alt

Για το μυθιστόρημα του Shusaku Endo Σκάνδαλο (μτφρ. Αύγουστος Κορτώ, εκδ. Καστανιώτη).

Του Γιώργου Βέη

Ο Σουγκούρο, ένας πολυβραβευμένος συγγραφέας της μεταπολεμικής Ιαπωνίας, χριστιανικών πεποιθήσεων και αμέμπτου, όπως φαίνεται, ηθικής, εξήντα πέντε ετών, με ιδιαίτερη απήχηση στο χώρο του, δοκιμάζεται σκληρά από την αναπάντεχη εισβολή ενός εφιάλτη με σάρκα και οστά. Δείχνει σα να είναι ένας ερωτομανέστατος, αχαλίνωτος ηθικά, δίδυμος αδελφός του. Κακόφημα κέντρα του Τόκιο αρχίζουν ξαφνικά να τον διεκδικούν, πεταλούδες της νύχτας μιλούν γι’ αυτόν, χωρίς καν να επινοούν γεγονότα κι εμπειρίες, ενώ αυξάνονται οι μάρτυρες, οι οποίοι είναι έτοιμοι να αποκαλύψουν ο ένας μετά τον άλλο σκοτεινές πτυχές του βίου και της πολιτείας του.

Ο φασματικός Άλλος παραμένει ασύλληπτος, παρά τις διασταυρωμένες κατά καιρούς εξαιρετικά προκλητικές εμφανίσεις του.

Η κυρία Ναρούζε, η οποία κινείται στο μεταίχμιο της πραγματικότητας και της γκρίζας ζώνης των φαντασιώσεων, προσφέρεται να βοηθήσει τον Σουγκούρο στην απέλπιδα προσπάθειά του να επαναφέρει την ζωή του στην πρότερη ισόρροπη κατάστασή της. Η σύζυγος του Σουγκούρο, μια αρχετυπική νοικοκυρά της πρωτεύουσας, παραμένει όλο αυτό το διάστημα ανυποψίαστη. Ένας επιτήδειος όμως δημοσιογράφος, φύσει εκβιαστής, ένας συνδυασμός παπαράτσι και Ιαβέρη, ονόματι Κομπάρι, επιδίδεται στο μεταξύ σε απηνή, αυτοσχέδια έρευνα των αιτίων και των αιτιατών της σκοτεινής, εξόφθαλμα διεστραμμένης συμπεριφοράς του δύστυχου συγγραφέα. Τα χαμαιτυπεία, οι εστίες του μυστηρίου, διερευνώνται χωρίς αποτέλεσμα. Ο φασματικός Άλλος παραμένει ασύλληπτος, παρά τις διασταυρωμένες κατά καιρούς εξαιρετικά προκλητικές εμφανίσεις του.

Η αφήγηση θα περάσει διαδοχικά τόσο μέσα από τα τοπία της Θείας Κωμωδίας, όσο και του Θανάτου στη Βενετία του Τόμας Μαν, θα μνημονεύσει τα άγχη του Βασιλιά Ληρ, ενώ δεν θα παραλείψει να σταματήσει σε γνωστούς αφορισμούς του Μπωντλαίρ. Ο κειμενικός χωρόχρονος διευρύνεται, οι ψυχολογικές παρατηρήσεις αφθονούν, η προσφυγή σε θεωρίες περί διπλού εαυτού εστιάζουν την προσοχή των συναφών φροϋδικών αναλύσεων του εν λόγω χαρακτήρα. Παρεμβάλλεται μάλιστα, λίγο μετά τη μέση του καλώς συγκερασμένου αυτού μυθιστορήματος, ακόμη και ο σωσίας, γνωστός ως φάσμα, δηλαδή ο περιώνυμος Doppelgänger (βλ. σελ. 155) τον οποίον κατέταξε ο Χόρχε Λουίς Μπόρχες στα λήμματα του έργου του με τίτλο Το Βιβλίο των Φανταστικών Όντων. Έχει μεταφραστεί στη γλώσσα μας από τον υπογραφόμενο.

alt
    Ο Shusaku Endo
 

Προ του οριστικού, όπως προδικάζεται πλέον αδιεξόδου, ο Σουγκούρο σκέφτεται να εξαφανιστεί κυριολεκτικά από προσώπου Γης. Μάλιστα θα φτάσει να νοσταλγήσει την ίδια τη μήτρα, η οποία τον προφύλαξε εννέα ολόκληρους μήνες από όλα ανεξαιρέτως τα δεινά του βίου. Η επάνοδος στη μήτρα δεν συνιστά στην προκειμένη περίπτωση μια ακόμη αλληγορία, αλλά ένα τυπικά απονενοημένο σχέδιο φυγής. Παραθέτω για τις ανάγκες της εποπτικής στιγμής τα εξής ενδεικτικά: «Οι ενήλικες αναφερόμαστε στο φαινόμενο ως γέννα, αλλά για το έμβρυο είναι μια βίαιη έξωση σ’ έναν άγνωστο, τρομακτικό κόσμο, όπου πρέπει να μάθει να αναπνέει στον αέρα αντί για μέσα στο νερό. Αυτή είναι η πρώτη εμπειρία του ανθρώπου σχετικά με το θάνατο και την αναγέννηση. Και ως εκ τούτου, το πρώτο κλάμα που βγαίνει από τα χείλη του νεογέννητου δεν είναι κραυγή χαράς για τη γέννησή του όπως νομίζουμε – είναι μάλλον ουρλιαχτό τρόμου (...) Ο φόβος αυτός δεν εξαφανίζεται ποτέ. (...) Συνδέεται με το φόβο του θανάτου κι επίσης, αντιστρόφως, μεταβιβάζεται σε μια βαθιά λαχτάρα επιστροφής στην εμβρυϊκή κατάσταση, να ζήσει ξανά μέσα στο αμνιακό υγρό. Ο μαζοχισμός ίσως απλά να είναι μία παραφθορά αυτής της ορμής να υπάρξουμε εκ νέου εντός των ενδομήτριων υγρών».

Ο Σουγκούρο, ο οποίος όντως «δεν μπορεί να δώσει την πραγματικότητα των γεγονότων, μπορεί να παρουσιάσει μόνο τη σκιά τους», όπως θα έκρινε εν προκειμένω ο Σταντάλ, οδηγείται στην επίλυση του γρίφου, αποκαλύπτοντας Εαυτόν.

Στο σημείο αυτό, ο Σιουσάκου Έντο κλείνει το μάτι στους φιλέρευνους αναγνώστες του, υπονοώντας ότι συνειδητά αναφέρεται εδώ στους Sandor Ferenczi (1873-1933) και Οtto Rank (1884-1939), οι οποίοι έχουν δείξει, ως γνωστόν, ότι η επιστροφή στη γενεσιουργό μήτρα είναι μια από τις ισχυρότερες επιθυμίες μας. Ανάλογα ισχύουν και για τον Deacon William Brodie, ο οποίος γεννήθηκε στις 28 Σεπτεμβρίου του 1741 και απεβίωσε την 1η October του 1788. Έζησε διπλή ζωή, δηλαδή εκείνη του ευυπόληπτου πολίτη την ημέρα και του στυγνού κακοποιού τη νύχτα. Πρόκειται για τον Σκωτσέζο, ο οποίος ενέπνευσε τον Ρόμπερτ Λούις Στήβενσον να γράψει το 1886 το αριστούργημά του Η παράξενη ιστορία του Δόκτορα Τζέκιλ και του κυρίου Χάυντ. Το φάντασμα του Deacon William Brodie οδηγεί με τη σειρά του τη γραφή στο φάντασμα του Σουγκούρο. Η διπλή ζωή του τελευταίου, εάν δεν αμφισβητηθεί με ικανά και αναγκαία επιχειρήματα, θα οδηγήσει μαθηματικά στο συμπέρασμα ότι πρόκειται εν τέλει για ένα και το αυτό πρόσωπο. Έτσι το μυθιστόρημα θα περάσει από το πρωταρχικό πεδίο του αστυνομικού θρίλερ σε εκείνο της τραγωδίας. Ο Σουγκούρο, ο οποίος όντως «δεν μπορεί να δώσει την πραγματικότητα των γεγονότων, μπορεί να παρουσιάσει μόνο τη σκιά τους», όπως θα έκρινε εν προκειμένω ο Σταντάλ, οδηγείται στην επίλυση του γρίφου, αποκαλύπτοντας Εαυτόν. Ως άλλος Οιδίπους, θα θελήσει να αυτοτιμωρηθεί. Το διφορούμενο τέλος του βιβλίου αφήνει πάντως περιθώρια για δύο ή και περισσότερες εκδοχές πέρατος του δράματος. Ίσως εδώ να έγκειται η όλη του πεζογραφική αίγλη. Η μετάφραση δικαιώνει το αγγλικό πρωτότυπο από όπου πήγασε. Στα ελληνικά κυκλοφορεί επίσης από τις ίδιες εκδόσεις το πλέον αντιπροσωπευτικό του έργο, η Σιωπή, την οποία προλογίζει ο Μάρτιν Σκορσέζε, ο οποίος ανέλαβε να την μεταφέρει στην κινηματογραφική οθόνη. 

* Ο ΓΙΩΡΓΟΣ ΒΕΗΣ είναι ποιητής.

altΣκάνδαλο
Shusaku Endo
Μτφρ. Αύγουστος Κορτώ
Εκδ. Καστανιώτη 2015
Σελ. 272, τιμή εκδότη €15,90

alt

Ακολουθήστε την bookpress.gr στο Google News και διαβάστε πρώτοι τα θέματα που σας ενδιαφέρουν.


ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

«Στο σπίτι των ονείρων» της Κάρμεν Μαρία Ματσάδο (κριτική) – Γιατί μια κουίρ γυναίκα παραμένει σε μια κακοποιητική σχέση;

«Στο σπίτι των ονείρων» της Κάρμεν Μαρία Ματσάδο (κριτική) – Γιατί μια κουίρ γυναίκα παραμένει σε μια κακοποιητική σχέση;

Για το βιβλίο της Κάρμεν Μαρία Ματσάδο «Στο σπίτι των ονείρων»  (μτφρ. Άγγελος Αγγελίδης, Μαρία Αγγελίδου, εκδ. Αντίποδες). Κεντρική εικόνα, πλάνο από την ταινία Ταρ, του Τοντ Φιλντ, όπου μεταξύ άλλων παρουσιάζεται μια κακοποιητική σχέση ανάμεσα σε δύο γυναίκες.

Γράφει η ...

«Η νύχτα θα είναι μεγάλη» του Σαντιάγκο Γκαμπόα (κριτική) – Ένα καθαρόαιμο πολιτικό και κοινωνικό θρίλερ με φόντο την Κολομβία

«Η νύχτα θα είναι μεγάλη» του Σαντιάγκο Γκαμπόα (κριτική) – Ένα καθαρόαιμο πολιτικό και κοινωνικό θρίλερ με φόντο την Κολομβία

Για το μυθιστόρημα του Σαντιάγκο Γκαμπόα [Santiago Gamboa] «Η νύχτα θα είναι μεγάλη» (μτφρ. Δήμητρα Σταυρίδου, εκδ. Διόπτρα). Ο γνωστός Κολομβιανός συγγραφέας θα βρίσκεται σε λίγες μέρες στην Αθήνα, στο πλαίσιο του 15ου Φεστιβάλ ΛΕΑ, και στη συνέχεια στα Χανιά, στο 2ο Φεστιβάλ Βιβλίου Χανίων. 

...
«Το δώρο του Χάμπολντ» του Σολ Μπέλοου (κριτική)

«Το δώρο του Χάμπολντ» του Σολ Μπέλοου (κριτική)

Για το μυθιστόρημα που χάρισε στον Σολ Μπέλοου [Saul Bellow, 1915-2005] το Πούλιτζερ το 1976, «Το δώρο του Χάμπολντ» (μτφρ. Μαργαρίτα Ζαχαριάδου, εισαγωγή: Jeffrey Eugenides, εκδ. Gutenberg). 

Γράφει ο Φώτης Καραμπεσίνης

...

ΠΡΟΣΦΑΤΑ ΑΡΘΡΑ

«Στο σπίτι των ονείρων» της Κάρμεν Μαρία Ματσάδο (κριτική) – Γιατί μια κουίρ γυναίκα παραμένει σε μια κακοποιητική σχέση;

«Στο σπίτι των ονείρων» της Κάρμεν Μαρία Ματσάδο (κριτική) – Γιατί μια κουίρ γυναίκα παραμένει σε μια κακοποιητική σχέση;

Για το βιβλίο της Κάρμεν Μαρία Ματσάδο «Στο σπίτι των ονείρων»  (μτφρ. Άγγελος Αγγελίδης, Μαρία Αγγελίδου, εκδ. Αντίποδες). Κεντρική εικόνα, πλάνο από την ταινία Ταρ, του Τοντ Φιλντ, όπου μεταξύ άλλων παρουσιάζεται μια κακοποιητική σχέση ανάμεσα σε δύο γυναίκες.

Γράφει η ...

Άνα Μαρία Σούα: «Η ζωή είναι τρελή, παράλογη, κωμική και τραγική – το ίδιο και οι ιστορίες μου!»

Άνα Μαρία Σούα: «Η ζωή είναι τρελή, παράλογη, κωμική και τραγική – το ίδιο και οι ιστορίες μου!»

Συνέντευξη με την Αργεντινή συγγραφέα Άνα Μαρία Σούα [Ana María Shua], με αφορμή την ανθολογία διηγημάτων της «Σκυλίσια ζωή και άλλες ακροβασίες» (μτφρ. Άννα Βερροιοπούλου, εκδ. Βακχικόν). Η συγγραφέας θα βρεθεί στην Αθήνα τις επόμενες μέρες, καλεσμένη του 15ου Φεστιβάλ ΛΕΑ.

Συνέ...

1ο Φεστιβάλ Διά-δραση στα Ιωάννινα – Τι σημαίνει η σιωπή στην εποχή των θορύβων;

1ο Φεστιβάλ Διά-δραση στα Ιωάννινα – Τι σημαίνει η σιωπή στην εποχή των θορύβων;

Το Πνευματικό Κέντρο του Δήμου Ιωαννιτών διοργανώνει το 1ο Φεστιβάλ «Διά-δραση» από τις 15 έως τις 17 Ιουνίου, με θέμα των συζητήσεων και των καλλιτεχνικών δράσεων τη σιωπή.

Επιμέλεια: Book Press

...

ΠΡΟΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ

«Τα ρόδα δεν πεθαίνουν ποτέ» του Γκούναρ Στόλεσεν (προδημοσίευση)

«Τα ρόδα δεν πεθαίνουν ποτέ» του Γκούναρ Στόλεσεν (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα του Γκούναρ Στόλεσεν [Gunnar Staalesen] «Τα ρόδα δεν πεθαίνουν ποτέ» (μτφρ. Βαγγέλης Γιαννίσης), το οποίο θα κυκλοφορήσει στις 7 Ιουνίου από τις εκδόσεις Διόπτρα.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Υπάρχουν κάποιε...

«Αρκτικό καλοκαίρι» του Ντέιμον Γκάλγκατ (προδημοσίευση)

«Αρκτικό καλοκαίρι» του Ντέιμον Γκάλγκατ (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα του Ντέιμον Γκάλγκατ [Damon Galgut] «Αρκτικό καλοκαίρι» (μτφρ. Κλαίρη Παπαμιχαήλ), το οποίο θα κυκλοφορήσει στις 24 Μαΐου από τις εκδόσεις Διόπτρα.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Οι δύο άντρες κάθονταν στις πο...

«Ο γυάλινος κήπος» της Τατιάνας Τσιμπουλεάκ (προδημοσίευση)

«Ο γυάλινος κήπος» της Τατιάνας Τσιμπουλεάκ (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα της Τατιάνας Τσιμπουλεάκ [Tatiana Ţîbuleac] «Ο γυάλινος κήπος» (μτφρ. Άντζελα Μπράτσου), το οποίο θα κυκλοφορήσει στις 15 Μαΐου από τις εκδόσεις Βακχικόν.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

...

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Πατριαρχία, φεμινισμός και κουίρ λογοτεχνία – Μιχαλοπούλου, Αλεξάνδρα Κ* και Καλοβυρνάς δίνουν απαντήσεις

Πατριαρχία, φεμινισμός και κουίρ λογοτεχνία – Μιχαλοπούλου, Αλεξάνδρα Κ* και Καλοβυρνάς δίνουν απαντήσεις

Λογοτεχνία, έμφυλες ταυτότητες, πατριαρχία, φεμινιστικό κίνημα, γυναικεία γραφή. Αμάντα Μιχαλοπούλου, Αλεξάνδρα Κ*, Λύο Καλοβυρνάς φωτίζουν όψεις ενός ζητήματος που μας αφορά περισσότερο απ΄ όσο ίσως πιστεύουμε, ενώ ακολουθεί επιλογή βιβλίων ελληνικής και μεταφρασμένης πεζογραφίας από τις πρόσφατες ...

Τα 25 καλύτερα λογοτεχνικά έργα γραμμένα από γυναίκες συγγραφείς – από τη Μέρι Σέλεϊ στην Έλενα Φερράντε

Τα 25 καλύτερα λογοτεχνικά έργα γραμμένα από γυναίκες συγγραφείς – από τη Μέρι Σέλεϊ στην Έλενα Φερράντε

Σε δημοσίευσή της στον Independent, η αρθρογράφος Clarisse Loughrey ξεχώρισε τα εικοσιπέντε σημαντικότερα λογοτεχνικά έργα που γράφτηκαν από γυναίκες συγγραφείς. Στη φωτογραφία, μία από αυτές, η Octavia E. Butler [1947 - 2006], συγγραφέας μυθιστορημάτων επιστημονικής φαντασίας με έντονο κοινωνικό και πολιτικό υ...

«Φάκελος αρχαιοκαπηλία»: Νικόλας Ζηργάνος, Ανδρέας Αποστολίδης και Γιάννης Μαρής

«Φάκελος αρχαιοκαπηλία»: Νικόλας Ζηργάνος, Ανδρέας Αποστολίδης και Γιάννης Μαρής

Φάκελος αρχαιοκαπηλία με προτάσεις τριών βιβλίων: «Επιχείρηση “Νόστος”: Ένα χρυσό στεφάνι και μια Κόρη για τον Αλέξη Καρρά» (εκδ. Τόπος), του Νικόλα Ζηργάνου, «Αρχαιοκαπηλία και εμπόριο αρχαιοτήτων – Μουσεία, έμποροι τέχνης, οίκοι δημοπρασιών, ιδιωτικές συλλογές» (εκδ. Άγρα), του Ανδρέα Αποστολίδη και  «Ίλ...

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

Newsletter

Θέλω να λαμβάνω το newsletter σας
ΕΓΓΡΑΦΗ

ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΗΣ ΧΡΟΝΙΑΣ

13 Δεκεμβρίου 2022 ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τα 100 καλύτερα λογοτεχνικά βιβλία του 2022

Έφτασε η στιγμή και φέτος για την καθιερωμένη εδώ και χρόνια επιλογή των εκατό από τα καλύτερα βιβλία λογοτεχνίας της χρονιάς που φτάνει σε λίγες μέρες στο τέλος της. Ε

ΦΑΚΕΛΟΙ