ta-mixanakia-tou-manoli390

Του Νίκου Αδάμ Βουδούρη

Ο Γιαν Χένρικ Σβαν γεννήθηκε στη Λουντ της Σουηδίας το 1959. Είναι γόνος οικογένειας λογοτεχνών. Τον γνωρίζουμε απ’ την τακτική του συνεργασία με το περιοδικό Εντευκτήριο του Γιώργου Κορδομενίδη. Από τις Εκδόσεις Εντευκτηρίου εξάλλου κυκλοφόρησε το 2002 το πρώτο του βιβλίο σε ελληνική μετάφραση, το μυθιστόρημα Η καταραμένη χαρά. Πέντε χρόνια αργότερα, το 2007, απ’ τις εκδόσεις Κέδρος κυκλοφόρησε το μυθιστόρημα Οι περιπλανώμενοι.

Ο Σβάν ασχολείται με τους χαμηλωμένους ανθρώπους στην ομιχλώδη πατρίδα του, αυτούς που βρίσκονται “στην απέξω”, όχι μόνο γιατί είναι αλκοολικοί ή εθισμένοι στα ναρκωτικά, αλλά επειδή δεν κατανοούν τους κοινωνικούς κώδικες. Του αρέσει όμως και η χώρα μας. Περνά τα καλοκαίρια του εδώ, στη Μεσσηνία, ομιλεί την ελληνική γλώσσα, μεταφράζει σύγχρονη ελληνική λογοτεχνία στα σουηδικά και δυο απ’ τα εκδοθέντα μυθιστορήματά του έχουν να κάνουν με τη ζωή σε ένα ελληνικό νησί.

Το πρώτο από αυτά, τα ελληνοκεντρικά του αφηγήματα, Η Δράκαινα, δεν έχει ακόμα μεταφραστεί στη γλώσσα μας. Αυτά κι άλλα πολλά για τον συγγραφέα και το έργο του διαβάζουμε στο κατατοπιστικότατο Επίμετρο της Μαργαρίτας Μέλμπεργκ, που συνοδεύει την ελληνική έκδοση του μυθιστορήματος Τα μηχανάκια του Μανόλη (Εκδόσεις Εντευκτηρίου, 2013), του δεύτερου μυθιστορήματος του Σβαν που διαδραματίζεται στην Ελλάδα· σε ένα ελληνικό νησί, όπως ανέφερα πιο πριν.

Ποιος είναι ο Μανόλης

Αντί για γάιδαρο προτίμησε μηχανάκι. Εξάλλου, δεν μπορείς να πας στα μπουζούκια καβάλα σε γάιδαρο

Είναι νησιώτης, αναγνωρίσιμη φιγούρα, παρόλο που δεν είναι ψαράς, ούτε έχει καΐκι να κάνει βόλτα τους τουρίστες και να τους πηγαίνει σε απόμερες παραλίες, ούτε κι έχει rooms to let. Είναι μάστορας. Μπογιατζής, σοβατζής. Με την ταβανόβουρτσα και το μυστρί φρεσκάρει και μερεμετίζει τα σπίτια του νησιού. Για τις μετακινήσεις του έχει ένα μηχανάκι, πιο πριν είχε ένα άλλο μα χάλασε, όπως χάλασε και το προηγούμενο και το άλλο το πιο παλιό. Τα μηχανάκια χαλάνε. Ο Μανόλης είναι τώρα στο πέμπτο μηχανάκι. Μετράει τη ζωή του με τα μηχανάκια του. Αν είχε διαλέξει γάιδαρο για τις μετακινήσεις του, όπως ένας άλλος προγενέστερος Μανόλης, τώρα θα ήταν στον τρίτο γάιδαρο, διότι οι γάιδαροι είναι μακροβιότεροι απ’ τα μηχανάκια και επίσης δίνουν και λίπασμα και μπορείς και να γέρνεις το κεφάλι σου πάνω τους, να τυλίγεις τα χέρια σου στον λαιμό τους. Όμως ο Μανόλης αντί για γάιδαρο προτίμησε να πάρει μηχανάκι. Εξάλλου, δεν μπορείς να πας στα μπουζούκια καβάλα σε γάιδαρο.

Ο Μανόλης έζησε διάφανη ζωή, μοιρασμένη ανάμεσα στο καλύβι του με το μικρό μποστάνι, που βρίσκεται στην κορυφή του λόφου με τη σπουδαία θέα (για τους άλλους σπουδαία, για τις τουρίστριες ας πούμε, που έρχονταν κάποτε εδώ, ξάπλωναν μαζί του και μετά έστελναν και καμιά κάρτα) και στο σπίτι του, απέναντι απ’ την ταβέρνα του Γιάννη. Εκεί ζει με τη γυναίκα του απ’ τη μέρα του γάμου τους. Οι δυο τους ζεστάθηκαν για λίγο όταν η γυναίκα έμεινε έγκυος μετά από 15 χρόνια κοινής ζωής. Τι κι αν ο Μανόλης είχε πια πειστεί πως είναι στείρος, στα 47 του έγινε πατέρας, διότι δικό του είναι το παιδί ― ποιανού θα μπορούσε να ’ναι... Το παιδί μεγάλωσε, έγινε ένας χαραμοφάης που ήθελε κι αμάξι. Του το αγόρασαν με τις οικονομίες χρόνων. Με το αμάξι του σκοτώθηκε και στη στροφή που έγινε το τροχαίο, εκεί όπου ντεραπάρισε, στέκει τώρα ένα εικονοστάσι να ορίζει το σημείο του θανάτου· να αποτρέπει άλλα τραγικά συμβάντα εκεί, σαν να υπενθυμίζει: Είναι πιασμένη αυτή η θέση θανάτου, ο επόμενος μελλοθάνατος οδηγός να πάει να φουρκιστεί παρακάτω και να γίνει κι αυτός με τη σειρά του θέμα για κουβέντα στην ταβέρνα του Γιάννη.

Λίγα λόγια, λίγα πράγματα

Στο νησιώτικο μικρόκοσμο η λιτότητα είναι δεδομένη και στο αφήγημα αυτό η λιτότητα μοιάζει να 'ναι το ζητούμενο. Χωρίς πλοκή, χωρίς ανατροπές και τερτίπια, ο συγγραφέας στήνει ένα γοητευτικό αφήγημα.

altΜικρές, κοφτές γραμμές είναι αρκετές στον Σβαν για να σκιτσάρει τον βίο του Μανόλη. Το βιβλίο συχνά-πυκνά μου έφερνε στον νου τις Αόρατες πόλεις του Ίταλο Καλβίνο, όπου η αναρρίχηση μιας γάτας στην υδρορροή είναι αρκετή για τη μετάβαση απ’ την τοπογραφία στην ανθρωπογεωγραφία. Τα ανθρώπινα έργα στο μικρό νησί του Μανόλη είναι κι αυτά μικρά, οι χειρονομίες είναι κοφτές, το μεγαλειώδες και το περίπλοκο απουσιάζουν. Ο ήλιος τρώει τα σωθικά, κι όλα γίνονται μετρημένα ― δεν υπάρχει περίσσευμα οργής, ούτε πλεόνασμα χαράς για να ξεσπάσει. Οι κοινωνικοί κώδικες είναι απλοί και εξαντλούνται στο αλισβερίσι ανάμεσα στα πέντε τραπέζια της ταβέρνας. Όλα τα επίκτητα πιάνουν λίγο χώρο· έτσι, το μικρό νησί παραμένει ευρύχωρο και η προστατευμένη απ’ τη θάλασσα πολιτισμική του αυτονομία έχει έναν ακόμα φύλακα: την πεντακάθαρη, τη σαφή δομή της.

Οι κοινωνικοί κώδικες είναι απλοί και εξαντλούνται στο αλισβερίσι με τα πέντε τραπέζια της ταβέρνας

Διαβάζοντας κανείς Τα μηχανάκια του Μανόλη δύσκολα θα ξεχάσει εικόνες σαν κι αυτές: Εξαρτήματα απ’ τις μοτοσικλέτες κρεμασμένα απ’ τα κλαδιά της ελιάς, τα κουνάει ο θαλασσινός αέρας και βγάζουν μια απόκοσμη μουσική. Τσίγκινα μικροσκοπικά εικονοστάσια διατηρούν μια φλόγα στη μέση του πουθενά. Μισογεμάτα μπουκάλια μπύρας ισορροπούν σε παλιά μα φρεσκοβαμμένα τραπέζια, που η λαδομπογιά είναι αρκετή για να κρατήσει τις σανίδες στη θέση τους.

Θα ’θελα πολύ να δω σε ελληνική μετάφραση και τη Δράκαινα, το πρώτο ελληνοκεντρικό αφήγημα του δικού μας Σουηδού, και ελπίζω να μην αργήσει. Επίσης, θα ’θελα να ξέρω αν και για τους Σουηδούς η γενειάδα είναι σημάδι πένθους.

Στο Επίμετρο υπάρχει μια πληροφορία: ο Γιαν Χένρικ Σβαν, προκειμένου να γράψει για τους άστεγους, έζησε λίγα ημερόνυχτα σαν άστεγος στους δρόμους της Στοκχόλμης. Αυτό είναι μια εικόνα. Τη μεταφέρω στα καθ’ ημάς, στα ενδότερα ενός νησιού ή ενός μικρού οικισμού της ελληνικής επαρχίας, αυθαιρετώντας ― κομψά, θέλω να πιστεύω. Ψαχουλεύω τις τσέπες του περιπλανώμενου Σουηδού. Στη μια τσέπη του βρίσκω φωτογραφία του Αλέξανδρου Παπαδιαμάντη και στην άλλη μια φωτογραφία του Νίκου Γκάτσου.

* Η εικονογράφηση είναι σκίτσο του Νίκου Αδάμ Βουδούρη. 

ΝΙΚΟΣ ΑΔΑΜ ΒΟΥΔΟΥΡΗΣ

altΤα μηχανάκια του Μανόλη
Γιαν Χένρικ Σβαν
Μτφρ: Μαρία Φραγκούλη
Επιμέλεια: Μαργαρίτα Μέλμπεργκ
Εντευκτήριο 2013
Σελ. 174, τιμή € 10,00

alt

  

ΤΑ ΒΙΒΛΙΑ ΤΟΥ JAN-HENRIK SWAHN 

Ακολουθήστε την bookpress.gr στο Google News και διαβάστε πρώτοι τα θέματα που σας ενδιαφέρουν.


ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

«Το χρυσό σημειωματάριο» της Ντόρις Λέσινγκ – Αλήθειες βαθιές κι επώδυνες, ενεργές και σήμερα

«Το χρυσό σημειωματάριο» της Ντόρις Λέσινγκ – Αλήθειες βαθιές κι επώδυνες, ενεργές και σήμερα

Για το εμβληματικό μυθιστόρημα της νομπελίστριας Ντόρις Λέσινγκ [Doris Lessing] «Το χρυσό σημειωματάριο» (μτφρ. Έφη Τσιρώνη, εκδ. Διόπτρα). 

Γράφει ο Κ.Β. Κατσουλάρης

Είναι δύσκολο να μιλήσεις για την Ντόρις Λέσινγκ χω...

«Έντιμοι άνθρωποι» του Λεονάρδο Παδούρα (κριτική) – O Mάριο Κόντε σε μια Κούβα που αλλάζει

«Έντιμοι άνθρωποι» του Λεονάρδο Παδούρα (κριτική) – O Mάριο Κόντε σε μια Κούβα που αλλάζει

Για το μυθιστόρημα του Λεονάρδο Παδούρα [Leonardo Padura] «Έντιμοι άνθρωποι» (μτφρ. Κώστας Αθανασίου, εκδ. Καστανιώτη). Kεντρική εικόνα: © Wikimedia Commons. 

Γράφει η Έλενα Χουζούρη 

Ανεξάρτητα αν είχε επισκ...

«Συνάντηση» της Νατάσα Μπράουν (κριτική) – «Αφομοιώσου, αφομοιώσου… διαλύσου μέσα στο χωνευτήρι»

«Συνάντηση» της Νατάσα Μπράουν (κριτική) – «Αφομοιώσου, αφομοιώσου… διαλύσου μέσα στο χωνευτήρι»

Για το μυθιστόρημα της Νατάσα Μπράουν [Natasha Brown] «Συνάντηση» (μτφρ. Βαγγέλης Τσίρμπας, εκδ. Gutenberg). Kεντρική εικόνα: Η Teyonah Parris από τη σειρά «Mad Men». 

Γράφει η Χριστίνα Μουκούλη 

«Δεν υπάρχει επιτ...

ΠΡΟΣΦΑΤΑ ΑΡΘΡΑ

Βασίλης Βασιλικός (1934-2023): Η Εταιρεία Συγγραφέων αφιερώνει στη μνήμη του την επόμενη Ημέρα Ποίησης

Βασίλης Βασιλικός (1934-2023): Η Εταιρεία Συγγραφέων αφιερώνει στη μνήμη του την επόμενη Ημέρα Ποίησης

Με ανακοίνωσή της η Εταιρεία Συγγραφέων αποχαιρετά των δύο φορές Πρόεδρό της Βασίλη Βασιλικό και ανακοινώνει ότι η Ημέρα Ποίησης 2024 θα είναι αφιερωμένη στη μνήμη του ανθρώπου που εισηγήθηκε στην UNESCO την 21 Μαρτίου ως Παγκόσμια Ημέρα Ποίησης

...
Βασίλης Βασιλικός (1934-2023): Ένας αποχαιρετισμός από τον Αλέξη Ζήρα

Βασίλης Βασιλικός (1934-2023): Ένας αποχαιρετισμός από τον Αλέξη Ζήρα

Ακολουθεί επιμνημόσυνο κείμενο του Αλέξη Ζήρα, πρώην Προέδρου της Εταιρείας Συγγραφέων, για τον Βασίλη Βασιλικό.

Ένας αποχαιρετισμός στον Βασίλη Βασιλικό

Για πολλά χρόνια, τουλάχιστον από τη δεκαετία του 1970 ως το κλείσιμο...

«Ο βίος βραχύς, η δε τέχνη μακρή» – Αυτοβιογραφίες και βιογραφίες, 15+1 επιλογές από τις πρόσφατες εκδόσεις

«Ο βίος βραχύς, η δε τέχνη μακρή» – Αυτοβιογραφίες και βιογραφίες, 15+1 επιλογές από τις πρόσφατες εκδόσεις

Τι κοινό μπορεί να έχει η Μαρινέλλα με τον Έλον Μάσκ; Η Μαρία Κάλλας με τον Ανδρέα Παπανδρέου και ο Πρίγκιπας Χάρι με τον Διονύση Σιμόπουλο; Οι βιογραφίες όλων αυτών, και μερικές ακόμη, κυκλοφόρησαν τους προηγούμενους μήνες και σας τις παρουσιάζουμε.

Γράφει ο Κώστας Αγοραστό...

ΠΡΟΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ

«Το τέλος της Αισθητικής; Τεχνομηδενισμός και Σύγχρονη Τέχνη» του Δημοσθένη Δαββέτα (προδημοσίευση)

«Το τέλος της Αισθητικής; Τεχνομηδενισμός και Σύγχρονη Τέχνη» του Δημοσθένη Δαββέτα (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από βιβλίο του Δημοσθένη Δαββέτα «Το τέλος της Αισθητικής; Τεχνομηδενισμός και Σύγχρονη Τέχνη» (Επίμετρο: Μάνος Στεφανίδης) το οποίο θα κυκλοφορήσει το επόμενο διάστημα από τις εκδόσεις Νίκας.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

...

«Χωριό Ποτέμκιν» του Γιώργου Παναγή (προδημοσίευση)

«Χωριό Ποτέμκιν» του Γιώργου Παναγή (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα του Γιώργου Παναγή «Χωριό Ποτέμκιν», που κυκλοφορεί στις 28 Νοεμβρίου από τις εκδόσεις Τόπος. [Η έκφραση «Χωριό Ποτέµκιν» (ρωσικά: по­тёмкинские деревни) περιγράφει ένα κατασκεύασµα που έχει στόχο να αποκρύψει την αλήθεια ή να εξωραΐσει µια κατάσταση].

Επιμέλεια:...

«Ο Γιουγκοσλάβος» της Άνα Βούτσκοβιτς (προδημοσίευση)

«Ο Γιουγκοσλάβος» της Άνα Βούτσκοβιτς (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα της Άνα Βούτσκοβιτς [Ana Vučković] «Ο Γιουγκοσλάβος» (μτφρ. Απόστολος Θηβαίος), το οποίο κυκλοφορεί αρχές Δεκεμβρίου από τις εκδόσεις Βακχικόν.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Η ΜΠΑΝΑΝΑ

...

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

«Ο βίος βραχύς, η δε τέχνη μακρή» – Αυτοβιογραφίες και βιογραφίες, 15+1 επιλογές από τις πρόσφατες εκδόσεις

«Ο βίος βραχύς, η δε τέχνη μακρή» – Αυτοβιογραφίες και βιογραφίες, 15+1 επιλογές από τις πρόσφατες εκδόσεις

Τι κοινό μπορεί να έχει η Μαρινέλλα με τον Έλον Μάσκ; Η Μαρία Κάλλας με τον Ανδρέα Παπανδρέου και ο Πρίγκιπας Χάρι με τον Διονύση Σιμόπουλο; Οι βιογραφίες όλων αυτών, και μερικές ακόμη, κυκλοφόρησαν τους προηγούμενους μήνες και σας τις παρουσιάζουμε.

Γράφει ο Κώστας Αγοραστό...

Κλερ Κίγκαν – Η Ιρλανδή που ανέδειξε τις χάρες της μικρής φόρμας

Κλερ Κίγκαν – Η Ιρλανδή που ανέδειξε τις χάρες της μικρής φόρμας

Η Ιρλανδή συγγραφέας έχει αγαπηθεί από το ελληνικό αναγνωστικό κοινό και όχι άδικα. Τι είναι αυτό που την κάνει ιδιαίτερη και γιατί η πρόσφατη νουβέλα της «Πολύ αργά πια» (μτφρ. Μαρτίνα Ασκητοπούλου, εκδ. Μεταίχμιο) την καταξιώνει. 

Γράφει ο Διονύσης Μαρίνος ...

12 βιβλία που μας φέρνουν κοντά στην επιστήμη: Από την Τεχνητή Νοημοσύνη στα Φράκταλ, από τον Χρόνο στους Αλγόριθμους

12 βιβλία που μας φέρνουν κοντά στην επιστήμη: Από την Τεχνητή Νοημοσύνη στα Φράκταλ, από τον Χρόνο στους Αλγόριθμους

Είναι βιβλία που φέρνουν τις επιστήμες (κυρίως θετικές) πιο κοντά μας και τις κάνουν πιο εύληπτες και γοητευτικές. Επιλέγουμε ορισμένα από τα καλύτερα που κυκλοφόρησαν πρόσφατα. Κεντρική εικόνα: Ο Ράσελ Κρόου, ως ο μαθηματικός Τζον Νας, στην ταινία «Ενας υπέροχος άνθρωπος», του Ρον Χάουαρντ.

...

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

Newsletter

Θέλω να λαμβάνω το newsletter σας
ΕΓΓΡΑΦΗ

ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΗΣ ΧΡΟΝΙΑΣ

13 Δεκεμβρίου 2022 ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τα 100 καλύτερα λογοτεχνικά βιβλία του 2022

Έφτασε η στιγμή και φέτος για την καθιερωμένη εδώ και χρόνια επιλογή των εκατό από τα καλύτερα βιβλία λογοτεχνίας της χρονιάς που φτάνει σε λίγες μέρες στο τέλος της. Ε

ΦΑΚΕΛΟΙ