alt

Για το βραβευμένο με Booker 2017 μυθιστόρημα του George Saunders «Λήθη και Λίνκολν» (μτφρ. Γιώργος-Ίκαρος Μπαμπασάκης, εκδ. Ίκαρος).

Του Γιάννη Καρκανέβατου

Το Λήθη και Λίνκολν δεν είναι βιβλίο – αν και θυμίζει. Έχει σελίδες γραμμένες, χαρακτήρες, σημεία στίξης αλλά ο δημιουργός του –μ’ έναν διαβολεμένα υποχθόνιο τρόπο– έχει οργανώσει μια παράσταση ψυχών που παίζεται μέσα στο κεφάλι τού εκάστοτε αναγνώστη.

Το 1862 ο Αβραάμ Λίνκολν χάνει τον εντεκάχρονο αγαπημένο του γιο από τυφοειδή πυρετό. Μαρτυρίες της εποχής αναφέρουν πως συνεχόμενα βράδια ο Λίνκολν επισκέπτεται την κρύπτη για να πάρει στα χέρια του το άψυχο σώμα του γιου του. Η εικόνα αυτή στοιχειώνει τον συγγραφέα.

Ας πάρουμε όμως τα πράγματα από την αρχή. Πριν από είκοσι περίπου χρόνια, o George Saunders, φέρελπις συγγραφέας εκείνη την εποχή, ακούει τον ξάδερφο της γυναίκας του να αφηγείται την ακόλουθη ιστορία: Το 1862 (δυο χρόνια μετά την ανάδειξή του σε πρόεδρο, έναν χρόνο μετά τον εμφύλιο, και έναν χρόνο πριν υπογράψει το διάταγμα για τη χειραφέτηση των μαύρων) ο Αβραάμ Λίνκολν χάνει τον εντεκάχρονο αγαπημένο του γιο από τυφοειδή πυρετό. Μαρτυρίες της εποχής αναφέρουν πως συνεχόμενα βράδια ο Λίνκολν επισκέπτεται την κρύπτη για να πάρει στα χέρια του το άψυχο σώμα του γιου του. Η εικόνα αυτή στοιχειώνει τον συγγραφέα. Δημιουργεί στο μυαλό του μια μίξη ανάμεσα στο Μνημείο Λίνκολν (ενός μνημείου στην Ουάσιγκτον που θυμίζει ναό δωρικού ρυθμού και εμπνέει δύναμη) και στην Πιετά (το γνωστό γλυπτό του Μιχαήλ Άγγελου, που η Παναγία –σε νεαρότερη ηλικία απ’ ό,τι θα περίμενε κανείς– έχει στα πόδια της τον αντρικό σώμα του Υιού της. Το βλέμμα της είναι χαμηλωμένο και το αριστερό της χέρι αμήχανα ανοιγμένο (απορημένο κατά τον ουρανό για τον πόνο που έμελλε να της δοθεί). Ο συνδυασμός αυτός, ισχύος και ευαισθησίας, έχει ρίξει τον σπόρο του. Κάποια μελλοντική στιγμή θα βλαστήσει.

Είναι τo 2012, η χρονιά που όπως αναφέρει ο Saunders –ένας έως τότε πετυχημένος συγγραφέας διηγημάτων– αρνείται να αποδεχτεί ότι το μνήμα του μπορεί να φέρει τη φράση: «Έντρομος να σαλπάρει προς μια φοβιστική καλλιτεχνική δημιουργία που απεγνωσμένα επιθυμούσε να δοκιμάσει» (η σκέψη πάνω στις λέξεις που θα ήθελε κανείς να σκαλιστούν στον τάφο του, ενίοτε λειτουργεί καταλυτικά και ευεργετικά πάνω στο δίπολο επιθυμία-φόβος που μας διακατέχει) και πέφτει με τα μούτρα στη συγγραφή. Αποτέλεσμα: το –χωρίς δεσμεύσεις και περιορισμούς– πρώτο του μυθιστόρημα με τον τίτλο Lincoln in the bardo (επιτυχημένη η επιλογή του Λήθη και Λίνκολν στα ελληνικά, αφού το bardo παραμένει αμετάφραστο και σύμφωνα με κάποιες βουδιστικές σχολές αποτελεί το μεταβατικό στάδιο ανάμεσα στον θάνατο και την επαναγέννηση). Στο ομιχλώδες τοπίο της ύπαρξης της συνείδησης, ενώ η ύλη είναι απούσα, εκτυλίσσεται το πολυφωνικό αυτό κείμενο. Οι διάφορες ψυχές (εκατόν εξήντα έξι ο συνολικός τους αριθμός, νούμερο που προκαλεί ίλιγγο αλλά σε καμιά περίπτωση δεν αφήνει τον αναγνώστη να απομακρυνθεί ψυχικά από τα τεκταινόμενα), με κεντρικούς ήρωες τον Χανς Βόλμαν που σκοτώθηκε την ημέρα του γάμου του με μια νεαρή κοπέλα, τον Ρότζερ Μπέβινς που αυτοκτόνησε αφού ο έρωτάς του δεν βρήκε ανταπόκριση και του αιδεσιμότατου Έβερλυ Τόμας, μιλάνε ακατάπαυστα και αναθυμούνται την πρότερη ζωή τους. Σχολιάζουν, επιδοκιμάζουν, αποδοκιμάζουν, αρνούνται να αποδεχτούν την κατάσταση που βρίσκονται. Συνεχώς αναφέρονται στα αρρωστόκουτα που τους φέρανε και δεν τους εκπλήσσει η ευκολία του να διασχίζουν τοίχους ή να εισχωρούν σε ανθρώπους, ζωντανούς αυτή τη φορά. Στην παρέα τους θα προστεθεί ο Γουίλι που θα τον πάρουν υπό την προστασία τους και που ο θρήνος τού πατέρα αρνείται να τον αφήσει να αποχωρήσει. Με τον εμφύλιο –που στοίχισε πάνω από ένα εκατομμύριο νεκρούς– αλλά και τη συναισθηματική απονέκρωση που μπορεί να φέρει ο θάνατος ενός και μόνο αγαπημένου προσώπου.

alt

Μια ιστορία παλίμψηστο, προδοσίας και συγχώρεσης, αγάπης και μίσους, πάθους και συμπόνοιας. Με τόσες πραγματικότητες όσα και βλέμματα. Σε μια φόρμα διαλογική, όπου κάθε χαρακτήρας καταλαμβάνει έναν χώρο από μια λέξη μέχρι κάποιες σελίδες, με ανάμιξη ιστορικών αναφορών και μυθοπλαστικών στοιχείων, που δεν θυμίζει προηγούμενα αναγνώσματα.

Κάποια μυθιστορήματα εξιστορούν τον κόσμο, ενώ άλλα δημιουργούν έναν κόσμο δικό τους και σε αιχμαλωτίζουν να τον ζήσεις. Ο συγγραφέας επιλέγει το δεύτερο. Με γλώσσα απλή, καθομιλουμένη, με παύσεις, δισταγμούς, βρισιές, επαναλήψεις, μισοτελειωμένες φράσεις. Δεν θέλει καν να κρατήσει σαν έκπληξη τον κόσμο στον οποίο αναφέρεται, γι’ αυτό και τον βάζει στον τίτλο (με την χρήση της λέξης bardo). Προτιμά έναν αναγνώστη που θα μπει χωρίς προκαταλήψεις και με ανοιχτή καρδιά και μυαλό θα βαδίσει την ιστορία. Μια ιστορία παλίμψηστο, προδοσίας και συγχώρεσης, αγάπης και μίσους, πάθους και συμπόνοιας. Με τόσες πραγματικότητες όσα και βλέμματα. Σε μια φόρμα διαλογική, όπου κάθε χαρακτήρας καταλαμβάνει έναν χώρο από μια λέξη μέχρι κάποιες σελίδες, με ανάμιξη ιστορικών αναφορών και μυθοπλαστικών στοιχείων, που δεν θυμίζει προηγούμενα αναγνώσματα. Το βραβείο Booker (μία από τις μεγαλύτερες αναγνωρίσεις σε αγγλόφωνο συγγραφέα) που του δόθηκε πριν λίγο καιρό θεωρείται εύλογη διάκριση.

Ομολογώ πως καθώς προχωρούσα στην ανάγνωση, είχα μια μικρή αγωνία. Την αγωνία μήπως η αβανταδόρικη αρχή κατέληγε σ’ ένα μαλθακό τέλος. Ο συγγραφέας ευτυχώς με διαψεύδει αφού με κάποιο τέχνασμα που αρνούμαι να αποκαλύψω, απογειώνει στο τελευταίο μέρος την αφήγηση. Ίσως κάποιοι αναγνώστες να διαφωνήσουν με τα προαναφερόμενα. Ίσως για πράγματα που λατρεύεις, ο φακός της υποκειμενικότητας να θολώνει τη ματιά. Σε κάθε μελλοντικό αναγνώστη πάντως θα ήθελα να υπενθυμίσω πως είναι όχι μόνο θεμιτό αλλά και αναγκαίο, η ευρύνοια αυτού που διαβάζει να ανταποκρίνεται στα ρίσκα που παίρνει αυτός που γράφει. Αλλιώς κινδυνεύουμε από την πλήξη και την επανάληψη. Τελειώνοντας, να δώσω τα εύσημα στον μεταφραστή αλλά και στις εκδόσεις Ίκαρος, που μας γνώρισαν αυτόν τον υπέροχο συγγραφέα, προσδοκώντας στην έκδοση και προγενέστερων έργων του.

* Φωτογραφία: Robert Wuensche, Εικονογράφιση: Houston Chronicle

* Ο ΓΙΑΝΝΗΣ ΚΑΡΚΑΝΕΒΑΤΟΣ είναι συγγραφέας.

altΛήθη και Λίνκολν
George Saunders
Μτφρ. Γιώργος-Ίκαρος Μπαμπασάκης
Ίκαρος 2017
Σελ. 472, τιμή εκδότη €16,50

alt

ΤΑ ΒΙΒΛΙΑ ΤΟΥ GEORGE SAUNDERS

 

Ακολουθήστε την bookpress.gr στο Google News και διαβάστε πρώτοι τα θέματα που σας ενδιαφέρουν.


ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

«Η νύχτα θα είναι μεγάλη» του Σαντιάγκο Γκαμπόα (κριτική) – Ένα καθαρόαιμο πολιτικό και κοινωνικό θρίλερ με φόντο την Κολομβία

«Η νύχτα θα είναι μεγάλη» του Σαντιάγκο Γκαμπόα (κριτική) – Ένα καθαρόαιμο πολιτικό και κοινωνικό θρίλερ με φόντο την Κολομβία

Για το μυθιστόρημα του Σαντιάγκο Γκαμπόα [Santiago Gamboa] «Η νύχτα θα είναι μεγάλη» (μτφρ. Δήμητρα Σταυρίδου, εκδ. Διόπτρα). Ο γνωστός Κολομβιανός συγγραφέας θα βρίσκεται σε λίγες μέρες στην Αθήνα, στο πλαίσιο του 15ου Φεστιβάλ ΛΕΑ, και στη συνέχεια στα Χανιά, στο 2ο Φεστιβάλ Βιβλίου Χανίων. 

...
«Το δώρο του Χάμπολντ» του Σολ Μπέλοου (κριτική)

«Το δώρο του Χάμπολντ» του Σολ Μπέλοου (κριτική)

Για το μυθιστόρημα που χάρισε στον Σολ Μπέλοου [Saul Bellow, 1915-2005] το Πούλιτζερ το 1976, «Το δώρο του Χάμπολντ» (μτφρ. Μαργαρίτα Ζαχαριάδου, εισαγωγή: Jeffrey Eugenides, εκδ. Gutenberg). 

Γράφει ο Φώτης Καραμπεσίνης

...
«Η πιο μυστική μνήμη των ανθρώπων» του Μοχάμεντ Μπουγκάρ Σαρ (κριτική) – Ένα πολυστρωματικό μυθιστόρημα που υμνεί τη λογοτεχνία

«Η πιο μυστική μνήμη των ανθρώπων» του Μοχάμεντ Μπουγκάρ Σαρ (κριτική) – Ένα πολυστρωματικό μυθιστόρημα που υμνεί τη λογοτεχνία

Για το μυθιστόρημα του Μοχάμεντ Μπουγκάρ Σαρ [Mohamed Mbougar Sarr] «Η πιο μυστική μνήμη των ανθρώπων» (μτφρ. Μήνα Πατεράκη-Γαρέφη, εκδ. Πατάκη), που τιμήθηκε με τη μεγαλύτερη διάκριση των γαλλικών γραμμάτων, το βραβείο Goncourt, για το 2021. Στην κεντρική εικόνα, ο συγγραφέας. 

...

ΠΡΟΣΦΑΤΑ ΑΡΘΡΑ

«Βίος και Πολιτεία» – μια νέα εκπομπή για τους ανθρώπους του βιβλίου απευθείας από το «υπόγειο» της Πολιτείας

«Βίος και Πολιτεία» – μια νέα εκπομπή για τους ανθρώπους του βιβλίου απευθείας από το «υπόγειο» της Πολιτείας

Το πρώτο επεισόδιο της εκπομπής «Βίος και Πολιτεία» μεταδόθηκε ζωντανά την Παρασκευή και βρίσκεται ήδη στον «αέρα» του διαδικτύου. Μια πρωτοβουλία του μεγαλύτερου και πιο εν...

Φεστιβάλ ΛΕΑ: Ανακοινώθηκε η λίστα με τους φιναλίστ για το 3ο Βραβείο Λογοτεχνικής Μετάφρασης

Φεστιβάλ ΛΕΑ: Ανακοινώθηκε η λίστα με τους φιναλίστ για το 3ο Βραβείο Λογοτεχνικής Μετάφρασης

Δημοσιοποιήθηκε η λίστα με τους φιναλίστ για το 3ο Βραβείο Λογοτεχνικής Μετάφρασης ΛΕΑ.

Επιμέλεια: Book Press

Δημοσιοποιείται η λίστα των φιναλίστ για το 3ο Βραβείο Λογοτεχνικής Μετάφρασης ΛΕΑ, υπό την Αιγίδα της Α.Ε. ...

Το «Εργαζόμενο αγόρι» της Λένας Διβάνη στην ευρωπαϊκή λίστα προτεινόμενων βιβλίων του Readers of Europe 2023

Το «Εργαζόμενο αγόρι» της Λένας Διβάνη στην ευρωπαϊκή λίστα προτεινόμενων βιβλίων του Readers of Europe 2023

Το «Εργαζόμενο αγόρι» της Λένας Διβάνη προτείνεται για την ευρωπαϊκή λίστα βιβλίων της Ευρωπαϊκής Βιβλιοθήκης Readers of Europe για το 2023.

Επιμέλεια: Book Press

Το ...

ΠΡΟΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ

«Τα ρόδα δεν πεθαίνουν ποτέ» του Γκούναρ Στόλεσεν (προδημοσίευση)

«Τα ρόδα δεν πεθαίνουν ποτέ» του Γκούναρ Στόλεσεν (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα του Γκούναρ Στόλεσεν [Gunnar Staalesen] «Τα ρόδα δεν πεθαίνουν ποτέ» (μτφρ. Βαγγέλης Γιαννίσης), το οποίο θα κυκλοφορήσει στις 7 Ιουνίου από τις εκδόσεις Διόπτρα.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Υπάρχουν κάποιε...

«Αρκτικό καλοκαίρι» του Ντέιμον Γκάλγκατ (προδημοσίευση)

«Αρκτικό καλοκαίρι» του Ντέιμον Γκάλγκατ (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα του Ντέιμον Γκάλγκατ [Damon Galgut] «Αρκτικό καλοκαίρι» (μτφρ. Κλαίρη Παπαμιχαήλ), το οποίο θα κυκλοφορήσει στις 24 Μαΐου από τις εκδόσεις Διόπτρα.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Οι δύο άντρες κάθονταν στις πο...

«Ο γυάλινος κήπος» της Τατιάνας Τσιμπουλεάκ (προδημοσίευση)

«Ο γυάλινος κήπος» της Τατιάνας Τσιμπουλεάκ (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα της Τατιάνας Τσιμπουλεάκ [Tatiana Ţîbuleac] «Ο γυάλινος κήπος» (μτφρ. Άντζελα Μπράτσου), το οποίο θα κυκλοφορήσει στις 15 Μαΐου από τις εκδόσεις Βακχικόν.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

...

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Πατριαρχία, φεμινισμός και κουίρ λογοτεχνία – Μιχαλοπούλου, Αλεξάνδρα Κ* και Καλοβυρνάς δίνουν απαντήσεις

Πατριαρχία, φεμινισμός και κουίρ λογοτεχνία – Μιχαλοπούλου, Αλεξάνδρα Κ* και Καλοβυρνάς δίνουν απαντήσεις

Λογοτεχνία, έμφυλες ταυτότητες, πατριαρχία, φεμινιστικό κίνημα, γυναικεία γραφή. Αμάντα Μιχαλοπούλου, Αλεξάνδρα Κ*, Λύο Καλοβυρνάς φωτίζουν όψεις ενός ζητήματος που μας αφορά περισσότερο απ΄ όσο ίσως πιστεύουμε, ενώ ακολουθεί επιλογή βιβλίων ελληνικής και μεταφρασμένης πεζογραφίας από τις πρόσφατες ...

Τα 25 καλύτερα λογοτεχνικά έργα γραμμένα από γυναίκες συγγραφείς – από τη Μέρι Σέλεϊ στην Έλενα Φερράντε

Τα 25 καλύτερα λογοτεχνικά έργα γραμμένα από γυναίκες συγγραφείς – από τη Μέρι Σέλεϊ στην Έλενα Φερράντε

Σε δημοσίευσή της στον Independent, η αρθρογράφος Clarisse Loughrey ξεχώρισε τα εικοσιπέντε σημαντικότερα λογοτεχνικά έργα που γράφτηκαν από γυναίκες συγγραφείς. Στη φωτογραφία, μία από αυτές, η Octavia E. Butler [1947 - 2006], συγγραφέας μυθιστορημάτων επιστημονικής φαντασίας με έντονο κοινωνικό και πολιτικό υ...

«Φάκελος αρχαιοκαπηλία»: Νικόλας Ζηργάνος, Ανδρέας Αποστολίδης και Γιάννης Μαρής

«Φάκελος αρχαιοκαπηλία»: Νικόλας Ζηργάνος, Ανδρέας Αποστολίδης και Γιάννης Μαρής

Φάκελος αρχαιοκαπηλία με προτάσεις τριών βιβλίων: «Επιχείρηση “Νόστος”: Ένα χρυσό στεφάνι και μια Κόρη για τον Αλέξη Καρρά» (εκδ. Τόπος), του Νικόλα Ζηργάνου, «Αρχαιοκαπηλία και εμπόριο αρχαιοτήτων – Μουσεία, έμποροι τέχνης, οίκοι δημοπρασιών, ιδιωτικές συλλογές» (εκδ. Άγρα), του Ανδρέα Αποστολίδη και  «Ίλ...

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

Newsletter

Θέλω να λαμβάνω το newsletter σας
ΕΓΓΡΑΦΗ

ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΗΣ ΧΡΟΝΙΑΣ

13 Δεκεμβρίου 2022 ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τα 100 καλύτερα λογοτεχνικά βιβλία του 2022

Έφτασε η στιγμή και φέτος για την καθιερωμένη εδώ και χρόνια επιλογή των εκατό από τα καλύτερα βιβλία λογοτεχνίας της χρονιάς που φτάνει σε λίγες μέρες στο τέλος της. Ε

ΦΑΚΕΛΟΙ