alt

Για το μυθιστόρημα του Paul Auster Το παλάτι του φεγγαριού (εκδ. Μεταίχμιο).

Του Γιώργου Βέη

Ιστορίες βιδωμένες μέσα στην κεντρική αφήγηση, οι οποίες θυμίζουν τις ανάλογες τεχνικές του προϋπάρξαντος Δασκάλου υφών Ουίλιαμ Φώκνερ, συχνές αναμοχλεύσεις διαφόρων συγκινησιακών δεδομένων, απρόοπτες εξομολογήσεις και προφανώς ειλικρινείς αυτοαναλύσεις αυτοκαταστροφικών ατόμων, αδιέξοδα ναρκισσιστών, απονενοημένα διαβήματα, πικρίες ερώτων, καταδύσεις σε εθνολογικά καταπιστεύματα, μελέτες ανθρωπολογικές και βεβαίως οικογενειακά ρομάντζα συναποτελούν τους χαρακτηριστικότερους δείκτες των αναφορών. Ήρεμα αφηγηματικοί τρόποι διαδέχονται, όταν κριθεί σκόπιμο, τους καταιγιστικούς ρυθμούς μιας εξαιρετικά ενδιαφέρουσας και πρωτότυπης πλοκής. Ο ταλαντούχος συγγραφέας γνωρίζει όσο ελάχιστοι στην εποχή μας πώς να οργανώνει άδολα, πλην όμως εμπύρετα κεφάλαια παθών.

Συχνές αναμοχλεύσεις διαφόρων συγκινησιακών δεδομένων, απρόοπτες εξομολογήσεις και προφανώς ειλικρινείς αυτοαναλύσεις αυτοκαταστροφικών ατόμων, αδιέξοδα ναρκισσιστών, απονενοημένα διαβήματα, πικρίες ερώτων, καταδύσεις σε εθνολογικά καταπιστεύματα, μελέτες ανθρωπολογικές και βεβαίως οικογενειακά ρομάντζα συναποτελούν τους χαρακτηριστικότερους δείκτες των αναφορών.

Πρόκειται εν ολίγοις για τις εμπειρίες ενός διπλού ταξιδιού. Ένα δηλαδή στο εσωτερικό των Ηνωμένων Πολιτειών της Αμερικής, προς τα τέλη του περασμένου αιώνα, κι ένα στα εσώτερα στρώματα του εγώ του κύριου αφηγηματικού ήρωα. Η εισαγωγική δήλωση του τελευταίου πιστοποιεί τον ακραίο, φιλόδοξο στόχο του: «Ήταν το καλοκαίρι που ο άνθρωπος πάτησε στο φεγγάρι. Ήμουν πολύ νέος τότε, αλλά δεν πίστευα πως υπήρχε κάποιο μέλλον. Ήθελα να ζήσω ριψοκίνδυνα, να ωθήσω τον εαυτό μου στα άκρα κι έπειτα να δω τι θα συνέβαινε όταν έφτανα εκεί». Άλλωστε το πλήρες ονοματεπώνυμό του παραπέμπει εμμέσως πλην σαφώς σε δαιδαλώδη, ατέρμονα οδοιπορικά σε όλα, σχεδόν, τα μήκη και πλάτη της Υδρογείου. Ήτοι: Marco Stanley Fogg, όπου το πρώτο αναφέρεται στον Μάρκο Πόλο, το δεύτερο στον Henry Morton Stanley, τον βρετανό δημοσιογράφο, ο οποίος, ως γνωστόν, κατόρθωσε να εντοπίσει τον παρεπιδημούντα στις ζούγκλες της Αφρικής ιατρό David Livingstone, και το τρίτο στον περιώνυμο Phileas Fogg, τον αλησμόνητο χαρακτήρα του Ιουλίου Βερν των παιδικών μας και όχι μόνο χρόνων, ο οποίος ολοκληρώνει πανηγυρικά τον γύρο του κόσμου σε διάρκεια ογδόντα ημερών.

Ορφανός, ο νεαρός Marco Stanley Fogg, χωρίς κανένα οικονομικό στήριγμα, αναγκάζεται για να επιζήσει να πουλήσει όλα τα βιβλία, τα οποία είχε κληρονομήσει από έναν θείο του, ονόματι Βίκτωρ. Στη συνέχεια δεν θα διστάσει να βρει καταφύγιο στο Κεντρικό Πάρκο του Μανχάταν. Δεν είναι ακριβώς πλάνης, αλλά ένας ακόμη κάτοικος τρόμου. Η ζωή κερδίζεται από δευτερόλεπτο σε δευτερόλεπτο. Τίποτα δεν είναι απλώς αυτονόητο. Η εφηβεία είναι θυσία στο Κακό. Θα εγκαταλείψει την ιδιαίτερα επικίνδυνη νεοϋρκέζικη ζούγκλα, όταν θα διασταυρωθεί με πρόσωπα τα οποία θα εκδηλώσουν διάφορες μορφές συμπαράστασης. Ένα από αυτά, ο Τσίμερ, που κατά λέξη σημαίνει δωμάτιο στα γερμανικά, του προσφέρει στέγη. Η αναζήτηση του πατέρα θα τον φέρει τελικά στην αρχετυπική, αμερικανική Δύση της Επιθυμίας.

Θα μπορούσε να αποτελέσει αντικείμενο πανεπιστημιακής εργασίας, από καθαρά σημασιολογική άποψη, η χρήση του ονόματος και των ιδιοτήτων της Σελήνης. Εντός του συγκεκριμένου διηγητικού πλαισίου λειτουργεί κατά κύριο λόγο ως οφθαλμός του σύμπαντος κόσμου. Ή ως συνείδηση του όντως Όντος. Οι περιοδικές της εμφανίσεις προκαθορίζουν τη διατήρηση των ιστών του είναι. Στις σελίδες του παρόντος έργου διαχέεται ενίοτε η σελήνια ουσία ως μεταφυσική αλήθεια.

Συγκρατώ ότι και σ΄ αυτό το μυθιστόρημα η αυτοβιογραφική υφή είναι σαφώς παρούσα. Ο Paul Auster από μια άποψη αναπτύσσει Εαυτόν. Μνημονεύω φέρ’ ειπείν ότι ο Marco Stanley Fogg και ο συγγραφέας – πατέρας του γεννήθηκαν το 1947. Είναι βιβλιοφάγοι, απόφοιτοι του ίδιου πρωτοκλασάτου Πανεπιστημίου, δηλαδή του διάσημου Κολούμπια της Νέας Υόρκης. Αμφότεροι βιώνουν τη στέρηση του Πατέρα στην καθημερινή πράξη, γευματίζουν στο κινέζικο εστιατόριο, του οποίου το όνομα υιοθετήθηκε ως τίτλος του μυθιστορήματος, χάνουν αισθητά βάρος λόγω της παρατεταμένης οικονομικής ανέχειας, στην οποία άπραγοι δοκιμάζονται, μεταναστεύουν στη Γαλλία, έχοντας προηγουμένως συμμετάσχει σε ποικίλες φοιτητικές κινητοποιήσεις στη Γενέτειρά τους. Κοντολογίς, αναπνέουν τον αέρα του ίδιου ζωτικού περιβάλλοντος. H ανακάλυψη του Πατέρα, προς το τέλος της ασθματικής αφήγησης, συνιστά μια από τις κορυφαίες στιγμές της μυθοπλαστικής πορείας του Paul Auster. Αποτελεί κατ’ ουσίαν ανοικοδόμηση του παρ΄ ολίγον ανέφικτου. Ο Πατέρας δεν χρειάζεται καν, στην προκειμένη περίπτωση, να επινοηθεί. Υπάρχει ως έτοιμο καθόλα κείμενο εν υπνώσει. Αρκεί δηλαδή η ολοκλήρωση του μυθιστορήματος για να γεννήσει ο υιός τον Πατέρα. Η αποκατάσταση της ένδον σκηνής συνάδει σε μεγάλο βαθμό με την καταστατική, ιδιότυπη αρμονία της εξ αντικειμένου Φύσης, η οποία παρακολουθεί και ελέγχει με τον τρόπο της τις συμπεριφορές των θνητών. Επισημαίνω ότι θα μπορούσε να αποτελέσει αντικείμενο πανεπιστημιακής εργασίας, από καθαρά σημασιολογική άποψη, η χρήση του ονόματος και των ιδιοτήτων της Σελήνης. Εντός του συγκεκριμένου διηγητικού πλαισίου λειτουργεί κατά κύριο λόγο ως οφθαλμός του σύμπαντος κόσμου. Ή ως συνείδηση του όντως Όντος. Οι περιοδικές της εμφανίσεις προκαθορίζουν τη διατήρηση των ιστών του είναι. Στις σελίδες του παρόντος έργου διαχέεται ενίοτε η σελήνια ουσία ως μεταφυσική αλήθεια.

alt

Οι δε καθοριστικές συναντήσεις του Marco Stanley Fogg τόσο με τον εγωπαθή Thomas Effing όσο και με τον Solomon Barber, θα τον οδηγήσουν προοδευτικά στη ζώνη μιας ριζικής αναγέννησης. Εννοώ εδώ το σημείο μηδέν της επανάκτησης Εγώ. Παραθέτω το κρίσιμο επιλογικό χωρίο κατά λέξη: «Από την κορυφή του ακρωτηρίου μπορούσα ήδη να δω τον ωκεανό, εγώ όμως συνέχισα το περπάτημα ώσπου κατέβηκα κοντά στη θάλασσα. Ήταν τέσσερις το απόγευμα όταν έβγαλα τις μπότες μου κι ένιωσα την άμμο κάτω από τα πόδια μου. Είχα φτάσει στην άκρη του κόσμου και πιο πέρα δεν υπήρχε τίποτ’ άλλο εκτός από τον αέρα και τα κύματα, μια ερημιά που έφτανε ίσαμε τις ακτές της Κίνας. Αποδώ ξεκινώ, είπα μέσα μου, εδώ αρχίζει η ζωή μου». (βλ. σελ. 401). Η λύση του εσωτερικού δράματος βιώνεται σε απόλυτο βαθμό ως διεύρυνση των οριζόντων του διηγητικού προσώπου.

* Ο ΓΙΩΡΓΟΣ ΒΕΗΣ είναι ποιητής.

altΤο παλάτι του φεγγαριού
Paul Auster
Μτφρ. Σταυρούλα Αργυροπούλου
Μεταίχμιο 2016
Σελ. 416, τιμή εκδότη €16,60

alt

ΤΑ ΒΙΒΛΙΑ ΤΟΥ PAUL AUSTER

Ακολουθήστε την bookpress.gr στο Google News και διαβάστε πρώτοι τα θέματα που σας ενδιαφέρουν.


ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

«Η τελειότητα» του Βιντσέντζο Λατρόνικο (κριτική) – Η πολλαπλή διάσπαση εντός της ψηφιακής κουλτούρας

«Η τελειότητα» του Βιντσέντζο Λατρόνικο (κριτική) – Η πολλαπλή διάσπαση εντός της ψηφιακής κουλτούρας

Για το μυθιστόρημα του Βιντσέντζο Λατρόνικο (Vincenzo Latronico) «Η τελειότητα» (μτφρ. Δήμητρα Δότση, εκδ. Loggia).

Γράφει ο Αντώνης Γουλιανός 

...

«Νάρκισσος και Χρυσόστομος» του Χέρμαν Έσσε (κριτική) – Το ταξίδι ενός γιουνγκιανού ήρωα προς την αυτογνωσία

«Νάρκισσος και Χρυσόστομος» του Χέρμαν Έσσε (κριτική) – Το ταξίδι ενός γιουνγκιανού ήρωα προς την αυτογνωσία

Για το μυθιστόρημα του Χέρμαν Έσσε (Hermann Hesse) «Νάρκισσος και Χρυσόστομος» (μτφρ. Μαρία Αγγελίδου, Άγγελος Αγγελίδης, εκδ. Διόπτρα). Κεντρική εικόνα: Από την ομότιτλη κινηματογραφική διασκευή του μυθιστορήματος από τον σκηνοθέτη Stefan Ruzowitzky (2020).

Γράφει η Ιωάν...

«Τρεις ιστορίες» του Γκυστάβ Φλωμπέρ – Στην καρδιά της μυθοπλασίας

«Τρεις ιστορίες» του Γκυστάβ Φλωμπέρ – Στην καρδιά της μυθοπλασίας

Για το τελευταίο βιβλίο του Γκυστάβ Φλωμπέρ [Gustave Flaubert] «Τρεις ιστορίες» (μτφρ. Τιτίκα Δημητρούλια, επίμετρο Σωτήρης Παρασχάς, εκδ. Αντίποδες).

Γράφει ο Φώτης Καραμπεσίνης

«Συγκρίνοντας την εικόνα με το κείμενο, ο αναγνώστης θα σκεφτόταν: “Δεν καταλαβαίνω τίποτα, πώς έ...

ΠΡΟΣΦΑΤΑ ΑΡΘΡΑ

Φεστιβάλ ΛΕΑ 2025 – Τι θα δούμε σήμερα, Πέμπτη 19 Ιουνίου

Φεστιβάλ ΛΕΑ 2025 – Τι θα δούμε σήμερα, Πέμπτη 19 Ιουνίου

Με εννέα εκδηλώσεις για την Πέμπτη 19 Ιουνίου συνεχίζεται το Φεστιβάλ ΛΕΑ (Λογοτεχνία εν Αθήναις) 2025, φτάνοντας ως τη Θεσσαλονίκη και την Κύπρο. Κεντρική εικόνα: Η Εστέρ Πανιάγουα (Esther Paniagua).

Επιμέλεια: Book Press

...
«Tempo perso» της Κούλας Αδαλόγλου (κριτική) – Σε πορεία κάθαρσης

«Tempo perso» της Κούλας Αδαλόγλου (κριτική) – Σε πορεία κάθαρσης

Για την ποιητική συλλογή της Κούλας Αδαλόγλου «Tempo perso» (εκδ. Σαιξπηρικόν).

Γράφει ο Δημήτρης Μπαλτάς

...

«Ποιος θα της το πει;» του Αλέξανδρου Σταυρόπουλου (κριτική) – Όταν η Χιονάτη παίρνει τα ηνία του παραμυθιού

«Ποιος θα της το πει;» του Αλέξανδρου Σταυρόπουλου (κριτική) – Όταν η Χιονάτη παίρνει τα ηνία του παραμυθιού

Για την παράσταση «Ποιος θα της το πει;» του Αλέξανδρου Σταυρόπουλου στην Πειραιώς 260, στο πλαίσιο του Φεστιβάλ Αθηνών.

Γράφει ο Νίκος Ξένιος

Προχθές είδα τη χορογραφία «Ποιος θα της το πει;» του Αλέξανδρου Σταυρόπ...

ΠΡΟΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ

«Κοίτα τα φώτα, αγάπη μου» της Ανί Ερνό (προδημοσίευση)

«Κοίτα τα φώτα, αγάπη μου» της Ανί Ερνό (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το βιβλίο της Ανί Ερνό [Annie Ernaux], «Κοίτα τα φώτα, αγάπη μου» (μτφρ. Ρίτα Κολαΐτη), το οποίο θα κυκλοφορήσει στις 24 Ιουνίου από τις εκδόσεις Μεταίχμιο 

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Τα σουπερμάρκετ και ο...

«Η απόδραση της τελείας» του Γιάννη Ζευγώλη (προδημοσίευση)

«Η απόδραση της τελείας» του Γιάννη Ζευγώλη (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από τη νουβέλα του Γιάννη Ζευγώλη «Η απόδραση της τελείας», η οποία θα κυκλοφορήσει τις επόμενες ημέρες από τις εκδόσεις Νίκας.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

«Σας μάζεψα, αγαπημένα μου σημεία, όλα εδώ για να σας ανακοινώσω την ...

«Μου πέθανες» του Ζοζέ Λουίς Πεϊσότο (προδημοσίευση)

«Μου πέθανες» του Ζοζέ Λουίς Πεϊσότο (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το αφήγημα του Πορτογάλου συγγραφέα Ζοζέ Λουίς Πεϊσότο [José Luís Peixoto], «Μου πέθανες» (μτφρ. Ζωή Καραμπέκιου), το οποίο θα κυκλοφορήσει τις επόμενες μέρες από τις εκδόσεις Βακχικόν.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Μπήκα σ...

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τι διαβάζουμε τώρα; 10 πρόσφατα κουίρ βιβλία για τον «μήνα υπερηφάνειας»

Τι διαβάζουμε τώρα; 10 πρόσφατα κουίρ βιβλία για τον «μήνα υπερηφάνειας»

Ιούνιος, μήνας υπερηφάνειας και διεκδικήσεων για τα ΛΟΑΤΚΙ+ άτομα. Επιλέξαμε 10 βιβλία του 2025 με κουίρ χαρακτήρες που απομακρύνονται από τη στερεοτυπική αναπαράσταση και αποκτούν ρεαλιστικές διαστάσεις. Στην κεντρική εικόνα, έργο της κουίρ καλλιτέχνιδας των αρχών του 20ου αιώνα Gluck. 

Γράφει η ...

Τραύμα σε ψυχή και σώμα: Πέντε πρόσφατα δοκίμια ψυχανάλυσης που ξεχωρίζουν

Τραύμα σε ψυχή και σώμα: Πέντε πρόσφατα δοκίμια ψυχανάλυσης που ξεχωρίζουν

Πέντε μελέτες που κυκλοφόρησαν προσφάτα πραγματεύονται τη σχέση του νου με το σώμα, την έννοια του «τραύματος», αλλά και τη θέση της ψυχανάλυσης στον σύγχρονο κόσμο. Κεντρική εικόνα: Ο Σίγκμουντ Φρόιντ.

Γράφει ο Σόλωνας Παπαγεωργίου

...
Καρδιά, εγκέφαλος, τραύμα, αυτισμός: Τέσσερα βιβλία για την κατανόηση του ανθρώπινου οργανισμού από τις εκδόσεις Gutenberg

Καρδιά, εγκέφαλος, τραύμα, αυτισμός: Τέσσερα βιβλία για την κατανόηση του ανθρώπινου οργανισμού από τις εκδόσεις Gutenberg

Ποιος είναι ο ακριβής ρόλος της καρδιάς και ποιος του εγκεφάλου; Ποιοι μύθοι σχετικά με αυτά τα δύο όργανα καλλιεργούνται από τη σύγχρονη κουλτούρα; Τι αποτελεί «τραυματική εμπειρία» και πώς μπορούμε να αλληλεπιδράσουμε αποτελεσματικά με τα νεαρά αυτιστικά άτομα; Τέσσερα νέα βιβλία από τις εκδόσεις Gutenberg καταπιά...

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

Newsletter

Θέλω να λαμβάνω το newsletter σας
ΕΓΓΡΑΦΗ

ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΗΣ ΧΡΟΝΙΑΣ

12 Δεκεμβρίου 2024 ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τα 100 καλύτερα λογοτεχνικά βιβλία του 2024

Mυθιστορήματα, νουβέλες, διηγήματα: Εκατό καλά λογοτεχνικά βιβλία που κυκλοφόρησαν το 2024 από τα πολλά περισσότερα που έπεσαν στα χέρια μας, με τη μεταφρασμένη πεζογρα

ΦΑΚΕΛΟΙ