transatlantic-680

Για το μυθιστόρημα του Colum McCann, Υπερατλαντικός (μτφρ. Κατερίνα Σχινά, εκδ. Καστανιώτη).

Της Αργυρώς Μαντόγλου

«Σπάνια μαθαίνουμε τι αντίκτυπο θα έχουν οι πράξεις μας, όμως οι ιστορίες μας είναι βέβαιο ότι θα επιβιώσουν και θα διαρκέσουν περισσότερο από εμάς», γράφει ο ΜακΚάν λίγο πριν το τέλος του «σπονδυλωτού» αυτού μυθιστορήματος με τις πολλαπλές οπτικές, τις ενσαρκωμένες μέσα από τους χαρακτήρες του ιδέες και τις αποκαλυπτικές «επιφάνειες» – στιγμές εμπνευσμένες όπου οι άνθρωποι υπερβαίνοντας τα όρια τους, κατακτούν μια αναπάντεχη γνώση, διευρύνοντας τη συνείδηση, ενώ με τις πράξεις τους επηρεάζουν όχι μόνο τους συγχρόνους τους, αλλά κατορθώνουν να εισχωρήσουν και στο συλλογικό ασυνείδητο.

«Σπάνια μαθαίνουμε τι αντίκτυπο θα έχουν οι πράξεις μας, όμως οι ιστορίες μας είναι βέβαιο ότι θα επιβιώσουν και θα διαρκέσουν περισσότερο από εμάς».

Στον πυρήνα του μυθιστορήματος υπάρχει μια πράξη μεγάλης γενναιότητας και τόλμης – μοτίβο που είδαμε και στο Άσε τον μεγάλο κόσμο να γυρίζει, το προηγούμενο μυθιστόρημά του που απέσπασε και το Μεγάλο Εθνικό Βραβείο Λογοτεχνίας το 2009, όπου περιγράφεται το τολμηρό  εγχείρημα του Φίλιπ Πετίτι ο οποίος το 1974 περπάτησε πάνω σε ένα τεντωμένο σχοινί, ανάμεσα στους δυο δίδυμους πύργους του Παγκόσμιου Κέντρου Εμπορίου. Η βαρύτητα μιας ανάλογης σε γενναιότητα πράξης, στον Υπερατλαντικό γίνεται ο καταλύτης που θα συνδέσει τη ζωή και τη μοίρα πολλών ανθρώπων σε διαφορετικές χρονικές στιγμές, σε διαφορετικά σημεία του πλανήτη.

Και στα δυο μυθιστορήματα αυτές οι ακραίες εκδηλώσεις θάρρους και ανδρείας αποτελούν και ένα είδος μεταφοράς για τις καθημερινές μικρές αλλά τολμηρές πράξεις που εμπνέουν και επηρεάζουν δραματικά τη μοίρα και εξελίσσουν την Ιστορία, ενώ ταυτόχρονα εξυπηρετούν τον συγγραφέα, ο οποίος μέσα από την «πανοραμική ματιά» του καλύπτει όλο το φάσμα των συνεχώς διευρυνόμενων ομόκεντρων κύκλων που σχηματίζουν οι ζωές των ανθρώπων (ανάμεσα σε αυτούς υπάρχουν και κάποια ιστορικά πρόσωπα) που συστεγάζονται στην αφήγησή του.

«Ο κόσμος δεν γυρίζει χωρίς στιγμές χάρης»

Στο πρώτο μέρος (Βιβλίο Πρώτο) παρουσιάζονται δυο ιστορικά πρόσωπα: Ο Τζακ Άλκοκ και ο Άρθουρ Μπράουν που τροποποιούν ένα βομβαρδιστικό αεροπλάνο και το μετατρέπουν σε ταχυδρομικό για να πετάξουν πάνω από τον Ατλαντικό το 1919. Θέλουν από τη Νέα γη να πάνε στην Ιρλανδία με αυτό. Περιγράφεται η προετοιμασία τους, η αφοσίωση στο σκοπό τους, οι πρώτες αποτυχημένες τους προσπάθειες αλλά και το συγκεντρωμένο πλήθος που επευφημεί, αγωνιά και παρακολουθεί τις δοκιμές. Αν το πετύχουν θα γράψουν Ιστορία, αλλάζοντας τη χρήση του αεροσκάφους, θα αφήσουν κι αυτοί το δικό τους ίχνος στην Ευρώπη. Μια Ευρώπη που μετά τον Μεγάλο Πόλεμο είχε γίνει ένα «χωνευτήρι ανθρώπινων οστών», γι’ αυτό και οι δυο αεροπόροι θέλουν να δημιουργήσουν μια «καινούργια στιγμή», να απαλείψουν τη μνήμη, «να πάρουν τα μεγαλύτερα στα χρόνια κορμιά τους και να σφηνώσουν μες στο στήθος τους νεότερες καρδιές». 

«Ο χρόνος του παρελθόντος εξακολουθεί να χτυπάει ρυθμικά μέσα στον χρόνο του παρόντος».

Ανάμεσα στο πλήθος υπάρχει η δημοσιογράφος Έμιλι με την κόρη της, τη φωτογράφο Λότι, που καλύπτουν το εγχείρημα για μια τοπική εφημερίδα. Η Λότι δίνει ένα γράμμα στον Μπράουν, πριν αναχωρήσει για την πρώτη αεροπορική ταχυδρομική αποστολή. Το γράμμα θα παραμείνει κλειστό για πάνω από ενενήντα χρόνια, το μήνυμα δεν θα χαθεί, θα ληφθεί από τους απογόνους της αλλά θα παραμένει εξίσου επίκαιρο καθώς «ο χρόνος του παρελθόντος εξακολουθεί να χτυπάει ρυθμικά μέσα στον χρόνο του παρόντος», όπως γράφει ο Εντουάρντο Γκαλιάνο στο μότο του βιβλίου.  

Απελεύθερος

Στο δεύτερο μέρος παρουσιάζεται ο ακτιβιστής Φρέντερικ Ντάγκλας το 1840, μαύρος, πρώην σκλάβος που αγωνίζεται για την κατάργηση της δουλείας και την απελευθέρωση τον σκλάβων στην Αμερική, γράφει βιβλία, εμπνέει ανθρώπους και βγάζει λόγους. Ο Ντάγκλας θα ταξιδέψει στην Ιρλανδία, και θα φιλοξενηθεί από τον εκδότη του. Όλοι συγκεντρώνονται για να τον γνωρίσουν, τον θαυμάζουν, θέλουν να τον ακούσουν να μιλάει και να του σφίξουν το χέρι.  

alt
    O Colum McCann

Ο Ντάγκλας στον πάτο του μπαούλου του φυλάει δυο σιδερένια βάρη. Κάθε βάρος ζυγίζει έξι κιλά. Ο σιδεράς που του τα έφτιαξε του είπε πως είχε λειώσει αλυσίδες σκλάβων για να τα κατασκευάσει. Τα βάρη αυτά σηκώνει καθημερινά μπροστά στον καθρέφτη ο Ντάγκλας για να μη ξεχάσει, για να κρατάει το κορμί του δυνατό και ετοιμοπόλεμο, για να προετοιμάσει το κορμί του ώστε να υποδεχτεί τις ιδέες που θέλει να χαράξει στο χαρτί. 

Βλέπουμε την Ιρλανδία μέσα από τα μάτια του Ντάγκλας, την ομορφιά του τοπίου αλλά και την εξαθλίωση, την απόγνωση των ανθρώπων. Η φτώχια παρουσιάζεται και ως μια βαριά μορφή σκλαβιάς που θα οδηγήσει πολλούς στο δρόμο της μετανάστευσης. 

Στο σπίτι όπου φιλοξενείται θα εμπνεύσει το ιδανικό της ελευθερίας στην υπηρέτρια του σπιτιού, τη Λίλι, η οποία θα τολμήσει το δικό της ταξίδι στην άλλη πλευρά του Ατλαντικού.

Χρονικά άλματα

Το τρίτο ιστορικό γεγονός αφορά στον γερουσιαστή Τζορτζ Μίτσελ (ο οποίος είναι ακόμα εν ζωή) καθώς διασχίζει τον Ατλαντικό την Μεγάλη Παρασκευή του 1998, για τις διαπραγματεύσεις για την Ειρήνη στην Βόρεια Ιρλανδία.

Οι ιστορίες μοιάζουν στην αρχή αυτόνομες, αλλά μέσα από τα μοτίβα, τα σύμβολα, και τις σημαίνουσες εικόνες, ο συγγραφέας κατορθώνει να ξεδιπλώσει το αφηγηματικό του σύμπαν και να προωθήσει το θέμα του: τον τρόπο που μια τολμηρή ιδέα καταγράφεται στη συνείδηση και επηρεάζει πολύ πέρα από το χρονικό διάστημα μιας ζωής.

Ο Μακάν αποδίδει τον ψυχισμό ενός πολιτικού που διαθέτει ευγένεια και συνείδηση. Παρουσιάζει τα διλήμματά του, τις αμφιταλαντεύσεις του, την καθημερινότητά του, αλλά και την Ιρλανδία μέσα από τα μάτια του.  

Στη συνέχεια πάμε πίσω στο χρόνο στο 1863, όπου συναντούμε και πάλι τη Λίλι, τώρα στην Αμερική, όπου έχει δημιουργήσει μια νέα ζωή, μετά τον αμερικανικό εμφύλιο, έχει μια πολυμελή οικογένεια και έχει στήσει μια επιχείρηση εμπορίας πάγου. Κάποια στιγμή πέφτει πάνω στον Ντάγκλας στην Αμερική. 

Με συνεχή χρονικά άλματα συναντούμε και άλλα δευτερεύοντα πρόσωπα, κόρες, απόγονους, φίλους και περαστικούς οι οποίοι παίρνουν τα ηνία και αφηγούνται τη δική τους εκδοχή των γεγονότων. Σιγά σιγά «χτίζονται» οι συνάψεις και μαθαίνουμε το πώς εξελίχθηκε η ζωή των προγόνων τους, αλλά και την Ιστορία της πολύπαθης Ιρλανδίας, από τον δέκατο ένατο αιώνα έως σήμερα, όπου η οικονομική κρίση και η ύφεση δημιούργησε μια νέα γενιά μεταναστών.

«Ζωντανοί και νεκροί αξεδιάλυτα δεμένοι»

Ο Υπερατλαντικός είναι ένα φιλόδοξο μυθιστόρημα. Σπονδυλωτό, με συνεχείς εναλλαγές αφηγητών, οπτικής γωνίας και χρόνων. Οι ιστορίες μοιάζουν στην αρχή αυτόνομες, αλλά μέσα από τα μοτίβα, τα σύμβολα, και τις σημαίνουσες εικόνες, ο συγγραφέας κατορθώνει να ξεδιπλώσει το αφηγηματικό του σύμπαν και να προωθήσει το θέμα του: τον τρόπο που μια τολμηρή ιδέα καταγράφεται στη συνείδηση και επηρεάζει πολύ πέρα από το χρονικό διάστημα μιας ζωής: «Ήσυχη νύχτα. Τρία αστέρια, ένα φεγγάρι κι ένα μοναχικό αεροπλάνο που ταξίδευε ψηλά στο σκοτάδι. Ο άνεμος έπνευσε μέσα από το νερό σαν να αναζητούσε συντροφιά, οι ζωντανοί και οι νεκροί αξεδιάλυτα δεμένοι, να περνάει ο ένας μέσα από τον άλλο».

Ο συγγραφέας διαθέτει το δικό του αναγνωρίσιμο ύφος, ενώ οι χαρακτήρες μιλούν ο καθένας με το δικό του τρόπο και παρουσιάζουν μια άλλη εκδοχή της Ιρλανδίας και της Ιστορίας της. Οι εικόνες είναι φορτισμένες με νόημα, η κάθε λέξη έχει βαρύτητα και χρώμα και η σύνταξη των προτάσεων ρυθμό. Η μεταφορά στη γλώσσα μας είναι εμπνευσμένη, οι διακυμάνσεις, οι παρεκτροπές και οι εκστατικές στιγμές έχουν αποδοθεί θαυμάσια από την Κατερίνα Σχινά. 

* Η ΑΡΓΥΡΩ ΜΑΝΤΟΓΛΟΥ είναι συγγραφέας και μεταφράστρια.

altΥπερατλαντικός
Colum McCann
Μτφρ. Κατερίνα Σχινά
Εκδ. Καστανιώτη 2015
Σελ. 384, τιμή εκδότη € 17,04 

alt

 

ΤΑ ΒΙΒΛΙΑ ΤΟΥ COLUM MCCANN

Ακολουθήστε την bookpress.gr στο Google News και διαβάστε πρώτοι τα θέματα που σας ενδιαφέρουν.


ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

«Το βιβλίο της μορφής και του κενού» της Ρουθ Οζέκι (κριτική) – Αναζητώντας διέξοδο από το χάος

«Το βιβλίο της μορφής και του κενού» της Ρουθ Οζέκι (κριτική) – Αναζητώντας διέξοδο από το χάος

Για το μυθιστόρημα της Ρουθ Οζέκι [Ruth Ozeki] «Το βιβλίο της μορφής και του κενού» (μτφρ. Μυρσίνη Γκανά, εκδ. Κλειδάριθμος). Κεντρική εικόνα: Στιγμιότυπο από την ταινία «Τhe Book of Henry». 

Γράφει η Χριστίνα Μουκούλη

...
«Νεφελοκοκκυγία» του Άντονυ Ντορ (κριτική) – Μια εντυπωσιακή περιπλάνηση σε χώρο και χρόνο

«Νεφελοκοκκυγία» του Άντονυ Ντορ (κριτική) – Μια εντυπωσιακή περιπλάνηση σε χώρο και χρόνο

Για το βιβλίο του Άντονυ Ντορ [Anthony Doerr] «Νεφελοκοκκυγία» (μτφρ. Μυρτώ Καλοφωλιά, εκδ. Πατάκη). Κεντρική εικόνα: Κρατικό Θέατρο Βορείου Ελλάδος «Όρνιθες» του Αριστοφάνη, σε σκηνοθεσία Γιάννη Ρήγα (2021).

Γράφει η Άλκηστις Σουλογιάννη

...
«Το χρυσό σημειωματάριο» της Ντόρις Λέσινγκ – Αλήθειες βαθιές κι επώδυνες, ενεργές και σήμερα

«Το χρυσό σημειωματάριο» της Ντόρις Λέσινγκ – Αλήθειες βαθιές κι επώδυνες, ενεργές και σήμερα

Για το εμβληματικό μυθιστόρημα της νομπελίστριας Ντόρις Λέσινγκ [Doris Lessing] «Το χρυσό σημειωματάριο» (μτφρ. Έφη Τσιρώνη, εκδ. Διόπτρα). 

Γράφει ο Κ.Β. Κατσουλάρης

Είναι δύσκολο να μιλήσεις για την Ντόρις Λέσινγκ χω...

ΠΡΟΣΦΑΤΑ ΑΡΘΡΑ

«Το βιβλίο της μορφής και του κενού» της Ρουθ Οζέκι (κριτική) – Αναζητώντας διέξοδο από το χάος

«Το βιβλίο της μορφής και του κενού» της Ρουθ Οζέκι (κριτική) – Αναζητώντας διέξοδο από το χάος

Για το μυθιστόρημα της Ρουθ Οζέκι [Ruth Ozeki] «Το βιβλίο της μορφής και του κενού» (μτφρ. Μυρσίνη Γκανά, εκδ. Κλειδάριθμος). Κεντρική εικόνα: Στιγμιότυπο από την ταινία «Τhe Book of Henry». 

Γράφει η Χριστίνα Μουκούλη

...
Με τον «Ντετέκτιβ» του Δημήτρη Χατζή συνεχίζονται οι «Παραβάσεις / Αναγνώσεις», το αναλόγιο του Κέντρου Πολιτισμού Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος

Με τον «Ντετέκτιβ» του Δημήτρη Χατζή συνεχίζονται οι «Παραβάσεις / Αναγνώσεις», το αναλόγιο του Κέντρου Πολιτισμού Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος

Τρίτη παρουσίαση για τις «Παραβάσεις / Αναγνώσεις» –το θεατρικό αναλόγιο του ΚΠΙΣΝ στον Φάρο– την Κυριακή 10 Δεκεμβρίου με τη Μαρία Σκουλά να διαβάζει το διήγημα «Ο Ντέτεκτιβ» του Δημήτρη Χατζή, σε επιμέλεια του συνθέτη Κορνήλιου Σελαμσή.

Επιμέλεια: ...

«Πολύ αργά πια» της Κλερ Κίγκαν (προδημοσίευση)

«Πολύ αργά πια» της Κλερ Κίγκαν (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα της Κλερ Κίγκαν [Claire Keegan] «Πολύ αργά πια» (μτφρ. Μαρτίνα Ασκητοπούλου), το οποίο θα κυκλοφορήσει στις 7 Δεκεμβρίου από τις εκδόσεις Μεταίχμιο.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Την Παρασκευή, 29 Ιουλίου, το...

ΠΡΟΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ

«Πολύ αργά πια» της Κλερ Κίγκαν (προδημοσίευση)

«Πολύ αργά πια» της Κλερ Κίγκαν (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα της Κλερ Κίγκαν [Claire Keegan] «Πολύ αργά πια» (μτφρ. Μαρτίνα Ασκητοπούλου), το οποίο θα κυκλοφορήσει στις 7 Δεκεμβρίου από τις εκδόσεις Μεταίχμιο.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Την Παρασκευή, 29 Ιουλίου, το...

«Η εμμονή» της Ανί Ερνό (προδημοσίευση)

«Η εμμονή» της Ανί Ερνό (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα της Ανί Ενρό [Annie Ernaux] «Η εμμονή» (μτφρ. Ρίτα Κολαΐτη), το οποίο θα κυκλοφορήσει στις 7 Δεκεμβρίου από τις εκδόσεις Μεταίχμιο.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Δεν ήθελε να μου πει το όνομά της.

...
«Μερικές ακόμα σημειώσεις ενός πορνόγερου» του Τσαρλς Μπουκόβσκι (προδημοσίευση)

«Μερικές ακόμα σημειώσεις ενός πορνόγερου» του Τσαρλς Μπουκόβσκι (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το αυτοβιογραφικό βιβλίο του Τσαρλς Μπουκόβσκι [Charles Bukowski] «Μερικές ακόμα σημειώσεις ενός πορνόγερου» (νέα μτφρ. Γιάννης Λειβαδάς), που κυκλοφορεί στις 7 Δεκεμβρίου από τις εκδόσεις Μεταίχμιο.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

...

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τα δέκα καλύτερα βιβλία του 2023 σύμφωνα με τους New York Times

Τα δέκα καλύτερα βιβλία του 2023 σύμφωνα με τους New York Times

Η συντακτική ομάδα των New York Times ξεχώρισε τα καλύτερα βιβλία που κυκλοφόρησαν το 2023, επιλέγοντας πέντε έργα μυθοπλασίας και πέντε δοκίμια. Στην κεντρική εικόνα, η Ζέιντι Σμιθ [Zadie Smith], συγγραφέας του «The fraud», το οποίο αναφέρεται στη λίστα ως ένα από τα πέντε σημαντικότερα μυθιστορήματα του έτους που ...

«Ο βίος βραχύς, η δε τέχνη μακρή» – Αυτοβιογραφίες και βιογραφίες, 15+1 επιλογές από τις πρόσφατες εκδόσεις

«Ο βίος βραχύς, η δε τέχνη μακρή» – Αυτοβιογραφίες και βιογραφίες, 15+1 επιλογές από τις πρόσφατες εκδόσεις

Τι κοινό μπορεί να έχει η Μαρινέλλα με τον Έλον Μάσκ; Η Μαρία Κάλλας με τον Ανδρέα Παπανδρέου και ο Πρίγκιπας Χάρι με τον Διονύση Σιμόπουλο; Οι βιογραφίες όλων αυτών, και μερικές ακόμη, κυκλοφόρησαν τους προηγούμενους μήνες και σας τις παρουσιάζουμε.

Γράφει ο Κώστας Αγοραστό...

Κλερ Κίγκαν – Η Ιρλανδή που ανέδειξε τις χάρες της μικρής φόρμας

Κλερ Κίγκαν – Η Ιρλανδή που ανέδειξε τις χάρες της μικρής φόρμας

Η Ιρλανδή συγγραφέας έχει αγαπηθεί από το ελληνικό αναγνωστικό κοινό και όχι άδικα. Τι είναι αυτό που την κάνει ιδιαίτερη και γιατί η πρόσφατη νουβέλα της «Πολύ αργά πια» (μτφρ. Μαρτίνα Ασκητοπούλου, εκδ. Μεταίχμιο) την καταξιώνει. 

Γράφει ο Διονύσης Μαρίνος ...

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

Newsletter

Θέλω να λαμβάνω το newsletter σας
ΕΓΓΡΑΦΗ

ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΟΥ ΜΗΝΑ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΗΣ ΧΡΟΝΙΑΣ

13 Δεκεμβρίου 2022 ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τα 100 καλύτερα λογοτεχνικά βιβλία του 2022

Έφτασε η στιγμή και φέτος για την καθιερωμένη εδώ και χρόνια επιλογή των εκατό από τα καλύτερα βιβλία λογοτεχνίας της χρονιάς που φτάνει σε λίγες μέρες στο τέλος της. Ε

ΦΑΚΕΛΟΙ