transatlantic-680

Για το μυθιστόρημα του Colum McCann, Υπερατλαντικός (μτφρ. Κατερίνα Σχινά, εκδ. Καστανιώτη).

Της Αργυρώς Μαντόγλου

«Σπάνια μαθαίνουμε τι αντίκτυπο θα έχουν οι πράξεις μας, όμως οι ιστορίες μας είναι βέβαιο ότι θα επιβιώσουν και θα διαρκέσουν περισσότερο από εμάς», γράφει ο ΜακΚάν λίγο πριν το τέλος του «σπονδυλωτού» αυτού μυθιστορήματος με τις πολλαπλές οπτικές, τις ενσαρκωμένες μέσα από τους χαρακτήρες του ιδέες και τις αποκαλυπτικές «επιφάνειες» – στιγμές εμπνευσμένες όπου οι άνθρωποι υπερβαίνοντας τα όρια τους, κατακτούν μια αναπάντεχη γνώση, διευρύνοντας τη συνείδηση, ενώ με τις πράξεις τους επηρεάζουν όχι μόνο τους συγχρόνους τους, αλλά κατορθώνουν να εισχωρήσουν και στο συλλογικό ασυνείδητο.

«Σπάνια μαθαίνουμε τι αντίκτυπο θα έχουν οι πράξεις μας, όμως οι ιστορίες μας είναι βέβαιο ότι θα επιβιώσουν και θα διαρκέσουν περισσότερο από εμάς».

Στον πυρήνα του μυθιστορήματος υπάρχει μια πράξη μεγάλης γενναιότητας και τόλμης – μοτίβο που είδαμε και στο Άσε τον μεγάλο κόσμο να γυρίζει, το προηγούμενο μυθιστόρημά του που απέσπασε και το Μεγάλο Εθνικό Βραβείο Λογοτεχνίας το 2009, όπου περιγράφεται το τολμηρό  εγχείρημα του Φίλιπ Πετίτι ο οποίος το 1974 περπάτησε πάνω σε ένα τεντωμένο σχοινί, ανάμεσα στους δυο δίδυμους πύργους του Παγκόσμιου Κέντρου Εμπορίου. Η βαρύτητα μιας ανάλογης σε γενναιότητα πράξης, στον Υπερατλαντικό γίνεται ο καταλύτης που θα συνδέσει τη ζωή και τη μοίρα πολλών ανθρώπων σε διαφορετικές χρονικές στιγμές, σε διαφορετικά σημεία του πλανήτη.

Και στα δυο μυθιστορήματα αυτές οι ακραίες εκδηλώσεις θάρρους και ανδρείας αποτελούν και ένα είδος μεταφοράς για τις καθημερινές μικρές αλλά τολμηρές πράξεις που εμπνέουν και επηρεάζουν δραματικά τη μοίρα και εξελίσσουν την Ιστορία, ενώ ταυτόχρονα εξυπηρετούν τον συγγραφέα, ο οποίος μέσα από την «πανοραμική ματιά» του καλύπτει όλο το φάσμα των συνεχώς διευρυνόμενων ομόκεντρων κύκλων που σχηματίζουν οι ζωές των ανθρώπων (ανάμεσα σε αυτούς υπάρχουν και κάποια ιστορικά πρόσωπα) που συστεγάζονται στην αφήγησή του.

«Ο κόσμος δεν γυρίζει χωρίς στιγμές χάρης»

Στο πρώτο μέρος (Βιβλίο Πρώτο) παρουσιάζονται δυο ιστορικά πρόσωπα: Ο Τζακ Άλκοκ και ο Άρθουρ Μπράουν που τροποποιούν ένα βομβαρδιστικό αεροπλάνο και το μετατρέπουν σε ταχυδρομικό για να πετάξουν πάνω από τον Ατλαντικό το 1919. Θέλουν από τη Νέα γη να πάνε στην Ιρλανδία με αυτό. Περιγράφεται η προετοιμασία τους, η αφοσίωση στο σκοπό τους, οι πρώτες αποτυχημένες τους προσπάθειες αλλά και το συγκεντρωμένο πλήθος που επευφημεί, αγωνιά και παρακολουθεί τις δοκιμές. Αν το πετύχουν θα γράψουν Ιστορία, αλλάζοντας τη χρήση του αεροσκάφους, θα αφήσουν κι αυτοί το δικό τους ίχνος στην Ευρώπη. Μια Ευρώπη που μετά τον Μεγάλο Πόλεμο είχε γίνει ένα «χωνευτήρι ανθρώπινων οστών», γι’ αυτό και οι δυο αεροπόροι θέλουν να δημιουργήσουν μια «καινούργια στιγμή», να απαλείψουν τη μνήμη, «να πάρουν τα μεγαλύτερα στα χρόνια κορμιά τους και να σφηνώσουν μες στο στήθος τους νεότερες καρδιές». 

«Ο χρόνος του παρελθόντος εξακολουθεί να χτυπάει ρυθμικά μέσα στον χρόνο του παρόντος».

Ανάμεσα στο πλήθος υπάρχει η δημοσιογράφος Έμιλι με την κόρη της, τη φωτογράφο Λότι, που καλύπτουν το εγχείρημα για μια τοπική εφημερίδα. Η Λότι δίνει ένα γράμμα στον Μπράουν, πριν αναχωρήσει για την πρώτη αεροπορική ταχυδρομική αποστολή. Το γράμμα θα παραμείνει κλειστό για πάνω από ενενήντα χρόνια, το μήνυμα δεν θα χαθεί, θα ληφθεί από τους απογόνους της αλλά θα παραμένει εξίσου επίκαιρο καθώς «ο χρόνος του παρελθόντος εξακολουθεί να χτυπάει ρυθμικά μέσα στον χρόνο του παρόντος», όπως γράφει ο Εντουάρντο Γκαλιάνο στο μότο του βιβλίου.  

Απελεύθερος

Στο δεύτερο μέρος παρουσιάζεται ο ακτιβιστής Φρέντερικ Ντάγκλας το 1840, μαύρος, πρώην σκλάβος που αγωνίζεται για την κατάργηση της δουλείας και την απελευθέρωση τον σκλάβων στην Αμερική, γράφει βιβλία, εμπνέει ανθρώπους και βγάζει λόγους. Ο Ντάγκλας θα ταξιδέψει στην Ιρλανδία, και θα φιλοξενηθεί από τον εκδότη του. Όλοι συγκεντρώνονται για να τον γνωρίσουν, τον θαυμάζουν, θέλουν να τον ακούσουν να μιλάει και να του σφίξουν το χέρι.  

alt
    O Colum McCann

Ο Ντάγκλας στον πάτο του μπαούλου του φυλάει δυο σιδερένια βάρη. Κάθε βάρος ζυγίζει έξι κιλά. Ο σιδεράς που του τα έφτιαξε του είπε πως είχε λειώσει αλυσίδες σκλάβων για να τα κατασκευάσει. Τα βάρη αυτά σηκώνει καθημερινά μπροστά στον καθρέφτη ο Ντάγκλας για να μη ξεχάσει, για να κρατάει το κορμί του δυνατό και ετοιμοπόλεμο, για να προετοιμάσει το κορμί του ώστε να υποδεχτεί τις ιδέες που θέλει να χαράξει στο χαρτί. 

Βλέπουμε την Ιρλανδία μέσα από τα μάτια του Ντάγκλας, την ομορφιά του τοπίου αλλά και την εξαθλίωση, την απόγνωση των ανθρώπων. Η φτώχια παρουσιάζεται και ως μια βαριά μορφή σκλαβιάς που θα οδηγήσει πολλούς στο δρόμο της μετανάστευσης. 

Στο σπίτι όπου φιλοξενείται θα εμπνεύσει το ιδανικό της ελευθερίας στην υπηρέτρια του σπιτιού, τη Λίλι, η οποία θα τολμήσει το δικό της ταξίδι στην άλλη πλευρά του Ατλαντικού.

Χρονικά άλματα

Το τρίτο ιστορικό γεγονός αφορά στον γερουσιαστή Τζορτζ Μίτσελ (ο οποίος είναι ακόμα εν ζωή) καθώς διασχίζει τον Ατλαντικό την Μεγάλη Παρασκευή του 1998, για τις διαπραγματεύσεις για την Ειρήνη στην Βόρεια Ιρλανδία.

Οι ιστορίες μοιάζουν στην αρχή αυτόνομες, αλλά μέσα από τα μοτίβα, τα σύμβολα, και τις σημαίνουσες εικόνες, ο συγγραφέας κατορθώνει να ξεδιπλώσει το αφηγηματικό του σύμπαν και να προωθήσει το θέμα του: τον τρόπο που μια τολμηρή ιδέα καταγράφεται στη συνείδηση και επηρεάζει πολύ πέρα από το χρονικό διάστημα μιας ζωής.

Ο Μακάν αποδίδει τον ψυχισμό ενός πολιτικού που διαθέτει ευγένεια και συνείδηση. Παρουσιάζει τα διλήμματά του, τις αμφιταλαντεύσεις του, την καθημερινότητά του, αλλά και την Ιρλανδία μέσα από τα μάτια του.  

Στη συνέχεια πάμε πίσω στο χρόνο στο 1863, όπου συναντούμε και πάλι τη Λίλι, τώρα στην Αμερική, όπου έχει δημιουργήσει μια νέα ζωή, μετά τον αμερικανικό εμφύλιο, έχει μια πολυμελή οικογένεια και έχει στήσει μια επιχείρηση εμπορίας πάγου. Κάποια στιγμή πέφτει πάνω στον Ντάγκλας στην Αμερική. 

Με συνεχή χρονικά άλματα συναντούμε και άλλα δευτερεύοντα πρόσωπα, κόρες, απόγονους, φίλους και περαστικούς οι οποίοι παίρνουν τα ηνία και αφηγούνται τη δική τους εκδοχή των γεγονότων. Σιγά σιγά «χτίζονται» οι συνάψεις και μαθαίνουμε το πώς εξελίχθηκε η ζωή των προγόνων τους, αλλά και την Ιστορία της πολύπαθης Ιρλανδίας, από τον δέκατο ένατο αιώνα έως σήμερα, όπου η οικονομική κρίση και η ύφεση δημιούργησε μια νέα γενιά μεταναστών.

«Ζωντανοί και νεκροί αξεδιάλυτα δεμένοι»

Ο Υπερατλαντικός είναι ένα φιλόδοξο μυθιστόρημα. Σπονδυλωτό, με συνεχείς εναλλαγές αφηγητών, οπτικής γωνίας και χρόνων. Οι ιστορίες μοιάζουν στην αρχή αυτόνομες, αλλά μέσα από τα μοτίβα, τα σύμβολα, και τις σημαίνουσες εικόνες, ο συγγραφέας κατορθώνει να ξεδιπλώσει το αφηγηματικό του σύμπαν και να προωθήσει το θέμα του: τον τρόπο που μια τολμηρή ιδέα καταγράφεται στη συνείδηση και επηρεάζει πολύ πέρα από το χρονικό διάστημα μιας ζωής: «Ήσυχη νύχτα. Τρία αστέρια, ένα φεγγάρι κι ένα μοναχικό αεροπλάνο που ταξίδευε ψηλά στο σκοτάδι. Ο άνεμος έπνευσε μέσα από το νερό σαν να αναζητούσε συντροφιά, οι ζωντανοί και οι νεκροί αξεδιάλυτα δεμένοι, να περνάει ο ένας μέσα από τον άλλο».

Ο συγγραφέας διαθέτει το δικό του αναγνωρίσιμο ύφος, ενώ οι χαρακτήρες μιλούν ο καθένας με το δικό του τρόπο και παρουσιάζουν μια άλλη εκδοχή της Ιρλανδίας και της Ιστορίας της. Οι εικόνες είναι φορτισμένες με νόημα, η κάθε λέξη έχει βαρύτητα και χρώμα και η σύνταξη των προτάσεων ρυθμό. Η μεταφορά στη γλώσσα μας είναι εμπνευσμένη, οι διακυμάνσεις, οι παρεκτροπές και οι εκστατικές στιγμές έχουν αποδοθεί θαυμάσια από την Κατερίνα Σχινά. 

* Η ΑΡΓΥΡΩ ΜΑΝΤΟΓΛΟΥ είναι συγγραφέας και μεταφράστρια.

altΥπερατλαντικός
Colum McCann
Μτφρ. Κατερίνα Σχινά
Εκδ. Καστανιώτη 2015
Σελ. 384, τιμή εκδότη € 17,04 

alt

 

ΤΑ ΒΙΒΛΙΑ ΤΟΥ COLUM MCCANN

Ακολουθήστε την bookpress.gr στο Google News και διαβάστε πρώτοι τα θέματα που σας ενδιαφέρουν.


ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

«Ροζ γλίτσα» της Φερνάντα Τρίας – Νερά κόκκινα, ψάρια νεκρά, ζωή αφόρητη

«Ροζ γλίτσα» της Φερνάντα Τρίας – Νερά κόκκινα, ψάρια νεκρά, ζωή αφόρητη

Για το μυθιστόρημα της Φερνάντα Τρίας (Fernanda Trías) «Ροζ γλίτσα», που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Carnívora, σε μετάφραση Ιφιγένειας Ντούμη. 

Γράφει η Ιωάννα Φωτοπούλου

«Ο Μωυσής με τον Ααρών έκαναν όπως ακριβώς του...

«Ο Σενσέι και ο χαρτοφύλακας» της Χιρόμι Καουακάμι (κριτική) – Μια ιδιαίτερη σχέση ανθίζει

«Ο Σενσέι και ο χαρτοφύλακας» της Χιρόμι Καουακάμι (κριτική) – Μια ιδιαίτερη σχέση ανθίζει

Για το μυθιστόρημα της Χιρόμι Καουακάμι (Hiromi Kawakami) «Ο Σενσέι και ο χαρτοφύλακας», που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Άγρα, σε μετάφραση της Μαρίας Αρώνη και της Kyoko Shibayama. Στην κεντρική εικόνα, η συγγραφέας.

Γράφει η Χριστίνα Μουκούλη

...
«Η μεταμόρφωση» του Φραντς Κάφκα – Ξυπνάς ως έντομο, πεθαίνεις ως άνθρωπος

«Η μεταμόρφωση» του Φραντς Κάφκα – Ξυπνάς ως έντομο, πεθαίνεις ως άνθρωπος

Για τη νουβέλα του Φραντς Κάφκα (Franz Kafka) «Η μεταμόρφωση», που κυκλοφόρησε πρόσφατα ξανά στα ελληνικά, σε νέα μετάφραση της Μαργαρίτας Ζαχαριάδου, από τις εκδόσεις Δώμα. 

Γράφει ο Φώτης Καραμπεσίνης 

Όταν...

ΠΡΟΣΦΑΤΑ ΑΡΘΡΑ

Τι διαβάζουμε τώρα; 10 καλά ιστορικά βιβλία που κυκλοφόρησαν πρόσφατα

Τι διαβάζουμε τώρα; 10 καλά ιστορικά βιβλία που κυκλοφόρησαν πρόσφατα

Οι Ρωμαίοι αυτοκράτορες, η πτώση της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, η βασιλεία στην Ελλάδα, η ιστορία της αμερικανικής πολιτικής αλλά και η πρόσφατη περίοδος της άγριας ελληνικής οικονομικής κρίσης είναι μερικά από τα θέματα που εξετάζονται. Δέκα πρόσφατα ιστορικά βιβλία που μας βοηθούν να πλοηγηθούμε στα σκοτεινά νερά τ...

«Πνεύμονες» του Ντάνκαν Μακμίλαν σε σκηνοθεσία Ειρήνης Λαμπρινοπούλου (κριτική) – Αξίζει να κάνεις παιδιά σε έναν τέτοιο κόσμο;

«Πνεύμονες» του Ντάνκαν Μακμίλαν σε σκηνοθεσία Ειρήνης Λαμπρινοπούλου (κριτική) – Αξίζει να κάνεις παιδιά σε έναν τέτοιο κόσμο;

Για την παράσταση «Πνεύμονες» του Ντάνκαν Μακμίλαν σε σκηνοθεσία Ειρήνης Λαμπρινοπούλου, στο θέατρο Κάτω από τη Γέφυρα μέχρι τις 13 Μαΐου. © για την εικόνα: Joey Leo

Γράφει ο Νίκος Ξένιος

Στο θέατρο Κάτω...

Ο Πάπας Φραγκίσκος (1936 - 2025) μέσα από τα βιβλία που έγραψε και γράφτηκαν για αυτόν

Ο Πάπας Φραγκίσκος (1936 - 2025) μέσα από τα βιβλία που έγραψε και γράφτηκαν για αυτόν

Ο πάπας των φτωχών, ο μεταρρυθμιστής και προοδευτικός πάπας που άσκησε τα παπικά του καθήκοντα επί 12 χρόνια από το 2013, πέθανε σε ηλικία 88 ετών. Στα πέντε βιβλία που παρουσιάζουμε συγκαταλέγεται η μοναδική αυτοβιογραφία του («Ελπίδα» εκδ. Gutenberg) αλλά και συνομιλίες που είχε κάνει και είχαν αποτυπωθεί στο χαρτ...

ΠΡΟΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ

«Η χλωμή κυρία» του Αλέξανδρου Δουμά (προδημοσίευση)

«Η χλωμή κυρία» του Αλέξανδρου Δουμά (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από την νουβέλα του Αλέξανδρου Δουμά [Alexandre Dumas], «Η χλωμή κυρία» (εισαγωγή – μτφρ. – επίμετρο: Γιώργος Θάνος), η οποία θα κυκλοφορήσει στις 28 Απριλίου στη σειρά «microMEGA/Λογοτεχνία», των εκδόσεων Ροές.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

...
«Αυτό έκανες πάντα» του Νίκου Ιατρού (προδημοσίευση)

«Αυτό έκανες πάντα» του Νίκου Ιατρού (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από τη νουβέλα του Νίκου Ιατρού «Αυτό έκανες πάντα», η οποία θα κυκλοφορήσει στις 28 Απριλίου από τις εκδόσεις Ίκαρος.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Περπατώ κάτω από τον δυνατό ήλιο. Το δέρμα μου αντιστέκεται, τα πνευμόνια...

«Η λάθος πλευρά» του Νταβίντε Κόπο (προδημοσίευση)

«Η λάθος πλευρά» του Νταβίντε Κόπο (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα του Νταβίντε Κόπο [Davide Coppo] «Η λάθος πλευρά» (μτφρ. Μαρία Οικονομίδου), το οποίο θα κυκλοφορήσει στις 24 Απριλίου από τις εκδόσεις Διόπτρα.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Στην αρχή του ντοκιμαντ...

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τι διαβάζουμε τώρα; 10 καλά ιστορικά βιβλία που κυκλοφόρησαν πρόσφατα

Τι διαβάζουμε τώρα; 10 καλά ιστορικά βιβλία που κυκλοφόρησαν πρόσφατα

Οι Ρωμαίοι αυτοκράτορες, η πτώση της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, η βασιλεία στην Ελλάδα, η ιστορία της αμερικανικής πολιτικής αλλά και η πρόσφατη περίοδος της άγριας ελληνικής οικονομικής κρίσης είναι μερικά από τα θέματα που εξετάζονται. Δέκα πρόσφατα ιστορικά βιβλία που μας βοηθούν να πλοηγηθούμε στα σκοτεινά νερά τ...

Ο Πάπας Φραγκίσκος (1936 - 2025) μέσα από τα βιβλία που έγραψε και γράφτηκαν για αυτόν

Ο Πάπας Φραγκίσκος (1936 - 2025) μέσα από τα βιβλία που έγραψε και γράφτηκαν για αυτόν

Ο πάπας των φτωχών, ο μεταρρυθμιστής και προοδευτικός πάπας που άσκησε τα παπικά του καθήκοντα επί 12 χρόνια από το 2013, πέθανε σε ηλικία 88 ετών. Στα πέντε βιβλία που παρουσιάζουμε συγκαταλέγεται η μοναδική αυτοβιογραφία του («Ελπίδα» εκδ. Gutenberg) αλλά και συνομιλίες που είχε κάνει και είχαν αποτυπωθεί στο χαρτ...

Πέντε αξιοπρόσεκτες συλλογές από γυναίκες συγγραφείς – Διηγήματα μεταξύ υπογείωσης και απογείωσης

Πέντε αξιοπρόσεκτες συλλογές από γυναίκες συγγραφείς – Διηγήματα μεταξύ υπογείωσης και απογείωσης

Πέντε αξιοπρόσεκτες συλλογές διηγημάτων από γυναίκες συγγραφείς, που κυκλοφόρησαν μέσα στο 2024 και ενδεχομένως πέρασαν κάτω από το ραντάρ μας. 

Γράφει ο Γιώργος Ν. Περαντωνάκης

Το διήγημα μένει συνήθως χαμηλόφωνο...

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

Newsletter

Θέλω να λαμβάνω το newsletter σας
ΕΓΓΡΑΦΗ

ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΗΣ ΧΡΟΝΙΑΣ

12 Δεκεμβρίου 2024 ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τα 100 καλύτερα λογοτεχνικά βιβλία του 2024

Mυθιστορήματα, νουβέλες, διηγήματα: Εκατό καλά λογοτεχνικά βιβλία που κυκλοφόρησαν το 2024 από τα πολλά περισσότερα που έπεσαν στα χέρια μας, με τη μεταφρασμένη πεζογρα

ΦΑΚΕΛΟΙ