alt

Για το μυθιστόρημα του Ίαν ΜακΓιούαν Νόμος περί τέκνων (μτφρ. Κατερίνα Σχινά, εκδ. Πατάκη).

Του Γιώργου Βέη

Επίκειται, ήδη από τις πρώτες σελίδες του άριστα συγκερασμένου αυτού μυθιστορήματος, η κατάρρευση του γάμου της άτεκνης Φιόνας Μέι, μιας καταφανώς ευσυνείδητης κι ανεπίληπτης, πλην όμως «εγωίστριας, δύστροπης, ψυχρά φιλόδοξης και στοχοπροσηλωμένης» πολύπειρης νομικού, η οποία εκδικάζει στο βρετανικό Ανώτατο Δικαστήριο κατά κανόνα εξαιρετικά στριφνές υποθέσεις που εμπίπτουν στο δαιδαλώδες οικογενειακό δίκαιο. Οι αλλεπάλληλες «παράξενες αντεγκλήσεις, οι ειδικές εκκλήσεις, οι ενδόμυχες ψευδοεξομολογήσεις και οι εξωτικές αλληλοκατηγορίες» είναι επόμενο συχνά πυκνά να την εξαντλούν πνευματικά και σωματικά. Η νομολογία έχει εισέλθει κι εγκατασταθεί για τα καλά στη ζωή της. Επιστρέφοντας στην οικογενειακή εστία αναζητά, όπως θα περίμενε κανείς, θάλπος και γιατί όχι ηδονές. Ό,τι δηλαδή απολαμβάνει ακωλύτως επί σειρά ετών. Αλλά ο «ανήσυχος σύζυγός της στην τελευταία του ζαριά», ένας εστέτ του λόγου, πενήντα εννέα ετών ή εξήντα όπως ισχυρίζεται η ανυπεράσπιστη, λίαν ευάλωτη εν τέλει Φιόνα, ομολογεί ευθέως ότι μόλις προσφάτως έχει αποφασίσει να ξενοκοιμάται συστηματικά. Ο όψιμος δεσμός του με μιαν ευειδή διαχειρίστρια στατιστικών δεδομένων δείχνει ότι συνιστά προϊόν των τυπικά σπασμωδικών αντιδράσεων ενός διχασμένου άρρενος. Εξειδικευμένος μελετητής του έργου του Βιργιλίου, ακούει στο όχι και πολύ εύηχο όνομα Τζακ. Περιττό να τονίσω ότι παραπέμπει εμμέσως πλην σαφώς στον συνονόματο συμπατριώτη του Αντεροβγάλτη.

H Φιόνα αναρωτιέται δικαίως μήπως η αγάπη που είχε χάσει ήταν γι΄ αυτή μια σύγχρονη μορφή ευυποληψίας, μήπως αυτό που φοβόταν δεν ήταν η περιφρόνηση και ο εξοστρακισμός, όπως στα μυθιστορήματα του Φλομπέρ και του Τολστόι, αλλά ο οίκτος.

Έτσι η Φιόνα αναρωτιέται δικαίως «μήπως η αγάπη που είχε χάσει ήταν γι΄ αυτή μια σύγχρονη μορφή ευυποληψίας, μήπως αυτό που φοβόταν δεν ήταν η περιφρόνηση και ο εξοστρακισμός, όπως στα μυθιστορήματα του Φλομπέρ και του Τολστόι, αλλά ο οίκτος». Μάλιστα, κατά μια ψυχραιμότερη, πλέον αντικειμενική εκτίμηση των πραγμάτων στο σύνολό τους, η «μετατροπή της σε αντικείμενο γενικευμένου οίκτου» είναι σχεδόν δεδομένη. Η θλιβερή αυτή κατάληξη συνιστά στην προκειμένη περίπτωση «μια μορφή κοινωνικού θανάτου». Το γεγονός ότι την υστάτη στιγμή ο γάμος της θα αναγεννηθεί από τις νωπές στάχτες του, οφείλεται στους υποδειγματικούς χειρισμούς του θέματός της από την πρόνοια του Ίαν ΜακΓιούαν. Κρίσιμο ρόλο στην εξέλιξη της σύμμετρης αυτής αφήγησης θα παίξει η επίλυση μιας επείγουσας, κάθε άλλο παρά ασυνήθιστης υπόθεσης: ο δεκαπεντάχρονος Άνταμ, το όνομα του οποίου μας δείχνει αβίαστα προς τη σημειολογία του προπάτορα βιβλικού Αδάμ, είναι δεδηλωμένος μάρτυς του Ιεχωβά. Αρνείται τη συγκεκριμένη θεραπεία, η οποία θα τον σώσει από τον επερχόμενο θάνατο, πιστεύοντας ακράδαντα ότι η απολύτως αναγκαία, κατά την επαγγελματική γνώμη του θεράποντος ιατρού, μετάγγιση αίματος θα του προκαλέσει τον ηθικό του θάνατο.

Εννοείται ότι η πίεση των ομοθρήσκων γονέων του και βεβαίως των λοιπών συντρόφων, μαρτύρων του Ιεχωβά, συμβάλλει αποφασιστικά στη παράταση της σκλήρυνσης της στάσης του νεαρού νοσηλευομένου. Ο χρόνος κυλάει επικίνδυνα. Το Ανώτατο Δικαστήριο καλείται να επέμβει. Η Φιόνα αναλαμβάνει να λύσει το γόρδιο δεσμό. Η κοσμική δικαιοσύνη οφείλει να επιβάλει τη διατήρηση της ζωής εκεί ακριβώς όπου το ανελαστικό δόγμα επιτάσσει με ιδιαίτερη σφοδρότητα παράδοση άνευ όρων στον θάνατο.

Mε αξιοθαύμαστη πράγματι αυτοκυριαρχία, προσφεύγει, ως γνήσια απόγονος του Χιουμ, στη λογική θεώρηση των όντων, υπακούει στις εντολές ενός πανίσχυρου ενστίκτου επιβίωσης, δεν παύει ούτε στιγμή να ερμηνεύει το Νόμο αυθεντικά.

Η συγκυρία των δύο επαπειλουμένων θανάτων, δηλαδή του πιστού Άνταμ και του γάμου της Φιόνας με τον Τζακ, οδηγεί τη δικαστίνα όχι σε παράκρουση, αλλά σε ψυχική εγρήγορση. Αναλαμβάνει δυνάμεις, με αξιοθαύμαστη πράγματι αυτοκυριαρχία, προσφεύγει, ως γνήσια απόγονος του Χιουμ, στη λογική θεώρηση των όντων, υπακούει στις εντολές ενός πανίσχυρου ενστίκτου επιβίωσης, δεν παύει ούτε στιγμή να ερμηνεύει το Νόμο αυθεντικά. Σέβεται δηλαδή τη συγκεκριμένη θεολογική προαίρεση του Άνταμ, αντιλαμβάνεται την ουσία των όσων πρεσβεύουν οι διάφορες θρησκευτικές ομάδες, όπως ακριβώς και η δική του, αλλά βλέπει στο βάθος του ζοφερού αυτού τοπίου να διαγράφεται, ως η μία και μόνη σωτήρια λύση, η απλή εφαρμογή του άρθρου 1(α) του Νόμου περί τέκνων (1989), ο οποίος παρέχει αυτούσιο τον τίτλο του μυθιστορήματος. Ήτοι επί λέξει: «όταν το δικαστήριο αποφασίζει σχετικά με την άσκηση […] της γονικής μέριμνας […] πρέπει πρωτίστως να αποβλέπει στην ευημερία του παιδιού». Ο γιατρός, εφαρμόζοντας την οικεία δικαστική απόφαση, επεμβαίνει αποτελεσματικά. Ο Άνταμ επιβιώνει παρά τη θέλησή του. Η περιορισμένη, λόγω ηλικίας, δικαιοπρακτική ικανότητά του τον απομακρύνει από το επαπειλούμενο βιολογικό του τέλος. Έστω για λίγους μήνες.

Όταν θα ενηλικιωθεί και η λευχαιμία θα επανέλθει εκδικητικά δριμύτερη, ο Άνταμ θα αρνηθεί πεισματικά μια νέα μετάγγιση. Η πορεία της ατομικής του ευημερίας αποτελεί επιτέλους προσωπική του μέριμνα. Φρονεί ότι έχει αυτονομηθεί πλήρως. Στο μεταξύ όμως έχει ερωτευθεί τη Φιόνα. Είναι ο πρώτος και ο τελευταίος του έρωτας. Τόσο απλό και τόσο μοιραίο. Της προτείνει μάλιστα να συγκατοικήσει μαζί μ' εκείνην και τον Τζακ, λειτουργώντας ως γραμματέας της, ως βοηθός τους εν γένει. Η Φιόνα διακόπτει αμέσως κάθε επαφή μαζί του. Το θανάσιμα πληγωμένο εγώ του νεαρού οδηγείται στην τελεσίδικη παύση του. Η συμπεριφορά της δικαστίνας είναι εν τέλει ακουσίως η συμπεριφορά του θανάτου. Από τροφός ζωής μεταβάλλεται σε τροφό θανάτου. Η μη μετάγγιση αίματος συμπίπτει με τη μη μετάγγιση Έρωτος. Η τραγωδία κορυφώνεται από την έλλειψη του σώματος της Άλλης. Η Φιόνα δεν μπόρεσε να αντιληφθεί την κρισιμότητα της κατάστασης της ψυχικής υγείας του Άνταμ και να του συμπαρασταθεί, διευρύνοντας κατ΄αυτό τον τρόπο το πλαίσιο μιας πληρέστερης επικοινωνίας, όχι κατ΄ ανάγκην σεξουαλικής. Αλλά ήταν προετοιμασμένη άραγε για έναν τόσο δύσκολο, τόσο σύνθετο από συναισθηματικής πλευράς ρόλο; Είχε προεξοφλήσει άραγε μιαν πιθανότατα βίαιη αντίδραση του Τζακ; Η λεπτότητα των διηγητικών αποχρώσεων, η οικονομία των εκφραστικών τρόπων και η όλη κειμενική στρατηγική καθιστά το έργο αυτό υποδειγματικό. Πυκνογραμμένος αλλά όχι δυσνόητος, δραστικά λιτός αλλά όχι αποξηραμένος, ο Νόμος περί τέκνων συνιστά μάλλον το χαρακτηριστικότερο μυθιστόρημα του Ίαν ΜακΓιούαν. Η μετάφραση μεταφέρει άψογα το γράμμα και το πνεύμα του πρωτοτύπου.

* Ο ΓΙΩΡΓΟΣ ΒΕΗΣ είναι πρέσβης επί τιμή και ποιητής.
Τελευταίο του βιβλίο, η συλλογή πεζών κειμένων «Ινδικοπλεύστης» (εκδ. Κέδρος).


altΝόμος περί τέκνων
Ίαν ΜακΓιούαν
Μτφρ. Κατερίνα Σχινά
Πατάκης 2015
Σελ. 272, τιμή εκδότη €12,80

alt

ΤΑ ΒΙΒΛΙΑ ΤΟΥ IAN McEWAN

Ακολουθήστε την bookpress.gr στο Google News και διαβάστε πρώτοι τα θέματα που σας ενδιαφέρουν.


ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

«Το χρυσό σημειωματάριο» της Ντόρις Λέσινγκ – Αλήθειες βαθιές κι επώδυνες, ενεργές και σήμερα

«Το χρυσό σημειωματάριο» της Ντόρις Λέσινγκ – Αλήθειες βαθιές κι επώδυνες, ενεργές και σήμερα

Για το εμβληματικό μυθιστόρημα της νομπελίστριας Ντόρις Λέσινγκ [Doris Lessing] «Το χρυσό σημειωματάριο» (μτφρ. Έφη Τσιρώνη, εκδ. Διόπτρα). 

Γράφει ο Κ.Β. Κατσουλάρης

Είναι δύσκολο να μιλήσεις για την Ντόρις Λέσινγκ χω...

«Έντιμοι άνθρωποι» του Λεονάρδο Παδούρα (κριτική) – O Mάριο Κόντε σε μια Κούβα που αλλάζει

«Έντιμοι άνθρωποι» του Λεονάρδο Παδούρα (κριτική) – O Mάριο Κόντε σε μια Κούβα που αλλάζει

Για το μυθιστόρημα του Λεονάρδο Παδούρα [Leonardo Padura] «Έντιμοι άνθρωποι» (μτφρ. Κώστας Αθανασίου, εκδ. Καστανιώτη). Kεντρική εικόνα: © Wikimedia Commons. 

Γράφει η Έλενα Χουζούρη 

Ανεξάρτητα αν είχε επισκ...

«Συνάντηση» της Νατάσα Μπράουν (κριτική) – «Αφομοιώσου, αφομοιώσου… διαλύσου μέσα στο χωνευτήρι»

«Συνάντηση» της Νατάσα Μπράουν (κριτική) – «Αφομοιώσου, αφομοιώσου… διαλύσου μέσα στο χωνευτήρι»

Για το μυθιστόρημα της Νατάσα Μπράουν [Natasha Brown] «Συνάντηση» (μτφρ. Βαγγέλης Τσίρμπας, εκδ. Gutenberg). Kεντρική εικόνα: Η Teyonah Parris από τη σειρά «Mad Men». 

Γράφει η Χριστίνα Μουκούλη 

«Δεν υπάρχει επιτ...

ΠΡΟΣΦΑΤΑ ΑΡΘΡΑ

Παρουσίαση του «Γαργαντούας – Πανταγκρυέλ» και βράβευση του Φίλιππου Δ. Δρακονταειδή από τη γαλλική κυβέρνηση

Παρουσίαση του «Γαργαντούας – Πανταγκρυέλ» και βράβευση του Φίλιππου Δ. Δρακονταειδή από τη γαλλική κυβέρνηση

Εκδήλωση για την παρουσίαση του βιβλίου του Φρανσουά Ραμπελαί [François Rabelais] «Γαργαντούας – Πανταγκρυέλ – Πανταγκρυελίνειον Προγνωσιάριον» (μτφρ. Φίλιππος Δ. Δρακονταειδής, Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης) την Τρίτη 5 Δεκεμβρίου στο βιβλιοπωλείο «Επί λέξει». 

Επιμέλεια: Book ...

Τιμώντας την Βισουάβα Σιμπόρσκα με ένα αφιέρωμα και μια έκθεση

Τιμώντας την Βισουάβα Σιμπόρσκα με ένα αφιέρωμα και μια έκθεση

Με αφορμή την 100η επέτειο από τη γέννηση της βραβευμένης με Νόμπελ Λογοτεχνίας Πολωνής ποιήτριας Βισουάβα Σιμπόρσκα [Wislawa Szymborska 1923-2012], η Πρεσβεία της Πολωνίας σε συνεργασία με την Φιλοσοφική Σχολή του ΕΚΠΑ διοργανώνουν στις 7 Δεκεμβρίου ένα αφιέρωμα στη ζωή και στ...

Τα δέκα καλύτερα βιβλία του 2023 σύμφωνα με τους New York Times

Τα δέκα καλύτερα βιβλία του 2023 σύμφωνα με τους New York Times

Η συντακτική ομάδα των New York Times ξεχώρισε τα καλύτερα βιβλία που κυκλοφόρησαν το 2023, επιλέγοντας πέντε έργα μυθοπλασίας και πέντε δοκίμια. Στην κεντρική εικόνα, η Ζέιντι Σμιθ [Zadie Smith], συγγραφέας του «The fraud», το οποίο αναφέρεται στη λίστα ως ένα από τα πέντε σημαντικότερα μυθιστορήματα του έτους που ...

ΠΡΟΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ

«Το τέλος της Αισθητικής; Τεχνομηδενισμός και Σύγχρονη Τέχνη» του Δημοσθένη Δαββέτα (προδημοσίευση)

«Το τέλος της Αισθητικής; Τεχνομηδενισμός και Σύγχρονη Τέχνη» του Δημοσθένη Δαββέτα (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από βιβλίο του Δημοσθένη Δαββέτα «Το τέλος της Αισθητικής; Τεχνομηδενισμός και Σύγχρονη Τέχνη» (Επίμετρο: Μάνος Στεφανίδης) το οποίο θα κυκλοφορήσει το επόμενο διάστημα από τις εκδόσεις Νίκας.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

...

«Χωριό Ποτέμκιν» του Γιώργου Παναγή (προδημοσίευση)

«Χωριό Ποτέμκιν» του Γιώργου Παναγή (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα του Γιώργου Παναγή «Χωριό Ποτέμκιν», που κυκλοφορεί στις 28 Νοεμβρίου από τις εκδόσεις Τόπος. [Η έκφραση «Χωριό Ποτέµκιν» (ρωσικά: по­тёмкинские деревни) περιγράφει ένα κατασκεύασµα που έχει στόχο να αποκρύψει την αλήθεια ή να εξωραΐσει µια κατάσταση].

Επιμέλεια:...

«Ο Γιουγκοσλάβος» της Άνα Βούτσκοβιτς (προδημοσίευση)

«Ο Γιουγκοσλάβος» της Άνα Βούτσκοβιτς (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα της Άνα Βούτσκοβιτς [Ana Vučković] «Ο Γιουγκοσλάβος» (μτφρ. Απόστολος Θηβαίος), το οποίο κυκλοφορεί αρχές Δεκεμβρίου από τις εκδόσεις Βακχικόν.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Η ΜΠΑΝΑΝΑ

...

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τα δέκα καλύτερα βιβλία του 2023 σύμφωνα με τους New York Times

Τα δέκα καλύτερα βιβλία του 2023 σύμφωνα με τους New York Times

Η συντακτική ομάδα των New York Times ξεχώρισε τα καλύτερα βιβλία που κυκλοφόρησαν το 2023, επιλέγοντας πέντε έργα μυθοπλασίας και πέντε δοκίμια. Στην κεντρική εικόνα, η Ζέιντι Σμιθ [Zadie Smith], συγγραφέας του «The fraud», το οποίο αναφέρεται στη λίστα ως ένα από τα πέντε σημαντικότερα μυθιστορήματα του έτους που ...

«Ο βίος βραχύς, η δε τέχνη μακρή» – Αυτοβιογραφίες και βιογραφίες, 15+1 επιλογές από τις πρόσφατες εκδόσεις

«Ο βίος βραχύς, η δε τέχνη μακρή» – Αυτοβιογραφίες και βιογραφίες, 15+1 επιλογές από τις πρόσφατες εκδόσεις

Τι κοινό μπορεί να έχει η Μαρινέλλα με τον Έλον Μάσκ; Η Μαρία Κάλλας με τον Ανδρέα Παπανδρέου και ο Πρίγκιπας Χάρι με τον Διονύση Σιμόπουλο; Οι βιογραφίες όλων αυτών, και μερικές ακόμη, κυκλοφόρησαν τους προηγούμενους μήνες και σας τις παρουσιάζουμε.

Γράφει ο Κώστας Αγοραστό...

Κλερ Κίγκαν – Η Ιρλανδή που ανέδειξε τις χάρες της μικρής φόρμας

Κλερ Κίγκαν – Η Ιρλανδή που ανέδειξε τις χάρες της μικρής φόρμας

Η Ιρλανδή συγγραφέας έχει αγαπηθεί από το ελληνικό αναγνωστικό κοινό και όχι άδικα. Τι είναι αυτό που την κάνει ιδιαίτερη και γιατί η πρόσφατη νουβέλα της «Πολύ αργά πια» (μτφρ. Μαρτίνα Ασκητοπούλου, εκδ. Μεταίχμιο) την καταξιώνει. 

Γράφει ο Διονύσης Μαρίνος ...

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

Newsletter

Θέλω να λαμβάνω το newsletter σας
ΕΓΓΡΑΦΗ

ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΗΣ ΧΡΟΝΙΑΣ

13 Δεκεμβρίου 2022 ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τα 100 καλύτερα λογοτεχνικά βιβλία του 2022

Έφτασε η στιγμή και φέτος για την καθιερωμένη εδώ και χρόνια επιλογή των εκατό από τα καλύτερα βιβλία λογοτεχνίας της χρονιάς που φτάνει σε λίγες μέρες στο τέλος της. Ε

ΦΑΚΕΛΟΙ