αυτό που δεν ψάχνεις», η οποία θα κυκλοφορήσει τις επόμενες μέρες από τις εκδόσεις Ιωλκός.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Στο τρένο; είπες.

...
«Η σιωπή του κελιού» του Μεχμέτ Ατές (προδημοσίευση)

«Η σιωπή του κελιού» του Μεχμέτ Ατές (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το αυτοβιογραφικό βιβλίο του Μεχμέτ Ατές «Η σιωπή του κελιού», το οποίο θα κυκλοφορήσει το επόμενο διάστημα από τις εκδόσεις Επίμετρο.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Πάντα έλεγαν: «Συνήθως έρχονται γύρω στις έξι, έξι κα...

«Δεν θα τελειώσει έτσι» των Νίκι Φρεντς (προδημοσίευση)

«Δεν θα τελειώσει έτσι» των Νίκι Φρεντς (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα των Νίκι Φρεντς [Nicci French] «Δεν θα τελειώσει έτσι» (μτφρ. Κίκα Κραμβουσάνου), το οποίο θα κυκλοφορήσει στις 21 Μαΐου από τις εκδόσεις Διόπτρα.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Η Κίρα άκουγε αν...

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Μικρός οδηγός στο ελληνικό διήγημα 1974-2024: 50 αντιπροσωπευτικά διηγήματα όλων των κατηγοριών

Μικρός οδηγός στο ελληνικό διήγημα 1974-2024: 50 αντιπροσωπευτικά διηγήματα όλων των κατηγοριών

Μια ανασκόπηση της ελληνικής διηγηματογραφίας των τελευταίων πενήντα ετών σε 50 αντιπροσωπευτικά κείμενα. Σε πόσες κατηγορίες μπορούν να ταξινομηθούν τα διηγήματα (της μνήμης, πολιτικά, ερωτικά, αστυνομικά κ.ά.) και ποιοι οι σημαντικοί εκπρόσωποι της κάθε μιας; Στην κεντρική εικόνα, ο Ηλίας Χ. Παπαδημητρακόπουλος (1...

Τι διαβάζουμε τώρα; Δέκα πρόσφατα βιβλία γόνιμου στοχασμού

Τι διαβάζουμε τώρα; Δέκα πρόσφατα βιβλία γόνιμου στοχασμού

Η εξέλιξη της τεχνολογίας, η δίκη του Γαλιλαίου, η αποδοχή του θανάτου, αλλά και οι προκαταλήψεις μας για τους τσιγγάνους. Δέκα βιβλία που θα μας γεννήσουν πολλά ερωτήματα και θα μας δώσουν απαντήσεις.

Γράφει ο Διονύσης Μαρίνος

...
Τι διαβάζουμε τώρα; 10 φεμινιστικά βιβλία ξένης πεζογραφίας

Τι διαβάζουμε τώρα; 10 φεμινιστικά βιβλία ξένης πεζογραφίας

Δέκα πρόσφατα βιβλία πεζογραφίας από όλον τον κόσμο, γραμμένα από γυναίκες, με πρωταγωνίστριες θηλυκότητες, που απευθύνονται σε όλους. Ιστορίες για τις ηχηρές ή σιωπηρές επαναστάσεις των γυναικών εντός και εκτός των έμφυλων ρόλων τους, τις εκφάνσεις της αυτενέργειας και χειραφέτησής τους. Μυθιστορήματα και διηγήματα...

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

Newsletter

Θέλω να λαμβάνω το newsletter σας
ΕΓΓΡΑΦΗ

ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΗΣ ΧΡΟΝΙΑΣ

12 Δεκεμβρίου 2024 ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τα 100 καλύτερα λογοτεχνικά βιβλία του 2024

Mυθιστορήματα, νουβέλες, διηγήματα: Εκατό καλά λογοτεχνικά βιβλία που κυκλοφόρησαν το 2024 από τα πολλά περισσότερα που έπεσαν στα χέρια μας, με τη μεταφρασμένη πεζογρα

ΦΑΚΕΛΟΙ