alt

Της Αργυρώς Μαντόγλου

Η Ιδιοπάθεια είναι το πρώτο μυθιστόρημα του Σαμ Μπάιερς με τίτλο ελληνικής προέλευσης· ως έννοια διατρέχει ολόκληρο το μυθιστόρημα και υπαινίσσεται έναν αριθμό από ασθένειες και παθήσεις. Πρόκειται για τη νόσο που έχει χτυπήσει τα βοοειδή στη Βρετανία με κίνδυνο εξάπλωσης και σε άλλα θηλαστικά. Το επίσημο όνομά της είναι «Ιδιοπαθής Χαύνωση των Βοοειδών» και απειλεί να υπερβεί το φράγμα των ειδών.

Στο βιβλίο υπάρχει συνεχής ροή ειδήσεων για την εξέλιξη της νόσου, διαδηλώσεις και διαμαρτυρίες προς υπεράσπιση των βοοειδών καθώς οι αρχές θέλουν να τα ρίξουν στην πυρά. Από την ίδια ασθένεια βάλλονται επίσης, μεταφορικά, οι περισσότεροι χαρακτήρες του βιβλίου, και δεν υπάρχει κάποια γνωστή θεραπεία, αντιθέτως, η νόσος «μολύνει» όποιον δοκιμάζει να συντρέξει τους πάσχοντες. Ο ορισμός του λεξικού παρατίθεται στην αρχή του βιβλίου: «Ασθένεια ή πάθηση που προκύπτει αυτομάτως ή από άγνωστο αίτιο». Και αυτό υφίστανται όλοι όσοι εμφανίζονται στο βιβλίο· νοσούν, νοσούν οι ίδιοι, νοσούν οι κοντινοί τους και οι σχέσεις τους. Αυτομάτως και μη αναστρέψιμα οι σχέσεις τους χωλαίνουν και οι άνθρωποι αδυνατούν να ερμηνεύσουν την ανικανότητά τους να γεφυρώσουν τις αποστάσεις. Μια κατάσταση ιδιαιτέρως τραγική και επώδυνη, καθώς πρόκειται για άτομα που πάνω από όλα έχουν ανάγκη να αγαπηθούν από τους ίδιους ανθρώπους που απομακρύνουν.

Πρόκειται για άτομα που πάνω από όλα έχουν ανάγκη να αγαπηθούν από τους ίδιους ανθρώπους που απομακρύνουν

Από τις πρώτες σελίδες διακρίνεται η σατυρική φλέβα του Μπάιερς, η οποία αντλεί από τις καλές στιγμές του Μάλκομ Μπράντμπουρι (Ο άνθρωπος Ιστορία), Χανίφ Κιουρέισι (Ωραίο μου πλυντήριο), του Μάρτιν Έιμις (London Fields) ή ακόμα και του Ίρβιν Γουέλς (Trainspotting), μόνο που ο Μπάιερς, παιδί της εποχής του τουίτερ, του φέισμπουκ και της ταχύτατης διακίνησης ειδήσεων και πληροφοριών, δημιουργεί χαρακτήρες με ανάλογη παθολογία. Πρόκειται για τα παιδιά της άμεσης μετάδοσης του μηνύματος, της υπεροχής εκείνων που έχουν μεγάλο αριθμό εικονικών φίλων και ακολούθων, αν και οι ίδιοι παρουσιάζουν έλλειμμα σ' αυτό ακριβώς το αγαθό, τυγχάνει δηλαδή να μην έχουν έναν άνθρωπο πλάι τους και να μη γίνονται κατανοητοί ούτε στον ίδιο τους τον εαυτό.

Πριν από το τέλος του κόσμου φαίνεται πως θα έρθει  το τέλος των σχέσεων, μοιάζει να υπαινίσσεται ο συγγραφέας, το τέλος κάθε είδους σχέσης, φιλικής, οικογενειακής, ερωτικής, καθώς όλες πάσχουν από ένα άγνωστης προέλευσης τραύμα, όπως η μυστήρια ασθένεια που έχει χτυπήσει τα βοοειδή της χώρας, το οποίο δεν επιδέχεται θεραπείας.

Τρεις ασθενείς και οδοιπόροι

altΤρεις είναι οι κεντρικοί χαρακτήρες του βιβλίου -ένα υπό κατάρρευση σκαληνό τρίγωνο- η Κάθριν, ο Ντάνιελ και ο Νέιθαν. Η Κάθριν με τον Ντάνιελ ήταν ζευγάρι για πέντε χρόνια και ο Νέιθαν υπήρξε ο μοναδικός στενός φίλος του ζευγαριού. Τώρα η Κάθριν γύρω στα τριάντα ζει τα τελευταία δυο χρόνια στο Νόριτς αφότου μετακόμισε -κατά λάθος- από το Λονδίνο και εργάζεται σε μια εταιρεία «διαχείρισης θεμάτων εργασίας», φροντίζοντας ώστε να τηρούνται οι προδιαγραφές για ένα «ασφαλές και υγιές εργασιακό περιβάλλον». Η ίδια, όμως, μετά την πεντάχρονη σχέση με τον Ντάνιελ, είναι μόνη, και πάσχει από την απουσία σύνδεσης με το περιβάλλον. Δυστυχισμένη, δύσθυμη και δυσπρόσιτη, πάει με αγνώστους που δεν θέλει να τους γνωρίσει στενότερα, είναι επιθετική με όλους, κάθε λέξη της στάζει δηλητήριο, όλα γύρω της είναι θλιβερά, το αμείλικτο βλέμμα της πέφτει πάνω σε κάθε δυσλειτουργία, όχι μόνο στα μηχανήματα που ελέγχει αλλά και σε όποιον τύχει να περάσει από το οπτικό της πεδίο. Από το άγρυπνο «μάτι» της δεν ξεφεύγει κανείς, ακτινογραφεί όποιον την πλησιάζει, λες και την έχει διορίσει κάποια υπηρεσία ελέγχου ανθρώπινης συμπεριφοράς. Την πενταετή σχέση της Κάθριν με τον Ντάνιελ συντηρούσε η παθολογική λεκτική βία (δικής της) και η υπερβολική ανασφάλεια (δική του). Ένα χρόνο μετά τον χωρισμό εκείνος έχει προαχθεί σε βιοχημικό ερευνητή ενώ εκείνη παραμένει στην ίδια θέση στην εταιρεία. Η Κάθριν έχει διάφορες σχέσεις με αγνώστους που δεν συμπαθεί, έχει ήδη κάνει μια απόπειρα να αφαιρέσει τη ζωή της, και χλευάζει όσους διαθέτουν μια δήθεν ηθική πυξίδα. Κατά τη γνώμη της, «η ηθική ήταν εκείνο το πράγμα που είχαν οι κουτοί άνθρωποι αντί προσωπικότητας για να γραπώνονται». Όταν δεν είναι στη δουλειά κάθεται μόνη της μπροστά από την τηλεόραση με μια βρόμικη ρόμπα και παρακολουθεί ειδήσεις. Αντιθέτως ο Ντάνιελ, επιφανειακά τουλάχιστον, έχει βελτιώσει τις συνθήκες ζωής του, συζεί με μια καλή κοπέλα, με οικολογική συνείδηση που φροντίζει τη διατροφή τους, τη γλυκιά και περιποιητική Αντζέλικα η οποία, όμως, τον κρατάει σε μια διαβρωτική ακινησία. Ο Ντάνιελ αισθάνεται να βουλιάζει, να σαπίζει εσωτερικά, και σχεδόν νοσταλγεί την ένταση που βίωνε με την Κάθριν. Οι φίλοι της Αντζέλικα έχουν παρόμοια ενδιαφέροντα, ανιαροί και σχολαστικοί, κι εκείνος ανάμεσά τους νιώθει ένα ξένο σώμα, ενώ η σχέση τους μοιάζει «με δυο κεριά που λιώνοντας μπορεί να σχηματίσουν μια ενιαία, άμορφη μάζα».

H ηθική ήταν εκείνο το πράγμα που είχαν οι κουτοί άνθρωποι αντί προσωπικότητας για να γραπώνονται

Αυτή είναι η κατάσταση των δυο μελών του πρώην ζευγαριού, όταν κάνει την εμφάνισή του ο Νέιθαν, ο κοινός τους φίλος ο οποίος θα προκαλέσει μια καινούργια συνάντηση των τριών και θα οδηγήσει το μυθιστόρημα στην κορύφωσή του.

Κυνισμός κι απελπισία

Ο Νέιθαν είχε εξαφανιστεί λίγο πριν χωρίσουν, η απουσία του όμως, όπως ανακάλυψαν αργότερα, οφείλεται στην παραμονή του σε ψυχιατρική κλινική. Στο σώμα του υπάρχουν ακόμα τα σημάδια από τραύματα που είχε ο ίδιος προκαλέσει. Όταν βγήκε από την κλινική τον περίμενε το σοκ της ανακάλυψης πως η μητέρα του έχει βάλει όλη τη δική του περιπέτεια σε ένα βιβλίο, το «Μάνα Κουράγιο: Ο αγώνας μιας γυναίκας ενάντια στη μητρική ενοχή», διατηρεί την ιστοσελίδα «Μητέρες που επιβιώνουν», έχει πλήθος ακόλουθους στο Τουίτερ και πολλές εμφανίσεις στην τηλεόραση.

Από την ανελέητη σάτιρα του Μπάιερς δεν ξεφεύγουν οι χορτοφάγοι, οι διάφοροι περιβαλλοντολόγοι, τα κοινωνικά δίκτυα και, ασφαλώς, η εν μια νυκτί μεταμόρφωση καθημερινών ανθρώπων σε διασημότητες, οι οποίοι, σε μια κρίση όψιμου ναρκισσισμού, προκειμένου να απολαύσουν την εύνοια και τον θαυμασμό των ξένων, δεν διστάζουν στο όνομα της προβολής να «προδώσουν» ακόμα και τα παιδιά τους. Η εμμονή με τη «δημόσια εικόνα» και η μανία της προβολής ξεπερνάει ακόμα και το μητρικό αίσθημα.

Η ιδιοπάθεια είναι μυθιστόρημα με πνεύμα και χιούμορ. Ο συγγραφέας φυλάει τις καλύτερες ατάκες για την Κάθριν -μισάνθρωπος, αυτοκαταστροφική-, με τον ακανθώδη κυνισμό της να θυμίζει ηρωίδες του Μάρτιν Είμις και του Ίρβιν Γουέλς, μια γυναίκα που έχει κάτι το αυθεντικό, σχεδόν ηρωικό στον τρόπο που σέρνεται στο ζοφερό τοπίο όπου όλα τα θηλαστικά βάλλονται από την άγνωστη ασθένεια και χάνουν τον δρόμο τους.

Η Μαργαρίτα Ζαχαριάδου μεταφέρει επιτυχώς στη γλώσσα μας τη σπιρτάδα του λόγου και τους εύστοχους διαλόγους.

ΑΡΓΥΡΩ ΜΑΝΤΟΓΛΟΥ

altΙδιοπάθεια
Sam Byers
Μτφρ: Μαργαρίτα Ζαχαριάδου
Εκδόσεις Ίκαρος, 2013
Τιμή € 15,90, σελ.374

alt

  

Ακολουθήστε την bookpress.gr στο Google News και διαβάστε πρώτοι τα θέματα που σας ενδιαφέρουν.


ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

«Τα μάτια τους κοιτούσαν τον θεό» της Ζόρα Νιλ Χέρστον (κριτική) – Ένα «τραγουδιστό» μυθιστόρημα για την ιστορία της μαύρης κοινότητας

«Τα μάτια τους κοιτούσαν τον θεό» της Ζόρα Νιλ Χέρστον (κριτική) – Ένα «τραγουδιστό» μυθιστόρημα για την ιστορία της μαύρης κοινότητας

Για το μυθιστόρημα της Ζόρα Νιλ Χέρστον [Zora Neale Hurston] «Τα μάτια τους κοιτούσαν τον θεό» (μτφρ. Μυρσίνη Γκανά, εκδ. Αίολος). Κεντρική εικόνα: © Jessica Felicio (Unsplash).

Γράφει ο Διονύσης Μαρίνος

Εμφα...

«Το τενεκεδένιο ταμπούρλο» του Γκύντερ Γκρας (κριτική) – Ο ναζισμός και ο νάνος

«Το τενεκεδένιο ταμπούρλο» του Γκύντερ Γκρας (κριτική) – Ο ναζισμός και ο νάνος

Για το μυθιστόρημα του Γκύντερ Γκρας [Günter Grass 1927-2015] «Το τενεκεδένιο ταμπούρλο» [μτφρ. Τούλα Σιέτη, εκδ. Πατάκη].

Γράφει ο Γιώργος Ν. Περαντωνάκης

Οι «κακές» γλώσσες λένε ότι ο Γερμανός συγγραφέας πήρε το Βραβείο Νόμπελ το 1999 μόνο και μ...

«Β.» του Στηβ Σεμ-Σάντμπεργκ (κριτική) – Η προέλευση του κακού

«Β.» του Στηβ Σεμ-Σάντμπεργκ (κριτική) – Η προέλευση του κακού

Για το μυθιστόρημα του Στηβ Σεμ-Σάντμπεργκ (Steve Sem-Sandberg) «Β.» (μτφρ. Γιώργος Μαθόπουλος, εκδ. Αλεξάνδρεια). Στην κεντρική εικόνα, σκηνή από τη βασισμένη στο θεατρικό έργο του Γκέοργκ Μπύχνερ ταινία «Woyzeck» (1979).

Γράφει η Χριστίνα Μουκούλη

...

ΠΡΟΣΦΑΤΑ ΑΡΘΡΑ

Μαγδαληνή Ρεμούνδου: «Τα προγράμματα σπουδών που παρέχει το Μητροπολιτικό Κολλέγιο είναι προγράμματα δημόσιων Βρετανικών Πανεπιστημίων»

Μαγδαληνή Ρεμούνδου: «Τα προγράμματα σπουδών που παρέχει το Μητροπολιτικό Κολλέγιο είναι προγράμματα δημόσιων Βρετανικών Πανεπιστημίων»

Μιλήσαμε με την κα Μαγδαληνή Ρεμούνδου, Κοσμήτορα της Σχολής Πολιτισμού, στο Μητροπολιτικό Κολλέγιο, για τη Σχολή Πολιτισμού και Επικοινωνίας του Κολλεγίου, που έχει ήδη ξεχωρίσει με τα ποιοτικά της προγράμματα σε τομείς όπως η σκηνοθεσία, η δημιουργική γραφή ή η δημοσιογραφία. 

Συνέντευξη στον ...

Έφυγε από τη ζωή ο βραβευμένος Σύριος συγγραφέας Χάλιντ Χαλίφα

Έφυγε από τη ζωή ο βραβευμένος Σύριος συγγραφέας Χάλιντ Χαλίφα

Ο Χάλιντ Χαλίφα [Khaled Khalifa], ένας από τους γνωστότερους συγγραφείς της Συρίας, έφυγε από τη ζωή στις 30 Σεπτεμβρίου, σε ηλικία 59 ετών, από καρδιακή ανακοπή. Το βιβλίο του «Ο θάνατος είναι ζόρικη δουλειά» κυκλοφορεί στα ελληνικά από τις εκδόσεις Καστανιώτη, σε μετάφραση Αγγελικής Σιγούρου.

...
Διεθνείς Εκθέσεις Βιβλίου: Μαδρίτη, Φρανκφούρτη, Σάρζα, Γουαδαλαχάρα – Τέσσερις σταθμοί για το ελληνικό βιβλίο

Διεθνείς Εκθέσεις Βιβλίου: Μαδρίτη, Φρανκφούρτη, Σάρζα, Γουαδαλαχάρα – Τέσσερις σταθμοί για το ελληνικό βιβλίο

Η χώρα μας θα πάρει μέρος σε τέσσερις Διεθνείς Εκθέσεις Βιβλίου έως το τέλος του 2023. Στην αποστολή μετέχουν συγγραφείς, μεταφραστές, κριτικοί λογοτεχνίας, πανεπιστημιακοί, εκδότες, πολιτιστικοί οργανισμοί και φορείς.

Επιμέλεια: Book Press

Μαδρίτη, Φρ...

ΠΡΟΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ

«Ο μάγος» του Κολμ Τόιμπιν (προδημοσίευση)

«Ο μάγος» του Κολμ Τόιμπιν (προδημοσίευση)

Προδημοσίευσητο από το μυθιστόρημα του Κολμ Τόιμπιν [Colm Tóibín] «Ο μάγος» (μτφρ. Αθηνά Δημητριάδου), το οποίο θα κυκλοφορήσει στις 9 Οκτωβρίου από τις εκδόσεις Ίκαρος.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Λίμπεκ, 1892

Η ορχήστρα έπαιζε το Πρ...

«Όσα σκέφτεται ο βιβλιοπώλης σου για σένα» του Σον Μπίθελ (προδημοσίευση)

«Όσα σκέφτεται ο βιβλιοπώλης σου για σένα» του Σον Μπίθελ (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το βιβλίο του Σον Μπίθελ [Shaun Bythell] «Όσα σκέφτεται ο βιβλιοπώλης σου για σένα» (μτφρ. Μαριάννα Καλέμη) το οποίο θα κυκλοφορήσει στις 18 Οκτωβρίου από τις εκδόσεις Key Books.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Τύπος τρία

ΕΙΔΟΣ: PARENTE...

«Οδός Ευτυχίδου» της Χρύσας Φάντη (προδημοσίευση)

«Οδός Ευτυχίδου» της Χρύσας Φάντη (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα της Χρύσας Φάντη «Οδός Ευτυχίδου», το οποίο κυκλοφορεί τις επόμενες μέρες από τις εκδόσεις Σμίλη.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

«Πέτρο;»
«Εμένα φωνάζεις, γιαγιά;»
«Εσένα, γιε μου. Πάμε να δούμε τη θ...

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Μεσογειακό νουάρ, δικαστικό θρίλερ, whodunnit κι ένα ασήμαντο περιστατικό: 4 δυνατά ευρωπαϊκά αστυνομικά μυθιστορήματα

Μεσογειακό νουάρ, δικαστικό θρίλερ, whodunnit κι ένα ασήμαντο περιστατικό: 4 δυνατά ευρωπαϊκά αστυνομικά μυθιστορήματα

Τέσσερα πρόσφατα αστυνομικά μυθιστορήματα ανανεώνουν τις γνωστές υποκατηγορίες της αστυνομικής λογοτεχνίας. «Η σκοτεινή μούσα» του Άρμιν Έρι, «Ο κώδικας του θησαυρού» της Τζάνις Χάλετ, «Θάνατος ενός ταξιδιώτη» του Ντιντιέ Φασέν και «Η στρατηγική του πεκινουά» του Αλέξις Ραβέλο.

Γράφει η Χίλ...

Τα βιβλία του φθινοπώρου 2023: Τι θα διαβάσουμε τις μέρες που έρχονται

Τα βιβλία του φθινοπώρου 2023: Τι θα διαβάσουμε τις μέρες που έρχονται

Επιλογές από τις προσεχείς εκδόσεις ελληνικής και μεταφρασμένης πεζογραφίας, ποίησης, βιογραφιών, θεάτρου, δοκιμίων, μελετών και γκράφικ νόβελ.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Επιλέξαμε και φέτος όχι την εξαντλητική παρουσίαση των νέων εκδόσεων αλλά την στ...

22 σημαντικοί συγγραφείς που έγραψαν μόνο ένα μυθιστόρημα

22 σημαντικοί συγγραφείς που έγραψαν μόνο ένα μυθιστόρημα

Τι κοινό θα μπορούσε να έχει η Έμιλι Μπροντέ [Emily Brontë] με τον Χουάν Ρούλφο [Juan Rulfo] και τον εικονιζόμενο Άρη Αλεξάνδρου; Και οι τρεις τους, όπως και πολλοί ακόμα σημαντικοί συγγραφείς, έγραψαν και εξέδωσαν ένα μόνο μυθιστόρημα στη διάρκεια της ζωής τους, που ωστόσο αρκούσε για να τους καθιερώσει στο λογοτεχ...

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

Newsletter

Θέλω να λαμβάνω το newsletter σας
ΕΓΓΡΑΦΗ

ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΟΥ ΜΗΝΑ

22 Σεπτεμβρίου 2023 ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τα βιβλία του φθινοπώρου 2023: Τι θα διαβάσουμε τις μέρες που έρχονται

Επιλογές από τις προσεχείς εκδόσεις ελληνικής και μεταφρασμένης πεζογραφίας, ποίησης, βιογραφιών, θεάτρου, δοκιμίων, μελετών και γκράφικ νόβελ. Επιμέλεια: Κώστας Αγορα

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΗΣ ΧΡΟΝΙΑΣ

ΦΑΚΕΛΟΙ