Γράμμα από το Τόκιο

Κεντρικός ήρωας είναι ο Σαμ Ντελόν, ο υιοθετημένος γιός του επιτυχημένου Γάλλου επιχειρηματία Ανρί Ντελόν, ο οποίος ανήκει στην μεγαλοαστική τάξη των ξένων της Ιαπωνίας. Τα ειδυλλιακά παιδικά χρόνια του μικρού Σαμ στα περίχωρα της Οσάκα θα σημαδευτούν από ένα ξαφνικό καλοκαιρινό ταξίδι στην μακρινή Αυστραλία όπου θα γνωρίσει για πρώτη φορά την νονά του, την Φλόρενς Κάρτερ. Ανάμεσά τους θα αναπτυχθεί ένας σπάνιος ψυχικός δεσμός, τον οποίο θα υποσχεθούν να διατηρήσουν μέσα από μια συχνή αλληλογραφία παρά την μεγάλη απόσταση που θα τους χωρίζει. Έτσι, επί σειρά ετών, η ανάγκη να επεξεργάζονται τα γεγονότα της ζωής τους και να εκφράζουν τα συναισθήματά τους θα βρει διέξοδο μέσα από αυτή την αλληλογραφία – οι γονείς του Σαμ, ήδη απομακρυσμένοι από καιρό, θα χωρίσουν, ενώ ο ίδιος σκέφτεται να συνεχίσει τις σπουδές του στο Χάρβαρντ, και η Φλόρενς θα παντρευτεί τον συνάδελφό της στο δικηγορικό γραφείο όπου εργάζεται, τον Καρλ Άισλερ, και θα προσκαλέσει τον Σαμ να την επισκεφτεί ξανά, πριν ξεκινήσει τις σπουδές του.

Με την ταμπέλα του ''εσωτερικού εχθρού''

Δεν έχουμε συνηθίσει να διαβάζουμε για τον Δεύτερο Παγκόσμιο από την πλευρά της Αυστραλίας, ούτε τόσο συχνά από την πλευρά της Ιαπωνίας.

Τα σχέδια τους όμως θα ανατραπούν από τα γεγονότα του πολέμου. Το καινούριο ταξίδι του Σαμ στην Αυστραλία δεν θα ολοκληρωθεί ποτέ καθώς τον προλαβαίνει η επίθεση στο Περλ Χάρμπορ. Η Αυστραλία έχει ήδη ταχθεί με το μέρος των Συμμάχων, «η Αγγλία ευρίσκεται σε πόλεμο και, ως εκ τούτου και η Αυστραλία ευρίσκεται σε πόλεμο» θα αναγγείλει ο πρωθυπουργός Μένζις, ενώ η Ιαπωνία μπαίνει δυναμικά στον πόλεμο μαζί με τις δυνάμεις του Άξονα, θέλοντας να κυριαρχήσει στην Ασία. Έτσι, όλος ο κόσμος χωρίζεται σε δύο αντιμαχόμενα στρατόπεδα, τα εθνικιστικά συναισθήματα γνωρίζουν πρωτοφανή έξαρση και όσοι ξένοι βρίσκονται μακριά από τις χώρες καταγωγής τους αντιμετωπίζονται με καχυποψία και διωγμούς. Αυτό θα συμβεί και στον Καρλ Άισλερ, νομικό σύμβουλο από το Μόναχο, σύζυγο της Φλόρενς, που θα συλληφθεί και θα παραμείνει φυλακισμένος για ένα διάστημα χωρίς προφανή αιτία. Ενώ μπροστά σε ανάλογα προβλήματα θα βρεθεί και ο νεαρός Σαμ καθώς το μυστικό της υιοθεσίας και της πραγματικής του καταγωγής θα έρθει στο φως.

Ενδιαφέρον παρουσιάζει το γεγονός ότι ο Peter Yeldham, Αυστραλός σεναριογράφος και συγγραφέας –στο ενεργητικό του καταγράφει πολυάριθμες βραβευμένες τηλεοπτικές σειρές– αποφασίζει να μας αφηγηθεί τις αλλαγές που επέφερε ο πόλεμος σε δύο χώρες τόσο απομακρυσμένες από το πεδίο των κεντρικών αντιπαραθέσεων. Δεν έχουμε συνηθίσει να διαβάζουμε για τον Δεύτερο Παγκόσμιο από την πλευρά της Αυστραλίας, ούτε τόσο συχνά από την πλευρά της Ιαπωνίας, και αυτό είναι ένα από τα πρωτότυπα στοιχεία του μυθιστορήματος.

Όπως μαθαίνουμε, η στρατιωτική αστυνομία της Κεμπεϊτάι στην Ιαπωνία υπήρξε το αντίστοιχο της γερμανικής Γκεστάπο, μια οργάνωση εξίσου αυταρχική, τυραννική και με απεριόριστες εξουσίες, που εφάρμοζε πολύ σκληρές μεθόδους καταστολής, παρακολουθήσεων και βασανιστηρίων. Στην Ιαπωνία, όσο και στην Αυστραλία, η τέχνη της προπαγάνδας χρησιμοποιήθηκε στον μέγιστο βαθμό με σκοπό την παραγωγή στερεοτύπων, αποδιοπομπαίων τράγων και εσωτερικών εχθρών, ώστε να ελεγχθούν τα συναισθήματα του φόβου και του πολεμικού ενθουσιασμού. Σε μια χώρα που άλλοτε μπορούσε να καμαρώνει για την ευγένεια και την παραδοσιακή της αβρότητα, δεν μπορούσε πλέον κανένας να είναι ασφαλής – οι πάντες ελέγχονταν, παρακολουθούνταν, θεωρούνταν εν δυνάμει ''εθνικός κίνδυνος''.

Όνειρα και κατασκοπεία

Σε μια χώρα που άλλοτε μπορούσε να καμαρώνει για την ευγένεια και την παραδοσιακή της αβρότητα, δεν μπορούσε πλέον κανένας να είναι ασφαλής... 

Ένα άλλο στοιχείο του μυθιστορήματος είναι ένας –κάπως παλαιάς κοπής– συγγραφικός ρομαντισμός που το χαρακτηρίζει. Το εισαγωγικό κεφάλαιο εντείνει την αγωνία, με τον Σαμ να βρίσκεται φυλακισμένος σε ένα φρικτό κελί της Κεμπεϊτάι, ακούγοντας τις κραυγές όσων βασανίζονται σε γειτονικά κελιά και βλέποντας τις καθημερινές εκτελέσεις από το παράθυρό του. Στην συνέχεια, ο Yeldham βρίσκει τον τρόπο να γεμίσει τις σελίδες με δράση και περιπέτειες. Είναι ενδεικτικό ότι στο πρώτο ταξίδι της οικογένειας Ντελόν προς την Αυστραλία το μεγάλο κρουαζιερόπλοιο βυθίζεται, πολλοί πνίγονται, οι βοηθητικές βάρκες πέφτουν στην θάλασσα και τα πτερύγια των καρχαριών τις περιτριγυρίζουν. Το εμβόλιμο κεφάλαιο του ναυαγίου δεν προσφέρει κάτι στην γενικότερη ιστορία και στους χαρακτήρες, αλλά είναι λες και το ταξίδι από την Αυστραλία στην Ιαπωνία δεν θα μπορούσε να γίνει έτσι απλά. Η Φλόρενς είναι η αγνή και ρομαντική κοπέλα, που αγωνιά για τον καλό της και περιβάλει με ευεργετική αγάπη τον νεαρό προστατευόμενό της, ο Σαμ είναι ο εύπιστος και ο ορμητικός νέος που μπλέκεται στα μεγάλα γεγονότα. Και κάπως έτσι μεταφερόμαστε από τον ταραγμένο ινδικό ωκεανό στα ήρεμα ακρογιάλια της Αυστραλίας, και μέσα από τους απανωτούς βομβαρδισμούς στην Ιαπωνία κατά την τελευταία φάση του πολέμου στην ισοπεδωμένη και παραδομένη τελικά Γερμανία.

Συνολικά, το «Γράμμα από το Τόκιο» είναι ένα χορταστικό μυθιστόρημα με πλούσια πλοκή και κινηματογραφική ταχύτητα στην αφήγηση των γεγονότων και στην διαδοχή των σκηνών. Μέσα από τις πολυδαίδαλες διαδρομές που γεννά η καταδίωξη και η αντίσταση, η εξαπάτηση και η αντι-κατασκοπία, η μισαλλοδοξία και η αγάπη, η αφήγηση του Peter Yeldham κυλά γρήγορα, με ευχέρεια και άνεση, τα πρόσωπα διαγράφονται με ζωντάνια και φυσικότητα, ενώ ο αναγνώστης παρακολουθεί παραστατικά την πολυτάραχη ζωή των δύο κεντρικών ηρώων και ταυτόχρονα μεταφέρεται σε μια ολόκληρη εποχή, που μπορεί να μοιάζει μακρινή σε σχέση με την δική μας και όμως με κάποιο τρόπο συγγενική.