alt

Του Νίκου Κουρμουλή

Το βιογραφικό του νεόκοπου Λευκορώσου συγγραφέα Αλεξάντρ Σκορομπογκάτοφ είναι κάθε άλλο παρά συνηθισμένο: Σπούδασε θέατρο και κινηματογράφο στη μεγάλη σχολή του Μινσκ, θεολογία στο Θεολογικό Ινστιτούτο του Σαιν-Ζορζ στο Παρίσι, ενώ έχει αποφοιτήσει από το Λογοτεχνικό Ινστιτούτο «Γκόρκι» στη Μόσχα. Έχει δουλέψει ως υπάλληλος τσίρκου, νυχτοφύλακας και δημοσιογράφος στο ραδιόφωνο. Σχεδόν όλες αυτές οι επιδράσεις αναγνωρίζονται στο εν λόγω βιβλίο. 

Ο Διαβολικός λοχαγός Μπερτράν είναι μια καφκική μυθιστορία που με μια πρώτη ματιά θα έλεγε κανείς ότι πρόκειται για ολιγοσέλιδη μπροσούρα φόρο τιμής στον Τσέχο δημιουργό. Όμως ο συγγραφέας ξεγελά ευχάριστα τον αναγνώστη, παίζοντας μαζί του τη γάτα με το ποντίκι. Το μυαλό του Νικολάι, φαίνεται εξαρχής σχεδόν σαλεμένο. Κύρια εμμονή, η γυναίκα του, η οποία στα μάτια του ήρωα φαντάζει ιδιαίτερα όμορφη και ποθητή. Τα ερώτηματα για τον Σκορομπογκάτοφ ανακύπτουν από τις ακραίες δολιχοδρομίες του ήρωα του. Πού μπαίνει το όριο του αποδεκτού και από που ξεκινά η ίσαλος γραμμή της παράνοιας;  Μπορεί η ωμή ερωτική έλξη να τισαθευτεί από τη λογική;

Στον κήπο της γαμήλιας Εδέμ

Με στοιχειωμένη γραφή και ένα σπαρακτικό βλέμμα ο Λευκορώσος δημιουργεί ένα τρομακτικό περιβάλλον ασφυξίας

Με στοιχειωμένη γραφή και σπαρακτικό βλέμμα, που ποτέ δεν γίνεται κακόμοιρο ή μελό, ο Λευκορώσος δημιουργός -που ζει μόνιμα στην Αμβέρσα του Βελγίου- δημιουργεί ένα τρομακτικό περιβάλλον ασφυξίας. Ένας κοπιαστικός αγώνας, όπου τα δύο μέρη φτάνουν ένα βήμα πριν από την αλληλοεξόντωση. H ιδιωτική σφαίρα βιωμένη πίσω από κλειστές πόρτες και το παραβάν των ψιθύρων. Εκκούσια φράγματα, μέσα στον υποτιθέμενο ειδυλλιακό κήπο της γαμήλιας Εδέμ. 

Ο Αλεξάντρ Σκορομπογκάτοφ κατασκευάζει ένα βασανιστικό δράμα δωματίου, μια camera obscura ο φακός της οποίας είναι στραμμένος από έξω προς τα μέσα. Ο λοχαγός Μπερτράν είναι το είδωλο που δημιουργεί η συσκοτεισμένη συνείδηση του Νικολάι. Το περίγραμμά του είναι σαφές και αδρό: Ρωμαλέος, άτρωτος, κυνικός και συνάμα ένα εξασκιμένο αυτί που ακούει τα παράπονα του ήρωα. Ο λοχαγός Μπερτράν συνθέτει τον θρυμματισμένο κόσμο του πρωταγωνιστή και προσπαθεί να κολλήσει τα κομμάτια, σύμφωνα με τις δικές του βουλές. Είναι το εργαλειακό μέσο του συγγραφέα που βαυκαλίζεται πως είναι ο πραγματικός συγγραφέας. Από σελίδα σε σελίδα, το παιχνίδισμα του Σκορομπογκάτοφ γίνεται όλο και πιο ολισθηρό. Παίρνει παράξενες κλίσεις και απότομες στροφές. Η Βέρα, γυναίκα του Νικολάι, είναι ταλαντούχα θεατρίνα. Άπαντες τη θαυμάζουν και τη θωπεύουν. Φαντασίωση του ήρωα ή πραγματικότητα; Δεν θα μάθουμε ποτέ. 

Αρχέτυπα και στερεότυπα

Χειρίζεται με μαεστρία την αρχετυπική ιεράρχιση των φύλων: άνδρας, η επιβάλλουσα βούληση, γυναίκα, ο καταδιωκόμενος δέκτης

Για την Βέρα, ο Νικολάι είναι το υποτυπώδες ράμμα για την τραυματική απώλεια του παιδιού τους που το έχασαν πολύ μικρό. Για τον Νικολάι η Βέρα είναι η εμμονή που οφείλει να της απευθύνεται, μήπως και συνεχίσει να αναπνέει. Ο τρόμος της σωματικής επαφής του δημιουργεί ένα αίσθημα αναβαλόμενης θανατικής ποινής. Ή θα εξοντώσει ή θα εξοντωθεί. Ο Σκορομπογκάτοφ χειρίζεται εδώ με μαεστρία την αρχετυπική ιεράρχιση των φύλων: άνδρας, η επιβάλλουσα βούληση, γυναίκα, ο καταδιωκόμενος δέκτης, για να τα αντιστρέψει, μέσω ενός σχινοτενούς ερωτικού τριγώνου. Με τον λοχαγό Μπερτράν να ενσωματώνει τον διττό όλο του τρίτου «πόλου» και συνάμα τον αποδέκτη-ανατροπέα της συζυγικής σχέσης. Ο συγγραφέας, ακολουθώντας πιστά τους κανόνες του δράματος δωματίου, αποφεύγει να αποσαφηνίσει τι προηγήθηκε. Ο ιστορικός χρόνος, συμπιέζεται εντός του ευρύχωρου διαμερίσματος του ζευγαριού, κατατάσσοντας τις μεταξύ τους σχέσεις άχρονες. Υπάρχουν στοιχεία που φέρνουν στο νου το μητροπολιτικό περιβάλλον των μεγάλων ρωσικών πόλεων του 19ου αιώνα, αλλά η ιστορία θα μπορούσε να συμβαίνει και σήμερα. Βέβαια, η ιδιοσυστασία τους δεν έχει καμία αναφορά στους περίφημους χαρακτήρες «της διπλανής πόρτας».

Εν κατακλείδι, ο Αλεξάντρ Σκορομπογκάτοφ διαθέτει και την ευθυκρισία και την λογοτεχνική στόφα για να καλουπώσει τις φυγόκεντρες δυνάμεις ενός παρανοϊκού πνεύματος. Ενός ήρωα που συγκλονίζεται από τον πολιορκητικό κλοιό του Εγώ. Ο Έντγκαρ Άλαν Πόου, ο Φραντς Κάφκα, ο Λεονίντ Αντρέγιεφ και άλλοι εκλεκτοί, θα ήταν ευχαριστημένοι με το καρπό της σποράς τους.  

ΝΙΚΟΣ ΚΟΥΡΜΟΥΛΗΣ

altΟ διαβολικός λοχαγός Μπερτράν
Αλεξάντρ Σκορομπογκάτοφ
Μτφρ: Αλεξάνδρα Ιωαννίδου
Εκδόσεις Καστανιώτη 2013
Σελ. 157, τιμή € 10,65

alt

 

 

Ακολουθήστε την bookpress.gr στο Google News και διαβάστε πρώτοι τα θέματα που σας ενδιαφέρουν.


ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

«Η νύχτα θα είναι μεγάλη» του Σαντιάγκο Γκαμπόα (κριτική) – Ένα καθαρόαιμο πολιτικό και κοινωνικό θρίλερ με φόντο την Κολομβία

«Η νύχτα θα είναι μεγάλη» του Σαντιάγκο Γκαμπόα (κριτική) – Ένα καθαρόαιμο πολιτικό και κοινωνικό θρίλερ με φόντο την Κολομβία

Για το μυθιστόρημα του Σαντιάγκο Γκαμπόα [Santiago Gamboa] «Η νύχτα θα είναι μεγάλη» (μτφρ. Δήμητρα Σταυρίδου, εκδ. Διόπτρα). Ο γνωστός Κολομβιανός συγγραφέας θα βρίσκεται σε λίγες μέρες στην Αθήνα, στο πλαίσιο του 15ου Φεστιβάλ ΛΕΑ, και στη συνέχεια στα Χανιά, στο 2ο Φεστιβάλ Βιβλίου Χανίων. 

...
«Το δώρο του Χάμπολντ» του Σολ Μπέλοου (κριτική)

«Το δώρο του Χάμπολντ» του Σολ Μπέλοου (κριτική)

Για το μυθιστόρημα που χάρισε στον Σολ Μπέλοου [Saul Bellow, 1915-2005] το Πούλιτζερ το 1976, «Το δώρο του Χάμπολντ» (μτφρ. Μαργαρίτα Ζαχαριάδου, εισαγωγή: Jeffrey Eugenides, εκδ. Gutenberg). 

Γράφει ο Φώτης Καραμπεσίνης

...
«Η πιο μυστική μνήμη των ανθρώπων» του Μοχάμεντ Μπουγκάρ Σαρ (κριτική) – Ένα πολυστρωματικό μυθιστόρημα που υμνεί τη λογοτεχνία

«Η πιο μυστική μνήμη των ανθρώπων» του Μοχάμεντ Μπουγκάρ Σαρ (κριτική) – Ένα πολυστρωματικό μυθιστόρημα που υμνεί τη λογοτεχνία

Για το μυθιστόρημα του Μοχάμεντ Μπουγκάρ Σαρ [Mohamed Mbougar Sarr] «Η πιο μυστική μνήμη των ανθρώπων» (μτφρ. Μήνα Πατεράκη-Γαρέφη, εκδ. Πατάκη), που τιμήθηκε με τη μεγαλύτερη διάκριση των γαλλικών γραμμάτων, το βραβείο Goncourt, για το 2021. Στην κεντρική εικόνα, ο συγγραφέας. 

...

ΠΡΟΣΦΑΤΑ ΑΡΘΡΑ

Φεστιβάλ ΛΕΑ: Ανακοινώθηκε η λίστα με τους φιναλίστ για το 3ο Βραβείο Λογοτεχνικής Μετάφρασης

Φεστιβάλ ΛΕΑ: Ανακοινώθηκε η λίστα με τους φιναλίστ για το 3ο Βραβείο Λογοτεχνικής Μετάφρασης

Δημοσιοποιήθηκε η λίστα με τους φιναλίστ για το 3ο Βραβείο Λογοτεχνικής Μετάφρασης ΛΕΑ.

Επιμέλεια: Book Press

Δημοσιοποιείται η λίστα των φιναλίστ για το 3ο Βραβείο Λογοτεχνικής Μετάφρασης ΛΕΑ, υπό την Αιγίδα της Α.Ε. ...

Το «Εργαζόμενο αγόρι» της Λένας Διβάνη στην ευρωπαϊκή λίστα προτεινόμενων βιβλίων του Readers of Europe 2023

Το «Εργαζόμενο αγόρι» της Λένας Διβάνη στην ευρωπαϊκή λίστα προτεινόμενων βιβλίων του Readers of Europe 2023

Το «Εργαζόμενο αγόρι» της Λένας Διβάνη προτείνεται για την ευρωπαϊκή λίστα βιβλίων της Ευρωπαϊκής Βιβλιοθήκης Readers of Europe για το 2023.

Επιμέλεια: Book Press

Το ...

«Ο Νίκος Καζαντζάκης και οι Έλληνες ομότεχνοί του: Αλληλεπιδράσεις, συνάφειες και διαφωνίες» – Συνέδριο στο Γαλλικό Ινστιτούτο

«Ο Νίκος Καζαντζάκης και οι Έλληνες ομότεχνοί του: Αλληλεπιδράσεις, συνάφειες και διαφωνίες» – Συνέδριο στο Γαλλικό Ινστιτούτο

Με αφορμή τη συμπλήρωση 140 χρόνων από τη γέννηση του Νίκου Καζαντζάκη, θα διεξαχθεί το Επιστημονικό Συνέδριο με θέμα «Ο Νίκος Καζαντζάκης και οι Έλληνες ομότεχνοί του: Αλληλεπιδράσεις, συνάφειες και διαφωνίες» στις 10 και 11 Ιουνίου, στο Γαλλικό Ινστιτούτο Ελλάδος.

Επιμέλεια: ...

ΠΡΟΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ

«Τα ρόδα δεν πεθαίνουν ποτέ» του Γκούναρ Στόλεσεν (προδημοσίευση)

«Τα ρόδα δεν πεθαίνουν ποτέ» του Γκούναρ Στόλεσεν (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα του Γκούναρ Στόλεσεν [Gunnar Staalesen] «Τα ρόδα δεν πεθαίνουν ποτέ» (μτφρ. Βαγγέλης Γιαννίσης), το οποίο θα κυκλοφορήσει στις 7 Ιουνίου από τις εκδόσεις Διόπτρα.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Υπάρχουν κάποιε...

«Αρκτικό καλοκαίρι» του Ντέιμον Γκάλγκατ (προδημοσίευση)

«Αρκτικό καλοκαίρι» του Ντέιμον Γκάλγκατ (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα του Ντέιμον Γκάλγκατ [Damon Galgut] «Αρκτικό καλοκαίρι» (μτφρ. Κλαίρη Παπαμιχαήλ), το οποίο θα κυκλοφορήσει στις 24 Μαΐου από τις εκδόσεις Διόπτρα.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Οι δύο άντρες κάθονταν στις πο...

«Ο γυάλινος κήπος» της Τατιάνας Τσιμπουλεάκ (προδημοσίευση)

«Ο γυάλινος κήπος» της Τατιάνας Τσιμπουλεάκ (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα της Τατιάνας Τσιμπουλεάκ [Tatiana Ţîbuleac] «Ο γυάλινος κήπος» (μτφρ. Άντζελα Μπράτσου), το οποίο θα κυκλοφορήσει στις 15 Μαΐου από τις εκδόσεις Βακχικόν.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

...

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τα 25 καλύτερα λογοτεχνικά έργα γραμμένα από γυναίκες συγγραφείς – από τη Μέρι Σέλεϊ στην Έλενα Φερράντε

Τα 25 καλύτερα λογοτεχνικά έργα γραμμένα από γυναίκες συγγραφείς – από τη Μέρι Σέλεϊ στην Έλενα Φερράντε

Σε δημοσίευσή της στον Independent, η αρθρογράφος Clarisse Loughrey ξεχώρισε τα εικοσιπέντε σημαντικότερα λογοτεχνικά έργα που γράφτηκαν από γυναίκες συγγραφείς. Στη φωτογραφία, μία από αυτές, η Octavia E. Butler [1947 - 2006], συγγραφέας μυθιστορημάτων επιστημονικής φαντασίας με έντονο κοινωνικό και πολιτικό υ...

«Φάκελος αρχαιοκαπηλία»: Νικόλας Ζηργάνος, Ανδρέας Αποστολίδης και Γιάννης Μαρής

«Φάκελος αρχαιοκαπηλία»: Νικόλας Ζηργάνος, Ανδρέας Αποστολίδης και Γιάννης Μαρής

Φάκελος αρχαιοκαπηλία με προτάσεις τριών βιβλίων: «Επιχείρηση “Νόστος”: Ένα χρυσό στεφάνι και μια Κόρη για τον Αλέξη Καρρά» (εκδ. Τόπος), του Νικόλα Ζηργάνου, «Αρχαιοκαπηλία και εμπόριο αρχαιοτήτων – Μουσεία, έμποροι τέχνης, οίκοι δημοπρασιών, ιδιωτικές συλλογές» (εκδ. Άγρα), του Ανδρέα Αποστολίδη και  «Ίλ...

Bιβλία αυτοβοήθειας, αυτογνωσίας και προσωπικής βελτίωσης: 20 επιλογές από τις καλύτερες πρόσφατες εκδόσεις

Bιβλία αυτοβοήθειας, αυτογνωσίας και προσωπικής βελτίωσης: 20 επιλογές από τις καλύτερες πρόσφατες εκδόσεις

Κανείς δεν μπορεί να λύσει το πρόβλημά σου, αν δεν κάνεις ο ίδιος την αρχή για να βοηθήσεις τον εαυτό σου. Είκοσι επιλογές από τις καλύτερες πρόσφατες εκδόσεις βιβλίων αυτοβοήθειας, αυτογνωσίας και προσωπικής βελτίωσης από τους επαγγελματίες του είδους.

Επιμέλεια: Book Press...

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

Newsletter

Θέλω να λαμβάνω το newsletter σας
ΕΓΓΡΑΦΗ

ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΗΣ ΧΡΟΝΙΑΣ

13 Δεκεμβρίου 2022 ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τα 100 καλύτερα λογοτεχνικά βιβλία του 2022

Έφτασε η στιγμή και φέτος για την καθιερωμένη εδώ και χρόνια επιλογή των εκατό από τα καλύτερα βιβλία λογοτεχνίας της χρονιάς που φτάνει σε λίγες μέρες στο τέλος της. Ε

ΦΑΚΕΛΟΙ