generation gap

Για τη νουβέλα του Michele Serra Οι αραχτοί (μτφρ. Δήμητρα Δότση, εκδ. Ίκαρος).

Του Παναγιώτη Γούτα

Οι σινεφίλ που ήδη πάτησαν τα πενήντα τους χρόνια, θα θυμούνται ασφαλώς μια σκληρή νατουραλισιτκή ταινία του 1983, που υπέγραφε ο Ιάπωνας σκηνοθέτης Σοέι Ιμαμούρα και είχε τον τίτλο Η μπαλάντα του Ναραγιάμα. Θυμίζω επιγραμματικά το στόρι αυτής της ταινίας: Στα τέλη του 19ου αιώνα, η εβδομηντάχρονη Ορίν, αφού τακτοποίησε τις οικογενειακές της υποθέσεις, έφυγε για να πεθάνει στο βουνό Ναραγιάμα, σύμφωνα με το έθιμο του χωριού, που απαιτούσε οι γέροι ν’ αυτοθυσιάζονται για να μην είναι βάρος στις φτωχικές οικογένειές του. Η ταινία, που θεωρείται ένα μικρό αριστούργημα της ιαπωνικής κινηματογραφικής τέχνης, θυμάμαι πως με είχε εντυπωσιάσει με την ωμότητά της, τη σκληρότητά της αλλά και ένα βαθιά κρυμμένο ουμανισμό, που σήμερα διακρίνω καθαρότερα, από τότε, που ως φοιτητής Νομικής, είχα πρωτοδεί και πρωτοθαυμάσει.

Όλο το βιβλίο έχει ως ραχοκοκαλιά το εξαιρετικό εύρημα ο αριστερός αστός συγγραφέας, άλτερ έγκο του Μικέλε Σέρα, να προσπαθεί να πείσει τον δεκαοχτάχρονο γιο του να ανέβει έστω μια φορά μαζί του στο διάσελο της Νέσκα, δίχως όμως επιτυχία.

Η σύντομη νουβέλα Οι αραχτοί του εξηνταδυάχρονου Ιταλού δημοσιογράφου, συγγραφέα και σατιρικού σχολιαστή Μικέλε Σέρα, θα μπορούσε κάλλιστα να διαβαστεί ως αντεστραμμένο σενάριο της ιαπωνικής ταινίας που σας προανέφερα, ιδίως στην κατάληξή της. Όπου Ναραγιάμα, το διάσελο Νάσκα, ένα υψίπεδο άνω των δυόμισι χιλιομέτρων στις Άλπεις, στο οποίο ο συγγραφέας έχει ανέβει τέσσερις πέντε φορές στη ζωή του συνολικά, αισθανόμενος πως κουβαλά πάνω του μια οικογενειακή παράδοση ή καλύτερα μια παράδοση ανθρώπων της δικής του γενιάς, που ευχαριστιούνται με την πεζοπορία, την αναρρίχηση και την επαφή με τη φύση, κάτι που και εσωτερική ισορροπία τούς χαρίζει και τους γυμνάζει για να έχουν καλύτερη φυσική κατάσταση. Όλο το βιβλίο έχει ως ραχοκοκαλιά το εξαιρετικό εύρημα ο αριστερός αστός συγγραφέας, άλτερ έγκο του Μικέλε Σέρα, να προσπαθεί να πείσει τον δεκαοχτάχρονο γιο του να ανέβει έστω μια φορά μαζί του στο διάσελο της Νέσκα, δίχως όμως επιτυχία. Ο νέος, που είναι στον κόσμο του ζώντας στον «κόσμο» των σημερινών εφήβων, δεν το κουνάει ρούπι, είναι συνεχώς καλωδιωμένος ακούγοντας μουσική, μιλά πάντα τη γλώσσα των νέων, γκουγκλάρει ανηλεώς στο διαδίκτυο και, γενικά, διακατέχεται από μια απάθεια για τη ζωή των ενηλίκων, έτσι όπως προσπαθεί να του τη συστήσει ο πατέρας του, κάποιες φορές ακόμη και με διδακτικό τρόπο, που όμως ταυτόχρονα κάνει, τον ίδιο, να νιώθει ενοχές για τη συμπεριφορά του, κάνοντας, συχνά, σκληρή αυτοκριτική για τη γενιά του και τον τρόπο ζωής και σκέψης του. Τελικώς, ο νέος θα ακολουθήσει τον πατέρα στο διάσελο Νάσκα, όπου ο μεσήλικας αστός θα διαπιστώσει πως το παιδί του, παρ’ όλες τις ατέλειες και την αφασία του, είναι παιδί μιας άλλης φυλής, ίσως πιο προχωρημένης από εκείνης του ίδιου, μιας γενιάς διαφορετικής από τους γεννήτορές της, που κάθε τους σκέψη, κίνηση ή πράξη απλώς επιβεβαιώνει τη γήρανση και τη φθαρτότητα της παλιότερης γενιάς.

Ο Μικέλε Σέρα πετυχαίνει με αυτή τη σύντομη και περιεκτική του νουβέλα αρκετά πράγματα: Αφουγκράζεται με μεγάλη τρυφερότητα και συγγραφική ενάργεια τους σημερινούς εφήβους, που για πολλούς ανθρώπους της ηλικίας του αποτελούν μια γενιά ακατανόητη και αφασική. Θίγει και καυτηριάζει θέματα όπως ο άκρατος καταναλωτισμός, ο ευδαιμονισμός της σύγχρονης ζωής και οι συνέπειές του, ο φασισμός των ηλικιωμένων απέναντι στους νέους, η σκληρότητα των νέων απέναντι στους ηλικιωμένους, τα αδιέξοδα και τα υπαρξιακά άγχη των πενηντάρηδων και εξηντάρηδων εν είδει απολογισμού ζωής, αλλά και η αμηχανία των νέων παιδιών απέναντι στα κατεστημένα της ζωής και στα σύγχρονα αδιέξοδα που οι παλιοί δημιούργησαν. Ο λόγος του δεν είναι καταγγελτικός ούτε ρηχός, παρότι όλο το βιβλίο είναι γραμμένο με χιούμορ, με νεανικό λεξιλόγιο και φτάνοντας κάποιες καταστάσεις στα άκρα, ακριβώς για να φανερώσει ο συγγραφέας περίτρανα το αδιέξοδο στο οποίο μας οδηγούν. Το ύφος του βιβλίου σκιαγραφείται θαυμάσια από το σχόλιο του οπισθόφυλλού του: «Ένα κωμικό μυθιστόρημα, μια ιστορία αργής αγάπης και μελαγχολίας, ένα βιβλίο τρυφερό, βαθύτατα λυρικό και νοσταλγικό, μα και ένας ειλικρινής φόρος τιμής σε μια γενιά που ακόμη κι από την οριζόντια θέση κατορθώνει και βλέπει τη ζωή μέσα από το δικό της βλέμμα, έτσι όπως οι άλλοι, οι «όρθιοι», έχουν πάψει να βλέπουν εδώ και καιρό ή ίσως και να μην έχουν δει ποτέ». Θα πρόσθετα και ένα σκληρό βιβλίο, παρά το ανάλαφρο της γραφής του που ξεγελά, αλλά και ένας βαθύς και γνήσιος απολογισμός ζωής ενός μεσήλικα που προσπαθεί απεγνωσμένα να προσεγγίσει και να καταλάβει το παιδί του.

Ένα σκληρό βιβλίο, παρά το ανάλαφρο της γραφής του που ξεγελά, αλλά και ένας βαθύς και γνήσιος απολογισμός ζωής ενός μεσήλικα που προσπαθεί απεγνωσμένα να προσεγγίσει και να καταλάβει το παιδί του.

Αντιγράφω ένα χαρακτηριστικό απόσπασμα από τη σελίδα 32, που, κατά τη γνώμη μου, αποτελεί ένα σκληρό κοντράστ της νοοτροπίας πατέρα και γιου: «Κοιτάζω τις γλάστρες με τις πορτουλάκες που βλέπουν στη θάλασσα, έρμαια στις ριπές του ανέμου και στις χοντρές στάλες της βροχής. Η πιο σημαντική σκέψη –ποιος θα φροντίζει τούτο το μπαλκόνι όταν δεν θα υπάρχω πια;– είναι και η πιο σπαραχτική. Η γιαγιά μου και στη συνέχεια ο πατέρας μου φρόντιζαν αυτά τα λουλούδια. Η φροντίδα του κόσμου είναι μια συνήθεια που την κληρονομείς. Στα δέκα μου γέμιζα νερό στο ποτιστήρι για να το δώσω στον πατέρα μου και η ευκολία με την οποία εκείνος χειριζόταν με το ένα χέρι εκείνα τα δέκα λίτρα νερού που εγώ του έδινα με κόπο και προσπάθεια, στα μάτια μου φάνταζε ως το τέρμα της παιδικής μου ηλικίας. Τώρα που χειρίζομαι με την ίδια επιδεξιότητα αυτά τα δέκα λίτρα και είμαι πλέον ενήλικας, συνειδητοποιώ ότι κανείς δεν μου δίνει το ποτιστήρι. Μια αλυσίδα έχει σπάσει – κι εγώ είμαι ο τελευταίος της κρίκος. Δεν χωρά αμφιβολία. Είμαι ο τελευταίος κρίκος. Εσύ και η Πία ποιας καινούργιας αλυσίδας είστε ο κρίκος;» Στη σελ. 113, ο συγγραφέας κάνοντας μια σκληρή αυτοκριτική γράφει σχετικά με τον γιο του: «Εγώ είμαι ένας αριστερός αστός. Πουθενά δεν γράφει ότι κι εσύ πρέπει να γίνεις αριστερός αστός».

Εξαιρετική η μετάφραση της Δήμητρας Δότση, διατήρησε στο ακέραιο τόσο τη φρεσκάδα του κειμένου, το χιούμορ, τη νεανική γλώσσα, αλλά παράλληλα μετέφερε και το βάθος των σκέψεων και των συναισθημάτων του συγγραφέα-αφηγητή. Οι εκδόσεις Ίκαρος, με αυτό τους το μικρό λογοτεχνικό διαμαντάκι, συνεχίζουν μια παράδοση που εδώ και αρκετό χρονικό διάστημα έχουν καθιερώσει: Επιμένοντας κειμενοκεντρικά και όχι προσωποκεντρικά, μας συστήνουν σχετικά άγνωστους ευρωπαίους, και όχι μόνο, συγγραφείς, σε πολύ σημαντικές στιγμές τους. Πάντα με γραφιστικό μεράκι και πρωτοτυπία, μεταφραστική αρτιότητα και προσεγμένη επιμέλεια στην όλη έκδοση.

* Ο ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ ΓΟΥΤΑΣ είναι συγγραφέας και εκπαιδευτικός στην πρωτοβάθμια εκπαίδευση.

altΟι αραχτοί
Michele Serra
Μτφρ. Δήμητρα Δότση
Ίκαρος 2015
Σελ. 120, τιμή εκδότη €12,00

alt

ΤΑ ΒΙΒΛΙΑ ΤΟΥ MICHELE SERRA

Ακολουθήστε την bookpress.gr στο Google News και διαβάστε πρώτοι τα θέματα που σας ενδιαφέρουν.


ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

«Τα μάτια τους κοιτούσαν τον θεό» της Ζόρα Νιλ Χέρστον (κριτική) – Ένα «τραγουδιστό» μυθιστόρημα για την ιστορία της μαύρης κοινότητας

«Τα μάτια τους κοιτούσαν τον θεό» της Ζόρα Νιλ Χέρστον (κριτική) – Ένα «τραγουδιστό» μυθιστόρημα για την ιστορία της μαύρης κοινότητας

Για το μυθιστόρημα της Ζόρα Νιλ Χέρστον [Zora Neale Hurston] «Τα μάτια τους κοιτούσαν τον θεό» (μτφρ. Μυρσίνη Γκανά, εκδ. Αίολος). Κεντρική εικόνα: © Jessica Felicio (Unsplash).

Γράφει ο Διονύσης Μαρίνος

Εμφα...

«Το τενεκεδένιο ταμπούρλο» του Γκύντερ Γκρας (κριτική) – Ο ναζισμός και ο νάνος

«Το τενεκεδένιο ταμπούρλο» του Γκύντερ Γκρας (κριτική) – Ο ναζισμός και ο νάνος

Για το μυθιστόρημα του Γκύντερ Γκρας [Günter Grass 1927-2015] «Το τενεκεδένιο ταμπούρλο» [μτφρ. Τούλα Σιέτη, εκδ. Πατάκη].

Γράφει ο Γιώργος Ν. Περαντωνάκης

Οι «κακές» γλώσσες λένε ότι ο Γερμανός συγγραφέας πήρε το Βραβείο Νόμπελ το 1999 μόνο και μ...

«Β.» του Στηβ Σεμ-Σάντμπεργκ (κριτική) – Η προέλευση του κακού

«Β.» του Στηβ Σεμ-Σάντμπεργκ (κριτική) – Η προέλευση του κακού

Για το μυθιστόρημα του Στηβ Σεμ-Σάντμπεργκ (Steve Sem-Sandberg) «Β.» (μτφρ. Γιώργος Μαθόπουλος, εκδ. Αλεξάνδρεια). Στην κεντρική εικόνα, σκηνή από τη βασισμένη στο θεατρικό έργο του Γκέοργκ Μπύχνερ ταινία «Woyzeck» (1979).

Γράφει η Χριστίνα Μουκούλη

...

ΠΡΟΣΦΑΤΑ ΑΡΘΡΑ

«2071» του Ντάνκαν ΜακΜίλλαν, σε σκηνοθεσία Μάνου Καρατζογιάννη, στο θέατρο Σταθμός (κριτική) – Κάνοντας τα μηνύματα του πλανήτη προσωπική υπόθεση

«2071» του Ντάνκαν ΜακΜίλλαν, σε σκηνοθεσία Μάνου Καρατζογιάννη, στο θέατρο Σταθμός (κριτική) – Κάνοντας τα μηνύματα του πλανήτη προσωπική υπόθεση

Το «2071» του Ντάνκαν ΜακΜίλλαν [Duncan Macmillan] παρουσιάζεται στο θέατρο Σταθμός σε σκηνοθεσία Μάνου Καρατζογιάννη. Φωτογραφίες: © Σπύρος Περδίου.

Γράφει ο Νίκος Ξένιος

Το 2071, η σημαντική διάλεξη του...

«Elon Musk: Η επίσημη βιογραφία» του Γουόλτερ Άιζακσον (κριτική) – Μια αμφιλεγόμενη φυσιογνωμία

«Elon Musk: Η επίσημη βιογραφία» του Γουόλτερ Άιζακσον (κριτική) – Μια αμφιλεγόμενη φυσιογνωμία

Για το βιβλίο του Γουόλτερ Άιζακσον [Walter Isaacson] «Elon Musk: Η επίσημη βιογραφία» (μτφρ. Γιώργος Μαραγκός, εκδ. Κλειδάριθμος).

Γράφει ο  Διονύσης Μαρίνος

Πριν από λίγες ημέρες ο ...

Το ζοφερό «Σπίτι» του Δημήτρη Καραντζά, στη Στέγη (κριτική)

Το ζοφερό «Σπίτι» του Δημήτρη Καραντζά, στη Στέγη (κριτική)

Ο Δημήτρης Καραντζάς σε συνεργασία με την Γκέλυ Καλαμπάκα, έγραψε και σκηνοθέτησε «Το Σπίτι», την πρώτη του παράσταση έπειτα από δώδεκα χρόνια, ύστερα από ανάθεση της Στέγης για τη δημιουργία ενός πρωτότυπου έργου. «Το Σπίτι» παρουσιάζεται στη Μικρή Σκηνή της Στέγης Τετάρτη - Κυριακή μέχρι και τις 19 Νοεμβρίου. Φωτο...

ΠΡΟΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ

«Ο μάγος» του Κολμ Τόιμπιν (προδημοσίευση)

«Ο μάγος» του Κολμ Τόιμπιν (προδημοσίευση)

Προδημοσίευσητο από το μυθιστόρημα του Κολμ Τόιμπιν [Colm Tóibín] «Ο μάγος» (μτφρ. Αθηνά Δημητριάδου), το οποίο θα κυκλοφορήσει στις 9 Οκτωβρίου από τις εκδόσεις Ίκαρος.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Λίμπεκ, 1892

Η ορχήστρα έπαιζε το Πρ...

«Όσα σκέφτεται ο βιβλιοπώλης σου για σένα» του Σον Μπίθελ (προδημοσίευση)

«Όσα σκέφτεται ο βιβλιοπώλης σου για σένα» του Σον Μπίθελ (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το βιβλίο του Σον Μπίθελ [Shaun Bythell] «Όσα σκέφτεται ο βιβλιοπώλης σου για σένα» (μτφρ. Μαριάννα Καλέμη) το οποίο θα κυκλοφορήσει στις 18 Οκτωβρίου από τις εκδόσεις Key Books.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Τύπος τρία

ΕΙΔΟΣ: PARENTE...

«Οδός Ευτυχίδου» της Χρύσας Φάντη (προδημοσίευση)

«Οδός Ευτυχίδου» της Χρύσας Φάντη (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα της Χρύσας Φάντη «Οδός Ευτυχίδου», το οποίο κυκλοφορεί τις επόμενες μέρες από τις εκδόσεις Σμίλη.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

«Πέτρο;»
«Εμένα φωνάζεις, γιαγιά;»
«Εσένα, γιε μου. Πάμε να δούμε τη θ...

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Μεσογειακό νουάρ, δικαστικό θρίλερ, whodunnit κι ένα ασήμαντο περιστατικό: 4 δυνατά ευρωπαϊκά αστυνομικά μυθιστορήματα

Μεσογειακό νουάρ, δικαστικό θρίλερ, whodunnit κι ένα ασήμαντο περιστατικό: 4 δυνατά ευρωπαϊκά αστυνομικά μυθιστορήματα

Τέσσερα πρόσφατα αστυνομικά μυθιστορήματα ανανεώνουν τις γνωστές υποκατηγορίες της αστυνομικής λογοτεχνίας. «Η σκοτεινή μούσα» του Άρμιν Έρι, «Ο κώδικας του θησαυρού» της Τζάνις Χάλετ, «Θάνατος ενός ταξιδιώτη» του Ντιντιέ Φασέν και «Η στρατηγική του πεκινουά» του Αλέξις Ραβέλο.

Γράφει η Χίλ...

Τα βιβλία του φθινοπώρου 2023: Τι θα διαβάσουμε τις μέρες που έρχονται

Τα βιβλία του φθινοπώρου 2023: Τι θα διαβάσουμε τις μέρες που έρχονται

Επιλογές από τις προσεχείς εκδόσεις ελληνικής και μεταφρασμένης πεζογραφίας, ποίησης, βιογραφιών, θεάτρου, δοκιμίων, μελετών και γκράφικ νόβελ.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Επιλέξαμε και φέτος όχι την εξαντλητική παρουσίαση των νέων εκδόσεων αλλά την στ...

22 σημαντικοί συγγραφείς που έγραψαν μόνο ένα μυθιστόρημα

22 σημαντικοί συγγραφείς που έγραψαν μόνο ένα μυθιστόρημα

Τι κοινό θα μπορούσε να έχει η Έμιλι Μπροντέ [Emily Brontë] με τον Χουάν Ρούλφο [Juan Rulfo] και τον εικονιζόμενο Άρη Αλεξάνδρου; Και οι τρεις τους, όπως και πολλοί ακόμα σημαντικοί συγγραφείς, έγραψαν και εξέδωσαν ένα μόνο μυθιστόρημα στη διάρκεια της ζωής τους, που ωστόσο αρκούσε για να τους καθιερώσει στο λογοτεχ...

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

Newsletter

Θέλω να λαμβάνω το newsletter σας
ΕΓΓΡΑΦΗ

ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΟΥ ΜΗΝΑ

22 Σεπτεμβρίου 2023 ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τα βιβλία του φθινοπώρου 2023: Τι θα διαβάσουμε τις μέρες που έρχονται

Επιλογές από τις προσεχείς εκδόσεις ελληνικής και μεταφρασμένης πεζογραφίας, ποίησης, βιογραφιών, θεάτρου, δοκιμίων, μελετών και γκράφικ νόβελ. Επιμέλεια: Κώστας Αγορα

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΗΣ ΧΡΟΝΙΑΣ

ΦΑΚΕΛΟΙ