
Ιστορίες που θεραπεύουν
Του Κώστα Κατσουλάρη
Eίναι το επόμενο «ψι» φαινόμενο στην Ελλάδα μετά τον Ίρβιν Γιάλομ. Τα βιβλία του είναι εδώ και κάμποσο καιρό «βουβά» μπεστ σέλερ, ενώ το πιθανότερο σενάριο λέει ότι και στη χώρα μας, όπου παρευρέθηκε λίγες μέρες πριν, θα έγινε το αδιαχώρητο για να τον δουν και να τον ακούσουν οι πολυπληθείς φίλοι του.
Ο Χόρχε Μπουκάι (Jorge Bucay) γεννήθηκε το 1949 στο Μπουένος Άιρες. Γιατρός και ψυχοθεραπευτής της σχολής Γκεστάλτ (Gestalt, ολιστική ψυχολογική θεωρία που βλέπει τις λειτουργίες του εγκεφάλου και του ψυχισμού ως συνολικό σύστημα, στη λογική «το όλον είναι περισσότερο από τα μέρη που το απαρτίζουν»), ειδικεύτηκε στη θεραπεία των νοητικών ασθενειών εργαζόμενος αρχικά σε νοσοκομεία και κλινικές και, εν συνεχεία, δίνοντας διαλέξεις σε ιδρύματα, κολέγια, θέατρα, καθώς και σε ραδιοφωνικούς και τηλεοπτικούς σταθμούς. Τα δεκάξι μέχρι σήμερα βιβλία του μεταφράστηκαν σε πολλές γλώσσες και έχουν παντού μεγάλη επιτυχία (πάνω από 2 εκατομμύρια παγκοσμίως). Απλοποιώντας –επηρεασμένοι ίσως από τη λατινοαμερικάνικη καταγωγή του)–, θα λέγαμε ότι τοποθετείται κάπου ανάμεσα στον Πάουλο Κοέλιο (ο παραμυθάς, αυτός που δείχνει «αλήθειες» μέσα από το story telling) και τον Ίρβιν Γιάλομ (ο ψυχίατρος, ο άνθρωπος με την βαθιά γνώση του ψυχικού «τερέν»). Χρησιμοποιεί ήρωες (π.χ. Ντέμιαν) που τους ακολουθούμε από το ένα βιβλίο στο άλλο, ενώ ο ίδιος έχει ενεργό ρόλο στις αφηγήσεις, εμφανιζόμενος ως ο ψυχοθεραπευτής του ήρωα (τον οποίο εκείνος αποκαλεί «ο χοντρός»). Το μοντέλο της ψυχοθεραπευτικής προσέγγισης είναι ανορθόδοξο: Σε κάθε «αίτημα» του «ασθενούς», ο «Χοντρός» δεν απαντάει ούτε με πρακτικές συμβουλές (συμπεριφορική ψυχολογία) ούτε ενθαρρύνοντας την εμβάθυνση στο σύμπτωμα μέσω συνειρμών (ψυχανάλυση), αλλά… λέγοντάς του μια ιστορία. Οι ιστορίες του «χοντρού» έχουν τον χαρακτήρα πυκνού μηνύματος, παραβολής, και λειτουργούν στο μυαλό του Ντέμιαν για καιρό μετά την συνάντησή τους. Έτσι, η τέχνη της αφήγησης ιστοριών συναντά τα βιβλία αυτοβοήθειας και την ψυχολογία. Το μείγμα, όπως δείχνει η σταθερή επιτυχία του Μπουκάι σε βάθος χρόνου, έχει τα σωστά συστατικά: Τέρπει τον αναγνώστη και τον βοηθάει να στοχαστεί τον εαυτό του, χωρίς ψυχαναλυτικά ή λογοτεχνικά προαπαιτούμενα. Μοναδικό μελανό σημείο στην συγγραφική πορεία του ήταν η κατηγορία της ισπανίδας συγγραφέως Monica Cavalle, το 2005, ότι έχει «αντιγράψει» μέρος του βιβλίου της με τον τίτλο «Shimriti». Η ψύχραιμη αντίδραση του αργεντινού (παραδέχτηκε ότι έχει διαβάσει το βιβλίο, κι ότι ίσως, ασυναίσθητα, μετέφερε στοιχεία του στο δικό του), εκτόνωσε το περιστατικό, δίνοντας ταυτόχρονα και ένα δωρεάν μάθημα «χειρισμού-κρίσεων». Μερικά από τα βιβλία του που έχουν κυκλοφορήσει στα ελληνικά –όλα από τις εκδόσεις Opera που είχαν και την «μύτη» να τον ανακαλύψουν– είναι τα «Να σου πω μια ιστορία», «Ιστορίες να σκεφτείς», «Βασίσου πάνω μου», καθώς και το «Να βλέπεις στον έρωτα» που μόλις κυκλοφόρησε.
Να βλέπεις στον έρωτα
ΧΟΡΧΕ ΜΠΟΥΚΑΪ –ΣΙΛΒΙΑ ΣΑΛΙΝΑΣ
ΜΤΦΡ. ΜΑΡΙΑ ΜΠΕΖΑΝΤΑΚΟΥ
OPERA 2009
Απόσπασμα
Λένε πως ο Νασρεντίν χτυπούσε στον ουρανό τις πόρτες των φωτισμένων. «Ποιος είναι;» ρώτησαν από μέσα. «Εγώ είμαι» είπε ο Νασρεντίν. «Άνοιξέ μου.» «Δεν έχει χώρο για σένα, φύγε.» Ο Νασρεντίν επέμεινε. «Ποιος είναι;» ξαναρώτησαν από μέσα. «Είμαι εσύ» είπε ο Νασρεντίν. «Άνοιξέ μου.» «Αν πραγματικά είσαι εγώ, βρίσκεσαι ήδη από αυτή τη μεριά και δε χρειάζεται να σου ανοίξω. Φύγε!» Ο Νασρεντίν χτύπησε για τρίτη φορά. «Ποιος είναι;» ακούστηκε από μέσα. «Εμείς είμαστε» είπε ο Νασρεντίν. «Εσύ κι εγώ. Άνοιξε.» «Δεν υπάρχει χώρος για δύο. Φύγε!» Για τελευταία φορά, ο Νασρεντίν χτύπησε την πόρτα. «Ποιος είναι;» ρώτησαν γι’ άλλη μια φορά. «Δεν ξέρω» είπε ο Νασρεντίν. Και η πόρτα άνοιξε...
Από το βιβλίο «Βασίσου πάνω μου»
Κώστας Κατσουλάρης