alt

Για τη νουβέλα του Herman Melville Τα μαγεμένα νησιά (μτφρ. Γιώργος Μπαρουξής, εκδ. Ποικίλη Στοά).

Του Μιχάλη Μακρόπουλου

Στον Μέλβιλ όλα είναι μυθικά. Η γεωγραφία των Ενκαντάδας του, των νησιών Γκαλαπάγκος, είναι μυθογεωγραφία, και η ζωολογία του είναι μυθοζωολογία, έτσι για παράδειγμα ο πιγκουίνος «δεν είναι ούτε ψάρι, ούτε ζώο, ούτε πτηνό» και η χελώνα, σε τούτα δω τα Μαγεμένα νησιά, αντικαθιστά, σε μυστήριο και αρχαιότητα, τη φάλαινα στο Μόμπι Ντικ –τηρουμένων βέβαια των αναλογιών, μιας και το πνεύμα κείνου του πολυσέλιδου θρυλικού μυθιστορήματος εδώ στριμώχνεται σε ένα σχετικά ολιγοσέλιδο σπονδυλωτό αφήγημα (ούτε καν νουβέλα, μιας και του λείπει η σφιχτή δομή της), όπου δε θα χώραγε ολόκληρη φάλαινα με τη πραγματική και τη φανταστική της ζωολογία και με το κυνήγι της και τους θρύλους γι’ αυτήν, και πολύ περισσότερο δε θα χωρούσε ένας βιβλικά τρομερός Αχαάβ– δυσεκπλήρωτο κενό, μιας και στα Μαγεμένα νησιά ο Κρεολός τυχοδιώκτης από την Κούβα και προσωρινός βασιλέας της Νήσου Τσαρλς, με τη σωματοφυλακή του από αιμοβόρικους σκύλους, ή ο Όμπερλους ο δύσμορφος, μισάνθρωπος ερημίτης της Νήσου του Χουντ, όσο κι αν είναι γοητευτικές φιγούρες, μήτε στέκουν στο ύψος μήτε έχουν το βάθος του εμμονικού και δαιμονικού καπετάνιου.

Τα Μαγεμένα νησιά απαρτίζονται από δέκα «σκίτσα» που το καθένα έχει ως μότο στίχους, κυρίως, του Έντμουντ Σπένσερ, από τη Faerie Queene, τη Νεραϊδοβασίλισσα, και από το Η ιστορία της μητέρας Χάμπερντ, και στα πρώτα σκίτσα, εδώ, η αινιγματική χελώνα φορτώνεται επάξια το βάρος της αφήγησης πάνω στο πανάρχαιο καβούκι της.

Τα Μαγεμένα νησιά απαρτίζονται από δέκα «σκίτσα» που το καθένα έχει ως μότο στίχους, κυρίως, του Έντμουντ Σπένσερ, από τη Faerie Queene τη Νεραϊδοβασίλισσα, και από το Η ιστορία της μητέρας Χάμπερντ, και στα πρώτα σκίτσα, εδώ, η αινιγματική χελώνα φορτώνεται επάξια το βάρος της αφήγησης πάνω στο πανάρχαιο καβούκι της με την «τόσο σεβάσμια αρχαία όψη!», την «τόση τριχωτή πρασινάδα να καλύπτει τα σκληρά ξεφλουδίσματα και να επουλώνει τις ρωγμές». Ο αλλοπαρμένος αφηγητής στέκει μπροστά σε τρεις χελώνες που «διευρύνθηκαν – μεταμορφώθηκαν. Μου φαινόταν ότι βλέπω τρία ρωμαϊκά Κολοσσαία σε θαυμαστή αποσύνθεση», αθώα κατάπληκτος σαν Ισμαήλ μπροστά στα τατουάζ στο κορμί του Κουίκουεγκ, και απευθύνει έκκληση, «Ω εσείς γηραιότεροι των κατοίκων αυτού ή οποιουδήποτε άλλου νησιού, σας παρακαλώ δώστε μου την ελευθερία του τρίτειχου κάστρου σας», άσχετα που έπειτα τρώει χελωνόσουπα και φιλέτα από κρέας χελώνας.

Όπως στη φάλαινά του, έτσι και εδώ ο μαγεμένος Μέλβιλ είναι εγκυκλοπαιδικός και βιβλικός – οι γνώσεις υπάρχουν για να συλλέγονται και να λέγονται, και ιστορίες για φρεγάτες και πειρατές παρελαύνουν στις σελίδες αυτών των Μαγεμένων νησιών που θυμίζουν «σώμα εν σάκκω και σποδώ»· από τον ψηλό Βράχο Ροδόντο η θέα αποκαλείται «Φασγά», το όνομα της κορυφής του όρους απ’ όπου ο Μωυσής είδε τη Γη της Επαγγελίας, και τα λογής λογής πουλιά πάνω στο βράχο χαρακτηρίζονται ως «Θρόνοι, Κυριότητες, Δυνάμεις» – τα τάγματα των αγγέλων.

melvilleΚαι, όσο κι αν ζωγραφίζεται εφιαλτική στα πρώτα σκίτσα η εικόνα των νησιών, όπου «σκούρες υαλώδεις μάζες, πολλές από τις οποίες υψώνονται μέσα από λευκές δίνες και κύματα σε απομονωμένα και επικίνδυνα μέρη μπροστά στην ακτή, παρουσιάζουν ένα πλουτώνειο τοπίο» –ένας «εκπεσών κόσμος»–, ο τόνος της αφήγησης είναι μολαταύτα ζωηρός, περιπετειώδης, ως και ξεκάθαρα εύθυμος όπως όταν απαριθμούνται, για παράδειγμα, οι κάτοικοι της Νήσου Άλμπερμαλ («500.000 σαύρες, 500.000 φίδια, 10.000.000 αράχνες, χωρίς να υπολογίζουμε ένα άγνωστο πλήθος από δαίμονες, μυρμηγκοφάγους, μισάνθρωπους και σαλαμάνδρες»), και μόνο στην ιστορία της Χουνίλα, της χήρας στη Νήσο Νόρφοκ, ο αφηγηματικός τόνος γίνεται τραγικός.

O Μέλβιλ είναι άλλος ένας συγγραφέας που στην Ελλάδα παραμένει σε μεγάλο βαθμό αμετάφραστος – έχουμε βέβαια τη φάλαινά του μεταφρασμένη με αγάπη και γλωσσική έγνοια από τον Θανάση Χριστοδούλου, τον Ασπροφόρη, το Typee βαφτισμένο Περιπέτειες στη χώρα των κανιβάλων, τον Μπίλλυ Μπαντ, μερικά μικρότερα κείμενά του· ως εκεί. Τούτα δω τα Μαγεμένα νησιά –ένα σαφώς γοητευτικό, καλομεταφρασμένο από τον Γιώργο Μπαρουξή, «μικρό» έργο του– έρχονται να θυμίσουν πόσα όμορφα βιβλία του Μέλβιλ περιμένουν το γύρισμά τους στη γλώσσα μας: Omoo, Mardi, Redburn, Pierre, The Confidence-Man. Ας ελπίσουμε…

* Ο ΜΙΧΑΛΗΣ ΜΑΚΡΟΠΟΥΛΟΣ είναι συγγραφέας και μεταφραστής. 
Τελευταίο του βιβλίο, η νουβέλα «Μαύρο νερό» (εκδ. Κίχλη).


 

altΤα μαγεμένα νησιά
Herman Melville
Μτφρ. Γιώργος Μπαρουξής
Εκδόσεις Ποικίλη Στοά 2016
Σελ. 152, τιμή εκδότη €11,00

alt

ΤΑ ΒΙΒΛΙΑ ΤΟΥ HERMAN MELVILLE

Ακολουθήστε την bookpress.gr στο Google News και διαβάστε πρώτοι τα θέματα που σας ενδιαφέρουν.


ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

«Η τελειότητα» του Βιντσέντζο Λατρόνικο (κριτική) – Η πολλαπλή διάσπαση εντός της ψηφιακής κουλτούρας

«Η τελειότητα» του Βιντσέντζο Λατρόνικο (κριτική) – Η πολλαπλή διάσπαση εντός της ψηφιακής κουλτούρας

Για το μυθιστόρημα του Βιντσέντζο Λατρόνικο (Vincenzo Latronico) «Η τελειότητα» (μτφρ. Δήμητρα Δότση, εκδ. Loggia).

Γράφει ο Αντώνης Γουλιανός 

...

«Νάρκισσος και Χρυσόστομος» του Χέρμαν Έσσε (κριτική) – Το ταξίδι ενός γιουνγκιανού ήρωα προς την αυτογνωσία

«Νάρκισσος και Χρυσόστομος» του Χέρμαν Έσσε (κριτική) – Το ταξίδι ενός γιουνγκιανού ήρωα προς την αυτογνωσία

Για το μυθιστόρημα του Χέρμαν Έσσε (Hermann Hesse) «Νάρκισσος και Χρυσόστομος» (μτφρ. Μαρία Αγγελίδου, Άγγελος Αγγελίδης, εκδ. Διόπτρα). Κεντρική εικόνα: Από την ομότιτλη κινηματογραφική διασκευή του μυθιστορήματος από τον σκηνοθέτη Stefan Ruzowitzky (2020).

Γράφει η Ιωάν...

«Τρεις ιστορίες» του Γκυστάβ Φλωμπέρ – Στην καρδιά της μυθοπλασίας

«Τρεις ιστορίες» του Γκυστάβ Φλωμπέρ – Στην καρδιά της μυθοπλασίας

Για το τελευταίο βιβλίο του Γκυστάβ Φλωμπέρ [Gustave Flaubert] «Τρεις ιστορίες» (μτφρ. Τιτίκα Δημητρούλια, επίμετρο Σωτήρης Παρασχάς, εκδ. Αντίποδες).

Γράφει ο Φώτης Καραμπεσίνης

«Συγκρίνοντας την εικόνα με το κείμενο, ο αναγνώστης θα σκεφτόταν: “Δεν καταλαβαίνω τίποτα, πώς έ...

ΠΡΟΣΦΑΤΑ ΑΡΘΡΑ

Άρης Μαραγκόπουλος: «Τα μαρξιστικά διαβάσματα ξεθώριασαν όταν διάβασα

Άρης Μαραγκόπουλος: «Τα μαρξιστικά διαβάσματα ξεθώριασαν όταν διάβασα "Το δικαίωμα την τεμπελιά"»

Από τον «Εραστή της λαίδης Τσάτερλυ» στους «Υπνοβάτες» και από τις «Μεταμορφώσεις» στον «Οδυσσέα», αυτά είναι κάποια από τα-βιβλία-της-ζωής του Άρη Μαραγκόπουλου.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Το πρώτο βιβλίο που θυμάμαι...

«Το χρώμα του Αιγαίου και άλλα ποιήματα» του Αρμάντο Ρομέρο – Ποίηση όπως το φως κι η θάλασσα

«Το χρώμα του Αιγαίου και άλλα ποιήματα» του Αρμάντο Ρομέρο – Ποίηση όπως το φως κι η θάλασσα

Για την ποιητική συλλογή του Αρμάντο Ρομέρο (Armando Romero) «Το χρώμα του Αιγαίου και άλλα ποιήματα» (μτφρ. Αγαθή Δημητρούκα, εκδ. Τόπος). 

Γράφει ο Χρήστος Κούκης

Ο Αρμάντο Ρομέρο έλκει την καταγωγή του από την Ελλάδα. Σ...

Χουάν Γκαμπριέλ Βάσκες: «Βλέπω τα μυθιστορήματα ως το πεδίο όπου η ανθρώπινη κατάσταση μετατρέπεται σε μυστήριο που πρέπει να λυθεί»

Χουάν Γκαμπριέλ Βάσκες: «Βλέπω τα μυθιστορήματα ως το πεδίο όπου η ανθρώπινη κατάσταση μετατρέπεται σε μυστήριο που πρέπει να λυθεί»

«Γράφω για να επικοινωνήσω με τον αναγνώστη, γι’ αυτό και έχω πάντα στο νου μου να διεγείρω το ενδιαφέρον του» μας είπε ο Χουάν Γκαμπριέλ Βάσκες (Juan Gabriel Vásquez), που συμμετέχει στο Φεστιβάλ ΛΕΑ. Με αφορμή το βιβλίο του «Η μετάφραση του κόσμου» (μτφρ. Αχ. Κυριακίδης, εκδ. Ίκαρος), μιλά για την πολιτική μυθοπλα...

ΠΡΟΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ

«Κοίτα τα φώτα, αγάπη μου» της Ανί Ερνό (προδημοσίευση)

«Κοίτα τα φώτα, αγάπη μου» της Ανί Ερνό (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το βιβλίο της Ανί Ερνό [Annie Ernaux], «Κοίτα τα φώτα, αγάπη μου» (μτφρ. Ρίτα Κολαΐτη), το οποίο θα κυκλοφορήσει στις 24 Ιουνίου από τις εκδόσεις Μεταίχμιο 

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Τα σουπερμάρκετ και ο...

«Η απόδραση της τελείας» του Γιάννη Ζευγώλη (προδημοσίευση)

«Η απόδραση της τελείας» του Γιάννη Ζευγώλη (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από τη νουβέλα του Γιάννη Ζευγώλη «Η απόδραση της τελείας», η οποία θα κυκλοφορήσει τις επόμενες ημέρες από τις εκδόσεις Νίκας.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

«Σας μάζεψα, αγαπημένα μου σημεία, όλα εδώ για να σας ανακοινώσω την ...

«Μου πέθανες» του Ζοζέ Λουίς Πεϊσότο (προδημοσίευση)

«Μου πέθανες» του Ζοζέ Λουίς Πεϊσότο (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το αφήγημα του Πορτογάλου συγγραφέα Ζοζέ Λουίς Πεϊσότο [José Luís Peixoto], «Μου πέθανες» (μτφρ. Ζωή Καραμπέκιου), το οποίο θα κυκλοφορήσει τις επόμενες μέρες από τις εκδόσεις Βακχικόν.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Μπήκα σ...

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Επτά νέες ποιητικές συλλογές από τις εκδόσεις Βακχικόν

Επτά νέες ποιητικές συλλογές από τις εκδόσεις Βακχικόν

Επτά ποιητές και ποιήτριες παραδίδουν τους στίχους τους στο αναγνωστικό κοινό μέσα από τις νέες τους ποιητικές συλλογές που κυκλοφορούν από τις εκδόσεις Βακχικόν.

Επιμέλεια: Book Press

Επτά ποιητικά βιβλία από τις εκδόσεις Βακχικόν. 

...
Τι διαβάζουμε τώρα; 10 πρόσφατα κουίρ βιβλία για τον «μήνα υπερηφάνειας»

Τι διαβάζουμε τώρα; 10 πρόσφατα κουίρ βιβλία για τον «μήνα υπερηφάνειας»

Ιούνιος, μήνας υπερηφάνειας και διεκδικήσεων για τα ΛΟΑΤΚΙ+ άτομα. Επιλέξαμε 10 βιβλία του 2025 με κουίρ χαρακτήρες που απομακρύνονται από τη στερεοτυπική αναπαράσταση και αποκτούν ρεαλιστικές διαστάσεις. Στην κεντρική εικόνα, έργο της κουίρ καλλιτέχνιδας των αρχών του 20ου αιώνα Gluck. 

Γράφει η ...

Τραύμα σε ψυχή και σώμα: Πέντε πρόσφατα δοκίμια ψυχανάλυσης που ξεχωρίζουν

Τραύμα σε ψυχή και σώμα: Πέντε πρόσφατα δοκίμια ψυχανάλυσης που ξεχωρίζουν

Πέντε μελέτες που κυκλοφόρησαν προσφάτα πραγματεύονται τη σχέση του νου με το σώμα, την έννοια του «τραύματος», αλλά και τη θέση της ψυχανάλυσης στον σύγχρονο κόσμο. Κεντρική εικόνα: Ο Σίγκμουντ Φρόιντ.

Γράφει ο Σόλωνας Παπαγεωργίου

...

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

Newsletter

Θέλω να λαμβάνω το newsletter σας
ΕΓΓΡΑΦΗ

ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΗΣ ΧΡΟΝΙΑΣ

12 Δεκεμβρίου 2024 ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τα 100 καλύτερα λογοτεχνικά βιβλία του 2024

Mυθιστορήματα, νουβέλες, διηγήματα: Εκατό καλά λογοτεχνικά βιβλία που κυκλοφόρησαν το 2024 από τα πολλά περισσότερα που έπεσαν στα χέρια μας, με τη μεταφρασμένη πεζογρα

ΦΑΚΕΛΟΙ