alt

Για το μυθιστόρημα του Paul Auster «Το βιβλίο των ψευδαισθήσεων» (μτφρ. Ιωάννα Ηλιάδη, εκδ. Μεταίχμιο).

Του Γιώργου Βέη

Το πρόσωπο υφίσταται και ως απουσία. Ακόμη και ως αυτο-διαγραφή του. Ή ως αυτο-ακύρωσή του. Άλλωστε τίποτε δεν του εξασφαλίζει εξ ορισμού την ακέραιη διατήρηση της ίδιας του της εικόνας. Ιδίως ενώπιον αδιάφορων κατά κανόνα τρίτων. Υπάρχει δηλαδή για να χαθεί οριστικά (;). Η πιθανή επανεμφάνισή του στις αρένες του βίου είναι κατ’ εξοχήν υπόθεση της λογοτεχνίας των υψηλών αποστάξεων. Η επαναφορά στη ζωή αντιστοιχεί λίγο πολύ στη θριαμβική επανεκκίνηση εκείνου του περιώνυμου Λαζάρου στο Κατά Ιωάννην Ευαγγέλιον (ια’ 1-45). Έχω βεβαίως κατά νουν κι εκείνον τον αποφασιστικό χαρακτήρα του Ναθάνιελ Χόθορν, ο οποίος εξαφανίζεται για είκοσι ολόκληρα χρόνια από προσώπου Γης, για να αποδειχθεί, στο τέλος της αφήγησης, ότι εξακολουθεί να ζει πράγματι ως ένα αυστηρά απόκρυφο, διαυγές ον, στην άλλη άκρη του δρόμου, όπου βρίσκεται το σπίτι του και η υπόλοιπη οικογένειά του.

Οι ανατροπές διαδέχονται η μια την άλλη, αναποδογυρίζοντας όλες ανεξαιρέτως τις επιφάνειες της πραγματικότητας. Η καταιγιστική εξέλιξη της δράσης καταδεικνύει στην διηγητική πράξη την ανεξάντλητη ευρηματικότητα του συγγραφέα.

Έχω επίσης κατά νου το εξαίρετο μυθιστόρημα Η φυγή του κυρίου Μοντ του Ζορζ Σιμενόν. Εννοώ: George Simenon, La fuitede monsieur Monde, που δημοσιεύτηκε για πρώτη φορά το 1945. Κυκλοφόρησε ήδη στα ελληνικά, σε λειτουργική μετάφραση της Αργυρώς Μακάρωφ, από τις εκδόσεις Άγρα, το 2012. Το παρουσίασε δε διεξοδικά, μεταξύ άλλων, μέσα από αυτές τις ηλεκτρονικές σελίδες, ο Νίκος Ξένιος, πριν από τέσσερα και πλέον χρόνια. Συγκρατώ ότι το έργο αυτό το έχει επαινέσει επανειλημμένως ο πολυβραβευμένος, ιδιαίτερα γνωστός στο αναγνωστικό μας κοινό, Τζον Μπάνβιλ, τα περισσότερα βιβλία του οποίου έχουν εκδοθεί, ως γνωστόν, προ πολλού στη γλώσσα μας από τον οίκο του Θανάση Καστανιώτη. Ο κύριος Μοντ επιχειρεί ν’ αλλάξει εντελώς πλαίσιο βίου, ήτοι χωροχρόνο ύπαρξης, χωρίς όμως ταυτοχρόνως να απολέσει ταυτότητα. Η φυγή αποτελεί τρόπον τινά περίπτωση οριακής μετάστασης. Η μάλλον απρόοπτη επανεμφάνιση ή η προμελετημένη ανεύρεσή του σημαίνει προφανώς αναγέννησή του στην πρότερη κατάστασή του. Συνοψίζοντας, φρονώ ότι το απώτερο πρότυπο της μείζονος Εξαφάνισης, μέσα στον γνόφο του ενδεχομένου μη-όντος, για είκοσι μάλιστα συνεχή έτη, συνιστά βεβαίως ο ομηρικός Οδυσσέας για το σύνολο των συντοπιτών του Ιθακησίων. Και όχι μόνον.

Ο Έκτορ Μαν στο παρόν, ευθύβολα μεταφρασμένο, εξόχως συγκερασμένο Βιβλίο των ψευδαισθήσεων, έργο του 2002, χάνεται συνειδητά, στη συνέχεια μιας βραχείας, αλλά ενδιαφέρουσας σταδιοδρομίας στον κινηματογράφο των βωβών. Το μυστήριο εμπεριέχει πειθαναγκασμό διάρρηξης του εγώ εξ ων αρχικώς συνετέθη. Η απόφαση διατηρεί την υφή μιας τυπικής αυτοχειρίας, η οποία περιλαμβάνει και εμφανώς δεσμευτική απάλειψη ακόμη και του περιττού πλέον σώματος του ίδιου του Μαν από τον κόσμο των ορατών. Μετά από πενήντα χρόνια ο καθηγητής Τσίμερ, ο οποίος βιώνει την ολέθρια απώλεια της γυναίκας και των τέκνων του, ασχολείται συστηματικά με την πλήρη διερμηνεία του αξιοπερίεργου φαινομένου Έκτορ Μαν. Επιδίδεται μάλιστα στη συγγραφή συναφούς μονογραφίας. Προφανώς πρόκειται για ένα είδος αυτοσχέδιας αυτοθεραπείας ενάντια σε μιαν αναπόφευκτη, άκρως επιθετική κατάθλιψη, η οποία, εννοείται, τον βασανίζει νύχτα μέρα. Δεν θα διστάσει μάλιστα, συνεχίζοντας τη σκληρή αυτή ιδιοθεραπεία, να δοθεί απερίσπαστος και στην απόδοση των ογκωδών απομνημονευμάτων του Σατομπριάν στην αγγλική γλώσσα. Η μοναχική πράξη της μετάφρασης από το ένα γλωσσικό σύστημα στο έτερο απηχεί ριζική ίαση. Το όποιο δυνατό αποτέλεσμα της μετάφρασης αντιστοιχεί σε απολύτως λυτρωτικό χάπι. Ή σε ισχυρή πλην όμως ευεργετική χημειοθεραπεία. Κάποια στιγμή όμως ο καθηγητής Τσίμερ πληροφορείται από κάποια Άλμα την ύπαρξη του Μαν. Ο τελευταίος, ω του θαύματος, έχει διαβάσει την περίφημη μονογραφία περί αυτού! Είναι περιττό να τονίσω ότι αυτό που επακολουθεί συνιστά το ζενίθ της ευρύτερης μυθοπλαστικής ικανότητας του προικισμένου Πολ Όστερ. Οι ανατροπές διαδέχονται η μια την άλλη, αναποδογυρίζοντας όλες ανεξαιρέτως τις επιφάνειες της πραγματικότητας. Η καταιγιστική εξέλιξη της δράσης καταδεικνύει στην διηγητική πράξη την ανεξάντλητη ευρηματικότητα του συγγραφέα. Η ψευδαίσθηση δεν συνιστά ψευδαίσθηση, όπως αποδεικνύεται πανηγυρικά, αλλά κειμενική εδραίωση της επικρατέστερης των παραλλαγών της αλήθειας. Αλλά μήπως κι αυτή η εξέλιξη αποτελεί απλώς μιαν άλλη προέκταση των ονείρων; Η ανάγνωση συνέχεται από ηδονή.

Τόσο ο Έκτορ Μαν, όσο και ο παράδοξος βιογράφος του, ο καθηγητής Τσίμερ, σκάβοντας πλήρως εαυτούς, τείνουν να καταστούν άτρωτοι ψυχικά και ηθικά.

Συγκρατώ ότι στο απομονωμένο ράντσο του, σε όλη τη μακρά διάρκεια της δήθεν εξάλειψής του, ο Έκτορ Μαν κινηματογραφεί και καταστρέφει αδιαλείπτως τις ταινίες που παράγει ο ίδιος: γέννηση και θάνατος είναι εδώ τα δύο πρόσωπα του Ιανού της Δημιουργίας. Η δε περίφημη εντολή του Μάρκου Αυρηλίου «ένδον σκάπτε» γίνεται σεβαστή σε απόλυτο βαθμό. Τα όρια ενδοσκόπησης συνεχώς διαστέλλονται: τόσο ο Έκτορ Μαν, όσο και ο παράδοξος βιογράφος του, ο καθηγητής Τσίμερ, σκάβοντας πλήρως εαυτούς, τείνουν να καταστούν άτρωτοι ψυχικά και ηθικά. Οι αντιστάσεις στον επαπειλούμενο εξανδραποδισμό τους αυξάνονται. Η παρατεταμένη αυτοεξορία αποδεικνύεται ασφαλής όαση ανασυγκρότησης της ύπαρξης. Κοντολογίς, το κάψιμο των χειρογράφων προς το τέλος του έργου, οι αυτοκαταστροφικές εφαρμογές και λοιπά παρεμφερή διαβήματα, προκειμένου να διασωθεί επιτέλους το Πρόσωπο, συνιστούν κρισιμότατες μάχες χαρακωμάτων του εγώ. Ενός εγώ, το οποίο επιμένει να προσβλέπει στην Τέχνη ως να ήταν ο πολυπόθητος επίγειος Παράδεισος. Ό,τι δηλαδή επικαλείται ευθέως, όπως ξέρουμε ήδη, με το σύνολο μάλιστα του έργου του, ο διάσημος συμπατριώτης τους, ο Έζρα Πάουντ.

* Ο ΓΙΩΡΓΟΣ ΒΕΗΣ είναι ποιητής.


Απόσπασμα από το βιβλίο

«Οκέι, μίστερ Χόλυγουντ. Σταμάτα τότε να χρησιμοποιείς τη μάσκα. Άμα το κάνεις αυτό, ίσως το ξανασκεφτώ. Μάλιστα. Εκεί το πάμε λοιπόν. Όταν κάποιος δεν θέλει να δείχνει το πρόσωπό του, κάποιο μυστικό θα ’χει, έτσι δεν είναι; Κι όταν μια κοπέλα παίρνει μυρωδιά τι σόι μυστικό είν’ αυτό, τότες αλλάζουνε τα πράγματα. Εγώ έδωσα τα χέρια με τον Χερμ. Όμως Χερμ δεν υπάρχει ή μήπως όχι; Τον λένε Έκτορ, και τώρα πρέπει να το πάρουμε απ’ την αρχή».


altΒιβλίο των ψευδαισθήσεων
Paul Auster
Μτφρ. Ιωάννα Ηλιάδη
Μεταίχμιο 2017
Σελ. 401, τιμή εκδότη €16,60

alt

ΤΑ ΒΙΒΛΙΑ ΤΟΥ PAUL AUSTER

 

Ακολουθήστε την bookpress.gr στο Google News και διαβάστε πρώτοι τα θέματα που σας ενδιαφέρουν.


ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

«Το χρυσό σημειωματάριο» της Ντόρις Λέσινγκ – Αλήθειες βαθιές κι επώδυνες, ενεργές και σήμερα

«Το χρυσό σημειωματάριο» της Ντόρις Λέσινγκ – Αλήθειες βαθιές κι επώδυνες, ενεργές και σήμερα

Για το εμβληματικό μυθιστόρημα της νομπελίστριας Ντόρις Λέσινγκ [Doris Lessing] «Το χρυσό σημειωματάριο» (μτφρ. Έφη Τσιρώνη, εκδ. Διόπτρα). 

Γράφει ο Κ.Β. Κατσουλάρης

Είναι δύσκολο να μιλήσεις για την Ντόρις Λέσινγκ χω...

«Έντιμοι άνθρωποι» του Λεονάρδο Παδούρα (κριτική) – O Mάριο Κόντε σε μια Κούβα που αλλάζει

«Έντιμοι άνθρωποι» του Λεονάρδο Παδούρα (κριτική) – O Mάριο Κόντε σε μια Κούβα που αλλάζει

Για το μυθιστόρημα του Λεονάρδο Παδούρα [Leonardo Padura] «Έντιμοι άνθρωποι» (μτφρ. Κώστας Αθανασίου, εκδ. Καστανιώτη). Kεντρική εικόνα: © Wikimedia Commons. 

Γράφει η Έλενα Χουζούρη 

Ανεξάρτητα αν είχε επισκ...

«Συνάντηση» της Νατάσα Μπράουν (κριτική) – «Αφομοιώσου, αφομοιώσου… διαλύσου μέσα στο χωνευτήρι»

«Συνάντηση» της Νατάσα Μπράουν (κριτική) – «Αφομοιώσου, αφομοιώσου… διαλύσου μέσα στο χωνευτήρι»

Για το μυθιστόρημα της Νατάσα Μπράουν [Natasha Brown] «Συνάντηση» (μτφρ. Βαγγέλης Τσίρμπας, εκδ. Gutenberg). Kεντρική εικόνα: Η Teyonah Parris από τη σειρά «Mad Men». 

Γράφει η Χριστίνα Μουκούλη 

«Δεν υπάρχει επιτ...

ΠΡΟΣΦΑΤΑ ΑΡΘΡΑ

Παρουσίαση του «Γαργαντούας – Πανταγκρυέλ» και βράβευση του Φίλιππου Δ. Δρακονταειδή από τη γαλλική κυβέρνηση

Παρουσίαση του «Γαργαντούας – Πανταγκρυέλ» και βράβευση του Φίλιππου Δ. Δρακονταειδή από τη γαλλική κυβέρνηση

Εκδήλωση για την παρουσίαση του βιβλίου του Φρανσουά Ραμπελαί [François Rabelais] «Γαργαντούας – Πανταγκρυέλ – Πανταγκρυελίνειον Προγνωσιάριον» (μτφρ. Φίλιππος Δ. Δρακονταειδής, Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης) την Τρίτη 5 Δεκεμβρίου στο βιβλιοπωλείο «Επί λέξει». 

Επιμέλεια: Book ...

Τιμώντας την Βισουάβα Σιμπόρσκα με ένα αφιέρωμα και μια έκθεση

Τιμώντας την Βισουάβα Σιμπόρσκα με ένα αφιέρωμα και μια έκθεση

Με αφορμή την 100η επέτειο από τη γέννηση της βραβευμένης με Νόμπελ Λογοτεχνίας Πολωνής ποιήτριας Βισουάβα Σιμπόρσκα [Wislawa Szymborska 1923-2012], η Πρεσβεία της Πολωνίας σε συνεργασία με την Φιλοσοφική Σχολή του ΕΚΠΑ διοργανώνουν στις 7 Δεκεμβρίου ένα αφιέρωμα στη ζωή και στ...

Τα δέκα καλύτερα βιβλία του 2023 σύμφωνα με τους New York Times

Τα δέκα καλύτερα βιβλία του 2023 σύμφωνα με τους New York Times

Η συντακτική ομάδα των New York Times ξεχώρισε τα καλύτερα βιβλία που κυκλοφόρησαν το 2023, επιλέγοντας πέντε έργα μυθοπλασίας και πέντε δοκίμια. Στην κεντρική εικόνα, η Ζέιντι Σμιθ [Zadie Smith], συγγραφέας του «The fraud», το οποίο αναφέρεται στη λίστα ως ένα από τα πέντε σημαντικότερα μυθιστορήματα του έτους που ...

ΠΡΟΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ

«Το τέλος της Αισθητικής; Τεχνομηδενισμός και Σύγχρονη Τέχνη» του Δημοσθένη Δαββέτα (προδημοσίευση)

«Το τέλος της Αισθητικής; Τεχνομηδενισμός και Σύγχρονη Τέχνη» του Δημοσθένη Δαββέτα (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από βιβλίο του Δημοσθένη Δαββέτα «Το τέλος της Αισθητικής; Τεχνομηδενισμός και Σύγχρονη Τέχνη» (Επίμετρο: Μάνος Στεφανίδης) το οποίο θα κυκλοφορήσει το επόμενο διάστημα από τις εκδόσεις Νίκας.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

...

«Χωριό Ποτέμκιν» του Γιώργου Παναγή (προδημοσίευση)

«Χωριό Ποτέμκιν» του Γιώργου Παναγή (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα του Γιώργου Παναγή «Χωριό Ποτέμκιν», που κυκλοφορεί στις 28 Νοεμβρίου από τις εκδόσεις Τόπος. [Η έκφραση «Χωριό Ποτέµκιν» (ρωσικά: по­тёмкинские деревни) περιγράφει ένα κατασκεύασµα που έχει στόχο να αποκρύψει την αλήθεια ή να εξωραΐσει µια κατάσταση].

Επιμέλεια:...

«Ο Γιουγκοσλάβος» της Άνα Βούτσκοβιτς (προδημοσίευση)

«Ο Γιουγκοσλάβος» της Άνα Βούτσκοβιτς (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα της Άνα Βούτσκοβιτς [Ana Vučković] «Ο Γιουγκοσλάβος» (μτφρ. Απόστολος Θηβαίος), το οποίο κυκλοφορεί αρχές Δεκεμβρίου από τις εκδόσεις Βακχικόν.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Η ΜΠΑΝΑΝΑ

...

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τα δέκα καλύτερα βιβλία του 2023 σύμφωνα με τους New York Times

Τα δέκα καλύτερα βιβλία του 2023 σύμφωνα με τους New York Times

Η συντακτική ομάδα των New York Times ξεχώρισε τα καλύτερα βιβλία που κυκλοφόρησαν το 2023, επιλέγοντας πέντε έργα μυθοπλασίας και πέντε δοκίμια. Στην κεντρική εικόνα, η Ζέιντι Σμιθ [Zadie Smith], συγγραφέας του «The fraud», το οποίο αναφέρεται στη λίστα ως ένα από τα πέντε σημαντικότερα μυθιστορήματα του έτους που ...

«Ο βίος βραχύς, η δε τέχνη μακρή» – Αυτοβιογραφίες και βιογραφίες, 15+1 επιλογές από τις πρόσφατες εκδόσεις

«Ο βίος βραχύς, η δε τέχνη μακρή» – Αυτοβιογραφίες και βιογραφίες, 15+1 επιλογές από τις πρόσφατες εκδόσεις

Τι κοινό μπορεί να έχει η Μαρινέλλα με τον Έλον Μάσκ; Η Μαρία Κάλλας με τον Ανδρέα Παπανδρέου και ο Πρίγκιπας Χάρι με τον Διονύση Σιμόπουλο; Οι βιογραφίες όλων αυτών, και μερικές ακόμη, κυκλοφόρησαν τους προηγούμενους μήνες και σας τις παρουσιάζουμε.

Γράφει ο Κώστας Αγοραστό...

Κλερ Κίγκαν – Η Ιρλανδή που ανέδειξε τις χάρες της μικρής φόρμας

Κλερ Κίγκαν – Η Ιρλανδή που ανέδειξε τις χάρες της μικρής φόρμας

Η Ιρλανδή συγγραφέας έχει αγαπηθεί από το ελληνικό αναγνωστικό κοινό και όχι άδικα. Τι είναι αυτό που την κάνει ιδιαίτερη και γιατί η πρόσφατη νουβέλα της «Πολύ αργά πια» (μτφρ. Μαρτίνα Ασκητοπούλου, εκδ. Μεταίχμιο) την καταξιώνει. 

Γράφει ο Διονύσης Μαρίνος ...

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

Newsletter

Θέλω να λαμβάνω το newsletter σας
ΕΓΓΡΑΦΗ

ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΗΣ ΧΡΟΝΙΑΣ

13 Δεκεμβρίου 2022 ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τα 100 καλύτερα λογοτεχνικά βιβλία του 2022

Έφτασε η στιγμή και φέτος για την καθιερωμένη εδώ και χρόνια επιλογή των εκατό από τα καλύτερα βιβλία λογοτεχνίας της χρονιάς που φτάνει σε λίγες μέρες στο τέλος της. Ε

ΦΑΚΕΛΟΙ