Hopper like photos

Για το μυθιστόρημα του Philip Roth, Τότε που ήταν καλό κορίτσι (μτφρ. Μαργαρίτα Ζαχαριάδου, εκδ. Πόλις), το δεύτερο του αμερικανού συγγραφέα. 

Του Παναγιώτη Γούτα

Εδώ έχουμε να κάνουμε με ένα πρωτόλειο μυθιστόρημα του Φίλιπ Ροθ, που κυκλοφόρησε στην Αμερική ακριβώς πριν από μισό αιώνα, το 1966. Μεγάλο και ευρύχωρο όπως η Χάντσον και η Πλύμουθ, τα δυο αμάξια του βασικού ήρωα, του Ρόι Μπάσαρτ, που το καλοκαίρι του 1948 τελείωσε τη θητεία του στον αμερικανικό στρατό, υπηρετώντας στις Αλεούτιες νήσους. Μεγάλο και ευρύχωρο όπως οι αμερικανικοί δρόμοι, τα αμερικανικά σπίτια, το αμερικανικό όνειρο.

Ο Ρόι Μπάσαρτ, ένας ανώριμος και αφελής νεαρός, που καθοδηγείται συνεχώς από τους γονείς του και που σε πολύ μικρή ηλικία θεωρήθηκε και βετεράνος πολέμου λόγω της ιδιαιτερότητας της στρατιωτικής του θητείας, σχετίζεται ερωτικά με τη δεκαοκτάχρονη Λούσι Νέλσον, που, από μικρή, έστειλε τον αλκοολικό πατέρα της με ένα τηλεφώνημά της στην αστυνομία, στη φυλακή. Η Λούσι, που ασπάζεται τον καθολικισμό, προσπαθεί στη ζωή της να κάνει πάντα το καλό –όπως βέβαια αυτή το ερμηνεύει–, μάχεται ενάντια στο κακό, συντρίβοντας όλους όσους στέκονται εμπόδιο στον δρόμο της. Στο μυθιστόρημα, αφού πρώτα ο Ροθ με δεξιοτεχνία μάς προετοιμάζει για τη σκιαγράφηση των βασικών χαρακτήρων του ανατρέχοντας αρκετά χρόνια πίσω, στις ιδιαιτερότητες του γενεαλογικού τους δέντρου, εστιάζει στον διάρκειας τεσσάρων χρόνων γάμο των δύο νέων, καρπός του οποίου θα αποτελέσει ο σχεδόν τετράχρονος γιος τους Έντουαρτ. Ύστερα από λεπτομερείς αφηγήσεις του έγγαμου βίου του ζεύγους, όπου το κακό σιγοβράζει αλλά δεν εκτονώνεται, στην τελευταία υποενότητα της τρίτης ενότητας του βιβλίου θα έρθει η έκρηξη, η κορύφωση και η ανατροπή, που θα καταστήσουν όλο το βιβλίο εξαιρετικά δραματικό.

Το συγκεκριμένο μυθιστόρημα του Ροθ είναι από τα ελάχιστα όπου πρωταγωνιστικό ρόλο στο στόρι έχει μία γυναίκα, με τις εμμονές της, την παράνοιά της, την αποφασιστικότητα και την ακαμψία της.

Το συγκεκριμένο μυθιστόρημα του Ροθ είναι από τα ελάχιστα όπου πρωταγωνιστικό ρόλο στο στόρι έχει γυναίκα, με τις εμμονές της, την παράνοιά της, την αποφασιστικότητα και την ακαμψία της. Οι φεμινίστριες και οι θεολογικοί κύκλοι της εποχής κατέκριναν το συγκεκριμένο βιβλίο (εδώ έχουμε στην ουσία τους πρώτους χαρακτηρισμούς του Ροθ ως μισογύνη και άθεο), όμως ο προσεχτικός και αντικειμενικός αναγνώστης θα διακρίνει πως πέρα από τις όποιες υπερβολές στη συμπεριφορά του γυναικείου χαρακτήρα του, η ματιά του συγγραφέα απέναντί του παραμένει τρυφερή και συμπονετική. Το Τότε που ήταν καλό κορίτσι προϋπήρξε του Συνδρόμου Πόρτνοϊ (1969) που τον καθιέρωσε ως σημαντικότατο πεζογράφο, αλλά επίσης και των σημαντικών βιβλίων του με ήρωα τον Ζούκερμαν, για να καταλήξουμε στην αιχμή του δόρατος (κατά τη γνώμη μου) με την τετραλογία για το γήρας, τον θάνατο και την ανθρώπινη θνητότητα (Καθένας, Αγανάκτηση, Η ταπείνωση, Νέμεσις) – ό,τι πιο μεστό και βαθύ έχει δώσει ο Ροθ ως συγγραφέας. Η σύγκριση του εν λόγω βιβλίου με τα παλιότερα και, ιδίως, με τα τελευταία μυθιστορηματικά διαμάντια του Αμερικανού συγγραφέα, ίσως το αδικεί, γιατί υστερεί σημαντικά σε πύκνωση λόγου, ευθύτητα και αμεσότητα. Όμως, ακόμη και έτσι, κερδίζει τον αναγνώστη λόγω των παρακάτω σημείων:

Σκιαγραφεί εξαιρετικά δύο χαρακτήρες νέων ανθρώπων της Αμερικής στις αρχές της δεκαετίας του πενήντα, ανατρέχοντας σε βάθος χρόνου στους γεννήτορές τους για περισσότερη πιστότητα και ακρίβεια.

Έχει πολύ ενδιαφέρουσα αφηγηματική τεχνική, με μεγάλες αφηγηματικές ενότητες, πολλά διαλογικά μέρη, και άλλες ζουμερές κουβέντες και συζητήσεις των ηρώων (και των δευτεραγωνιστών) ενσωματωμένες σε αφηγηματική ροή, όπως θα τις αναπαρίστανε ένας τριτοπρόσωπος αφηγητής, που τα γεγονότα της ιστορίας θα έπεφταν στη αντίληψή του.

Προσφέρει μια ακριβή εικόνα της θρησκόληπτης αμερικανικής επαρχίας (Μεσοδυτικές Πολιτείες), τη δεκαετία του ’50, με τις σιωπές της, τις υπόγειες εκρήξεις της, τον φόβο, τις ασφυκτικές οικογενειακές σχέσεις και τον συντηρητισμό της.

Τέλος, η σκηνοθετική ματιά του Ροθ σε πολλά σημεία του βιβλίου, σε συνδυασμό με το δυνατό και σκληρό τέλος, θα μπορούσαν να επιτρέψουν, έστω με καθυστέρηση μισού αιώνα, να μεταφερθεί το κείμενο ως ταινία στη μεγάλη οθόνη.

roth 700

Το συγκεκριμένο βιβλίο, ιδωμένο αποσπασματικά και ξεκομμένα από το συνολικό έργο του Αμερικανού συγγραφέα, προφανώς θα τον αδικήσει, δίνοντας λαβή σε κάποιες φωνές να εξάρουν κάποιες αδυναμίες του, που αφορούν όχι τόσο τη αφηγηματική του μαστοριά, όσο κάποια αντιλήψεις του για το γυναικείο φύλλο, την ομοφυλοφιλία ή κάποιες ενστάσεις του, θεολογικού τύπου.

Η προσπάθεια των ποιοτικών εκδόσεων «Πόλις» να συγκεντρώσουν τα Άπαντα του μεγάλου Αμερικανού συγγραφέα συνεχίζεται και είναι χρήσιμη και αξιέπαινη, ακόμη κι αν αφορά πρωτόλεια μυθιστορήματά του. Το βιβλίο με βιβλίο «χτίσιμο» του corpus του Ροθ είναι θεμιτό, ενδιαφέρει τους μελετητές, τους κριτικούς αλλά και τους χιλιάδες στην Ελλάδα φανατικούς αναγνώστες του. Επιπλέον, εμπλουτίζεται στον αναγνώστη η συνολική εικόνα του έργου του Ροθ με τις εξαιρετικές στιγμές του αλλά και με τις όποιες αδυναμίες του. Αυτό το εκδοτικό πρωθύστερο όμως, όσο πολύτιμο και χρήσιμο είναι για πολλούς, ίσως δημιουργεί κάποια προβλήματα αφομοίωσης και αξιολόγησης του έργου του από κάποιους που απλώς έχουν ακουστά για τον συγγραφέα (ιδίως αν διάβασαν εμπαθείς απόψεις τρίτων για τον χαρακτήρα του) ή διάβασαν επιλεκτικά ένα ή δύο έργα του. Το συγκεκριμένο βιβλίο, ιδωμένο αποσπασματικά και ξεκομμένα από το συνολικό έργο του Αμερικανού συγγραφέα, προφανώς θα τον αδικήσει, δίνοντας λαβή σε κάποιες φωνές να εξάρουν τυχόν αδυναμίες του, που αφορούν όχι τόσο την αφηγηματική του μαστοριά, όσο κάποιες αντιλήψεις του για το γυναικείο φύλλο, την ομοφυλοφιλία, ή κάποιες ενστάσεις του θεολογικού τύπου. Βέβαια, αυτές του οι ιδέες είναι διάσπαρτες σε όλα του τα έργα, όμως σ’ ένα πρωτόλειο κείμενο, δημοσιευμένο πριν από μισό αιώνα, είναι διογκωμένες και παρεξηγήσιμες.

Όπως και να έχει το ζήτημα, το Τότε που ήταν καλό κορίτσι έχει τόσες πολλές αρετές που θα το ζήλευαν ως γραφή ακόμη και φτασμένοι Έλληνες ή ξένοι πεζογράφοι, πενήντα και βάλε χρόνια μετά τη συγγραφή του. Η μετάφραση της Μαργαρίτας Ζαχαριάδου υπήρξε επαγγελματική και αξιοπρεπής. Ίσως η απόδοση κάποιων λέξεων με λόγιο τρόπο να αδικεί την ευθύτητα και την απλότητα του συγγραφέα, όμως δεν είναι ανάγκη να σταθούμε σχολαστικά στα ελάχιστα σημεία που, κάπως, ξενίζουν με τη ρεαλιστική αφήγηση του Ροθ. Άλλωστε η απόδοση μιας λέξης από μια γλώσσα σε μια άλλη είναι εντελώς υποκειμενικό θέμα, αρκεί να μην αλλοιώνει το ύφος του αφηγητή.

Ολοκληρώνοντας να υπενθυμίσω πως ο Ροθ είναι ο μόνος εν ζωή Αμερικανός συγγραφέας που τα Άπαντά του εκδίδονται σε πλήρη και οριστική έκδοση από τη Library of America, κάτι που συμβαίνει όχι φυσικά επειδή εδώ και κάποια χρόνια δήλωσε πως ξεμπέρδεψε οριστικά με το γράψιμο και τη συγγραφή, για να ζήσει ανεπηρέαστος την αληθινή ζωή. 

* Ο ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ ΓΟΥΤΑΣ είναι συγγραφέας και εκπαιδευτικός στην πρωτοβάθμια εκπαίδευση.

altΤότε που ήταν καλό κορίτσι
Philip Roth
Μτφρ. Μαργαρίτα Ζαχαριάδου
Πόλις 2016
Σελ. 448, τιμή εκδότη €20,00

alt

ΤΑ ΒΙΒΛΙΑ ΤΟΥ PHILIP ROTH

Ακολουθήστε την bookpress.gr στο Google News και διαβάστε πρώτοι τα θέματα που σας ενδιαφέρουν.


ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

«Ξανθές ρίζες» της Μπέρναρντιν Εβαρίστο (κριτική) – Μια συναρπαστική αντιστροφή της αποικιοκρατικής Ιστορίας

«Ξανθές ρίζες» της Μπέρναρντιν Εβαρίστο (κριτική) – Μια συναρπαστική αντιστροφή της αποικιοκρατικής Ιστορίας

Για το βιβλίο της Μπέρναρντιν Εβαρίστο [Bernardine Evaristo] «Ξανθές ρίζες» (μτφρ. Αλέξης Καλοφωλιάς, εκδ. Gutenberg). Κεντρική εικόνα: η συγγραφέας Μπέρναρντιν Εβαρίστο.

Γράφει ο Νίκος Ξένιος

Οι Ξανθές ρίζες της β...

«Πάγος» της Άννα Καβάν (κριτική) – Ανώνυμοι ήρωες σε ανώνυμους τόπους

«Πάγος» της Άννα Καβάν (κριτική) – Ανώνυμοι ήρωες σε ανώνυμους τόπους

Για το μυθιστόρημα της Άννα Καβάν [Anna Kavan] «Πάγος» (μτφρ. Λευτέρης Καλοσπύρος, εκδ. Gutenberg). Κεντρική εικόνα: Η Anna Kavan από τον Walker Evans © Metropolitan Museum of Art.

Γράφει η Χριστίνα Μουκούλη

...

«Οι Υπνοβάτες» του Χέρμαν Μπροχ (κριτική) – Στα χνάρια ενός κόσμου που χάνεται

«Οι Υπνοβάτες» του Χέρμαν Μπροχ (κριτική) – Στα χνάρια ενός κόσμου που χάνεται

Για την τριλογία «Οι Υπνοβάτες» του Χέρμαν Μπροχ [Hermann Broch] (μτφρ. Σοφία Αυγερινού, εκδ. Έρμα). Στην κεντρική εικόνα, ο συγγραφέας Χέρμαν Μπροχ.

Γράφει ο Φώτης Καραμπεσίνης

Εάν δεχτούμε ότι είμαστε περιφερόμενες σκιές ...

ΠΡΟΣΦΑΤΑ ΑΡΘΡΑ

Δόθηκαν τα βραβεία της Εταιρίας λογοτεχνών Θεσσαλονίκης για το 2022

Δόθηκαν τα βραβεία της Εταιρίας λογοτεχνών Θεσσαλονίκης για το 2022

Χθες, Τρίτη, 21 Μαρτίου 2023, Παγκόσμια Ημέρα της Ποίησης, η Εταιρία Λογοτεχνών Θεσσαλονίκης απένειμε τα πρώτα λογοτεχνικά της βραβεία. Βραβεύτηκαν οι Μαρία Κέντρου-Αγαθοπούλου, Μεγάλο Βραβείο, Ευαγγελία Τάτση, βραβείο ποίησης, και Μαριάνθη Τεντζεράκη, βραβείο πεζογραφίας. Στην κεντρική εικόνα, η στιγμή της βρά...

«Η νοσταλγία κι εγώ» της Μάρως Βαμβουνάκη (προδημοσίευση)

«Η νοσταλγία κι εγώ» της Μάρως Βαμβουνάκη (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το βιβλίο της Μάρως Βαμβουνάκη «Η νοσταλγία κι εγώ», που θα κυκλοφορήσει στις 24 Μαρτίου από τις εκδόσεις Αρμός.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

— Αναρωτιέμαι τι νοσταλγείς;
— …
— Νοσταλγείς κάτι που συνέβη ή κάτι πο...

Ο παγκοσμίου φήμης επιστήμονας Γκάμπορ Μάτε έρχεται στην Ελλάδα

Ο παγκοσμίου φήμης επιστήμονας Γκάμπορ Μάτε έρχεται στην Ελλάδα

Ο Δρ. Γκάμπορ Μάτε θα έρθει στην Ελλάδα για ένα διήμερο εργαστήριο με θέμα «Ενδοσκόπηση μέσω Συμπόνοιας: Για την επούλωση του τραύματος και του στρες», στις 20 και 21 Ιουνίου 2023.

Επιμέλεια: Book Press

Ο παγκοσμίου φήμης ο...

ΠΡΟΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ

«Η νοσταλγία κι εγώ» της Μάρως Βαμβουνάκη (προδημοσίευση)

«Η νοσταλγία κι εγώ» της Μάρως Βαμβουνάκη (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το βιβλίο της Μάρως Βαμβουνάκη «Η νοσταλγία κι εγώ», που θα κυκλοφορήσει στις 24 Μαρτίου από τις εκδόσεις Αρμός.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

— Αναρωτιέμαι τι νοσταλγείς;
— …
— Νοσταλγείς κάτι που συνέβη ή κάτι πο...

«Αγκούσα» της Μαντώς Μάκκα (προδημοσίευση)

«Αγκούσα» της Μαντώς Μάκκα (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση ενός διηγήματος από τη συλλογή διηγημάτων της Μαντώς Μάκκα «Αγκούσα», που θα κυκλοφορήσει στις 22 Μαρτίου από τις εκδόσεις Νίκας.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

«Οι φωνές» ...

«Συλλέκτης μανιταριών» του Κώστα Αρκουδέα (προδημοσίευση)

«Συλλέκτης μανιταριών» του Κώστα Αρκουδέα (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από τη νουβέλα του Κώστα Αρκουδέα «Συλλέκτης μανιταριών», που θα κυκλοφορήσει στις 27 Μαρτίου από τις εκδόσεις Καστανιώτη.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Ο πολιτικάντης ήταν μιμητικό ον. Δανειζόταν συμπεριφορές από τους ανθρώπου...

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Στίβεν Κινγκ: 10 αγαπημένα του βιβλία

Στίβεν Κινγκ: 10 αγαπημένα του βιβλία

Σε ανάρτησή του στο Goodreads, με αφορμή τα δέκα χρόνια λειτουργίας της ιστοσελίδας, ο Στίβεν Κινγκ ξεχώρισε δέκα αγαπημένα του βιβλία. Τα έργα του συγγραφέα κυκλοφορούν στα ελληνικά από τις εκδόσεις Κλειδάριθμος.

Επιμέλεια: Book Press

...
Ένας χρόνος πόλεμος στην Ουκρανία: Τα βιβλία για να κατανοήσουμε την Ιστορία καθώς γράφεται

Ένας χρόνος πόλεμος στην Ουκρανία: Τα βιβλία για να κατανοήσουμε την Ιστορία καθώς γράφεται

Σήμερα, 24 Φεβρουαρίου 2023, συμπληρώνεται ένας χρόνος από την έναρξη του πολέμου που διεξάγει η Ρωσία στην Ουκρανία. Η ελληνική βιβλιογραφία αναπόφευκτα εμπλουτίστηκε από μελέτες και συλλογικούς τόμους, βιβλία στα οποία οι συγγραφείς των κειμένων επιχειρούν να δώσουν απαντήσεις και ερμηνείες σε γεγονότα και εξελίξε...

Κάρσον ΜακΚάλερς: Τα 10 αγαπημένα της βιβλία

Κάρσον ΜακΚάλερς: Τα 10 αγαπημένα της βιβλία

Η Αμερικανίδα πεζογράφος Κάρσον ΜακΚάλερς [Carson McCullers] είναι μία από τις σημαντικότερες εκπροσώπους του λογοτεχνικού «southern gothic». Τα μυθιστορήματά της εκτυλίσσονται στον αμερικανικό Νότο και παρουσιάζουν μοναχικούς, εκκεντρικούς χαρακτήρες που πασχίζουν να συνυπάρξουν με τους υπόλοιπους ανθρώπους.

...

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

Newsletter

Θέλω να λαμβάνω το newsletter σας
ΕΓΓΡΑΦΗ

ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΟΥ ΜΗΝΑ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΗΣ ΧΡΟΝΙΑΣ

13 Δεκεμβρίου 2022 ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τα 100 καλύτερα λογοτεχνικά βιβλία του 2022

Έφτασε η στιγμή και φέτος για την καθιερωμένη εδώ και χρόνια επιλογή των εκατό από τα καλύτερα βιβλία λογοτεχνίας της χρονιάς που φτάνει σε λίγες μέρες στο τέλος της. Ε

ΦΑΚΕΛΟΙ