alt

Για το βραβευμένο με Booker 2017 μυθιστόρημα του George Saunders «Λήθη και Λίνκολν» (μτφρ. Γιώργος-Ίκαρος Μπαμπασάκης, εκδ. Ίκαρος).

Του Γιάννη Καρκανέβατου

Το Λήθη και Λίνκολν δεν είναι βιβλίο – αν και θυμίζει. Έχει σελίδες γραμμένες, χαρακτήρες, σημεία στίξης αλλά ο δημιουργός του –μ’ έναν διαβολεμένα υποχθόνιο τρόπο– έχει οργανώσει μια παράσταση ψυχών που παίζεται μέσα στο κεφάλι τού εκάστοτε αναγνώστη.

Το 1862 ο Αβραάμ Λίνκολν χάνει τον εντεκάχρονο αγαπημένο του γιο από τυφοειδή πυρετό. Μαρτυρίες της εποχής αναφέρουν πως συνεχόμενα βράδια ο Λίνκολν επισκέπτεται την κρύπτη για να πάρει στα χέρια του το άψυχο σώμα του γιου του. Η εικόνα αυτή στοιχειώνει τον συγγραφέα.

Ας πάρουμε όμως τα πράγματα από την αρχή. Πριν από είκοσι περίπου χρόνια, o George Saunders, φέρελπις συγγραφέας εκείνη την εποχή, ακούει τον ξάδερφο της γυναίκας του να αφηγείται την ακόλουθη ιστορία: Το 1862 (δυο χρόνια μετά την ανάδειξή του σε πρόεδρο, έναν χρόνο μετά τον εμφύλιο, και έναν χρόνο πριν υπογράψει το διάταγμα για τη χειραφέτηση των μαύρων) ο Αβραάμ Λίνκολν χάνει τον εντεκάχρονο αγαπημένο του γιο από τυφοειδή πυρετό. Μαρτυρίες της εποχής αναφέρουν πως συνεχόμενα βράδια ο Λίνκολν επισκέπτεται την κρύπτη για να πάρει στα χέρια του το άψυχο σώμα του γιου του. Η εικόνα αυτή στοιχειώνει τον συγγραφέα. Δημιουργεί στο μυαλό του μια μίξη ανάμεσα στο Μνημείο Λίνκολν (ενός μνημείου στην Ουάσιγκτον που θυμίζει ναό δωρικού ρυθμού και εμπνέει δύναμη) και στην Πιετά (το γνωστό γλυπτό του Μιχαήλ Άγγελου, που η Παναγία –σε νεαρότερη ηλικία απ’ ό,τι θα περίμενε κανείς– έχει στα πόδια της τον αντρικό σώμα του Υιού της. Το βλέμμα της είναι χαμηλωμένο και το αριστερό της χέρι αμήχανα ανοιγμένο (απορημένο κατά τον ουρανό για τον πόνο που έμελλε να της δοθεί). Ο συνδυασμός αυτός, ισχύος και ευαισθησίας, έχει ρίξει τον σπόρο του. Κάποια μελλοντική στιγμή θα βλαστήσει.

Είναι τo 2012, η χρονιά που όπως αναφέρει ο Saunders –ένας έως τότε πετυχημένος συγγραφέας διηγημάτων– αρνείται να αποδεχτεί ότι το μνήμα του μπορεί να φέρει τη φράση: «Έντρομος να σαλπάρει προς μια φοβιστική καλλιτεχνική δημιουργία που απεγνωσμένα επιθυμούσε να δοκιμάσει» (η σκέψη πάνω στις λέξεις που θα ήθελε κανείς να σκαλιστούν στον τάφο του, ενίοτε λειτουργεί καταλυτικά και ευεργετικά πάνω στο δίπολο επιθυμία-φόβος που μας διακατέχει) και πέφτει με τα μούτρα στη συγγραφή. Αποτέλεσμα: το –χωρίς δεσμεύσεις και περιορισμούς– πρώτο του μυθιστόρημα με τον τίτλο Lincoln in the bardo (επιτυχημένη η επιλογή του Λήθη και Λίνκολν στα ελληνικά, αφού το bardo παραμένει αμετάφραστο και σύμφωνα με κάποιες βουδιστικές σχολές αποτελεί το μεταβατικό στάδιο ανάμεσα στον θάνατο και την επαναγέννηση). Στο ομιχλώδες τοπίο της ύπαρξης της συνείδησης, ενώ η ύλη είναι απούσα, εκτυλίσσεται το πολυφωνικό αυτό κείμενο. Οι διάφορες ψυχές (εκατόν εξήντα έξι ο συνολικός τους αριθμός, νούμερο που προκαλεί ίλιγγο αλλά σε καμιά περίπτωση δεν αφήνει τον αναγνώστη να απομακρυνθεί ψυχικά από τα τεκταινόμενα), με κεντρικούς ήρωες τον Χανς Βόλμαν που σκοτώθηκε την ημέρα του γάμου του με μια νεαρή κοπέλα, τον Ρότζερ Μπέβινς που αυτοκτόνησε αφού ο έρωτάς του δεν βρήκε ανταπόκριση και του αιδεσιμότατου Έβερλυ Τόμας, μιλάνε ακατάπαυστα και αναθυμούνται την πρότερη ζωή τους. Σχολιάζουν, επιδοκιμάζουν, αποδοκιμάζουν, αρνούνται να αποδεχτούν την κατάσταση που βρίσκονται. Συνεχώς αναφέρονται στα αρρωστόκουτα που τους φέρανε και δεν τους εκπλήσσει η ευκολία του να διασχίζουν τοίχους ή να εισχωρούν σε ανθρώπους, ζωντανούς αυτή τη φορά. Στην παρέα τους θα προστεθεί ο Γουίλι που θα τον πάρουν υπό την προστασία τους και που ο θρήνος τού πατέρα αρνείται να τον αφήσει να αποχωρήσει. Με τον εμφύλιο –που στοίχισε πάνω από ένα εκατομμύριο νεκρούς– αλλά και τη συναισθηματική απονέκρωση που μπορεί να φέρει ο θάνατος ενός και μόνο αγαπημένου προσώπου.

alt

Μια ιστορία παλίμψηστο, προδοσίας και συγχώρεσης, αγάπης και μίσους, πάθους και συμπόνοιας. Με τόσες πραγματικότητες όσα και βλέμματα. Σε μια φόρμα διαλογική, όπου κάθε χαρακτήρας καταλαμβάνει έναν χώρο από μια λέξη μέχρι κάποιες σελίδες, με ανάμιξη ιστορικών αναφορών και μυθοπλαστικών στοιχείων, που δεν θυμίζει προηγούμενα αναγνώσματα.

Κάποια μυθιστορήματα εξιστορούν τον κόσμο, ενώ άλλα δημιουργούν έναν κόσμο δικό τους και σε αιχμαλωτίζουν να τον ζήσεις. Ο συγγραφέας επιλέγει το δεύτερο. Με γλώσσα απλή, καθομιλουμένη, με παύσεις, δισταγμούς, βρισιές, επαναλήψεις, μισοτελειωμένες φράσεις. Δεν θέλει καν να κρατήσει σαν έκπληξη τον κόσμο στον οποίο αναφέρεται, γι’ αυτό και τον βάζει στον τίτλο (με την χρήση της λέξης bardo). Προτιμά έναν αναγνώστη που θα μπει χωρίς προκαταλήψεις και με ανοιχτή καρδιά και μυαλό θα βαδίσει την ιστορία. Μια ιστορία παλίμψηστο, προδοσίας και συγχώρεσης, αγάπης και μίσους, πάθους και συμπόνοιας. Με τόσες πραγματικότητες όσα και βλέμματα. Σε μια φόρμα διαλογική, όπου κάθε χαρακτήρας καταλαμβάνει έναν χώρο από μια λέξη μέχρι κάποιες σελίδες, με ανάμιξη ιστορικών αναφορών και μυθοπλαστικών στοιχείων, που δεν θυμίζει προηγούμενα αναγνώσματα. Το βραβείο Booker (μία από τις μεγαλύτερες αναγνωρίσεις σε αγγλόφωνο συγγραφέα) που του δόθηκε πριν λίγο καιρό θεωρείται εύλογη διάκριση.

Ομολογώ πως καθώς προχωρούσα στην ανάγνωση, είχα μια μικρή αγωνία. Την αγωνία μήπως η αβανταδόρικη αρχή κατέληγε σ’ ένα μαλθακό τέλος. Ο συγγραφέας ευτυχώς με διαψεύδει αφού με κάποιο τέχνασμα που αρνούμαι να αποκαλύψω, απογειώνει στο τελευταίο μέρος την αφήγηση. Ίσως κάποιοι αναγνώστες να διαφωνήσουν με τα προαναφερόμενα. Ίσως για πράγματα που λατρεύεις, ο φακός της υποκειμενικότητας να θολώνει τη ματιά. Σε κάθε μελλοντικό αναγνώστη πάντως θα ήθελα να υπενθυμίσω πως είναι όχι μόνο θεμιτό αλλά και αναγκαίο, η ευρύνοια αυτού που διαβάζει να ανταποκρίνεται στα ρίσκα που παίρνει αυτός που γράφει. Αλλιώς κινδυνεύουμε από την πλήξη και την επανάληψη. Τελειώνοντας, να δώσω τα εύσημα στον μεταφραστή αλλά και στις εκδόσεις Ίκαρος, που μας γνώρισαν αυτόν τον υπέροχο συγγραφέα, προσδοκώντας στην έκδοση και προγενέστερων έργων του.

* Φωτογραφία: Robert Wuensche, Εικονογράφιση: Houston Chronicle

* Ο ΓΙΑΝΝΗΣ ΚΑΡΚΑΝΕΒΑΤΟΣ είναι συγγραφέας.

altΛήθη και Λίνκολν
George Saunders
Μτφρ. Γιώργος-Ίκαρος Μπαμπασάκης
Ίκαρος 2017
Σελ. 472, τιμή εκδότη €16,50

alt

ΤΑ ΒΙΒΛΙΑ ΤΟΥ GEORGE SAUNDERS

 

Ακολουθήστε την bookpress.gr στο Google News και διαβάστε πρώτοι τα θέματα που σας ενδιαφέρουν.


ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

«Το βιβλίο της μορφής και του κενού» της Ρουθ Οζέκι (κριτική) – Αναζητώντας διέξοδο από το χάος

«Το βιβλίο της μορφής και του κενού» της Ρουθ Οζέκι (κριτική) – Αναζητώντας διέξοδο από το χάος

Για το μυθιστόρημα της Ρουθ Οζέκι [Ruth Ozeki] «Το βιβλίο της μορφής και του κενού» (μτφρ. Μυρσίνη Γκανά, εκδ. Κλειδάριθμος). Κεντρική εικόνα: Στιγμιότυπο από την ταινία «Τhe Book of Henry». 

Γράφει η Χριστίνα Μουκούλη

...
«Νεφελοκοκκυγία» του Άντονυ Ντορ (κριτική) – Μια εντυπωσιακή περιπλάνηση σε χώρο και χρόνο

«Νεφελοκοκκυγία» του Άντονυ Ντορ (κριτική) – Μια εντυπωσιακή περιπλάνηση σε χώρο και χρόνο

Για το βιβλίο του Άντονυ Ντορ [Anthony Doerr] «Νεφελοκοκκυγία» (μτφρ. Μυρτώ Καλοφωλιά, εκδ. Πατάκη). Κεντρική εικόνα: Κρατικό Θέατρο Βορείου Ελλάδος «Όρνιθες» του Αριστοφάνη, σε σκηνοθεσία Γιάννη Ρήγα (2021).

Γράφει η Άλκηστις Σουλογιάννη

...
«Το χρυσό σημειωματάριο» της Ντόρις Λέσινγκ – Αλήθειες βαθιές κι επώδυνες, ενεργές και σήμερα

«Το χρυσό σημειωματάριο» της Ντόρις Λέσινγκ – Αλήθειες βαθιές κι επώδυνες, ενεργές και σήμερα

Για το εμβληματικό μυθιστόρημα της νομπελίστριας Ντόρις Λέσινγκ [Doris Lessing] «Το χρυσό σημειωματάριο» (μτφρ. Έφη Τσιρώνη, εκδ. Διόπτρα). 

Γράφει ο Κ.Β. Κατσουλάρης

Είναι δύσκολο να μιλήσεις για την Ντόρις Λέσινγκ χω...

ΠΡΟΣΦΑΤΑ ΑΡΘΡΑ

Χριστουγεννιάτικη γιορτή από τις Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης: Σαββατοκύριακο στην Πλάκα, με Αργύρη Μπακιρτζή, κεράσματα και μεγάλες προσφορές

Χριστουγεννιάτικη γιορτή από τις Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης: Σαββατοκύριακο στην Πλάκα, με Αργύρη Μπακιρτζή, κεράσματα και μεγάλες προσφορές

Οι Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης διοργανώνουν χριστουγεννιάτικη γιορτή βιβλίου το Σάββατο 9 & την Κυριακή 10 Δεκεμβρίου από τις 11:00 μέχρι και τις 19:00 στην οδό Θουκυδίδου 4, στην Πλάκα και υπόσχονται δύο μέρες γεμάτες με μουσική, κεράσματα, προτάσεις για δώρα και μεγάλες προσφορές.

Επιμέλεια: ...

Εορταστικό τετραήμερο των εκδόσεων Ψυχογιός στη Δημοτική Αγορά Κυψέλης

Εορταστικό τετραήμερο των εκδόσεων Ψυχογιός στη Δημοτική Αγορά Κυψέλης

Από σήμερα (7/12) έως και την Κυριακή (10/12) οι εκδόσεις Ψυχογιός ετοιμάζουν μια χριστουγεννιάτικη γιορτή για μικρούς και μεγάλους στη Δημοτική Αγορά Κυψέλης με bazaar βιβλίων, εκδηλώσεις και δράσεις για τα παιδιά. «Τίτλοι λογοτεχνίας για μικρούς και μεγάλους, bazaar βιβλίων, συναντήσεις με συγγραφείς & συναρπα...

«Η Καταρίνα και η ομορφιά να σκοτώνεις φασίστες» (κριτική) – Η τελετουργία ενός φόνου σε μια άκρως σύγχρονη παράσταση

«Η Καταρίνα και η ομορφιά να σκοτώνεις φασίστες» (κριτική) – Η τελετουργία ενός φόνου σε μια άκρως σύγχρονη παράσταση

Για την παράσταση του Πορτογάλου σκηνοθέτη Τιάγκο Ροντρίγκες [Tiago Rodriguez] «Η Καταρίνα και η ομορφιά να σκοτώνεις φασίστες» που ανέβηκε στην κεντρική σκηνή της Στέγης Ιδρύματος Ωνάση. Κεντρική εικόνα: © Joseph Bandere.

Γράφει ο Νίκος Ξένιος  ...

ΠΡΟΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ

«Τρότζαν» του Θανάση Χειμωνά (προδημοσίευση)

«Τρότζαν» του Θανάση Χειμωνά (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα του Θανάση Χειμωνά «Τρότζαν, που κυκλοφορεί στις 8 Δεκεμβρίου από τις εκδόσεις Πατάκη.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Άνοιξα τα μάτια μου. Το μυαλό μου, αδειανό. Γύρω μου, φως. Έντονο. Εκτυφλωτικό. Συνειδητοπο...

«Αχ, Ευρώπη! Κείμενα για το μέλλον της Ευρώπης και την δημόσια σφαίρα» του Γιούργκεν Χάμπερμας (προδημοσίευση)

«Αχ, Ευρώπη! Κείμενα για το μέλλον της Ευρώπης και την δημόσια σφαίρα» του Γιούργκεν Χάμπερμας (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από βιβλίο του Γιούργκεν Χάμπερμας [Jürgen Habermas] «Αχ Ευρώπη! – Κείμενα για το Μέλλον της Ευρώπης και την δημόσια σφαίρα» (μτφρ. – προλεγόμενα – σχόλια: Δημήτρης Υφαντής, το οποίο θα κυκλοφορήσει στις 15 Δεκεμβρίου από τις εκδόσεις Printa / Ροές.

Επιμέλεια: Κώστας Αγορασ...

«Πολύ αργά πια» της Κλερ Κίγκαν (προδημοσίευση)

«Πολύ αργά πια» της Κλερ Κίγκαν (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα της Κλερ Κίγκαν [Claire Keegan] «Πολύ αργά πια» (μτφρ. Μαρτίνα Ασκητοπούλου), το οποίο θα κυκλοφορήσει στις 7 Δεκεμβρίου από τις εκδόσεις Μεταίχμιο.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Την Παρασκευή, 29 Ιουλίου, το...

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τα δέκα καλύτερα βιβλία του 2023 σύμφωνα με τους New York Times

Τα δέκα καλύτερα βιβλία του 2023 σύμφωνα με τους New York Times

Η συντακτική ομάδα των New York Times ξεχώρισε τα καλύτερα βιβλία που κυκλοφόρησαν το 2023, επιλέγοντας πέντε έργα μυθοπλασίας και πέντε δοκίμια. Στην κεντρική εικόνα, η Ζέιντι Σμιθ [Zadie Smith], συγγραφέας του «The fraud», το οποίο αναφέρεται στη λίστα ως ένα από τα πέντε σημαντικότερα μυθιστορήματα του έτους που ...

«Ο βίος βραχύς, η δε τέχνη μακρή» – Αυτοβιογραφίες και βιογραφίες, 15+1 επιλογές από τις πρόσφατες εκδόσεις

«Ο βίος βραχύς, η δε τέχνη μακρή» – Αυτοβιογραφίες και βιογραφίες, 15+1 επιλογές από τις πρόσφατες εκδόσεις

Τι κοινό μπορεί να έχει η Μαρινέλλα με τον Έλον Μάσκ; Η Μαρία Κάλλας με τον Ανδρέα Παπανδρέου και ο Πρίγκιπας Χάρι με τον Διονύση Σιμόπουλο; Οι βιογραφίες όλων αυτών, και μερικές ακόμη, κυκλοφόρησαν τους προηγούμενους μήνες και σας τις παρουσιάζουμε.

Γράφει ο Κώστας Αγοραστό...

Κλερ Κίγκαν – Η Ιρλανδή που ανέδειξε τις χάρες της μικρής φόρμας

Κλερ Κίγκαν – Η Ιρλανδή που ανέδειξε τις χάρες της μικρής φόρμας

Η Ιρλανδή συγγραφέας έχει αγαπηθεί από το ελληνικό αναγνωστικό κοινό και όχι άδικα. Τι είναι αυτό που την κάνει ιδιαίτερη και γιατί η πρόσφατη νουβέλα της «Πολύ αργά πια» (μτφρ. Μαρτίνα Ασκητοπούλου, εκδ. Μεταίχμιο) την καταξιώνει. 

Γράφει ο Διονύσης Μαρίνος ...

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

Newsletter

Θέλω να λαμβάνω το newsletter σας
ΕΓΓΡΑΦΗ

ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΟΥ ΜΗΝΑ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΗΣ ΧΡΟΝΙΑΣ

13 Δεκεμβρίου 2022 ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τα 100 καλύτερα λογοτεχνικά βιβλία του 2022

Έφτασε η στιγμή και φέτος για την καθιερωμένη εδώ και χρόνια επιλογή των εκατό από τα καλύτερα βιβλία λογοτεχνίας της χρονιάς που φτάνει σε λίγες μέρες στο τέλος της. Ε

ΦΑΚΕΛΟΙ