alt

Για το μυθιστόρημα του Diego Marani Νέα φινλανδική γραμματική (μτφρ. Δήμητρα Δότση, εκδ. Αιώρα).

Του Κώστα Δρουγαλά

Η Νέα φινλανδική γραμματική είναι μόλις το πρώτο βιβλίο του Ιταλού Ντιέγκο Μαράνι (Φεράρα 1959) που εκδίδεται στα ελληνικά από τις εκδόσεις Αιώρα. Ο συγγραφέας εργάζεται στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή στις Βρυξέλλες, όπου ασχολείται με την προώθηση της πολυγλωσσίας. Η –αν μη τι άλλο ενδιαφέρουσα– δουλειά του είναι κάτι που προφανέστατα έχει βοηθήσει τον Μαράνι στη σύλληψη του μυθιστορήματος που παρουσιάζουμε.

Η ιστορία του βιβλίου ξεκινάει στα 1943, όταν οι άντρες ενός γερμανικού πλοίου περισυλλέγουν σε μια προβλήτα στην Τεργέστη έναν αναίσθητο και τραυματισμένο άντρα· όταν ο τελευταίος ξυπνήσει, θα συνειδητοποιήσει πως έχει χάσει οριστικά τη μνήμη του. Ο νευρολόγος που τον περιθάλπει είναι φινλανδικής καταγωγής, μεγαλωμένος όμως στη Γερμανία εξαιτίας των σοσιαλιστικών πιστεύω του πατέρα του. Ο άνθρωπος χωρίς ταυτότητα και χωρίς μνήμη γίνεται ένα προσωπικό στοίχημα για τον ίδιο τον γιατρό – αφού μέσα από την ιστορία του ασθενή του, έχει τη δυνατότητα να γιατρέψει και το δικό του παρελθόν. Το πλοίο στο οποίο επιβαίνουν γίνεται το όχημα για να οδηγηθεί ο ασθενής από την εξορία στις θάλασσες της μνήμης.  

Η «νέα φινλανδική γραμματική» δεν είναι τίποτα άλλο παρά η προσωπική γραμματική του πρωταγωνιστή που καταγράφει σε ένα σχολικό τετράδιο, και περιλαμβάνει από θρησκευτικούς ύμνους μέχρι πολεμικά εμβατήρια.

Έχοντας ως ευρήματα ένα ναυτικό αμπέχωνο και ένα μαντίλι, ο γιατρός είναι σίγουρος για τη φινλανδική καταγωγή του ανθρώπου χωρίς μνήμη. Από την ετικέτα στο εσωτερικό του αμπέχωνου καταλήγει στο συμπέρασμα πως ο άντρας ονομάζεται Σάμπο Κάργιαλαϊνεν και είναι Φινλανδός στρατιώτης. Έτσι αποφασίζει να τον στείλει στο Ελσίνκι προκειμένου να ξαναβρεί τη χαμένη του μνήμη.

Εκεί γνωρίζεται με τον πάστορα Κόσκελα: αυτός τον μυεί στη φινλανδική γλώσσα, στη φινλανδική μυθολογία, αλλά και στο αλκοόλ, που κρίνεται απαραίτητο συνοδευτικό για την αποδοχή της εθνικής μυθολογίας. Η «νέα φινλανδική γραμματική» δεν είναι τίποτα άλλο παρά η προσωπική γραμματική του πρωταγωνιστή που καταγράφει σε ένα σχολικό τετράδιο, και περιλαμβάνει από θρησκευτικούς ύμνους μέχρι πολεμικά εμβατήρια. Ο εφημέριος από την αρχή του βιβλίου μπαίνει ηθελημένα σε μια διαδικασία αποξένωσης· περνάει την καθημερινότητα των βομβαρδισμών σαν να είναι η τελευταία μέρα της ζωής του. Το σκοτάδι των λόγων του κρύβει την πολιτιστική κληρονομιά ενός ολόκληρου λαού αλλά και ενοχλητικές υποψίες για το τέλος του.

alt
    Ο Diego Marani
 

Ο Σάμπο γνωρίζει και μία ερυθροσταυρίτισσα, την Ίλμα· στα φινλανδικά η λέξη αυτή δηλώνει τον αέρα, τον απαραίτητο για να μπορέσει να ανασάνει ο πρωταγωνιστής μέσα στην αποπνικτική μοναξιά του. Αυτή αποζητάει ένα παρόν κι εκείνος ένα παρελθόν· αυτό που αποζητάει ο Σάμπο με επιμονή, για την Ίλμα είναι ένα βάρος. Η εικόνα των άλλων για την Ίλμα δεν αποτελεί τίποτα άλλο από έναν νιτσεϊκό αντικατοπτρισμό: αυτό που μένει στο τέλος, δεν είναι παρά μόνο η ανάμνηση της αντανάκλασής μας πάνω τους. Στο φόντο της ιστορίας βρίσκουμε μία πόλη που φλέγεται· μία χώρα που ζει με τον χειρότερο φόβο να φωλιάζει στα σωθικά της με τις απανωτές επιθέσεις των Ρώσων. Το φινάλε του μυθιστορήματος είναι ανατρεπτικό· η αποκάλυψη της ταυτότητας του πρωταγωνιστή έρχεται μαζί με τη λύση του μυστηρίου.

Ο παραλογισμός ενός πολέμου, η σημασία του έρωτα, η απώλεια της ταυτότητας είναι θεματικές που επανέρχονται διαρκώς στις σελίδες του βιβλίου. Πάνω από όλα όμως η Νέα φινλανδική γραμματική είναι ένα βιβλίο για τον πολιτισμό, αφού πολιτισμός είναι και η μνήμη που έχει συγκροτήσει την ιστορία του κόσμου. Μέσα στο βιβλίο εκφράζεται η άποψη ότι μια ξένη γλώσσα «δεν είναι παρά μια μάσκα, μια δανεική ταυτότητα»· πως αν ο άνθρωπος δεν κρατήσει μια απόσταση, κινδυνεύει να χάσει τη μνήμη και το παρελθόν του· και την απόλυτη βεβαιότητα πως στην ώρα του θανάτου ο κάθε ένας από εμάς μπορεί να ακούσει το κάλεσμα του τόπου από όπου ξεκίνησαν όλα.

* Ο ΚΩΣΤΑΣ ΔΡΟΥΓΑΛΑΣ είναι εκπαιδευτικός και βιβλιοκριτικός.

altΝέα φινλανδική γραμματική
Diego Marani
Μτφρ. Δήμητρα Δότση
Αιώρα 2015
Σελ. 232, τιμή εκδότη €14,40

alt

Ακολουθήστε την bookpress.gr στο Google News και διαβάστε πρώτοι τα θέματα που σας ενδιαφέρουν.


ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

«Τα μάτια τους κοιτούσαν τον θεό» της Ζόρα Νιλ Χέρστον (κριτική) – Ένα «τραγουδιστό» μυθιστόρημα για την ιστορία της μαύρης κοινότητας

«Τα μάτια τους κοιτούσαν τον θεό» της Ζόρα Νιλ Χέρστον (κριτική) – Ένα «τραγουδιστό» μυθιστόρημα για την ιστορία της μαύρης κοινότητας

Για το μυθιστόρημα της Ζόρα Νιλ Χέρστον [Zora Neale Hurston] «Τα μάτια τους κοιτούσαν τον θεό» (μτφρ. Μυρσίνη Γκανά, εκδ. Αίολος). Κεντρική εικόνα: © Jessica Felicio (Unsplash).

Γράφει ο Διονύσης Μαρίνος

Εμφα...

«Το τενεκεδένιο ταμπούρλο» του Γκύντερ Γκρας (κριτική) – Ο ναζισμός και ο νάνος

«Το τενεκεδένιο ταμπούρλο» του Γκύντερ Γκρας (κριτική) – Ο ναζισμός και ο νάνος

Για το μυθιστόρημα του Γκύντερ Γκρας [Günter Grass 1927-2015] «Το τενεκεδένιο ταμπούρλο» [μτφρ. Τούλα Σιέτη, εκδ. Πατάκη].

Γράφει ο Γιώργος Ν. Περαντωνάκης

Οι «κακές» γλώσσες λένε ότι ο Γερμανός συγγραφέας πήρε το Βραβείο Νόμπελ το 1999 μόνο και μ...

«Β.» του Στηβ Σεμ-Σάντμπεργκ (κριτική) – Η προέλευση του κακού

«Β.» του Στηβ Σεμ-Σάντμπεργκ (κριτική) – Η προέλευση του κακού

Για το μυθιστόρημα του Στηβ Σεμ-Σάντμπεργκ (Steve Sem-Sandberg) «Β.» (μτφρ. Γιώργος Μαθόπουλος, εκδ. Αλεξάνδρεια). Στην κεντρική εικόνα, σκηνή από τη βασισμένη στο θεατρικό έργο του Γκέοργκ Μπύχνερ ταινία «Woyzeck» (1979).

Γράφει η Χριστίνα Μουκούλη

...

ΠΡΟΣΦΑΤΑ ΑΡΘΡΑ

Μαγδαληνή Ρεμούνδου: «Τα προγράμματα σπουδών που παρέχει το Μητροπολιτικό Κολλέγιο είναι προγράμματα δημόσιων Βρετανικών Πανεπιστημίων»

Μαγδαληνή Ρεμούνδου: «Τα προγράμματα σπουδών που παρέχει το Μητροπολιτικό Κολλέγιο είναι προγράμματα δημόσιων Βρετανικών Πανεπιστημίων»

Μιλήσαμε με την κα Μαγδαληνή Ρεμούνδου, Κοσμήτορα της Σχολής Πολιτισμού, στο Μητροπολιτικό Κολλέγιο, για τη Σχολή Πολιτισμού και Επικοινωνίας του Κολλεγίου, που έχει ήδη ξεχωρίσει με τα ποιοτικά της προγράμματα σε τομείς όπως η σκηνοθεσία, η δημιουργική γραφή ή η δημοσιογραφία. 

Συνέντευξη στον ...

Έφυγε από τη ζωή ο βραβευμένος Σύριος συγγραφέας Χάλιντ Χαλίφα

Έφυγε από τη ζωή ο βραβευμένος Σύριος συγγραφέας Χάλιντ Χαλίφα

Ο Χάλιντ Χαλίφα [Khaled Khalifa], ένας από τους γνωστότερους συγγραφείς της Συρίας, έφυγε από τη ζωή στις 30 Σεπτεμβρίου, σε ηλικία 59 ετών, από καρδιακή ανακοπή. Το βιβλίο του «Ο θάνατος είναι ζόρικη δουλειά» κυκλοφορεί στα ελληνικά από τις εκδόσεις Καστανιώτη, σε μετάφραση Αγγελικής Σιγούρου.

...
Διεθνείς Εκθέσεις Βιβλίου: Μαδρίτη, Φρανκφούρτη, Σάρζα, Γουαδαλαχάρα – Τέσσερις σταθμοί για το ελληνικό βιβλίο

Διεθνείς Εκθέσεις Βιβλίου: Μαδρίτη, Φρανκφούρτη, Σάρζα, Γουαδαλαχάρα – Τέσσερις σταθμοί για το ελληνικό βιβλίο

Η χώρα μας θα πάρει μέρος σε τέσσερις Διεθνείς Εκθέσεις Βιβλίου έως το τέλος του 2023. Στην αποστολή μετέχουν συγγραφείς, μεταφραστές, κριτικοί λογοτεχνίας, πανεπιστημιακοί, εκδότες, πολιτιστικοί οργανισμοί και φορείς.

Επιμέλεια: Book Press

Μαδρίτη, Φρ...

ΠΡΟΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ

«Ο μάγος» του Κολμ Τόιμπιν (προδημοσίευση)

«Ο μάγος» του Κολμ Τόιμπιν (προδημοσίευση)

Προδημοσίευσητο από το μυθιστόρημα του Κολμ Τόιμπιν [Colm Tóibín] «Ο μάγος» (μτφρ. Αθηνά Δημητριάδου), το οποίο θα κυκλοφορήσει στις 9 Οκτωβρίου από τις εκδόσεις Ίκαρος.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Λίμπεκ, 1892

Η ορχήστρα έπαιζε το Πρ...

«Όσα σκέφτεται ο βιβλιοπώλης σου για σένα» του Σον Μπίθελ (προδημοσίευση)

«Όσα σκέφτεται ο βιβλιοπώλης σου για σένα» του Σον Μπίθελ (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το βιβλίο του Σον Μπίθελ [Shaun Bythell] «Όσα σκέφτεται ο βιβλιοπώλης σου για σένα» (μτφρ. Μαριάννα Καλέμη) το οποίο θα κυκλοφορήσει στις 18 Οκτωβρίου από τις εκδόσεις Key Books.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Τύπος τρία

ΕΙΔΟΣ: PARENTE...

«Οδός Ευτυχίδου» της Χρύσας Φάντη (προδημοσίευση)

«Οδός Ευτυχίδου» της Χρύσας Φάντη (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα της Χρύσας Φάντη «Οδός Ευτυχίδου», το οποίο κυκλοφορεί τις επόμενες μέρες από τις εκδόσεις Σμίλη.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

«Πέτρο;»
«Εμένα φωνάζεις, γιαγιά;»
«Εσένα, γιε μου. Πάμε να δούμε τη θ...

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Μεσογειακό νουάρ, δικαστικό θρίλερ, whodunnit κι ένα ασήμαντο περιστατικό: 4 δυνατά ευρωπαϊκά αστυνομικά μυθιστορήματα

Μεσογειακό νουάρ, δικαστικό θρίλερ, whodunnit κι ένα ασήμαντο περιστατικό: 4 δυνατά ευρωπαϊκά αστυνομικά μυθιστορήματα

Τέσσερα πρόσφατα αστυνομικά μυθιστορήματα ανανεώνουν τις γνωστές υποκατηγορίες της αστυνομικής λογοτεχνίας. «Η σκοτεινή μούσα» του Άρμιν Έρι, «Ο κώδικας του θησαυρού» της Τζάνις Χάλετ, «Θάνατος ενός ταξιδιώτη» του Ντιντιέ Φασέν και «Η στρατηγική του πεκινουά» του Αλέξις Ραβέλο.

Γράφει η Χίλ...

Τα βιβλία του φθινοπώρου 2023: Τι θα διαβάσουμε τις μέρες που έρχονται

Τα βιβλία του φθινοπώρου 2023: Τι θα διαβάσουμε τις μέρες που έρχονται

Επιλογές από τις προσεχείς εκδόσεις ελληνικής και μεταφρασμένης πεζογραφίας, ποίησης, βιογραφιών, θεάτρου, δοκιμίων, μελετών και γκράφικ νόβελ.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Επιλέξαμε και φέτος όχι την εξαντλητική παρουσίαση των νέων εκδόσεων αλλά την στ...

22 σημαντικοί συγγραφείς που έγραψαν μόνο ένα μυθιστόρημα

22 σημαντικοί συγγραφείς που έγραψαν μόνο ένα μυθιστόρημα

Τι κοινό θα μπορούσε να έχει η Έμιλι Μπροντέ [Emily Brontë] με τον Χουάν Ρούλφο [Juan Rulfo] και τον εικονιζόμενο Άρη Αλεξάνδρου; Και οι τρεις τους, όπως και πολλοί ακόμα σημαντικοί συγγραφείς, έγραψαν και εξέδωσαν ένα μόνο μυθιστόρημα στη διάρκεια της ζωής τους, που ωστόσο αρκούσε για να τους καθιερώσει στο λογοτεχ...

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

Newsletter

Θέλω να λαμβάνω το newsletter σας
ΕΓΓΡΑΦΗ

ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΟΥ ΜΗΝΑ

22 Σεπτεμβρίου 2023 ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τα βιβλία του φθινοπώρου 2023: Τι θα διαβάσουμε τις μέρες που έρχονται

Επιλογές από τις προσεχείς εκδόσεις ελληνικής και μεταφρασμένης πεζογραφίας, ποίησης, βιογραφιών, θεάτρου, δοκιμίων, μελετών και γκράφικ νόβελ. Επιμέλεια: Κώστας Αγορα

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΗΣ ΧΡΟΝΙΑΣ

ΦΑΚΕΛΟΙ