his bloody project700

Για το μυθιστόρημα του Γκρέαμ Μακρέι Μπερνέτ «Το ματωμένο του έργο» (μτφρ. Χίλντα Παπαδημητρίου, εκδ. Μεταίχμιο).

Του Μάνου Μπονάνου

Κάστρο του Ινβερνές, πρωτεύουσας των σκοτσέζικων Χάιλαντς, 1869. Ο δεκαεπτάχρονος Ρόντερικ Μακρέι βρίσκεται στη φυλακή, όπου, εν όψει της δίκης του και κατόπιν παρότρυνσης του δικηγόρου του, συγγράφει τα απομνημονεύματά του, στα οποία ομολογεί χωρίς καμία απολύτως περιστροφή τη δολοφονία τριών ανθρώπων. Ύστερα από μια τέτοια παραδοχή, τι θα μπορούσε να σταθεί ανάμεσα σε αυτόν και την αγχόνη του νόμου;

Η δίκη παίρνει μεγάλες διαστάσεις και τραβά την προσοχή σύσσωμης της κοινής γνώμης και των εφημερίδων της εποχής. Η πρωτόγνωρη αγριότητα του εγκλήματος και η φημολογούμενη ξεκάθαρη ανάληψη της ευθύνης από τον συλληφθέντα κατηγορούμενο, ανήλικο γιο ενός καλλιεργητή μισθωμένης γης, έχει εξάψει τα εκδικητικά πάθη αλλά και τη φαντασία κοινού και δημοσιογράφων, που παρακολουθούν αμφότεροι με κομμένη την ανάσα την εξέλιξη της δίκης. Το πραγματικό δίλημμα όμως δεν αφορά την καθαυτή διάπραξη των φόνων, την απαιτούμενη απόδειξη της ενοχής του κατηγορουμένου και την επακόλουθη ποινή που προβλέπει, αλλά την ίδια τη δυνατότητα καταλογισμού σε έναν δράστη ο οποίος εμφανίζεται αμετανόητος και ατάραχος – και κατά συνέπεια πιθανώς διαταραγμένος.

Ο Μπερνέτ μετουσιώνει την ατέρμονη μάχη ανάμεσα στις παραδεδομένες αξίες και το παγιωμένο σύστημα αντιλήψεων και το διαρκές αίτημα της υπέρβασής τους υπό το πρίσμα της νέας γνώσης, των κοινωνικών μετατοπίσεων και της αλλαγής των νοοτροπιών.

Αξιοποιώντας ευφάνταστα τη συνθήκη που μεταγράφει μια υπαρκτή μαρτυρία από τα αρχεία της πόλης του Ινβερνές, το συγγραφικό τέχνασμα του Μπερνέτ προσδίδει αληθοφάνεια και χαρίζει στην ήδη καλοστημένη ιστορία του ένα βαθύτερο επίπεδο ταύτισης και φόβου για την τύχη του ήρωα. Στην ειλικρινή, απέριττη και χαρισματικά δοσμένη αφήγησή του, ο Ρόντερικ περιγράφει με τα πιο αδρά χρώματα τις συνθήκες ζωής σε αυτή την απομακρυσμένη γωνιά της τόσο ιδιοσυγκρασιακής πατρίδας του: τον επίμονο μόχθο των ενοικιαστών (της πεισματικά άγονης) καλλιεργήσιμης γης που παλεύουν για να εξασφαλίσουν απλώς τα απολύτως απαραίτητα για τη διαβίωσή τους· την απαιτούμενη υποταγή σε κάποιους κανόνες που δεν αναφέρονται πουθενά και που υπακούν αποκλειστικά στη λογική της διατήρησης της καθεστηκυίας τάξης και τη διαιώνιση της ανισότητας· τέλος, τη σφοδρότητα και τις ολέθριες συνέπειες που μπορεί να έχει σε μια μικρή κοινότητα μια σύγκρουση με έναν εκπρόσωπο –έστω και της χαμηλότερης βαθμίδας– των δομών της φεουδαρχικής εξουσίας.

Αυτά για το σκηνικό. Όμως η απόφαση στο δικαστικό αυτό θρίλερ οφείλει να παρθεί σε μια διανοητική σφαίρα την οποία αδυνατεί να συλλάβει σε όλος της το εύρος το μεγαλύτερο μέρος του ακροατηρίου που παρακολουθεί τη δίκη, για τον απλό λόγο πως ξεφεύγει των ορίων της κατανόησής του και εισέρχεται στα –ακόμα και σήμερα τόσο υποκειμενικά– χωράφια της εγκληματολογικής ανθρωπολογίας: μιας επιστήμης που έκανε τότε τα πρώτα της βήματα, κουβαλώντας ήδη στη φαρέτρα της τις πρώτες λανθασμένες βεβαιότητές της. Η επιτυχία του Μπερνέτ είναι πως αντιλαμβάνεται τη σημασία που έχει όλο αυτό και μετουσιώνει μέσα από την ιστορία του την ατέρμονη μάχη ανάμεσα στις παραδεδομένες αξίες και το παγιωμένο σύστημα αντιλήψεων και το διαρκές αίτημα της υπέρβασής τους υπό το πρίσμα της νέας γνώσης, των κοινωνικών μετατοπίσεων και της αλλαγής των νοοτροπιών, που οφείλουν να έχουν άμεσο αντίκτυπο στη νομοθεσία και τον τρόπο που οριοθετεί η κοινωνία το αποδεκτό και αντιμετωπίζει το παραβατικό – και όλα αυτά με το μεγαλύτερο διακύβευμα: ένα παιδί καθισμένο στο εδώλιο.

Το βιβλίο κέρδισε δικαιωματικά μια υποψηφιότητα για το φετινό βραβείο Booker. Η μετάφραση της Χίλντας Παπαδημητρίου τίμησε το πρωτότυπο, αποδίδοντας εμφατικά τις αποχρώσεις του λόγου των πρωταγωνιστών του Μπερνέτ.

* Ο ΜΑΝΟΣ ΜΠΟΝΑΝΟΣ είναι επιμελητής και συγγραφέας.

altΤο ματωμένο του έργο
Graeme Macrae Burnet
Μτφρ. Χίλντα Παπαδημητρίου
Μεταίχμιο 2017
Σελ. 392, τιμή εκδότη €17,70

alt

Ακολουθήστε την bookpress.gr στο Google News και διαβάστε πρώτοι τα θέματα που σας ενδιαφέρουν.


ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

«Το βιβλίο της μορφής και του κενού» της Ρουθ Οζέκι (κριτική) – Αναζητώντας διέξοδο από το χάος

«Το βιβλίο της μορφής και του κενού» της Ρουθ Οζέκι (κριτική) – Αναζητώντας διέξοδο από το χάος

Για το μυθιστόρημα της Ρουθ Οζέκι [Ruth Ozeki] «Το βιβλίο της μορφής και του κενού» (μτφρ. Μυρσίνη Γκανά, εκδ. Κλειδάριθμος). Κεντρική εικόνα: Στιγμιότυπο από την ταινία «Τhe Book of Henry». 

Γράφει η Χριστίνα Μουκούλη

...
«Νεφελοκοκκυγία» του Άντονυ Ντορ (κριτική) – Μια εντυπωσιακή περιπλάνηση σε χώρο και χρόνο

«Νεφελοκοκκυγία» του Άντονυ Ντορ (κριτική) – Μια εντυπωσιακή περιπλάνηση σε χώρο και χρόνο

Για το βιβλίο του Άντονυ Ντορ [Anthony Doerr] «Νεφελοκοκκυγία» (μτφρ. Μυρτώ Καλοφωλιά, εκδ. Πατάκη). Κεντρική εικόνα: Κρατικό Θέατρο Βορείου Ελλάδος «Όρνιθες» του Αριστοφάνη, σε σκηνοθεσία Γιάννη Ρήγα (2021).

Γράφει η Άλκηστις Σουλογιάννη

...
«Το χρυσό σημειωματάριο» της Ντόρις Λέσινγκ – Αλήθειες βαθιές κι επώδυνες, ενεργές και σήμερα

«Το χρυσό σημειωματάριο» της Ντόρις Λέσινγκ – Αλήθειες βαθιές κι επώδυνες, ενεργές και σήμερα

Για το εμβληματικό μυθιστόρημα της νομπελίστριας Ντόρις Λέσινγκ [Doris Lessing] «Το χρυσό σημειωματάριο» (μτφρ. Έφη Τσιρώνη, εκδ. Διόπτρα). 

Γράφει ο Κ.Β. Κατσουλάρης

Είναι δύσκολο να μιλήσεις για την Ντόρις Λέσινγκ χω...

ΠΡΟΣΦΑΤΑ ΑΡΘΡΑ

The Athens Prize for Literature 2022: Οι λίστες με τους υποψήφιους, σε ελληνικό και ξένο μυθιστόρημα

The Athens Prize for Literature 2022: Οι λίστες με τους υποψήφιους, σε ελληνικό και ξένο μυθιστόρημα

Στην Αίθουσα Τελετών του Δημαρχιακού Μεγάρου στην Πλατεία Εθνικής Αντιστάσεως (πρώην Πλατεία Κοτζιά), θα απονεμηθούν εφέτος, για δέκατη έβδομη χρονιά, τα βραβεία μυθιστορήματος «The Athens Prize for Literature» του περιοδικού (δε)κατα για το 2022. Η ανακοίνωση των νικητών και ταυτόχρονα η απονομή θα γίνουν την Πέμπτ...

Χριστουγεννιάτικη γιορτή από τις Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης: Σαββατοκύριακο στην Πλάκα, με Αργύρη Μπακιρτζή, κεράσματα και μεγάλες προσφορές

Χριστουγεννιάτικη γιορτή από τις Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης: Σαββατοκύριακο στην Πλάκα, με Αργύρη Μπακιρτζή, κεράσματα και μεγάλες προσφορές

Οι Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης διοργανώνουν χριστουγεννιάτικη γιορτή βιβλίου το Σάββατο 9 & την Κυριακή 10 Δεκεμβρίου από τις 11:00 μέχρι και τις 19:00 στην οδό Θουκυδίδου 4, στην Πλάκα και υπόσχονται δύο μέρες γεμάτες με μουσική, κεράσματα, προτάσεις για δώρα και μεγάλες προσφορές.

Επιμέλεια: ...

Εορταστικό τετραήμερο των εκδόσεων Ψυχογιός στη Δημοτική Αγορά Κυψέλης

Εορταστικό τετραήμερο των εκδόσεων Ψυχογιός στη Δημοτική Αγορά Κυψέλης

Από σήμερα (7/12) έως και την Κυριακή (10/12) οι εκδόσεις Ψυχογιός ετοιμάζουν μια χριστουγεννιάτικη γιορτή για μικρούς και μεγάλους στη Δημοτική Αγορά Κυψέλης με bazaar βιβλίων, εκδηλώσεις και δράσεις για τα παιδιά. «Τίτλοι λογοτεχνίας για μικρούς και μεγάλους, bazaar βιβλίων, συναντήσεις με συγγραφείς & συναρπα...

ΠΡΟΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ

«Τρότζαν» του Θανάση Χειμωνά (προδημοσίευση)

«Τρότζαν» του Θανάση Χειμωνά (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα του Θανάση Χειμωνά «Τρότζαν, που κυκλοφορεί στις 8 Δεκεμβρίου από τις εκδόσεις Πατάκη.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Άνοιξα τα μάτια μου. Το μυαλό μου, αδειανό. Γύρω μου, φως. Έντονο. Εκτυφλωτικό. Συνειδητοπο...

«Αχ, Ευρώπη! Κείμενα για το μέλλον της Ευρώπης και την δημόσια σφαίρα» του Γιούργκεν Χάμπερμας (προδημοσίευση)

«Αχ, Ευρώπη! Κείμενα για το μέλλον της Ευρώπης και την δημόσια σφαίρα» του Γιούργκεν Χάμπερμας (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από βιβλίο του Γιούργκεν Χάμπερμας [Jürgen Habermas] «Αχ Ευρώπη! – Κείμενα για το Μέλλον της Ευρώπης και την δημόσια σφαίρα» (μτφρ. – προλεγόμενα – σχόλια: Δημήτρης Υφαντής), το οποίο θα κυκλοφορήσει στις 15 Δεκεμβρίου από τις εκδόσεις Printa / Ροές.

Επιμέλεια: Κώστας Αγορα...

«Πολύ αργά πια» της Κλερ Κίγκαν (προδημοσίευση)

«Πολύ αργά πια» της Κλερ Κίγκαν (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα της Κλερ Κίγκαν [Claire Keegan] «Πολύ αργά πια» (μτφρ. Μαρτίνα Ασκητοπούλου), το οποίο θα κυκλοφορήσει στις 7 Δεκεμβρίου από τις εκδόσεις Μεταίχμιο.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Την Παρασκευή, 29 Ιουλίου, το...

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τα δέκα καλύτερα βιβλία του 2023 σύμφωνα με τους New York Times

Τα δέκα καλύτερα βιβλία του 2023 σύμφωνα με τους New York Times

Η συντακτική ομάδα των New York Times ξεχώρισε τα καλύτερα βιβλία που κυκλοφόρησαν το 2023, επιλέγοντας πέντε έργα μυθοπλασίας και πέντε δοκίμια. Στην κεντρική εικόνα, η Ζέιντι Σμιθ [Zadie Smith], συγγραφέας του «The fraud», το οποίο αναφέρεται στη λίστα ως ένα από τα πέντε σημαντικότερα μυθιστορήματα του έτους που ...

«Ο βίος βραχύς, η δε τέχνη μακρή» – Αυτοβιογραφίες και βιογραφίες, 15+1 επιλογές από τις πρόσφατες εκδόσεις

«Ο βίος βραχύς, η δε τέχνη μακρή» – Αυτοβιογραφίες και βιογραφίες, 15+1 επιλογές από τις πρόσφατες εκδόσεις

Τι κοινό μπορεί να έχει η Μαρινέλλα με τον Έλον Μάσκ; Η Μαρία Κάλλας με τον Ανδρέα Παπανδρέου και ο Πρίγκιπας Χάρι με τον Διονύση Σιμόπουλο; Οι βιογραφίες όλων αυτών, και μερικές ακόμη, κυκλοφόρησαν τους προηγούμενους μήνες και σας τις παρουσιάζουμε.

Γράφει ο Κώστας Αγοραστό...

Βιβλία για το σύγχρονο επιχειρείν: 5 επιλογές από πρόσφατες εκδόσεις

Βιβλία για το σύγχρονο επιχειρείν: 5 επιλογές από πρόσφατες εκδόσεις

Οι πρωτοπόροι των σημαντικών επιχειρήσεων του κόσμου, οι τρόποι να διαπραγματευόμαστε με αποτέλεσμα και πώς θα βρούμε αυτό που ψάχνουμε στον εργασιακό τομέα. Πέντε βιβλία που κυκλοφόρησαν πρόσφατα και μπορούν να μας κινητοποιήσουν. 

Γράφει ο Διονύσης Μαρίνος...

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

Newsletter

Θέλω να λαμβάνω το newsletter σας
ΕΓΓΡΑΦΗ

ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΟΥ ΜΗΝΑ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΗΣ ΧΡΟΝΙΑΣ

13 Δεκεμβρίου 2022 ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τα 100 καλύτερα λογοτεχνικά βιβλία του 2022

Έφτασε η στιγμή και φέτος για την καθιερωμένη εδώ και χρόνια επιλογή των εκατό από τα καλύτερα βιβλία λογοτεχνίας της χρονιάς που φτάνει σε λίγες μέρες στο τέλος της. Ε

ΦΑΚΕΛΟΙ