Hopper like photos

Για το μυθιστόρημα του Philip Roth, Τότε που ήταν καλό κορίτσι (μτφρ. Μαργαρίτα Ζαχαριάδου, εκδ. Πόλις), το δεύτερο του αμερικανού συγγραφέα. 

Του Παναγιώτη Γούτα

Εδώ έχουμε να κάνουμε με ένα πρωτόλειο μυθιστόρημα του Φίλιπ Ροθ, που κυκλοφόρησε στην Αμερική ακριβώς πριν από μισό αιώνα, το 1966. Μεγάλο και ευρύχωρο όπως η Χάντσον και η Πλύμουθ, τα δυο αμάξια του βασικού ήρωα, του Ρόι Μπάσαρτ, που το καλοκαίρι του 1948 τελείωσε τη θητεία του στον αμερικανικό στρατό, υπηρετώντας στις Αλεούτιες νήσους. Μεγάλο και ευρύχωρο όπως οι αμερικανικοί δρόμοι, τα αμερικανικά σπίτια, το αμερικανικό όνειρο.

Ο Ρόι Μπάσαρτ, ένας ανώριμος και αφελής νεαρός, που καθοδηγείται συνεχώς από τους γονείς του και που σε πολύ μικρή ηλικία θεωρήθηκε και βετεράνος πολέμου λόγω της ιδιαιτερότητας της στρατιωτικής του θητείας, σχετίζεται ερωτικά με τη δεκαοκτάχρονη Λούσι Νέλσον, που, από μικρή, έστειλε τον αλκοολικό πατέρα της με ένα τηλεφώνημά της στην αστυνομία, στη φυλακή. Η Λούσι, που ασπάζεται τον καθολικισμό, προσπαθεί στη ζωή της να κάνει πάντα το καλό –όπως βέβαια αυτή το ερμηνεύει–, μάχεται ενάντια στο κακό, συντρίβοντας όλους όσους στέκονται εμπόδιο στον δρόμο της. Στο μυθιστόρημα, αφού πρώτα ο Ροθ με δεξιοτεχνία μάς προετοιμάζει για τη σκιαγράφηση των βασικών χαρακτήρων του ανατρέχοντας αρκετά χρόνια πίσω, στις ιδιαιτερότητες του γενεαλογικού τους δέντρου, εστιάζει στον διάρκειας τεσσάρων χρόνων γάμο των δύο νέων, καρπός του οποίου θα αποτελέσει ο σχεδόν τετράχρονος γιος τους Έντουαρτ. Ύστερα από λεπτομερείς αφηγήσεις του έγγαμου βίου του ζεύγους, όπου το κακό σιγοβράζει αλλά δεν εκτονώνεται, στην τελευταία υποενότητα της τρίτης ενότητας του βιβλίου θα έρθει η έκρηξη, η κορύφωση και η ανατροπή, που θα καταστήσουν όλο το βιβλίο εξαιρετικά δραματικό.

Το συγκεκριμένο μυθιστόρημα του Ροθ είναι από τα ελάχιστα όπου πρωταγωνιστικό ρόλο στο στόρι έχει μία γυναίκα, με τις εμμονές της, την παράνοιά της, την αποφασιστικότητα και την ακαμψία της.

Το συγκεκριμένο μυθιστόρημα του Ροθ είναι από τα ελάχιστα όπου πρωταγωνιστικό ρόλο στο στόρι έχει γυναίκα, με τις εμμονές της, την παράνοιά της, την αποφασιστικότητα και την ακαμψία της. Οι φεμινίστριες και οι θεολογικοί κύκλοι της εποχής κατέκριναν το συγκεκριμένο βιβλίο (εδώ έχουμε στην ουσία τους πρώτους χαρακτηρισμούς του Ροθ ως μισογύνη και άθεο), όμως ο προσεχτικός και αντικειμενικός αναγνώστης θα διακρίνει πως πέρα από τις όποιες υπερβολές στη συμπεριφορά του γυναικείου χαρακτήρα του, η ματιά του συγγραφέα απέναντί του παραμένει τρυφερή και συμπονετική. Το Τότε που ήταν καλό κορίτσι προϋπήρξε του Συνδρόμου Πόρτνοϊ (1969) που τον καθιέρωσε ως σημαντικότατο πεζογράφο, αλλά επίσης και των σημαντικών βιβλίων του με ήρωα τον Ζούκερμαν, για να καταλήξουμε στην αιχμή του δόρατος (κατά τη γνώμη μου) με την τετραλογία για το γήρας, τον θάνατο και την ανθρώπινη θνητότητα (Καθένας, Αγανάκτηση, Η ταπείνωση, Νέμεσις) – ό,τι πιο μεστό και βαθύ έχει δώσει ο Ροθ ως συγγραφέας. Η σύγκριση του εν λόγω βιβλίου με τα παλιότερα και, ιδίως, με τα τελευταία μυθιστορηματικά διαμάντια του Αμερικανού συγγραφέα, ίσως το αδικεί, γιατί υστερεί σημαντικά σε πύκνωση λόγου, ευθύτητα και αμεσότητα. Όμως, ακόμη και έτσι, κερδίζει τον αναγνώστη λόγω των παρακάτω σημείων:

Σκιαγραφεί εξαιρετικά δύο χαρακτήρες νέων ανθρώπων της Αμερικής στις αρχές της δεκαετίας του πενήντα, ανατρέχοντας σε βάθος χρόνου στους γεννήτορές τους για περισσότερη πιστότητα και ακρίβεια.

Έχει πολύ ενδιαφέρουσα αφηγηματική τεχνική, με μεγάλες αφηγηματικές ενότητες, πολλά διαλογικά μέρη, και άλλες ζουμερές κουβέντες και συζητήσεις των ηρώων (και των δευτεραγωνιστών) ενσωματωμένες σε αφηγηματική ροή, όπως θα τις αναπαρίστανε ένας τριτοπρόσωπος αφηγητής, που τα γεγονότα της ιστορίας θα έπεφταν στη αντίληψή του.

Προσφέρει μια ακριβή εικόνα της θρησκόληπτης αμερικανικής επαρχίας (Μεσοδυτικές Πολιτείες), τη δεκαετία του ’50, με τις σιωπές της, τις υπόγειες εκρήξεις της, τον φόβο, τις ασφυκτικές οικογενειακές σχέσεις και τον συντηρητισμό της.

Τέλος, η σκηνοθετική ματιά του Ροθ σε πολλά σημεία του βιβλίου, σε συνδυασμό με το δυνατό και σκληρό τέλος, θα μπορούσαν να επιτρέψουν, έστω με καθυστέρηση μισού αιώνα, να μεταφερθεί το κείμενο ως ταινία στη μεγάλη οθόνη.

roth 700

Το συγκεκριμένο βιβλίο, ιδωμένο αποσπασματικά και ξεκομμένα από το συνολικό έργο του Αμερικανού συγγραφέα, προφανώς θα τον αδικήσει, δίνοντας λαβή σε κάποιες φωνές να εξάρουν κάποιες αδυναμίες του, που αφορούν όχι τόσο τη αφηγηματική του μαστοριά, όσο κάποια αντιλήψεις του για το γυναικείο φύλλο, την ομοφυλοφιλία ή κάποιες ενστάσεις του, θεολογικού τύπου.

Η προσπάθεια των ποιοτικών εκδόσεων «Πόλις» να συγκεντρώσουν τα Άπαντα του μεγάλου Αμερικανού συγγραφέα συνεχίζεται και είναι χρήσιμη και αξιέπαινη, ακόμη κι αν αφορά πρωτόλεια μυθιστορήματά του. Το βιβλίο με βιβλίο «χτίσιμο» του corpus του Ροθ είναι θεμιτό, ενδιαφέρει τους μελετητές, τους κριτικούς αλλά και τους χιλιάδες στην Ελλάδα φανατικούς αναγνώστες του. Επιπλέον, εμπλουτίζεται στον αναγνώστη η συνολική εικόνα του έργου του Ροθ με τις εξαιρετικές στιγμές του αλλά και με τις όποιες αδυναμίες του. Αυτό το εκδοτικό πρωθύστερο όμως, όσο πολύτιμο και χρήσιμο είναι για πολλούς, ίσως δημιουργεί κάποια προβλήματα αφομοίωσης και αξιολόγησης του έργου του από κάποιους που απλώς έχουν ακουστά για τον συγγραφέα (ιδίως αν διάβασαν εμπαθείς απόψεις τρίτων για τον χαρακτήρα του) ή διάβασαν επιλεκτικά ένα ή δύο έργα του. Το συγκεκριμένο βιβλίο, ιδωμένο αποσπασματικά και ξεκομμένα από το συνολικό έργο του Αμερικανού συγγραφέα, προφανώς θα τον αδικήσει, δίνοντας λαβή σε κάποιες φωνές να εξάρουν τυχόν αδυναμίες του, που αφορούν όχι τόσο την αφηγηματική του μαστοριά, όσο κάποιες αντιλήψεις του για το γυναικείο φύλλο, την ομοφυλοφιλία, ή κάποιες ενστάσεις του θεολογικού τύπου. Βέβαια, αυτές του οι ιδέες είναι διάσπαρτες σε όλα του τα έργα, όμως σ’ ένα πρωτόλειο κείμενο, δημοσιευμένο πριν από μισό αιώνα, είναι διογκωμένες και παρεξηγήσιμες.

Όπως και να έχει το ζήτημα, το Τότε που ήταν καλό κορίτσι έχει τόσες πολλές αρετές που θα το ζήλευαν ως γραφή ακόμη και φτασμένοι Έλληνες ή ξένοι πεζογράφοι, πενήντα και βάλε χρόνια μετά τη συγγραφή του. Η μετάφραση της Μαργαρίτας Ζαχαριάδου υπήρξε επαγγελματική και αξιοπρεπής. Ίσως η απόδοση κάποιων λέξεων με λόγιο τρόπο να αδικεί την ευθύτητα και την απλότητα του συγγραφέα, όμως δεν είναι ανάγκη να σταθούμε σχολαστικά στα ελάχιστα σημεία που, κάπως, ξενίζουν με τη ρεαλιστική αφήγηση του Ροθ. Άλλωστε η απόδοση μιας λέξης από μια γλώσσα σε μια άλλη είναι εντελώς υποκειμενικό θέμα, αρκεί να μην αλλοιώνει το ύφος του αφηγητή.

Ολοκληρώνοντας να υπενθυμίσω πως ο Ροθ είναι ο μόνος εν ζωή Αμερικανός συγγραφέας που τα Άπαντά του εκδίδονται σε πλήρη και οριστική έκδοση από τη Library of America, κάτι που συμβαίνει όχι φυσικά επειδή εδώ και κάποια χρόνια δήλωσε πως ξεμπέρδεψε οριστικά με το γράψιμο και τη συγγραφή, για να ζήσει ανεπηρέαστος την αληθινή ζωή. 

* Ο ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ ΓΟΥΤΑΣ είναι συγγραφέας και εκπαιδευτικός στην πρωτοβάθμια εκπαίδευση.

altΤότε που ήταν καλό κορίτσι
Philip Roth
Μτφρ. Μαργαρίτα Ζαχαριάδου
Πόλις 2016
Σελ. 448, τιμή εκδότη €20,00

alt

ΤΑ ΒΙΒΛΙΑ ΤΟΥ PHILIP ROTH

Ακολουθήστε την bookpress.gr στο Google News και διαβάστε πρώτοι τα θέματα που σας ενδιαφέρουν.


ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

«Ροζ γλίτσα» της Φερνάντα Τρίας – Νερά κόκκινα, ψάρια νεκρά, ζωή αφόρητη

«Ροζ γλίτσα» της Φερνάντα Τρίας – Νερά κόκκινα, ψάρια νεκρά, ζωή αφόρητη

Για το μυθιστόρημα της Φερνάντα Τρίας (Fernanda Trías) «Ροζ γλίτσα», που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Carnívora, σε μετάφραση Ιφιγένειας Ντούμη. 

Γράφει η Ιωάννα Φωτοπούλου

«Ο Μωυσής με τον Ααρών έκαναν όπως ακριβώς του...

«Ο Σενσέι και ο χαρτοφύλακας» της Χιρόμι Καουακάμι (κριτική) – Μια ιδιαίτερη σχέση ανθίζει

«Ο Σενσέι και ο χαρτοφύλακας» της Χιρόμι Καουακάμι (κριτική) – Μια ιδιαίτερη σχέση ανθίζει

Για το μυθιστόρημα της Χιρόμι Καουακάμι (Hiromi Kawakami) «Ο Σενσέι και ο χαρτοφύλακας», που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Άγρα, σε μετάφραση της Μαρίας Αρώνη και της Kyoko Shibayama. Στην κεντρική εικόνα, η συγγραφέας.

Γράφει η Χριστίνα Μουκούλη

...
«Η μεταμόρφωση» του Φραντς Κάφκα – Ξυπνάς ως έντομο, πεθαίνεις ως άνθρωπος

«Η μεταμόρφωση» του Φραντς Κάφκα – Ξυπνάς ως έντομο, πεθαίνεις ως άνθρωπος

Για τη νουβέλα του Φραντς Κάφκα (Franz Kafka) «Η μεταμόρφωση», που κυκλοφόρησε πρόσφατα ξανά στα ελληνικά, σε νέα μετάφραση της Μαργαρίτας Ζαχαριάδου, από τις εκδόσεις Δώμα. 

Γράφει ο Φώτης Καραμπεσίνης 

Όταν...

ΠΡΟΣΦΑΤΑ ΑΡΘΡΑ

Τι διαβάζουμε τώρα; 10 καλά ιστορικά βιβλία που κυκλοφόρησαν πρόσφατα

Τι διαβάζουμε τώρα; 10 καλά ιστορικά βιβλία που κυκλοφόρησαν πρόσφατα

Οι Ρωμαίοι αυτοκράτορες, η πτώση της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, η βασιλεία στην Ελλάδα, η ιστορία της αμερικανικής πολιτικής αλλά και η πρόσφατη περίοδος της άγριας ελληνικής οικονομικής κρίσης είναι μερικά από τα θέματα που εξετάζονται. Δέκα πρόσφατα ιστορικά βιβλία που μας βοηθούν να πλοηγηθούμε στα σκοτεινά νερά τ...

«Πνεύμονες» του Ντάνκαν Μακμίλαν σε σκηνοθεσία Ειρήνης Λαμπρινοπούλου (κριτική) – Αξίζει να κάνεις παιδιά σε έναν τέτοιο κόσμο;

«Πνεύμονες» του Ντάνκαν Μακμίλαν σε σκηνοθεσία Ειρήνης Λαμπρινοπούλου (κριτική) – Αξίζει να κάνεις παιδιά σε έναν τέτοιο κόσμο;

Για την παράσταση «Πνεύμονες» του Ντάνκαν Μακμίλαν σε σκηνοθεσία Ειρήνης Λαμπρινοπούλου, στο θέατρο Κάτω από τη Γέφυρα μέχρι τις 13 Μαΐου. © για την εικόνα: Joey Leo

Γράφει ο Νίκος Ξένιος

Στο θέατρο Κάτω...

Ο Πάπας Φραγκίσκος (1936 - 2025) μέσα από τα βιβλία που έγραψε και γράφτηκαν για αυτόν

Ο Πάπας Φραγκίσκος (1936 - 2025) μέσα από τα βιβλία που έγραψε και γράφτηκαν για αυτόν

Ο πάπας των φτωχών, ο μεταρρυθμιστής και προοδευτικός πάπας που άσκησε τα παπικά του καθήκοντα επί 12 χρόνια από το 2013, πέθανε σε ηλικία 88 ετών. Στα πέντε βιβλία που παρουσιάζουμε συγκαταλέγεται η μοναδική αυτοβιογραφία του («Ελπίδα» εκδ. Gutenberg) αλλά και συνομιλίες που είχε κάνει και είχαν αποτυπωθεί στο χαρτ...

ΠΡΟΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ

«Η χλωμή κυρία» του Αλέξανδρου Δουμά (προδημοσίευση)

«Η χλωμή κυρία» του Αλέξανδρου Δουμά (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από την νουβέλα του Αλέξανδρου Δουμά [Alexandre Dumas], «Η χλωμή κυρία» (εισαγωγή – μτφρ. – επίμετρο: Γιώργος Θάνος), η οποία θα κυκλοφορήσει στις 28 Απριλίου στη σειρά «microMEGA/Λογοτεχνία», των εκδόσεων Ροές.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

...
«Αυτό έκανες πάντα» του Νίκου Ιατρού (προδημοσίευση)

«Αυτό έκανες πάντα» του Νίκου Ιατρού (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από τη νουβέλα του Νίκου Ιατρού «Αυτό έκανες πάντα», η οποία θα κυκλοφορήσει στις 28 Απριλίου από τις εκδόσεις Ίκαρος.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Περπατώ κάτω από τον δυνατό ήλιο. Το δέρμα μου αντιστέκεται, τα πνευμόνια...

«Η λάθος πλευρά» του Νταβίντε Κόπο (προδημοσίευση)

«Η λάθος πλευρά» του Νταβίντε Κόπο (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα του Νταβίντε Κόπο [Davide Coppo] «Η λάθος πλευρά» (μτφρ. Μαρία Οικονομίδου), το οποίο θα κυκλοφορήσει στις 24 Απριλίου από τις εκδόσεις Διόπτρα.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Στην αρχή του ντοκιμαντ...

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τι διαβάζουμε τώρα; 10 καλά ιστορικά βιβλία που κυκλοφόρησαν πρόσφατα

Τι διαβάζουμε τώρα; 10 καλά ιστορικά βιβλία που κυκλοφόρησαν πρόσφατα

Οι Ρωμαίοι αυτοκράτορες, η πτώση της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, η βασιλεία στην Ελλάδα, η ιστορία της αμερικανικής πολιτικής αλλά και η πρόσφατη περίοδος της άγριας ελληνικής οικονομικής κρίσης είναι μερικά από τα θέματα που εξετάζονται. Δέκα πρόσφατα ιστορικά βιβλία που μας βοηθούν να πλοηγηθούμε στα σκοτεινά νερά τ...

Ο Πάπας Φραγκίσκος (1936 - 2025) μέσα από τα βιβλία που έγραψε και γράφτηκαν για αυτόν

Ο Πάπας Φραγκίσκος (1936 - 2025) μέσα από τα βιβλία που έγραψε και γράφτηκαν για αυτόν

Ο πάπας των φτωχών, ο μεταρρυθμιστής και προοδευτικός πάπας που άσκησε τα παπικά του καθήκοντα επί 12 χρόνια από το 2013, πέθανε σε ηλικία 88 ετών. Στα πέντε βιβλία που παρουσιάζουμε συγκαταλέγεται η μοναδική αυτοβιογραφία του («Ελπίδα» εκδ. Gutenberg) αλλά και συνομιλίες που είχε κάνει και είχαν αποτυπωθεί στο χαρτ...

Πέντε αξιοπρόσεκτες συλλογές από γυναίκες συγγραφείς – Διηγήματα μεταξύ υπογείωσης και απογείωσης

Πέντε αξιοπρόσεκτες συλλογές από γυναίκες συγγραφείς – Διηγήματα μεταξύ υπογείωσης και απογείωσης

Πέντε αξιοπρόσεκτες συλλογές διηγημάτων από γυναίκες συγγραφείς, που κυκλοφόρησαν μέσα στο 2024 και ενδεχομένως πέρασαν κάτω από το ραντάρ μας. 

Γράφει ο Γιώργος Ν. Περαντωνάκης

Το διήγημα μένει συνήθως χαμηλόφωνο...

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

Newsletter

Θέλω να λαμβάνω το newsletter σας
ΕΓΓΡΑΦΗ

ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΗΣ ΧΡΟΝΙΑΣ

12 Δεκεμβρίου 2024 ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τα 100 καλύτερα λογοτεχνικά βιβλία του 2024

Mυθιστορήματα, νουβέλες, διηγήματα: Εκατό καλά λογοτεχνικά βιβλία που κυκλοφόρησαν το 2024 από τα πολλά περισσότερα που έπεσαν στα χέρια μας, με τη μεταφρασμένη πεζογρα

ΦΑΚΕΛΟΙ