alt

Της Αργυρώς Μαντόγλου

Η Ιδιοπάθεια είναι το πρώτο μυθιστόρημα του Σαμ Μπάιερς με τίτλο ελληνικής προέλευσης· ως έννοια διατρέχει ολόκληρο το μυθιστόρημα και υπαινίσσεται έναν αριθμό από ασθένειες και παθήσεις. Πρόκειται για τη νόσο που έχει χτυπήσει τα βοοειδή στη Βρετανία με κίνδυνο εξάπλωσης και σε άλλα θηλαστικά. Το επίσημο όνομά της είναι «Ιδιοπαθής Χαύνωση των Βοοειδών» και απειλεί να υπερβεί το φράγμα των ειδών.

Στο βιβλίο υπάρχει συνεχής ροή ειδήσεων για την εξέλιξη της νόσου, διαδηλώσεις και διαμαρτυρίες προς υπεράσπιση των βοοειδών καθώς οι αρχές θέλουν να τα ρίξουν στην πυρά. Από την ίδια ασθένεια βάλλονται επίσης, μεταφορικά, οι περισσότεροι χαρακτήρες του βιβλίου, και δεν υπάρχει κάποια γνωστή θεραπεία, αντιθέτως, η νόσος «μολύνει» όποιον δοκιμάζει να συντρέξει τους πάσχοντες. Ο ορισμός του λεξικού παρατίθεται στην αρχή του βιβλίου: «Ασθένεια ή πάθηση που προκύπτει αυτομάτως ή από άγνωστο αίτιο». Και αυτό υφίστανται όλοι όσοι εμφανίζονται στο βιβλίο· νοσούν, νοσούν οι ίδιοι, νοσούν οι κοντινοί τους και οι σχέσεις τους. Αυτομάτως και μη αναστρέψιμα οι σχέσεις τους χωλαίνουν και οι άνθρωποι αδυνατούν να ερμηνεύσουν την ανικανότητά τους να γεφυρώσουν τις αποστάσεις. Μια κατάσταση ιδιαιτέρως τραγική και επώδυνη, καθώς πρόκειται για άτομα που πάνω από όλα έχουν ανάγκη να αγαπηθούν από τους ίδιους ανθρώπους που απομακρύνουν.

Πρόκειται για άτομα που πάνω από όλα έχουν ανάγκη να αγαπηθούν από τους ίδιους ανθρώπους που απομακρύνουν

Από τις πρώτες σελίδες διακρίνεται η σατυρική φλέβα του Μπάιερς, η οποία αντλεί από τις καλές στιγμές του Μάλκομ Μπράντμπουρι (Ο άνθρωπος Ιστορία), Χανίφ Κιουρέισι (Ωραίο μου πλυντήριο), του Μάρτιν Έιμις (London Fields) ή ακόμα και του Ίρβιν Γουέλς (Trainspotting), μόνο που ο Μπάιερς, παιδί της εποχής του τουίτερ, του φέισμπουκ και της ταχύτατης διακίνησης ειδήσεων και πληροφοριών, δημιουργεί χαρακτήρες με ανάλογη παθολογία. Πρόκειται για τα παιδιά της άμεσης μετάδοσης του μηνύματος, της υπεροχής εκείνων που έχουν μεγάλο αριθμό εικονικών φίλων και ακολούθων, αν και οι ίδιοι παρουσιάζουν έλλειμμα σ' αυτό ακριβώς το αγαθό, τυγχάνει δηλαδή να μην έχουν έναν άνθρωπο πλάι τους και να μη γίνονται κατανοητοί ούτε στον ίδιο τους τον εαυτό.

Πριν από το τέλος του κόσμου φαίνεται πως θα έρθει  το τέλος των σχέσεων, μοιάζει να υπαινίσσεται ο συγγραφέας, το τέλος κάθε είδους σχέσης, φιλικής, οικογενειακής, ερωτικής, καθώς όλες πάσχουν από ένα άγνωστης προέλευσης τραύμα, όπως η μυστήρια ασθένεια που έχει χτυπήσει τα βοοειδή της χώρας, το οποίο δεν επιδέχεται θεραπείας.

Τρεις ασθενείς και οδοιπόροι

altΤρεις είναι οι κεντρικοί χαρακτήρες του βιβλίου -ένα υπό κατάρρευση σκαληνό τρίγωνο- η Κάθριν, ο Ντάνιελ και ο Νέιθαν. Η Κάθριν με τον Ντάνιελ ήταν ζευγάρι για πέντε χρόνια και ο Νέιθαν υπήρξε ο μοναδικός στενός φίλος του ζευγαριού. Τώρα η Κάθριν γύρω στα τριάντα ζει τα τελευταία δυο χρόνια στο Νόριτς αφότου μετακόμισε -κατά λάθος- από το Λονδίνο και εργάζεται σε μια εταιρεία «διαχείρισης θεμάτων εργασίας», φροντίζοντας ώστε να τηρούνται οι προδιαγραφές για ένα «ασφαλές και υγιές εργασιακό περιβάλλον». Η ίδια, όμως, μετά την πεντάχρονη σχέση με τον Ντάνιελ, είναι μόνη, και πάσχει από την απουσία σύνδεσης με το περιβάλλον. Δυστυχισμένη, δύσθυμη και δυσπρόσιτη, πάει με αγνώστους που δεν θέλει να τους γνωρίσει στενότερα, είναι επιθετική με όλους, κάθε λέξη της στάζει δηλητήριο, όλα γύρω της είναι θλιβερά, το αμείλικτο βλέμμα της πέφτει πάνω σε κάθε δυσλειτουργία, όχι μόνο στα μηχανήματα που ελέγχει αλλά και σε όποιον τύχει να περάσει από το οπτικό της πεδίο. Από το άγρυπνο «μάτι» της δεν ξεφεύγει κανείς, ακτινογραφεί όποιον την πλησιάζει, λες και την έχει διορίσει κάποια υπηρεσία ελέγχου ανθρώπινης συμπεριφοράς. Την πενταετή σχέση της Κάθριν με τον Ντάνιελ συντηρούσε η παθολογική λεκτική βία (δικής της) και η υπερβολική ανασφάλεια (δική του). Ένα χρόνο μετά τον χωρισμό εκείνος έχει προαχθεί σε βιοχημικό ερευνητή ενώ εκείνη παραμένει στην ίδια θέση στην εταιρεία. Η Κάθριν έχει διάφορες σχέσεις με αγνώστους που δεν συμπαθεί, έχει ήδη κάνει μια απόπειρα να αφαιρέσει τη ζωή της, και χλευάζει όσους διαθέτουν μια δήθεν ηθική πυξίδα. Κατά τη γνώμη της, «η ηθική ήταν εκείνο το πράγμα που είχαν οι κουτοί άνθρωποι αντί προσωπικότητας για να γραπώνονται». Όταν δεν είναι στη δουλειά κάθεται μόνη της μπροστά από την τηλεόραση με μια βρόμικη ρόμπα και παρακολουθεί ειδήσεις. Αντιθέτως ο Ντάνιελ, επιφανειακά τουλάχιστον, έχει βελτιώσει τις συνθήκες ζωής του, συζεί με μια καλή κοπέλα, με οικολογική συνείδηση που φροντίζει τη διατροφή τους, τη γλυκιά και περιποιητική Αντζέλικα η οποία, όμως, τον κρατάει σε μια διαβρωτική ακινησία. Ο Ντάνιελ αισθάνεται να βουλιάζει, να σαπίζει εσωτερικά, και σχεδόν νοσταλγεί την ένταση που βίωνε με την Κάθριν. Οι φίλοι της Αντζέλικα έχουν παρόμοια ενδιαφέροντα, ανιαροί και σχολαστικοί, κι εκείνος ανάμεσά τους νιώθει ένα ξένο σώμα, ενώ η σχέση τους μοιάζει «με δυο κεριά που λιώνοντας μπορεί να σχηματίσουν μια ενιαία, άμορφη μάζα».

H ηθική ήταν εκείνο το πράγμα που είχαν οι κουτοί άνθρωποι αντί προσωπικότητας για να γραπώνονται

Αυτή είναι η κατάσταση των δυο μελών του πρώην ζευγαριού, όταν κάνει την εμφάνισή του ο Νέιθαν, ο κοινός τους φίλος ο οποίος θα προκαλέσει μια καινούργια συνάντηση των τριών και θα οδηγήσει το μυθιστόρημα στην κορύφωσή του.

Κυνισμός κι απελπισία

Ο Νέιθαν είχε εξαφανιστεί λίγο πριν χωρίσουν, η απουσία του όμως, όπως ανακάλυψαν αργότερα, οφείλεται στην παραμονή του σε ψυχιατρική κλινική. Στο σώμα του υπάρχουν ακόμα τα σημάδια από τραύματα που είχε ο ίδιος προκαλέσει. Όταν βγήκε από την κλινική τον περίμενε το σοκ της ανακάλυψης πως η μητέρα του έχει βάλει όλη τη δική του περιπέτεια σε ένα βιβλίο, το «Μάνα Κουράγιο: Ο αγώνας μιας γυναίκας ενάντια στη μητρική ενοχή», διατηρεί την ιστοσελίδα «Μητέρες που επιβιώνουν», έχει πλήθος ακόλουθους στο Τουίτερ και πολλές εμφανίσεις στην τηλεόραση.

Από την ανελέητη σάτιρα του Μπάιερς δεν ξεφεύγουν οι χορτοφάγοι, οι διάφοροι περιβαλλοντολόγοι, τα κοινωνικά δίκτυα και, ασφαλώς, η εν μια νυκτί μεταμόρφωση καθημερινών ανθρώπων σε διασημότητες, οι οποίοι, σε μια κρίση όψιμου ναρκισσισμού, προκειμένου να απολαύσουν την εύνοια και τον θαυμασμό των ξένων, δεν διστάζουν στο όνομα της προβολής να «προδώσουν» ακόμα και τα παιδιά τους. Η εμμονή με τη «δημόσια εικόνα» και η μανία της προβολής ξεπερνάει ακόμα και το μητρικό αίσθημα.

Η ιδιοπάθεια είναι μυθιστόρημα με πνεύμα και χιούμορ. Ο συγγραφέας φυλάει τις καλύτερες ατάκες για την Κάθριν -μισάνθρωπος, αυτοκαταστροφική-, με τον ακανθώδη κυνισμό της να θυμίζει ηρωίδες του Μάρτιν Είμις και του Ίρβιν Γουέλς, μια γυναίκα που έχει κάτι το αυθεντικό, σχεδόν ηρωικό στον τρόπο που σέρνεται στο ζοφερό τοπίο όπου όλα τα θηλαστικά βάλλονται από την άγνωστη ασθένεια και χάνουν τον δρόμο τους.

Η Μαργαρίτα Ζαχαριάδου μεταφέρει επιτυχώς στη γλώσσα μας τη σπιρτάδα του λόγου και τους εύστοχους διαλόγους.

ΑΡΓΥΡΩ ΜΑΝΤΟΓΛΟΥ

altΙδιοπάθεια
Sam Byers
Μτφρ: Μαργαρίτα Ζαχαριάδου
Εκδόσεις Ίκαρος, 2013
Τιμή € 15,90, σελ.374

alt

  

Ακολουθήστε την bookpress.gr στο Google News και διαβάστε πρώτοι τα θέματα που σας ενδιαφέρουν.


ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

«Αυτό που δεν έχει όνομα» της Πιεδάδ Μπονέτ – Ύμνος στην ευθραυστότητα και αποδοχή της ασθένειας

«Αυτό που δεν έχει όνομα» της Πιεδάδ Μπονέτ – Ύμνος στην ευθραυστότητα και αποδοχή της ασθένειας

Για το αυτοβιογραφικό μυθιστόρημα της Πιεδάδ Μπονέτ (Piedad Bonnett) «Αυτό που δεν έχει όνομα» (μτφρ. Καλυψώ Αγγελοπούλου, εκδ. Κυψέλη).

Γράφει η Ιωάννα Φωτοπούλου

Θα ξεκινήσω λέγοντας πως το ...

«Άγγελος Εσμεράλντα» του Ντον ΝτεΛίλο (κριτική) – Ανατέμνοντας την κοινωνία της διακινδύνευσης

«Άγγελος Εσμεράλντα» του Ντον ΝτεΛίλο (κριτική) – Ανατέμνοντας την κοινωνία της διακινδύνευσης

Για τη συλλογή διηγημάτων του Ντον ΝτεΛίλο (Don DeLillo) «Άγγελος Εσμεράλντα – Εννέα ιστορίες» (μτφρ. Ελένη Γιαννακάκη, εκδ. Εστία).

Γράφει ο Μιχάλης Μοδινός 

Στην πρόσφατη συζήτησή μας με τον ...

«Ο καβγατζής της Βρέστης» του Ζαν Ζενέ (κριτική) – Κάθε άντρας σκοτώνει ό,τι αγαπά

«Ο καβγατζής της Βρέστης» του Ζαν Ζενέ (κριτική) – Κάθε άντρας σκοτώνει ό,τι αγαπά

Για το μυθιστόρημα του Ζαν Ζενέ (Jean Genet) «Ο καβγατζής της Βρέστης» (μτφρ. Ρίτα Κολαϊτη, εκδ. Μεταίχμιο). Κεντρική εικόνα: Από την ταινία «Ο καβγατζής» του Ράινερ Βέρνερ Φασμπίντερ.

Γράφει ο Διονύσης Μαρίνος

Στο λιμ...

ΠΡΟΣΦΑΤΑ ΑΡΘΡΑ

Καρίμ Κατάν: «Έγραψα για κάτι που χάνεται, είτε πρόκειται για την Παλαιστίνη είτε για την οικογένεια, τις σχέσεις»

Καρίμ Κατάν: «Έγραψα για κάτι που χάνεται, είτε πρόκειται για την Παλαιστίνη είτε για την οικογένεια, τις σχέσεις»

, «Προσπαθώ να μη διαχωρίζω τις επιρροές μου σε ανατολικές και δυτικές, καθώς είμαι ένα μείγμα διαμορφωμένο κι από τις δύο κουλτούρες», μας είπε ο Παλαιστίνιος συγγραφέας Καρίμ Κατάν (Karim Kattan). Τον συναντήσαμε στο 4ο Φεστιβάλ Βιβλίου Χανίων.

Συνέντευξη στον Σόλωνα Παπ...

Ιούλιος στο «Σπίτι του Ελύτη-Μουσείο»: Συναυλίες και ποιητικά δρώμενα

Ιούλιος στο «Σπίτι του Ελύτη-Μουσείο»: Συναυλίες και ποιητικά δρώμενα

Η ποίηση του Οδυσσέα Ελύτη και άλλων μεγάλων δημιουργών θα ακουστεί μελοποιημένη στο «Σπίτι του Ελύτη-Μουσείο» τον Ιούλιο, σε δύο συναυλίες και ένα μουσικό δρώμενο.

Επιμέλεια: ...

Καλοκαίρι στην Καΐρειο Βιβλιοθήκη της Άνδρου – Παρουσίαση του δοκιμίου του Γιάννη Μαμάη «Κολοφώνες» και άλλες εκδηλώσεις

Καλοκαίρι στην Καΐρειο Βιβλιοθήκη της Άνδρου – Παρουσίαση του δοκιμίου του Γιάννη Μαμάη «Κολοφώνες» και άλλες εκδηλώσεις

Η Καΐρειος Βιβλιοθήκη της Άνδρου φιλοξενεί, μεταξύ άλλων, και την παρουσίαση του δοκιμίου του Γιάννη Μαμάη «Κολοφώνες – Η μνήμη της τελευταίας σελίδας» (εκδ. Gutenberg).

Επιμέλεια: Book Press

Ως ίδρυμα που προάγει την ...

ΠΡΟΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ

«Κοίτα τα φώτα, αγάπη μου» της Ανί Ερνό (προδημοσίευση)

«Κοίτα τα φώτα, αγάπη μου» της Ανί Ερνό (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το βιβλίο της Ανί Ερνό [Annie Ernaux], «Κοίτα τα φώτα, αγάπη μου» (μτφρ. Ρίτα Κολαΐτη), το οποίο θα κυκλοφορήσει στις 24 Ιουνίου από τις εκδόσεις Μεταίχμιο 

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Τα σουπερμάρκετ και ο...

«Η απόδραση της τελείας» του Γιάννη Ζευγώλη (προδημοσίευση)

«Η απόδραση της τελείας» του Γιάννη Ζευγώλη (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από τη νουβέλα του Γιάννη Ζευγώλη «Η απόδραση της τελείας», η οποία θα κυκλοφορήσει τις επόμενες ημέρες από τις εκδόσεις Νίκας.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

«Σας μάζεψα, αγαπημένα μου σημεία, όλα εδώ για να σας ανακοινώσω την ...

«Μου πέθανες» του Ζοζέ Λουίς Πεϊσότο (προδημοσίευση)

«Μου πέθανες» του Ζοζέ Λουίς Πεϊσότο (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το αφήγημα του Πορτογάλου συγγραφέα Ζοζέ Λουίς Πεϊσότο [José Luís Peixoto], «Μου πέθανες» (μτφρ. Ζωή Καραμπέκιου), το οποίο θα κυκλοφορήσει τις επόμενες μέρες από τις εκδόσεις Βακχικόν.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Μπήκα σ...

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Καλοκαίρι 2025: «Διαβάζοντας σε ανοιχτούς ορίζοντες» – 50 λογοτεχνικά βιβλία για όλες τις διαθέσεις και για κάθε στιγμή

Καλοκαίρι 2025: «Διαβάζοντας σε ανοιχτούς ορίζοντες» – 50 λογοτεχνικά βιβλία για όλες τις διαθέσεις και για κάθε στιγμή

Διηγήματα, νουβέλες και μυθιστορήματα, σύγχρονα και κλασικά, όλα μαζί ανοίγουν μια αναγνωστική βεντάλια για όλες τις διαθέσεις και προτιμήσεις και για κάθε στιγμή. 

Επιλογή-κείμενα: Κώστας Αγοραστός, Διονύσης Μαρίνος

Π...

Τι διαβάζουμε τώρα; 10 +1 βιογραφίες και αυτοβιογραφικά κείμενα που κυκλοφόρησαν πρόσφατα

Τι διαβάζουμε τώρα; 10 +1 βιογραφίες και αυτοβιογραφικά κείμενα που κυκλοφόρησαν πρόσφατα

Ανεξάρτητα από το αν καλύπτουν ολόκληρο τον κύκλο της ζωής ή ένας μέρος αυτής, οι βιογραφίες έχουν ως καταστατικό σκοπό να δείξουν όσα δεν φαίνονται, να αποκαλύψουν κίνητρα και να ερμηνεύσουν αποφάσεις. Έντεκα βιβλία από την πρόσφατη παραγωγή.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Οι βιογρα...

Πού πάει ο κόσμος μας: 50 βιβλία για την Ιστορία, την πολιτική, την κοινωνία, την επιστήμη

Πού πάει ο κόσμος μας: 50 βιβλία για την Ιστορία, την πολιτική, την κοινωνία, την επιστήμη

Επιλογή πενήντα βιβλίων από την πρόσφατη βιβλιοπαραγωγή, εστιάζοντας στην Ιστορία, ελληνική και διεθνή, στην πολιτική και τη φιλοσοφία, αλλά και σε βιβλία που αφορούν τον πολιτισμό, την κοινωνία, τη θρησκεία, την ψυχολογία, την επιστήμη. Πενήντα δοκίμια ή μελέτες που μπορούν να μας κάνουν καλύτερους και πιο ενημερωμ...

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

Newsletter

Θέλω να λαμβάνω το newsletter σας
ΕΓΓΡΑΦΗ

ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΗΣ ΧΡΟΝΙΑΣ

12 Δεκεμβρίου 2024 ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τα 100 καλύτερα λογοτεχνικά βιβλία του 2024

Mυθιστορήματα, νουβέλες, διηγήματα: Εκατό καλά λογοτεχνικά βιβλία που κυκλοφόρησαν το 2024 από τα πολλά περισσότερα που έπεσαν στα χέρια μας, με τη μεταφρασμένη πεζογρα

ΦΑΚΕΛΟΙ