alt

Για το μυθιστόρημα του Miguel Bonnefoy Το ταξίδι του Οκτάβιο (μτφρ. Σοφία Διονυσοπούλου, εκδ. Utopia).

Του Μιχάλη Μακρόπουλου

Στο δοκίμιό του «The Golden Alphabet» (Το χρυσό αλφάβητο) από τη συλλογή The Unexpected Universe (Το απροσδόκητο σύμπαν) ο ανθρωπολόγος και ποιητής Loren Eiseley γράφει: «Μην πιστεύετε αυτούς που μ’ όλη τους τη σοβαρότητα μας λένε ότι η γραφή ξεκίνησε με την οικονομία και την καταγραφή αγγείων με λάδι. Στην πραγματικότητα ο άνθρωπος είναι μαντικό ζώο. Καθώς υστερεί στο ένστικτο, πρέπει να αναζητεί διαρκώς νοήματα. Λησμονούμε πως, σαν ένα παιδί, ο άνθρωπος ήταν αναγνώστης προτού να γράψει· ένας αναγνώστης αυτού που ο Coleridge αποκάλεσε κάποτε παντοδύναμο αλφάβητο του σύμπαντος. Πολύ παλιά, οι πρόγονοί μας ήξεραν, όπως ακόμα ξέρει ο Εσκιμώος, ότι μια οδηγία υπάρχει κρυμμένη μες στη θύελλα ή στο χορό του σέλαος. Ότι το μέλλον μπορεί να ιδωθεί σ’ εικόνες αποτυπωμένες στο τοίχωμα μιας σπηλιάς ή στις ραγισματιές που ένας σαμάνος τις ερμηνεύει στην καμένη ωμοπλάτη ενός λαγού. Ως και το πέταγμα των πουλιών είναι μια γραφή προς ανάγνωση».

Ο Οκτάβιο, ο ήρωας του μυθιστορήματος Το ταξίδι του Οκτάβιο του Miguel Bonnefoy, όμορφα μεταφρασμένου από τη Σοφία Διονυσοπούλου, είναι αναλφάβητος. Σε μια σκηνή ταυτόχρονα συγκινητική κι αστεία, προς την αρχή του βιβλίου, ένας γιατρός τον επισκέπτεται. Έχει ξεχάσει το σημειωματάριό του, αλλά μάταια ζητάει απ’ τον Οκτάβιο χαρτί και μολύβι. Τέλος, του γράφει τη συνταγή με κάρβουνο πάνω σ’ ένα τραπέζι και του λέει να την αντιγράψει και να πάει στο φαρμακοποιό. Ο Οκτάβιο έπειτα φορτώνεται το τραπέζι με τα ακατανόητα σημάδια και ξεκινάει. Στο δρόμο συναντά τρεις άντρες που του ζητούν να τους δανείσει το τραπέζι για να παίξουν μια παρτίδα ντόμινο· έπειτα ένα παιδί ανεβαίνει στο τραπέζι για να πιάσει την μπάλα του από μια σκεπή· με τα πόδια του τραπεζιού ο Οκτάβιο αποκρούει δυο σκυλιά που του χιμούν. Όταν τέλος φτάνει στο φαρμακείο, η συνταγή έχει σβηστεί.

Η γραφή υπάρχει πριν απ’ το γράψιμό της. Στην περιπλάνησή του, με τις λογής λογής μαγικές και συναρπαστικές της περιπέτειες, ο Οκτάβιο βρίσκεται σε μια σπηλιά με σύμβολα στους τοίχους, με παραστάσεις ζώων κι αστεριών, που όμως δεν είναι καμωμένες από χέρι ανθρώπου.

Ο Οκτάβιο ντρέπεται για τον αναλφαβητισμό του, προσπαθεί πάση θυσία να τον κρύψει, φτάνοντας μέχρι το σημείο να πληγώνει ο ίδιος το χέρι του και να το δένει, για να ’χει μια δικαιολογία, που δεν μπορεί να γράψει. Στο τέλος μαθαίνει γραφή – όμως, πόσο αναλφάβητος ήταν προτού να μάθει πώς να γράφει; Ο συγγραφέας Bonnefoy νιώθει πως για τον ήρωά του ισχύει ό,τι λέει για τη γραφή ο Eiseley. Κάπου στο Ταξίδι του Οκτάβιο λέγεται: «Ο Οκτάβιο ήξερε να διαβάσει την παρουσία των πουλιών από τα ίχνη των ποδιών τους, τους αρουραίους από τα περιττώματά τους, τα μουλάρια από τ’ αποτυπώματα που άφηναν οι οπλές τους».

Η γραφή υπάρχει πριν απ’ το γράψιμό της. Στην περιπλάνησή του, με τις λογής λογής μαγικές και συναρπαστικές της περιπέτειες, ο Οκτάβιο βρίσκεται σε μια σπηλιά με σύμβολα στους τοίχους, με παραστάσεις ζώων κι αστεριών, που όμως δεν είναι καμωμένες από χέρι ανθρώπου: «Μυριάδες γενιές του φυτικού βασιλείου είχαν γευτεί αυτή την πέτρα, την ψυχρή ετούτη τροφή, καλύπτοντας με βρύα το έδαφος, με φτέρες τις γωνιές, ασκώντας νόμιμη κατοχή. Έτσι, στο Καμπανέρο η γραφή δεν είχε γεννηθεί από τον άνθρωπο. Είχε γεννηθεί από αυτή την άλογη Φύση, που τίποτα δεν μπορεί να εμποδίσει την τροπική της δίψα για γιγάντωση, για εξάπλωση, μεγέθυνση μέσα σε μιαν άμετρη μέθη. Είχε γεννηθεί από εκείνη τη φρενίτιδα που σε κάνει να πέφτεις στα γόνατα μπροστά σε κάθε αφθονία, σε κάθε υπερβολή. Είχε γεννηθεί από τη μυρωδιά του αλατιού που φέρνει ο άνεμος απ’ τον ωκεανό και την επιβλητική μορφή της κορυφής Χιλάρια, είχε γεννηθεί εδώ, στην παράκτια οροσειρά της Βενεζουέλας, στα κατάπυκνα δάση του Σαν Εστεμπάν».

Και η τέχνη του λόγου έχει ήδη υπάρξει πριν από τις λέξεις. Στη θέα αυτού του βιβλίου της φύσης μες στη σπηλιά, μια τελευταία ανακάλυψη περιμένει τον αναλφάβητο που πόθησε να διδαχτεί τη γραφή: «Ο Οκτάβιο ανακάλυπτε επιτέλους τη γέννηση της λογοτεχνίας, που την είχε αναζητήσει στα αναλόγια της εκκλησίας και στη διδασκαλία της Βενεζουέλας [πρόσωπο στο μυθιστόρημα κι όχι η χώρα]. Αυτό το μεγάλο βιβλίο είχε παραμείνει κλειστό για πάνω από μία χιλιετία. Είχε αντισταθεί στον χρόνο σαν την πέτρα. Η λογοτεχνία λοιπόν δεν ήταν παρά μία πέτρα».

* Ο ΜΙΧΑΛΗΣ ΜΑΚΡΟΠΟΥΛΟΣ είναι συγγραφέας και μεταφραστής.

altΤο ταξίδι του Οκτάβιο
Miguel Bonnefoy
Μτφρ. Σοφία Διονυσοπούλου
Utopia 2016
Σελ. 144, τιμή εκδότη €12,50

alt

Ακολουθήστε την bookpress.gr στο Google News και διαβάστε πρώτοι τα θέματα που σας ενδιαφέρουν.


ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

«Οι χαμένες μας καρδιές» της Σελέστ Ινγκ – Μια δυστοπία που θυμίζει σε πολλά την εποχή μας

«Οι χαμένες μας καρδιές» της Σελέστ Ινγκ – Μια δυστοπία που θυμίζει σε πολλά την εποχή μας

Για το μυθιστόρημα της Σελέστ Ινγκ [Celeste Ng] «Οι χαμένες μας καρδιές» (μτφρ. Μαρτίνα Ασκητοπούλου, εκδ. Μεταίχμιο). Kεντρική εικόνα, από διαμαρτυρία ασιατών για διακρίσεις απέναντί τους, ειδικά στην περίοδο του κορωνοϊού. Η ενίσχυση του μίσους ενάντια στους Ασιάτες είναι ένα από τα θέματα του μυθιστορήματος της Σ...

«Το βιβλίο της μορφής και του κενού» της Ρουθ Οζέκι (κριτική) – Αναζητώντας διέξοδο από το χάος

«Το βιβλίο της μορφής και του κενού» της Ρουθ Οζέκι (κριτική) – Αναζητώντας διέξοδο από το χάος

Για το μυθιστόρημα της Ρουθ Οζέκι [Ruth Ozeki] «Το βιβλίο της μορφής και του κενού» (μτφρ. Μυρσίνη Γκανά, εκδ. Κλειδάριθμος). Κεντρική εικόνα: Στιγμιότυπο από την ταινία «Τhe Book of Henry». 

Γράφει η Χριστίνα Μουκούλη

...
«Νεφελοκοκκυγία» του Άντονυ Ντορ (κριτική) – Μια εντυπωσιακή περιπλάνηση σε χώρο και χρόνο

«Νεφελοκοκκυγία» του Άντονυ Ντορ (κριτική) – Μια εντυπωσιακή περιπλάνηση σε χώρο και χρόνο

Για το βιβλίο του Άντονυ Ντορ [Anthony Doerr] «Νεφελοκοκκυγία» (μτφρ. Μυρτώ Καλοφωλιά, εκδ. Πατάκη). Κεντρική εικόνα: Κρατικό Θέατρο Βορείου Ελλάδος «Όρνιθες» του Αριστοφάνη, σε σκηνοθεσία Γιάννη Ρήγα (2021).

Γράφει η Άλκηστις Σουλογιάννη

...

ΠΡΟΣΦΑΤΑ ΑΡΘΡΑ

«Άπαντα τα ποιήματα» του Πέτερ Χάντκε (προδημοσίευση)

«Άπαντα τα ποιήματα» του Πέτερ Χάντκε (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση ενός ποιήματος του Πέτερ Χάντκε [Peter Handke] από τον τόμο «Άπαντα τα ποιήματα» (μτφρ. Ιωάννα Διαμαντοπούλου-Νότντουρφτ), ο οποίος θα κυκλοφορήσει την επόμενη εβδομάδα από τις εκδόσεις Βακχικόν.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

ΤΙ ΔΕΝ ΕΙΜΑΙ, ΤΙ ...

«Οι χαμένες μας καρδιές» της Σελέστ Ινγκ – Μια δυστοπία που θυμίζει σε πολλά την εποχή μας

«Οι χαμένες μας καρδιές» της Σελέστ Ινγκ – Μια δυστοπία που θυμίζει σε πολλά την εποχή μας

Για το μυθιστόρημα της Σελέστ Ινγκ [Celeste Ng] «Οι χαμένες μας καρδιές» (μτφρ. Μαρτίνα Ασκητοπούλου, εκδ. Μεταίχμιο). Kεντρική εικόνα, από διαμαρτυρία ασιατών για διακρίσεις απέναντί τους, ειδικά στην περίοδο του κορωνοϊού. Η ενίσχυση του μίσους ενάντια στους Ασιάτες είναι ένα από τα θέματα του μυθιστορήματος της Σ...

The Athens Prize for Literature 2022: Οι λίστες με τους υποψήφιους, σε ελληνικό και ξένο μυθιστόρημα

The Athens Prize for Literature 2022: Οι λίστες με τους υποψήφιους, σε ελληνικό και ξένο μυθιστόρημα

Στην Αίθουσα Τελετών του Δημαρχιακού Μεγάρου στην Πλατεία Εθνικής Αντιστάσεως (πρώην Πλατεία Κοτζιά), θα απονεμηθούν εφέτος, για δέκατη έβδομη χρονιά, τα βραβεία μυθιστορήματος «The Athens Prize for Literature» του περιοδικού (δε)κατα για το 2022. Η ανακοίνωση των νικητών και ταυτόχρονα η απονομή θα γίνουν την Πέμπτ...

ΠΡΟΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ

«Τρότζαν» του Θανάση Χειμωνά (προδημοσίευση)

«Τρότζαν» του Θανάση Χειμωνά (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα του Θανάση Χειμωνά «Τρότζαν, που κυκλοφορεί στις 8 Δεκεμβρίου από τις εκδόσεις Πατάκη.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Άνοιξα τα μάτια μου. Το μυαλό μου, αδειανό. Γύρω μου, φως. Έντονο. Εκτυφλωτικό. Συνειδητοπο...

«Αχ, Ευρώπη! Κείμενα για το μέλλον της Ευρώπης και την δημόσια σφαίρα» του Γιούργκεν Χάμπερμας (προδημοσίευση)

«Αχ, Ευρώπη! Κείμενα για το μέλλον της Ευρώπης και την δημόσια σφαίρα» του Γιούργκεν Χάμπερμας (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από βιβλίο του Γιούργκεν Χάμπερμας [Jürgen Habermas] «Αχ Ευρώπη! – Κείμενα για το Μέλλον της Ευρώπης και την δημόσια σφαίρα» (μτφρ. – προλεγόμενα – σχόλια: Δημήτρης Υφαντής), το οποίο θα κυκλοφορήσει στις 15 Δεκεμβρίου από τις εκδόσεις Printa / Ροές.

Επιμέλεια: Κώστας Αγορα...

«Πολύ αργά πια» της Κλερ Κίγκαν (προδημοσίευση)

«Πολύ αργά πια» της Κλερ Κίγκαν (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα της Κλερ Κίγκαν [Claire Keegan] «Πολύ αργά πια» (μτφρ. Μαρτίνα Ασκητοπούλου), το οποίο θα κυκλοφορήσει στις 7 Δεκεμβρίου από τις εκδόσεις Μεταίχμιο.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Την Παρασκευή, 29 Ιουλίου, το...

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τα δέκα καλύτερα βιβλία του 2023 σύμφωνα με τους New York Times

Τα δέκα καλύτερα βιβλία του 2023 σύμφωνα με τους New York Times

Η συντακτική ομάδα των New York Times ξεχώρισε τα καλύτερα βιβλία που κυκλοφόρησαν το 2023, επιλέγοντας πέντε έργα μυθοπλασίας και πέντε δοκίμια. Στην κεντρική εικόνα, η Ζέιντι Σμιθ [Zadie Smith], συγγραφέας του «The fraud», το οποίο αναφέρεται στη λίστα ως ένα από τα πέντε σημαντικότερα μυθιστορήματα του έτους που ...

«Ο βίος βραχύς, η δε τέχνη μακρή» – Αυτοβιογραφίες και βιογραφίες, 15+1 επιλογές από τις πρόσφατες εκδόσεις

«Ο βίος βραχύς, η δε τέχνη μακρή» – Αυτοβιογραφίες και βιογραφίες, 15+1 επιλογές από τις πρόσφατες εκδόσεις

Τι κοινό μπορεί να έχει η Μαρινέλλα με τον Έλον Μάσκ; Η Μαρία Κάλλας με τον Ανδρέα Παπανδρέου και ο Πρίγκιπας Χάρι με τον Διονύση Σιμόπουλο; Οι βιογραφίες όλων αυτών, και μερικές ακόμη, κυκλοφόρησαν τους προηγούμενους μήνες και σας τις παρουσιάζουμε.

Γράφει ο Κώστας Αγοραστό...

Όταν η ελληνική ιστορία γίνεται μυθιστόρημα: 4 συγγραφείς ξανακοιτάζουν μυθοπλαστικά το παρελθόν

Όταν η ελληνική ιστορία γίνεται μυθιστόρημα: 4 συγγραφείς ξανακοιτάζουν μυθοπλαστικά το παρελθόν

Από τη Θεσσαλονίκη των τελών του 19ου αιώνα στην Αθήνα του Όθωνα και στη Σέριφο του 1916. Επιλέγουμε τέσσερα ιστορικά μυθιστορήματα Ελλήνων συγγραφέων που παίρνουν έμπνευση από πραγματικά ιστορικά γεγονότα για να «χτίσουν» τις ιστορίες τους. Κεντρική εικόνα: Μια όψη της Θεσσαλονίκης των αρχών του 20ου αιώνα (© Ευθύμ...

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

Newsletter

Θέλω να λαμβάνω το newsletter σας
ΕΓΓΡΑΦΗ

ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΟΥ ΜΗΝΑ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΗΣ ΧΡΟΝΙΑΣ

13 Δεκεμβρίου 2022 ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τα 100 καλύτερα λογοτεχνικά βιβλία του 2022

Έφτασε η στιγμή και φέτος για την καθιερωμένη εδώ και χρόνια επιλογή των εκατό από τα καλύτερα βιβλία λογοτεχνίας της χρονιάς που φτάνει σε λίγες μέρες στο τέλος της. Ε

ΦΑΚΕΛΟΙ