alt

Για το μυθιστόρημα του Diego Marani Νέα φινλανδική γραμματική (μτφρ. Δήμητρα Δότση, εκδ. Αιώρα).

Του Κώστα Δρουγαλά

Η Νέα φινλανδική γραμματική είναι μόλις το πρώτο βιβλίο του Ιταλού Ντιέγκο Μαράνι (Φεράρα 1959) που εκδίδεται στα ελληνικά από τις εκδόσεις Αιώρα. Ο συγγραφέας εργάζεται στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή στις Βρυξέλλες, όπου ασχολείται με την προώθηση της πολυγλωσσίας. Η –αν μη τι άλλο ενδιαφέρουσα– δουλειά του είναι κάτι που προφανέστατα έχει βοηθήσει τον Μαράνι στη σύλληψη του μυθιστορήματος που παρουσιάζουμε.

Η ιστορία του βιβλίου ξεκινάει στα 1943, όταν οι άντρες ενός γερμανικού πλοίου περισυλλέγουν σε μια προβλήτα στην Τεργέστη έναν αναίσθητο και τραυματισμένο άντρα· όταν ο τελευταίος ξυπνήσει, θα συνειδητοποιήσει πως έχει χάσει οριστικά τη μνήμη του. Ο νευρολόγος που τον περιθάλπει είναι φινλανδικής καταγωγής, μεγαλωμένος όμως στη Γερμανία εξαιτίας των σοσιαλιστικών πιστεύω του πατέρα του. Ο άνθρωπος χωρίς ταυτότητα και χωρίς μνήμη γίνεται ένα προσωπικό στοίχημα για τον ίδιο τον γιατρό – αφού μέσα από την ιστορία του ασθενή του, έχει τη δυνατότητα να γιατρέψει και το δικό του παρελθόν. Το πλοίο στο οποίο επιβαίνουν γίνεται το όχημα για να οδηγηθεί ο ασθενής από την εξορία στις θάλασσες της μνήμης.  

Η «νέα φινλανδική γραμματική» δεν είναι τίποτα άλλο παρά η προσωπική γραμματική του πρωταγωνιστή που καταγράφει σε ένα σχολικό τετράδιο, και περιλαμβάνει από θρησκευτικούς ύμνους μέχρι πολεμικά εμβατήρια.

Έχοντας ως ευρήματα ένα ναυτικό αμπέχωνο και ένα μαντίλι, ο γιατρός είναι σίγουρος για τη φινλανδική καταγωγή του ανθρώπου χωρίς μνήμη. Από την ετικέτα στο εσωτερικό του αμπέχωνου καταλήγει στο συμπέρασμα πως ο άντρας ονομάζεται Σάμπο Κάργιαλαϊνεν και είναι Φινλανδός στρατιώτης. Έτσι αποφασίζει να τον στείλει στο Ελσίνκι προκειμένου να ξαναβρεί τη χαμένη του μνήμη.

Εκεί γνωρίζεται με τον πάστορα Κόσκελα: αυτός τον μυεί στη φινλανδική γλώσσα, στη φινλανδική μυθολογία, αλλά και στο αλκοόλ, που κρίνεται απαραίτητο συνοδευτικό για την αποδοχή της εθνικής μυθολογίας. Η «νέα φινλανδική γραμματική» δεν είναι τίποτα άλλο παρά η προσωπική γραμματική του πρωταγωνιστή που καταγράφει σε ένα σχολικό τετράδιο, και περιλαμβάνει από θρησκευτικούς ύμνους μέχρι πολεμικά εμβατήρια. Ο εφημέριος από την αρχή του βιβλίου μπαίνει ηθελημένα σε μια διαδικασία αποξένωσης· περνάει την καθημερινότητα των βομβαρδισμών σαν να είναι η τελευταία μέρα της ζωής του. Το σκοτάδι των λόγων του κρύβει την πολιτιστική κληρονομιά ενός ολόκληρου λαού αλλά και ενοχλητικές υποψίες για το τέλος του.

alt
    Ο Diego Marani
 

Ο Σάμπο γνωρίζει και μία ερυθροσταυρίτισσα, την Ίλμα· στα φινλανδικά η λέξη αυτή δηλώνει τον αέρα, τον απαραίτητο για να μπορέσει να ανασάνει ο πρωταγωνιστής μέσα στην αποπνικτική μοναξιά του. Αυτή αποζητάει ένα παρόν κι εκείνος ένα παρελθόν· αυτό που αποζητάει ο Σάμπο με επιμονή, για την Ίλμα είναι ένα βάρος. Η εικόνα των άλλων για την Ίλμα δεν αποτελεί τίποτα άλλο από έναν νιτσεϊκό αντικατοπτρισμό: αυτό που μένει στο τέλος, δεν είναι παρά μόνο η ανάμνηση της αντανάκλασής μας πάνω τους. Στο φόντο της ιστορίας βρίσκουμε μία πόλη που φλέγεται· μία χώρα που ζει με τον χειρότερο φόβο να φωλιάζει στα σωθικά της με τις απανωτές επιθέσεις των Ρώσων. Το φινάλε του μυθιστορήματος είναι ανατρεπτικό· η αποκάλυψη της ταυτότητας του πρωταγωνιστή έρχεται μαζί με τη λύση του μυστηρίου.

Ο παραλογισμός ενός πολέμου, η σημασία του έρωτα, η απώλεια της ταυτότητας είναι θεματικές που επανέρχονται διαρκώς στις σελίδες του βιβλίου. Πάνω από όλα όμως η Νέα φινλανδική γραμματική είναι ένα βιβλίο για τον πολιτισμό, αφού πολιτισμός είναι και η μνήμη που έχει συγκροτήσει την ιστορία του κόσμου. Μέσα στο βιβλίο εκφράζεται η άποψη ότι μια ξένη γλώσσα «δεν είναι παρά μια μάσκα, μια δανεική ταυτότητα»· πως αν ο άνθρωπος δεν κρατήσει μια απόσταση, κινδυνεύει να χάσει τη μνήμη και το παρελθόν του· και την απόλυτη βεβαιότητα πως στην ώρα του θανάτου ο κάθε ένας από εμάς μπορεί να ακούσει το κάλεσμα του τόπου από όπου ξεκίνησαν όλα.

* Ο ΚΩΣΤΑΣ ΔΡΟΥΓΑΛΑΣ είναι εκπαιδευτικός και βιβλιοκριτικός.

altΝέα φινλανδική γραμματική
Diego Marani
Μτφρ. Δήμητρα Δότση
Αιώρα 2015
Σελ. 232, τιμή εκδότη €14,40

alt

Ακολουθήστε την bookpress.gr στο Google News και διαβάστε πρώτοι τα θέματα που σας ενδιαφέρουν.


ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

«Το φοβερό βιβλίο» του Τζέισον Μοτ (κριτική) – Μιλώντας για το πρόβλημα με ένα άλλον τρόπο

«Το φοβερό βιβλίο» του Τζέισον Μοτ (κριτική) – Μιλώντας για το πρόβλημα με ένα άλλον τρόπο

Για το μυθιστόρημα του Τζέισον Μοτ «Το φοβερό βιβλίο» (μτφρ. Δέσποινα Κανελλοπούλου, εκδ. Διόπτρα), που «θέλει να διαμορφώσει μια νέα αφήγηση που να μην είναι ούτε μανιχαϊστική, ούτε έντονα διεκδικητική». Βραβεύτηκε με το National Book Award 2021.

Γράφει ο Διονύσης Μαρίνο...

«Μητρικό γάλα» της Νόρα Ίκστενα (κριτική) – Μητέρα και κόρη σε καθεστώς ανελευθερίας

«Μητρικό γάλα» της Νόρα Ίκστενα (κριτική) – Μητέρα και κόρη σε καθεστώς ανελευθερίας

Για το μυθιστόρημα της Νόρα Ίκστενα [Nora Ikstena] «Μητρικό γάλα» (μτφρ. Μαριάννα Αβούρη, εκδ. Βακχικόν). Στην κεντρική εικόνα, στιγμιότυπο από την ταινία «Soviet Milk» (2023). 

Γράφει η Διώνη Δημητριάδου

Ζωή μ...

«Ξανθές ρίζες» της Μπέρναρντιν Εβαρίστο (κριτική) – Μια συναρπαστική αντιστροφή της αποικιοκρατικής Ιστορίας

«Ξανθές ρίζες» της Μπέρναρντιν Εβαρίστο (κριτική) – Μια συναρπαστική αντιστροφή της αποικιοκρατικής Ιστορίας

Για το βιβλίο της Μπέρναρντιν Εβαρίστο [Bernardine Evaristo] «Ξανθές ρίζες» (μτφρ. Αλέξης Καλοφωλιάς, εκδ. Gutenberg). Κεντρική εικόνα: η συγγραφέας Μπέρναρντιν Εβαρίστο.

Γράφει ο Νίκος Ξένιος

Οι Ξανθές ρίζες της β...

ΠΡΟΣΦΑΤΑ ΑΡΘΡΑ

«Ο Χριστός ξανασταυρώνεται» του Νίκου Καζαντζάκη (προδημοσίευση)

«Ο Χριστός ξανασταυρώνεται» του Νίκου Καζαντζάκη (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το εμβληματικό μυθιστόρημα του Νίκου Καζαντζάκη «Ο Χριστός ξανασταυρώνεται», το οποίο θα κυκλοφορήσει σε νέα έκδοση στις 5 Απριλίου από τις εκδόσεις Διόπτρα.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Ο Μανολιός σώπασε· η φωνή του είχε ...

«Ακούω φωνές» της Λουκίας Δέρβη (προδημοσίευση)

«Ακούω φωνές» της Λουκίας Δέρβη (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση ενός διηγήματος από τη συλλογή διηγημάτων της Λουκίας Δέρβη «Ακούω φωνές», που θα κυκλοφορήσει στις 6 Απριλίου από τις εκδόσεις Μεταίχμιο.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

ΠΕΝΤΕΜΙΣΙ ΒΔΟΜΑΔΕΣ 

...
«Τα μικρά μεγάλα» της Μάρσιας Ισραηλίδη (κριτική) – Φωτεινά ποιήματα ανάμεσα σε κατά τόπους νέφη

«Τα μικρά μεγάλα» της Μάρσιας Ισραηλίδη (κριτική) – Φωτεινά ποιήματα ανάμεσα σε κατά τόπους νέφη

Για την ποιητική συλλογή της Μάρσιας Ισραηλίδη «Τα μικρά μεγάλα» (εκδ. Βακχικόν). Στην κεντρική εικόνα, το έργο «Heart Shape» του Ali Esmaeilipour.

Γράφει η Μάνια Μεζίτη

Τα μικρά μεγάλα, η πρώτη συλλογή με ποιήματα της...

ΠΡΟΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ

«Ο Χριστός ξανασταυρώνεται» του Νίκου Καζαντζάκη (προδημοσίευση)

«Ο Χριστός ξανασταυρώνεται» του Νίκου Καζαντζάκη (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το εμβληματικό μυθιστόρημα του Νίκου Καζαντζάκη «Ο Χριστός ξανασταυρώνεται», το οποίο θα κυκλοφορήσει σε νέα έκδοση στις 5 Απριλίου από τις εκδόσεις Διόπτρα.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Ο Μανολιός σώπασε· η φωνή του είχε ...

«Ακούω φωνές» της Λουκίας Δέρβη (προδημοσίευση)

«Ακούω φωνές» της Λουκίας Δέρβη (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση ενός διηγήματος από τη συλλογή διηγημάτων της Λουκίας Δέρβη «Ακούω φωνές», που θα κυκλοφορήσει στις 6 Απριλίου από τις εκδόσεις Μεταίχμιο.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

ΠΕΝΤΕΜΙΣΙ ΒΔΟΜΑΔΕΣ 

...
«Πάθος» της Ανί Ενρό (προδημοσίευση)

«Πάθος» της Ανί Ενρό (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα της Ανί Ενρό [Annie Ernaux] «Πάθος» (μτφρ. Ρίτα Κολαΐτη), το οποίο θα κυκλοφορήσει στις 6 Απριλίου από τις εκδόσεις Μεταίχμιο.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Από πέρυσι τον Σεπτέμβρη, δεν έκανα τίποτε άλλο απ’...

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Στίβεν Κινγκ: 10 αγαπημένα του βιβλία

Στίβεν Κινγκ: 10 αγαπημένα του βιβλία

Σε ανάρτησή του στο Goodreads, με αφορμή τα δέκα χρόνια λειτουργίας της ιστοσελίδας, ο Στίβεν Κινγκ ξεχώρισε δέκα αγαπημένα του βιβλία. Τα έργα του συγγραφέα κυκλοφορούν στα ελληνικά από τις εκδόσεις Κλειδάριθμος.

Επιμέλεια: Book Press

...
Ένας χρόνος πόλεμος στην Ουκρανία: Τα βιβλία για να κατανοήσουμε την Ιστορία καθώς γράφεται

Ένας χρόνος πόλεμος στην Ουκρανία: Τα βιβλία για να κατανοήσουμε την Ιστορία καθώς γράφεται

Σήμερα, 24 Φεβρουαρίου 2023, συμπληρώνεται ένας χρόνος από την έναρξη του πολέμου που διεξάγει η Ρωσία στην Ουκρανία. Η ελληνική βιβλιογραφία αναπόφευκτα εμπλουτίστηκε από μελέτες και συλλογικούς τόμους, βιβλία στα οποία οι συγγραφείς των κειμένων επιχειρούν να δώσουν απαντήσεις και ερμηνείες σε γεγονότα και εξελίξε...

Κάρσον ΜακΚάλερς: Τα 10 αγαπημένα της βιβλία

Κάρσον ΜακΚάλερς: Τα 10 αγαπημένα της βιβλία

Η Αμερικανίδα πεζογράφος Κάρσον ΜακΚάλερς [Carson McCullers] είναι μία από τις σημαντικότερες εκπροσώπους του λογοτεχνικού «southern gothic». Τα μυθιστορήματά της εκτυλίσσονται στον αμερικανικό Νότο και παρουσιάζουν μοναχικούς, εκκεντρικούς χαρακτήρες που πασχίζουν να συνυπάρξουν με τους υπόλοιπους ανθρώπους.

...

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

Newsletter

Θέλω να λαμβάνω το newsletter σας
ΕΓΓΡΑΦΗ

ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΟΥ ΜΗΝΑ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΗΣ ΧΡΟΝΙΑΣ

13 Δεκεμβρίου 2022 ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τα 100 καλύτερα λογοτεχνικά βιβλία του 2022

Έφτασε η στιγμή και φέτος για την καθιερωμένη εδώ και χρόνια επιλογή των εκατό από τα καλύτερα βιβλία λογοτεχνίας της χρονιάς που φτάνει σε λίγες μέρες στο τέλος της. Ε

ΦΑΚΕΛΟΙ