alt

Για τη συλλογή διηγημάτων του Ted Chiang Ιστορίες της ζωής σου και άλλες ιστορίες (μτφρ. Δημήτρης Αρβανίτης, εκδ. Κέδρος).

Του Γιώργου Λαμπράκου

Η τέχνη και ο πολιτισμός των τελευταίων δεκαετιών, της εποχής που στη Δύση αποκαλούμε μαζική δημοκρατία, έχουν συγκροτηθεί και συμπυκνωθεί σε ένα σύστημα που δεν ανέχεται εύκολα τη σιωπή και την απομόνωση του καλλιτέχνη για μεγάλα χρονικά διαστήματα. Οι λίγες, ιδιοφυείς εξαιρέσεις όπως π.χ. ο Πίντσον (9 βιβλία σε πάνω από 50 χρόνια), ο Μάλικ (7 ταινίες σε πάνω από 40 χρόνια) και οι Tool (4 άλμπουμ σε πάνω από 20 χρόνια) δεν αναιρούν τον κανόνα που θέλει όποιον χάνεται από το προσκήνιο να κατορθώνει πολύ δύσκολα να επανέλθει. Το μαζικοδημοκρατικό κοινό είναι ιδιαζόντως ανυπόμονο και αδηφάγο, κι όταν θυμώσει με τους προσφιλείς καλλιτέχνες του γίνεται ακόμα και καταδικαστικό. Εξού και οι εταιρείες σπεύδουν να δεσμεύσουν τους δημοφιλείς καλλιτέχνες με αυστηρά συμβόλαια, αναγκάζοντάς τους να παραγάγουν περισσότερα έργα από όσα εκείνοι μπορούν ή/και θέλουν, συμβόλαια τα οποία οι ίδιοι υπογράφουν για να μείνουν στον αφρό της επικαιρότητας, τη στιγμή που βυθίζονται συχνά στον πάτο της ποιότητας.     

Ο Αμερικανός συγγραφέας Τεντ Τσιανγκ (γεν. 1967) είναι από εκείνους που εμφανίζονται με αδιανόητη, για τα σύγχρονα δεδομένα, φειδώ. Από την πρώτη του δημοσίευση το 1990, έχει εκδώσει μέχρι σήμερα λιγότερα από 20 διηγήματα και νουβέλες.

Ο Αμερικανός συγγραφέας Τεντ Τσιανγκ (γεν. 1967) είναι από εκείνους που εμφανίζονται με αδιανόητη, για τα σύγχρονα δεδομένα, φειδώ. Από την πρώτη του δημοσίευση το 1990, έχει εκδώσει μέχρι σήμερα λιγότερα από 20 διηγήματα και νουβέλες, ενταγμένα από τους κριτικούς στον τομέα της επιστημονικής φαντασίας, ενώ πολλά έχουν λάβει τα σχετικά βραβεία. Το 2002 συγκέντρωσε 8 από αυτά σε έναν τόμο με τίτλο Ιστορίες της ζωής σου και άλλες ιστορίες, που μεταφράστηκε πρόσφατα από τον έμπειρο σε τέτοια κείμενα Δημήτρη Αρβανίτη (εκδ. Κέδρος). Παρά την αυξανόμενη φήμη του, συν τοις άλλοις από το γεγονός ότι μια νουβέλα του διασκευάστηκε πρόσφατα για τον κινηματογράφο κι έγινε μια δυνατή ταινία (Η άφιξη, του Ντενίς Βιλνέβ), ο Τσιανγκ δεν έχει γίνει (ακόμα;) «επαγγελματίας» συγγραφέας και εξακολουθεί να εργάζεται ως κειμενογράφος σε εταιρεία υπολογιστών.  

Στο «Ο πύργος της Βαβυλώνας» οι άνθρωποι κατασκευάζουν έναν πανύψηλο πύργο με στόχο να φτάσουν στον ουρανό και να δοξάσουν τον Θεό, μόνο που όταν φτάνουν διαπιστώνουν κάτι που δεν περίμεναν. Στο «Κατάλαβε» ένας νεαρός, μετά το σοβαρό ατύχημά του, λαμβάνει δοκιμαστικά ένα νέο φάρμακο που αυξάνει εκπληκτικά τη νοημοσύνη του και τον κάνει υπεράνθρωπο, μέχρι που ανακαλύπτει πως δεν είναι ο μόνος. Στο «Διαίρεση με το μηδέν» μια ιδιοφυής επιστήμων πασχίζει να αφαιρέσει τη ζωή της όταν καταλαβαίνει πως έχει καταρρίψει τις θεμελιώδεις αρχές των μαθηματικών και της φιλοσοφίας τους. Στο «Η ιστορία της ζωής σου» μια καθηγήτρια γλωσσολογίας και ένας φυσικός επιστρατεύονται για να επικοινωνήσουν με τα εξωγήινα επτάποδα που έχουν φτάσει στη Γη, ενώ η ίδια αφηγείται την οικογενειακή της ζωή. Στο «Εβδομήντα δύο γράμματα» ένας κατασκευαστής αυτομάτων προσπαθεί να πείσει ότι οι μηχανές του δεν θα αντικαταστήσουν την ανθρώπινη εργασία, ενώ παράλληλα συνεργάζεται με βιολόγους πάνω στην εφαρμογή ότι η γονιδιακή εντύπωση ονομάτων μπορεί να σώσει το ανθρώπινο είδος από τον αφανισμό. Στο «Η εξέλιξη της ανθρώπινης επιστήμης» γίνεται μια εικασία για τη συνεχιζόμενη αξία της ανθρώπινης έρευνας όταν έχει ήδη εμφανιστεί η μετα-ανθρωπότητα. Στο «Κόλαση είναι η απουσία του Θεού» ορισμένα υπερφυσικά φαινόμενα, όπως η εμφάνιση αγγέλων, ερμηνεύονται από τους κατοίκους μιας πόλης με εντελώς ιδιοσυγκρασιακό τρόπο, οδηγώντας τους σε σύγκρουση για το τι είναι τελικά ο Θεός και τι θέλει από την ανθρωπότητα γενικά και από τους ίδιους ειδικότερα. Τέλος, στο «Σ’ αρέσει αυτό που βλέπεις; (Ντοκιμαντέρ)» η εφαρμογή της τεχνολογικής δυνατότητας να έχει κανείς καλλιαγνωσία κι έτσι να μην κάνει αισθητικές διακρίσεις βρίσκει ένθερμους θιασώτες αλλά και σφοδρούς πολέμιους, με επίκεντρο της αντιπαράθεσης το αν αυτή υποθάλπει τον εμφανισιακό ρατσισμό.    

Διηγήματα που έχουν ωριμάσει μες στο χρόνο

alt
    Ο Ted Chiang
 

Η συλλογή διηγημάτων είναι ένα λογοτεχνικό είδος με τις δικές του δυσκολίες: συνήθως τα διηγήματα γράφονται μέσα σε ένα σχετικά σύντομο χρονικό διάστημα και πασχίζουν να συγκροτήσουν ένα κόνσεπτ, ωστόσο στο τέλος της ανάγνωσης ακόμα κι ενός καλού βιβλίου με διηγήματα ανακαλύπτουμε συχνά πως οι ιστορίες είναι άνισης αξίας και μόνο ελάχιστες μένουν στον νου μας. Η περίπτωση του Τσιανγκ διαφέρει καθώς διαβάζουμε κείμενα γραμμένα σε μια περίοδο άνω των δέκα ετών χωρίς κοινό κόνσεπτ, αλλά με μια ευρύτατη γκάμα από τα ενδιαφέροντα του συγγραφέα: τι είναι η ανθρώπινη γλώσσα και τι η επικοινωνία με κάτι εντελώς άλλο, πώς εκδηλώνεται η θρησκευτική πίστη και ποιες είναι οι επιπτώσεις της, ποια είναι η δυνατότητα για ελεύθερη βούληση και τελεολογική σκέψη σε ένα αιτιοκρατικό σύμπαν, ποια η πιθανή εξέλιξη του ανθρώπου με την αδιάκοπη εφαρμογή της τεχνοεπιστήμης στον εαυτό του και την κοινωνία, σε τι είδους συναισθήματα οδηγεί μια βαριά απώλεια, ποιες μπορεί να είναι οι ατομικές και συλλογικές συνέπειες από την επιβολή της ισοπεδωτικής πολιτικής ορθότητας, και πολλά ακόμα.

Οι ιστορίες του Τσιανγκ χαρακτηρίζονται από αυτά τα δύο στοιχεία: είναι συγχρόνως ευφυείς και φυσικές, άριστα σχεδιασμένες και απολύτως κομψές, χωρίς το ένα στοιχείο να υπερσκελίζει το άλλο.

Στο τέλος του τόμου υπάρχουν οι «Σημειώσεις για τα διηγήματα» του ίδιου του συγγραφέα, ο οποίος εξηγεί ποια ήταν η πρωταρχική ιδέα και έμπνευση πίσω από το καθένα. Σε ένα σημείο γράφει: «Ένας από τα πράγματα που θαυμάζουμε περισσότερο στη λογοτεχνία είναι ένα τέλος που είναι αναπάντεχο κι όμως αναπόφευκτο. Αυτό χαρακτηρίζει επίσης την κομψότητα στο σχεδιασμό: η εφεύρεση που είναι έξυπνη, αλλά φαίνεται εντελώς φυσική». Οι ιστορίες του Τσιανγκ χαρακτηρίζονται από αυτά τα δύο στοιχεία: είναι συγχρόνως ευφυείς και φυσικές, άριστα σχεδιασμένες και απολύτως κομψές, χωρίς το ένα στοιχείο να υπερσκελίζει το άλλο. Έτσι, διαβάζονται με μια χαρακτηριστική άνεση που δεν τη συναντά κανείς σε μεγάλο μέρος της ΕΦ, ιδίως εκεί όπου οι πολλές τεχνικές λεπτομέρειες επικαλύπτουν τη φυσικότητα μιας ιστορίας και εμποδίζουν την ψυχολογική εμβάθυνση. Απεναντίας ο Τσιανγκ μεριμνά κυρίως για τις εννοιολογικές, ψυχολογικές και ανθρωπολογικές συνέπειες μιας οριακής κατάστασης με αποτέλεσμα οι ιστορίες του, παρά το επιμέρους δυσπρόσιτο επιστημονικό πλαίσιο που τις περιβάλλει, να υπερβαίνουν το στενό είδος στο οποίο τις έχουν κατατάξει.

Σε κάθε περίπτωση η λογοτεχνία δεν είναι ούτε επιστήμη ούτε τεχνολογία, και η καλή λογοτεχνία δεν νοιάζεται για την τεχνοεπιστήμη καθαυτή, αλλά για το πώς αυτή επιδρά στον ανθρώπινο ψυχισμό, τι αλλάζει στη συνείδηση προϊόντος του χρόνου, αλλά και τι μένει εκεί αναλλοίωτο. Αυτό είναι που καθιστά σημαντικό το βιβλίο του Τσιανγκ: αφενός τα ερωτήματά του είναι πρωτίστως υπαρξιακά, αφετέρου έχει κατανοήσει απόλυτα πως για να μιλήσει κανείς για τον σύγχρονο κόσμο οφείλει –το «οφείλει» αισθητικά, όχι ηθικά– να εμπλακεί με το πώς η τεχνοεπιστήμη τον έχει μεταμορφώσει. Οι Ιστορίες της ζωής σου και άλλες ιστορίες είναι ένα βιβλίο-υπόδειγμα για το πώς γράφεται μια όντως σύγχρονη λογοτεχνία που δεν φοβάται να αναμετρηθεί με ένα παρόν που γίνεται μέλλον πιο ραγδαία από ποτέ.  

** Η κεντρική εικόνα είναι από την ταινία Η άφιξη, σε σκηνοθεσία Denis Villeneuve, που βασίζεται σε διήγημα του Ted Chiang, ο οποίος και συνυπογράφει το σενάριο.

* Ο ΓΙΩΡΓΟΣ ΛΑΜΠΡΑΚΟΣ είναι συγγραφέας και μεταφραστής.
 

Απόσπασμα από το βιβλίο

Βγήκα στον κόσμο για να παρατηρήσω ξανά την κοινωνία. Η νοηματική γλώσσα των συναισθημάτων που ήξερα κάποτε έχει αντικατασταθεί από μια μήτρα αλληλένδετων εξισώσεων. Δυναμικές γραμμές συστρέφονται και προεκτείνονται ανάμεσα σε ανθρώπους, αντικείμενα, θεσμούς, ιδέες. Τα άτομα είναι τραγικές μαριονέτες, με ανεξάρτητη ζωή, αλλά περιορισμένα από έναν ιστό που επιλέγουν να μην τον βλέπουν· θα μπορούσαν να αντισταθούν αν ήθελαν, αλλά ελάχιστοι το κάνουν. 


 

altΙστορίες της ζωής σου
Και άλλες ιστορίες
Ted Chiang
Μτφρ. Δημήτρης Αρβανίτης
Κέδρος 2016
Σελ. 376, τιμή εκδότη €15,50

alt

Ακολουθήστε την bookpress.gr στο Google News και διαβάστε πρώτοι τα θέματα που σας ενδιαφέρουν.


ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

«Μπαουμγκάρτνερ» του Πολ Όστερ (κριτική) – Tο κύκνειο άσμα ενός σπουδαίου δημιουργού

«Μπαουμγκάρτνερ» του Πολ Όστερ (κριτική) – Tο κύκνειο άσμα ενός σπουδαίου δημιουργού

Για το κύκνειο άσμα του Πολ Όστερ [Paul Auster] «Μπαουμγκάρτνερ» (μτφρ. Ιωάννα Ηλιάδη, εκδ. Μεταίχμιο).

Γράφει ο Φώτης Καραμπεσίνης

Πανθομολογούμενα, ακόμα και οι σημαντικότεροι συγγραφείς προσεγγίζοντας το τέλος της ζωής τους σταδιακά χάνουν την αρχικ...

«Η αληθινή ζωή του Σεμπάστιαν Νάιτ» του Βλαντιμίρ Ναμπόκοφ (κριτική)

«Η αληθινή ζωή του Σεμπάστιαν Νάιτ» του Βλαντιμίρ Ναμπόκοφ (κριτική)

Για το μυθιστόρημα του Βλαντιμίρ Ναμπόκοφ [Vladimir Nabokov] «Η αληθινή ζωή του Σεμπάστιαν Νάιτ» (μτφρ. Ανδρέας Αποστολίδης, εκδ. Άγρα).

Γράφει ο Φώτης Καραμπεσίνης

«Ήταν η ηχώ μιας πιθανής αλήθειας, μια επίκαιρη υ...

«Το μαύρο σύννεφο» του Φρεντ Χόιλ (κριτική) – Όταν ένας κορυφαίος φυσικός γράφει επιστημονική φαντασία

«Το μαύρο σύννεφο» του Φρεντ Χόιλ (κριτική) – Όταν ένας κορυφαίος φυσικός γράφει επιστημονική φαντασία

Για το μυθιστόρημα του Φρεντ Χόιλ [Fred Hoyle] «Το μαύρο σύννεφο» (μτφρ. Θοδωρής Πιερράτος, επίμετρο Richard Dawkins, φιλολογική επιμέλεια Τραϊανός Μάνος, εκδ. Ροπή).

Γράφει ο Διονύσης Μαρίνος

Στις μέρες μας ο κίνδυνος μιας...

ΠΡΟΣΦΑΤΑ ΑΡΘΡΑ

«Ένας απέραντος κόσμος» του βραβευμένου με Πούλιτζερ Εντ Γιόνγκ (κριτική) – «Αυτός ο κόσμος, ο μικρός, ο μέγας»

«Ένας απέραντος κόσμος» του βραβευμένου με Πούλιτζερ Εντ Γιόνγκ (κριτική) – «Αυτός ο κόσμος, ο μικρός, ο μέγας»

Για το βιβλίο του Εντ Γιόνγκ [Ed Yong] «Ένας απέραντος κόσμος» (μτφρ. Αλέξης Καλοφωλιάς, εκδ. Πεδίο), «ένα μεγάλο δώρο που μπορούμε να κάνουμε στον εαυτό μας, στην προσπάθεια να αξιολογήσουμε ορθότερα την παρουσία μας σε τούτο τον πλανήτη». 

Γράφει ο Διονύσης Μαρίνος...

Δημήτρης Καραγιάννης: «Το κακό δεν έχει οντότητα, αναφύεται εκεί που απουσιάζει το φως της ζωής»

Δημήτρης Καραγιάννης: «Το κακό δεν έχει οντότητα, αναφύεται εκεί που απουσιάζει το φως της ζωής»

Με αφορμή το βιβλίο του, «Κρυμμένη ψυχική ομορφιά» (εκδ. Αρμός), ο Δημήτρης Καραγιάννης, παιδοψυχίατρος-ψυχοθεραπευτής, μιλά για τη συστημική ψυχοθεραπεία, το κακό, τα ένστικτα και τις ενορμήσεις, και λέει ότι  «η καλοσύνη μπορεί στην αυθεντική έκφρασή της να αποτελεί έκφραση της ψυχικής ομορφιάς».  ...

«Γκουντ λακ» του Βασίλη Κατσικονούρη (προδημοσίευση)

«Γκουντ λακ» του Βασίλη Κατσικονούρη (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το θεατρικό έργο του Βασίλη Κατσικονούρη «Γκουντ λακ», το οποίο θα κυκλοφορήσει τις επόμενες μέρες από τις εκδόσεις Νίκας.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

(Στο μπαρ του Μότζο. Ο ΜΗΤΣ με τον ΑΛΚΗ σ’ ένα τραπέζι. Ο ΜΗΤΣ έχ...

ΠΡΟΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ

«Γκουντ λακ» του Βασίλη Κατσικονούρη (προδημοσίευση)

«Γκουντ λακ» του Βασίλη Κατσικονούρη (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το θεατρικό έργο του Βασίλη Κατσικονούρη «Γκουντ λακ», το οποίο θα κυκλοφορήσει τις επόμενες μέρες από τις εκδόσεις Νίκας.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

(Στο μπαρ του Μότζο. Ο ΜΗΤΣ με τον ΑΛΚΗ σ’ ένα τραπέζι. Ο ΜΗΤΣ έχ...

«Το παιδί και το κρι κρι» της Βάννας Κατσαρού (προδημοσίευση)

«Το παιδί και το κρι κρι» της Βάννας Κατσαρού (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το βιβλίο της Βάννας Κατσαρού «Το παιδί και το κρι κρι», σε εικονογράφηση της Μαίης Σταθοπούλου, το οποίο κυκλοφορεί στις 6 Νοεμβρίου από τις εκδόσεις Διόπτρα.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Λίγα λόγια για...

«Σου γράφω από την κοιλιά του κτήνους» του Μίνου Ευσταθιάδη (προδημοσίευση)

«Σου γράφω από την κοιλιά του κτήνους» του Μίνου Ευσταθιάδη (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα του Μίνου Ευσταθιάδη «Σου γράφω από την κοιλιά του κτήνους», το οποίο θα κυκλοφορήσει στις 5 Νοεμβρίου από τις εκδόσεις Μεταίχμιο.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

ΤΑ ΤΥΜΠΑΝΑ

...

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

  «Η δική μου Αμερική»: 25 Έλληνες συγγραφείς και μεταφραστές γράφουν για το μυθιστόρημα που τους αποκάλυψε τη Χώρα

«Η δική μου Αμερική»: 25 Έλληνες συγγραφείς και μεταφραστές γράφουν για το μυθιστόρημα που τους αποκάλυψε τη Χώρα

«Η δική μου Αμερική»: 25 Έλληνες και Ελληνίδες συγγραφείς και μεταφραστές μας αποκαλύπτουν το μυθιστόρημα που τους μύησε στην αχανή χώρα. Οι επιλογές τους κυμαίνονται από εφηβικά αναγνώσματα μέχρι ένα πολύ επίκαιρο (και μη λογοτεχνικό) βιβλί...

Κατασκοπικά μυθιστορήματα: Οι πρωτοπόροι, οι συνεχιστές, οι κορυφαίοι – Ένας συνοπτικός οδηγός με τα καλύτερα του τότε και του σήμερα

Κατασκοπικά μυθιστορήματα: Οι πρωτοπόροι, οι συνεχιστές, οι κορυφαίοι – Ένας συνοπτικός οδηγός με τα καλύτερα του τότε και του σήμερα

Επιλογή από τα καλύτερα κατασκοπευτικά μυθιστορήματα που έχουν κυκλοφορήσει τελευταία, συν λίγα παλαιότερα, από τα κορυφαία του είδους. Ταυτόχρονα, μια ευσύνοπτη μα πλήρης παρουσίαση της ιστορίας του είδους, μαζί με έναν αναστοχασμό πάνω στα όρια και τις συντεταγμένες του.

Γράφει η Χίλντα Παπαδημητρί...

Τι διαβάζουμε τώρα; 25 βιβλία λογοτεχνίας που κυκλοφόρησαν πρόσφατα ή… μόλις

Τι διαβάζουμε τώρα; 25 βιβλία λογοτεχνίας που κυκλοφόρησαν πρόσφατα ή… μόλις

Ο Οκτώβριος οδεύει προς το τέλος του, οι εκδότες έχουν ήδη βγάλει, ή βγάζουν αυτές τις μέρες, σημαντικά βιβλία που θα διαβαστούν και θα συζητηθούν τους μήνες που έρχονται. Επιλέξαμε ορισμένα από αυτά, ελληνικής και ξένης πεζογραφίας, κυρίως. Θα ακολουθήσουν, το επόμενο διάστημα, πολλά περισσότερα. 

Γράφ...

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

Newsletter

Θέλω να λαμβάνω το newsletter σας
ΕΓΓΡΑΦΗ

ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΗΣ ΧΡΟΝΙΑΣ

15 Δεκεμβρίου 2023 ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τα 100 καλύτερα λογοτεχνικά βιβλία του 2023

Mυθιστορήματα, νουβέλες, διηγήματα, ποιήματα: Επιλογή 100 βιβλίων, ελληνικών και μεταφρασμένων, από τη βιβλιοπαραγωγή του 2023. Επιλογή: Συντακτική ομάδα της Book

ΦΑΚΕΛΟΙ