alt

Για τη συλλογή διηγημάτων του Ted Chiang Ιστορίες της ζωής σου και άλλες ιστορίες (μτφρ. Δημήτρης Αρβανίτης, εκδ. Κέδρος).

Του Γιώργου Λαμπράκου

Η τέχνη και ο πολιτισμός των τελευταίων δεκαετιών, της εποχής που στη Δύση αποκαλούμε μαζική δημοκρατία, έχουν συγκροτηθεί και συμπυκνωθεί σε ένα σύστημα που δεν ανέχεται εύκολα τη σιωπή και την απομόνωση του καλλιτέχνη για μεγάλα χρονικά διαστήματα. Οι λίγες, ιδιοφυείς εξαιρέσεις όπως π.χ. ο Πίντσον (9 βιβλία σε πάνω από 50 χρόνια), ο Μάλικ (7 ταινίες σε πάνω από 40 χρόνια) και οι Tool (4 άλμπουμ σε πάνω από 20 χρόνια) δεν αναιρούν τον κανόνα που θέλει όποιον χάνεται από το προσκήνιο να κατορθώνει πολύ δύσκολα να επανέλθει. Το μαζικοδημοκρατικό κοινό είναι ιδιαζόντως ανυπόμονο και αδηφάγο, κι όταν θυμώσει με τους προσφιλείς καλλιτέχνες του γίνεται ακόμα και καταδικαστικό. Εξού και οι εταιρείες σπεύδουν να δεσμεύσουν τους δημοφιλείς καλλιτέχνες με αυστηρά συμβόλαια, αναγκάζοντάς τους να παραγάγουν περισσότερα έργα από όσα εκείνοι μπορούν ή/και θέλουν, συμβόλαια τα οποία οι ίδιοι υπογράφουν για να μείνουν στον αφρό της επικαιρότητας, τη στιγμή που βυθίζονται συχνά στον πάτο της ποιότητας.     

Ο Αμερικανός συγγραφέας Τεντ Τσιανγκ (γεν. 1967) είναι από εκείνους που εμφανίζονται με αδιανόητη, για τα σύγχρονα δεδομένα, φειδώ. Από την πρώτη του δημοσίευση το 1990, έχει εκδώσει μέχρι σήμερα λιγότερα από 20 διηγήματα και νουβέλες.

Ο Αμερικανός συγγραφέας Τεντ Τσιανγκ (γεν. 1967) είναι από εκείνους που εμφανίζονται με αδιανόητη, για τα σύγχρονα δεδομένα, φειδώ. Από την πρώτη του δημοσίευση το 1990, έχει εκδώσει μέχρι σήμερα λιγότερα από 20 διηγήματα και νουβέλες, ενταγμένα από τους κριτικούς στον τομέα της επιστημονικής φαντασίας, ενώ πολλά έχουν λάβει τα σχετικά βραβεία. Το 2002 συγκέντρωσε 8 από αυτά σε έναν τόμο με τίτλο Ιστορίες της ζωής σου και άλλες ιστορίες, που μεταφράστηκε πρόσφατα από τον έμπειρο σε τέτοια κείμενα Δημήτρη Αρβανίτη (εκδ. Κέδρος). Παρά την αυξανόμενη φήμη του, συν τοις άλλοις από το γεγονός ότι μια νουβέλα του διασκευάστηκε πρόσφατα για τον κινηματογράφο κι έγινε μια δυνατή ταινία (Η άφιξη, του Ντενίς Βιλνέβ), ο Τσιανγκ δεν έχει γίνει (ακόμα;) «επαγγελματίας» συγγραφέας και εξακολουθεί να εργάζεται ως κειμενογράφος σε εταιρεία υπολογιστών.  

Στο «Ο πύργος της Βαβυλώνας» οι άνθρωποι κατασκευάζουν έναν πανύψηλο πύργο με στόχο να φτάσουν στον ουρανό και να δοξάσουν τον Θεό, μόνο που όταν φτάνουν διαπιστώνουν κάτι που δεν περίμεναν. Στο «Κατάλαβε» ένας νεαρός, μετά το σοβαρό ατύχημά του, λαμβάνει δοκιμαστικά ένα νέο φάρμακο που αυξάνει εκπληκτικά τη νοημοσύνη του και τον κάνει υπεράνθρωπο, μέχρι που ανακαλύπτει πως δεν είναι ο μόνος. Στο «Διαίρεση με το μηδέν» μια ιδιοφυής επιστήμων πασχίζει να αφαιρέσει τη ζωή της όταν καταλαβαίνει πως έχει καταρρίψει τις θεμελιώδεις αρχές των μαθηματικών και της φιλοσοφίας τους. Στο «Η ιστορία της ζωής σου» μια καθηγήτρια γλωσσολογίας και ένας φυσικός επιστρατεύονται για να επικοινωνήσουν με τα εξωγήινα επτάποδα που έχουν φτάσει στη Γη, ενώ η ίδια αφηγείται την οικογενειακή της ζωή. Στο «Εβδομήντα δύο γράμματα» ένας κατασκευαστής αυτομάτων προσπαθεί να πείσει ότι οι μηχανές του δεν θα αντικαταστήσουν την ανθρώπινη εργασία, ενώ παράλληλα συνεργάζεται με βιολόγους πάνω στην εφαρμογή ότι η γονιδιακή εντύπωση ονομάτων μπορεί να σώσει το ανθρώπινο είδος από τον αφανισμό. Στο «Η εξέλιξη της ανθρώπινης επιστήμης» γίνεται μια εικασία για τη συνεχιζόμενη αξία της ανθρώπινης έρευνας όταν έχει ήδη εμφανιστεί η μετα-ανθρωπότητα. Στο «Κόλαση είναι η απουσία του Θεού» ορισμένα υπερφυσικά φαινόμενα, όπως η εμφάνιση αγγέλων, ερμηνεύονται από τους κατοίκους μιας πόλης με εντελώς ιδιοσυγκρασιακό τρόπο, οδηγώντας τους σε σύγκρουση για το τι είναι τελικά ο Θεός και τι θέλει από την ανθρωπότητα γενικά και από τους ίδιους ειδικότερα. Τέλος, στο «Σ’ αρέσει αυτό που βλέπεις; (Ντοκιμαντέρ)» η εφαρμογή της τεχνολογικής δυνατότητας να έχει κανείς καλλιαγνωσία κι έτσι να μην κάνει αισθητικές διακρίσεις βρίσκει ένθερμους θιασώτες αλλά και σφοδρούς πολέμιους, με επίκεντρο της αντιπαράθεσης το αν αυτή υποθάλπει τον εμφανισιακό ρατσισμό.    

Διηγήματα που έχουν ωριμάσει μες στο χρόνο

alt
    Ο Ted Chiang
 

Η συλλογή διηγημάτων είναι ένα λογοτεχνικό είδος με τις δικές του δυσκολίες: συνήθως τα διηγήματα γράφονται μέσα σε ένα σχετικά σύντομο χρονικό διάστημα και πασχίζουν να συγκροτήσουν ένα κόνσεπτ, ωστόσο στο τέλος της ανάγνωσης ακόμα κι ενός καλού βιβλίου με διηγήματα ανακαλύπτουμε συχνά πως οι ιστορίες είναι άνισης αξίας και μόνο ελάχιστες μένουν στον νου μας. Η περίπτωση του Τσιανγκ διαφέρει καθώς διαβάζουμε κείμενα γραμμένα σε μια περίοδο άνω των δέκα ετών χωρίς κοινό κόνσεπτ, αλλά με μια ευρύτατη γκάμα από τα ενδιαφέροντα του συγγραφέα: τι είναι η ανθρώπινη γλώσσα και τι η επικοινωνία με κάτι εντελώς άλλο, πώς εκδηλώνεται η θρησκευτική πίστη και ποιες είναι οι επιπτώσεις της, ποια είναι η δυνατότητα για ελεύθερη βούληση και τελεολογική σκέψη σε ένα αιτιοκρατικό σύμπαν, ποια η πιθανή εξέλιξη του ανθρώπου με την αδιάκοπη εφαρμογή της τεχνοεπιστήμης στον εαυτό του και την κοινωνία, σε τι είδους συναισθήματα οδηγεί μια βαριά απώλεια, ποιες μπορεί να είναι οι ατομικές και συλλογικές συνέπειες από την επιβολή της ισοπεδωτικής πολιτικής ορθότητας, και πολλά ακόμα.

Οι ιστορίες του Τσιανγκ χαρακτηρίζονται από αυτά τα δύο στοιχεία: είναι συγχρόνως ευφυείς και φυσικές, άριστα σχεδιασμένες και απολύτως κομψές, χωρίς το ένα στοιχείο να υπερσκελίζει το άλλο.

Στο τέλος του τόμου υπάρχουν οι «Σημειώσεις για τα διηγήματα» του ίδιου του συγγραφέα, ο οποίος εξηγεί ποια ήταν η πρωταρχική ιδέα και έμπνευση πίσω από το καθένα. Σε ένα σημείο γράφει: «Ένας από τα πράγματα που θαυμάζουμε περισσότερο στη λογοτεχνία είναι ένα τέλος που είναι αναπάντεχο κι όμως αναπόφευκτο. Αυτό χαρακτηρίζει επίσης την κομψότητα στο σχεδιασμό: η εφεύρεση που είναι έξυπνη, αλλά φαίνεται εντελώς φυσική». Οι ιστορίες του Τσιανγκ χαρακτηρίζονται από αυτά τα δύο στοιχεία: είναι συγχρόνως ευφυείς και φυσικές, άριστα σχεδιασμένες και απολύτως κομψές, χωρίς το ένα στοιχείο να υπερσκελίζει το άλλο. Έτσι, διαβάζονται με μια χαρακτηριστική άνεση που δεν τη συναντά κανείς σε μεγάλο μέρος της ΕΦ, ιδίως εκεί όπου οι πολλές τεχνικές λεπτομέρειες επικαλύπτουν τη φυσικότητα μιας ιστορίας και εμποδίζουν την ψυχολογική εμβάθυνση. Απεναντίας ο Τσιανγκ μεριμνά κυρίως για τις εννοιολογικές, ψυχολογικές και ανθρωπολογικές συνέπειες μιας οριακής κατάστασης με αποτέλεσμα οι ιστορίες του, παρά το επιμέρους δυσπρόσιτο επιστημονικό πλαίσιο που τις περιβάλλει, να υπερβαίνουν το στενό είδος στο οποίο τις έχουν κατατάξει.

Σε κάθε περίπτωση η λογοτεχνία δεν είναι ούτε επιστήμη ούτε τεχνολογία, και η καλή λογοτεχνία δεν νοιάζεται για την τεχνοεπιστήμη καθαυτή, αλλά για το πώς αυτή επιδρά στον ανθρώπινο ψυχισμό, τι αλλάζει στη συνείδηση προϊόντος του χρόνου, αλλά και τι μένει εκεί αναλλοίωτο. Αυτό είναι που καθιστά σημαντικό το βιβλίο του Τσιανγκ: αφενός τα ερωτήματά του είναι πρωτίστως υπαρξιακά, αφετέρου έχει κατανοήσει απόλυτα πως για να μιλήσει κανείς για τον σύγχρονο κόσμο οφείλει –το «οφείλει» αισθητικά, όχι ηθικά– να εμπλακεί με το πώς η τεχνοεπιστήμη τον έχει μεταμορφώσει. Οι Ιστορίες της ζωής σου και άλλες ιστορίες είναι ένα βιβλίο-υπόδειγμα για το πώς γράφεται μια όντως σύγχρονη λογοτεχνία που δεν φοβάται να αναμετρηθεί με ένα παρόν που γίνεται μέλλον πιο ραγδαία από ποτέ.  

** Η κεντρική εικόνα είναι από την ταινία Η άφιξη, σε σκηνοθεσία Denis Villeneuve, που βασίζεται σε διήγημα του Ted Chiang, ο οποίος και συνυπογράφει το σενάριο.

* Ο ΓΙΩΡΓΟΣ ΛΑΜΠΡΑΚΟΣ είναι συγγραφέας και μεταφραστής.
 

Απόσπασμα από το βιβλίο

Βγήκα στον κόσμο για να παρατηρήσω ξανά την κοινωνία. Η νοηματική γλώσσα των συναισθημάτων που ήξερα κάποτε έχει αντικατασταθεί από μια μήτρα αλληλένδετων εξισώσεων. Δυναμικές γραμμές συστρέφονται και προεκτείνονται ανάμεσα σε ανθρώπους, αντικείμενα, θεσμούς, ιδέες. Τα άτομα είναι τραγικές μαριονέτες, με ανεξάρτητη ζωή, αλλά περιορισμένα από έναν ιστό που επιλέγουν να μην τον βλέπουν· θα μπορούσαν να αντισταθούν αν ήθελαν, αλλά ελάχιστοι το κάνουν. 


 

altΙστορίες της ζωής σου
Και άλλες ιστορίες
Ted Chiang
Μτφρ. Δημήτρης Αρβανίτης
Κέδρος 2016
Σελ. 376, τιμή εκδότη €15,50

alt

Ακολουθήστε την bookpress.gr στο Google News και διαβάστε πρώτοι τα θέματα που σας ενδιαφέρουν.


ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

«Το βιβλίο της μορφής και του κενού» της Ρουθ Οζέκι (κριτική) – Αναζητώντας διέξοδο από το χάος

«Το βιβλίο της μορφής και του κενού» της Ρουθ Οζέκι (κριτική) – Αναζητώντας διέξοδο από το χάος

Για το μυθιστόρημα της Ρουθ Οζέκι [Ruth Ozeki] «Το βιβλίο της μορφής και του κενού» (μτφρ. Μυρσίνη Γκανά, εκδ. Κλειδάριθμος). Κεντρική εικόνα: Στιγμιότυπο από την ταινία «Τhe Book of Henry». 

Γράφει η Χριστίνα Μουκούλη

...
«Νεφελοκοκκυγία» του Άντονυ Ντορ (κριτική) – Μια εντυπωσιακή περιπλάνηση σε χώρο και χρόνο

«Νεφελοκοκκυγία» του Άντονυ Ντορ (κριτική) – Μια εντυπωσιακή περιπλάνηση σε χώρο και χρόνο

Για το βιβλίο του Άντονυ Ντορ [Anthony Doerr] «Νεφελοκοκκυγία» (μτφρ. Μυρτώ Καλοφωλιά, εκδ. Πατάκη). Κεντρική εικόνα: Κρατικό Θέατρο Βορείου Ελλάδος «Όρνιθες» του Αριστοφάνη, σε σκηνοθεσία Γιάννη Ρήγα (2021).

Γράφει η Άλκηστις Σουλογιάννη

...
«Το χρυσό σημειωματάριο» της Ντόρις Λέσινγκ – Αλήθειες βαθιές κι επώδυνες, ενεργές και σήμερα

«Το χρυσό σημειωματάριο» της Ντόρις Λέσινγκ – Αλήθειες βαθιές κι επώδυνες, ενεργές και σήμερα

Για το εμβληματικό μυθιστόρημα της νομπελίστριας Ντόρις Λέσινγκ [Doris Lessing] «Το χρυσό σημειωματάριο» (μτφρ. Έφη Τσιρώνη, εκδ. Διόπτρα). 

Γράφει ο Κ.Β. Κατσουλάρης

Είναι δύσκολο να μιλήσεις για την Ντόρις Λέσινγκ χω...

ΠΡΟΣΦΑΤΑ ΑΡΘΡΑ

Χριστουγεννιάτικη γιορτή από τις Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης: Σαββατοκύριακο στην Πλάκα, με Αργύρη Μπακιρτζή, κεράσματα και μεγάλες προσφορές

Χριστουγεννιάτικη γιορτή από τις Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης: Σαββατοκύριακο στην Πλάκα, με Αργύρη Μπακιρτζή, κεράσματα και μεγάλες προσφορές

Οι Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης διοργανώνουν χριστουγεννιάτικη γιορτή βιβλίου το Σάββατο 9 & την Κυριακή 10 Δεκεμβρίου από τις 11:00 μέχρι και τις 19:00 στην οδό Θουκυδίδου 4, στην Πλάκα και υπόσχονται δύο μέρες γεμάτες με μουσική, κεράσματα, προτάσεις για δώρα και μεγάλες προσφορές.

Επιμέλεια: ...

Εορταστικό τετραήμερο των εκδόσεων Ψυχογιός στη Δημοτική Αγορά Κυψέλης

Εορταστικό τετραήμερο των εκδόσεων Ψυχογιός στη Δημοτική Αγορά Κυψέλης

Από σήμερα (7/12) έως και την Κυριακή (10/12) οι εκδόσεις Ψυχογιός ετοιμάζουν μια χριστουγεννιάτικη γιορτή για μικρούς και μεγάλους στη Δημοτική Αγορά Κυψέλης με bazaar βιβλίων, εκδηλώσεις και δράσεις για τα παιδιά. «Τίτλοι λογοτεχνίας για μικρούς και μεγάλους, bazaar βιβλίων, συναντήσεις με συγγραφείς & συναρπα...

«Η Καταρίνα και η ομορφιά να σκοτώνεις φασίστες» (κριτική) – Η τελετουργία ενός φόνου σε μια άκρως σύγχρονη παράσταση

«Η Καταρίνα και η ομορφιά να σκοτώνεις φασίστες» (κριτική) – Η τελετουργία ενός φόνου σε μια άκρως σύγχρονη παράσταση

Για την παράσταση του Πορτογάλου σκηνοθέτη Τιάγκο Ροντρίγκες [Tiago Rodriguez] «Η Καταρίνα και η ομορφιά να σκοτώνεις φασίστες» που ανέβηκε στην κεντρική σκηνή της Στέγης Ιδρύματος Ωνάση. Κεντρική εικόνα: © Joseph Bandere.

Γράφει ο Νίκος Ξένιος  ...

ΠΡΟΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ

«Τρότζαν» του Θανάση Χειμωνά (προδημοσίευση)

«Τρότζαν» του Θανάση Χειμωνά (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα του Θανάση Χειμωνά «Τρότζαν, που κυκλοφορεί στις 8 Δεκεμβρίου από τις εκδόσεις Πατάκη.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Άνοιξα τα μάτια μου. Το μυαλό μου, αδειανό. Γύρω μου, φως. Έντονο. Εκτυφλωτικό. Συνειδητοπο...

«Αχ, Ευρώπη! Κείμενα για το μέλλον της Ευρώπης και την δημόσια σφαίρα» του Γιούργκεν Χάμπερμας (προδημοσίευση)

«Αχ, Ευρώπη! Κείμενα για το μέλλον της Ευρώπης και την δημόσια σφαίρα» του Γιούργκεν Χάμπερμας (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από βιβλίο του Γιούργκεν Χάμπερμας [Jürgen Habermas] «Αχ Ευρώπη! – Κείμενα για το Μέλλον της Ευρώπης και την δημόσια σφαίρα» (μτφρ. – προλεγόμενα – σχόλια: Δημήτρης Υφαντής, το οποίο θα κυκλοφορήσει στις 15 Δεκεμβρίου από τις εκδόσεις Printa / Ροές.

Επιμέλεια: Κώστας Αγορασ...

«Πολύ αργά πια» της Κλερ Κίγκαν (προδημοσίευση)

«Πολύ αργά πια» της Κλερ Κίγκαν (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα της Κλερ Κίγκαν [Claire Keegan] «Πολύ αργά πια» (μτφρ. Μαρτίνα Ασκητοπούλου), το οποίο θα κυκλοφορήσει στις 7 Δεκεμβρίου από τις εκδόσεις Μεταίχμιο.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Την Παρασκευή, 29 Ιουλίου, το...

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τα δέκα καλύτερα βιβλία του 2023 σύμφωνα με τους New York Times

Τα δέκα καλύτερα βιβλία του 2023 σύμφωνα με τους New York Times

Η συντακτική ομάδα των New York Times ξεχώρισε τα καλύτερα βιβλία που κυκλοφόρησαν το 2023, επιλέγοντας πέντε έργα μυθοπλασίας και πέντε δοκίμια. Στην κεντρική εικόνα, η Ζέιντι Σμιθ [Zadie Smith], συγγραφέας του «The fraud», το οποίο αναφέρεται στη λίστα ως ένα από τα πέντε σημαντικότερα μυθιστορήματα του έτους που ...

«Ο βίος βραχύς, η δε τέχνη μακρή» – Αυτοβιογραφίες και βιογραφίες, 15+1 επιλογές από τις πρόσφατες εκδόσεις

«Ο βίος βραχύς, η δε τέχνη μακρή» – Αυτοβιογραφίες και βιογραφίες, 15+1 επιλογές από τις πρόσφατες εκδόσεις

Τι κοινό μπορεί να έχει η Μαρινέλλα με τον Έλον Μάσκ; Η Μαρία Κάλλας με τον Ανδρέα Παπανδρέου και ο Πρίγκιπας Χάρι με τον Διονύση Σιμόπουλο; Οι βιογραφίες όλων αυτών, και μερικές ακόμη, κυκλοφόρησαν τους προηγούμενους μήνες και σας τις παρουσιάζουμε.

Γράφει ο Κώστας Αγοραστό...

Κλερ Κίγκαν – Η Ιρλανδή που ανέδειξε τις χάρες της μικρής φόρμας

Κλερ Κίγκαν – Η Ιρλανδή που ανέδειξε τις χάρες της μικρής φόρμας

Η Ιρλανδή συγγραφέας έχει αγαπηθεί από το ελληνικό αναγνωστικό κοινό και όχι άδικα. Τι είναι αυτό που την κάνει ιδιαίτερη και γιατί η πρόσφατη νουβέλα της «Πολύ αργά πια» (μτφρ. Μαρτίνα Ασκητοπούλου, εκδ. Μεταίχμιο) την καταξιώνει. 

Γράφει ο Διονύσης Μαρίνος ...

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

Newsletter

Θέλω να λαμβάνω το newsletter σας
ΕΓΓΡΑΦΗ

ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΟΥ ΜΗΝΑ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΗΣ ΧΡΟΝΙΑΣ

13 Δεκεμβρίου 2022 ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τα 100 καλύτερα λογοτεχνικά βιβλία του 2022

Έφτασε η στιγμή και φέτος για την καθιερωμένη εδώ και χρόνια επιλογή των εκατό από τα καλύτερα βιβλία λογοτεχνίας της χρονιάς που φτάνει σε λίγες μέρες στο τέλος της. Ε

ΦΑΚΕΛΟΙ