Τα βιβλία του 2013 - Ξένη πεζογραφία

Ο Ian McEwan είναι αρκετά δημοφιλής και στους Έλληνες αναγνώστες. Το βιβλίο του Χαμένο παιδί (εκδ. Πατάκη, μτφρ. Κατερίνα Σχινά), ήταν ένα από τα πρώτα βιβλία που έγραψε , προς το τέλος της δεκαετίας του ’80. Γεμάτο λυρισμό αποπειράται να εξερευνήσει τον ψυχισμό ενός πατέρα όταν αυτός χάνει, σε μια στιγμή απροσεξίας, τη μικρή του κόρη. Το παιδί απάγεται, το ζευγάρι αποξενώνεται και ο καθένας του ακολουθεί μια προσωπική διαδρομή μέσα από την οποία θα διαχειριστεί το πένθος του.

Εξίσου δυνατό είναι και το τελευταίο μυθιστόρημα του Paul Auster, Αόρατος (εκδ. Μεταίχμιο, μτφρ. Σπύρος Γιανναράς). Με αφήγηση ελλειπτική η ιστορία ξεδιπλώνεται αριστοτεχνικά αποδίδοντας με αξιοθαύμαστο τρόπο το κλίμα της δεκαετίας του ’60, μέσα στο οποίο εντάσσονται οι ήρωες του βιβλίου. Ο εικοσάχρονος φοιτητής και πρωταγωνιστής του βιβλίου αναμετριέται με το προσωπικό του αίσθημα δικαίου και ταλαντεύεται μεταξύ της αχαλίνωτης σεξουαλικής επιθυμίας για μια γυναίκα και την αναζήτηση της δικαιοσύνης.

Έχοντας σταθερούς και αφοσιωμένους αναγνώστες, η κυκλοφορία κάθε νέου βιβλίου του J.M. Coetzee αποτελεί ένα μικρό εκδοτικό γεγονός. Το νέο του μυθιστόρημα Η παιδική ηλικία του Ιησού (εκδ. Μεταίχμιο, μτφρ. Κατερίνα Σχινά) είναι μια αλληγορία για τη μετανάστευση, την ατομική ταυτότητα και το κοινωνικό καλό, ένας φιλοσοφικός στοχασμός πάνω στις μεταφυσικές αγωνίες και τα ηθικά διλήμματα. Ταυτόχρονα, επανακυκλοφόρησε, στη μετάφραση του Μίλτου Φραγκόπουλου το κλασικό πλέον βιβλίο του νοτιοαφρικανού νομπελίστα Περιμένοντας τους βαρβάρους. 

Σε διλήμματα βρίσκονται και οι ήρωες του βιβλίου της Lorrie Moore, Η πόρτα στη σκάλα (εκδ. Πόλις, μτφρ. Μαργαρίτα Ζαχαριάδου). Η πρωταγωνίστρια, μια νεαρή φοιτήτρια η οποία δουλεύει part time ως μπέιμπι σίτερ, προσλαμβάνεται απο μια μεσοαστική αμερικάνικη οικογένεια η οποία μόλις υιοθέτησε ένα κοριτσάκι. Τα ζητήματα που τίθενται στην πορεία αφορούν το νέο μέλος της οικογένειας, μιας και η μικρή υιοθετημένη είναι μιγάδα.

Με ιδιαίτερη επιτυχία στέφθηκε το φετινό «άνοιγμα» των εκδόσεων Ίκαρος στην ξένη πεζογραφία. Οι τρεις τίτλοι που κυκλοφόρησαν αποτελούν δείγματα πολύ καλής λογοτεχνίας από τρεις συγγραφείς οι οποίοι μεταφράζονται για πρώτη φορά στα ελληνικά. Πρώτος εξ αυτών, ο Paolo Di Paolo και το βιβλίο του Πού ήσασταν όλοι (μτφρ. Ανταίος Χρυσοστομίδης). Σε αυτό παρακολουθούμε την ιστορία μιας οικογένειας στην Ιταλία του Μπερλουσκόνι που είναι ταυτόχρονα η ιστορία μιας γενιάς χωρίς όνομα που ψάχνει να βρει τον δρόμο της σε μια κοινωνία χωρίς αρχές. Η Alison Moore με το βιβλίο Ο φάρος (μτφρ. Αθηνά Δημητριάδου) μας μεταφέρει στην Αγγλία και στη γνωριμία των δυο μεσήλικων ηρώων μέσα από μια σειρά συμπτώσεων που επίκεντρό τους θα είναι ένα μπουκαλάκι άρωμα σε θήκη με σχήμα φάρου. Τέλος, ο Anthony Marra με το φιλόδοξο μυθιστόρημα Αστερισμός ζωτικών φαινομένων (μτφρ. Αχιλλέας Κυριακίδης) συνδέει τις ζωές των δύο ηρώων του μέσα σε εξαιρετικά αντίξοες συνθήκες καταφέρνοντας να συγκινήσει και να μιλήσει πολιτικά ταυτόχρονα. Ειδική αναφορά οφείλουμε να κάνουμε στον Χρήστο Κούρτογλου, ο οποίος έχει αναλάβει το σχεδιασμό και την εικονογράφηση όλων των εξωφύλλων της ξένης πεζογραφίας του Ίκαρου. Το αποτέλεσμα είναι μερικά από τα ωραιότερα εξώφυλλα των τελευταίων χρόνων.

Η Γερμανία της δεκαετίας του ’30 είναι το σκηνικό του μυθιστορήματος του Hans Fallada, Ο πότης (εκδ. Κίχλη, μτφρ. Έμη Βαϊκούση). Ο ήρωας, ένας ευκατάστατος και ευϋπόληπτος πολίτης, χάνει τη δουλειά του, την κοινωνική του θέση και τη γυναίκα του, καθώς κυλάει σταδιακά στο ποτό μέχρι να καταλήξει σε ένα ιδιότυπο ίδρυμα. Κάποιοι κριτικοί χαρακτήρισαν στο βιβλίο του Fallada ως ένα σημαντικό πολιτικό μυθιστόρημα και κάποιοι άλλοι επικεντρώθηκαν στην προσωπική πορεία του ήρωα και στην πάλη με τους δαίμονές του.

Αίσθηση προκάλεσε και το μυθιστόρημα του Jeet Thayil, Ναρκόπολις (εκδ. Ψυχογιός, μτφρ. Αργυρώ Μαντόγλου). Μύηση στην τέχνη της οπιομανίας. Σε έναν τεκέ στη Βομβάη. Γνωριμία με τον/την Ντιμπλ, γκαρσόνα και πόρνη, ευνούχο, μούσα του καλλιτέχνη Χαβιέρ και, τελικά, τρανσέξουαλ που υποφέρει από φρικτούς πόνους. Θα γυρέψει στο όπιο ανακούφιση. Θα βρει ηδονή, πάθος και θάνατο. Με αυτή -περίπου- τη σειρά. Πέρασμα στην Κίνα. Ο κύριος Λι, θεραπευτής και ντίλερ, γόνος μυθιστοριογράφου, οδηγός στα θαυμάσια μονοπάτια της έξης και της μέθεξης· και της παρακμής. Επιστροφή στο μέλλον, πένθιμος απολογισμός. Χαρμολύπη, νοσταλγία, επιθανάτια γαλήνη: το απόλυτο trip. "Ναρκόπολις" είναι η Βομβάη προτού αλλάξει φύλο, εγχειρισμένη από σκουριασμένο σουγιά, και γίνει Μουμπάι. "Ναρκόπολις" είναι η πίπα οπίου προτού γίνει σύριγγα ηρωίνης, είναι το trip που σε απογειώνει, σε ελευθερώνει και σε λιώνει, η γκρεμισμένη πύλη της αντίληψης, ο δρόμος της υπερβολής ώς τη σοφία. 

Μέσα στη χρονιά κυκλοφόρησε επίσης και το μυθιστόρημα του Bernardo Atzaga, Ο γιος του ακορντεονίστα (εκδ. Εκκρεμές, μτφρ. Στράτος Ιωαννίδης). Από τη δεκαετία του '30 ως τα τέλη του 20ού αιώνα, από την Ομπάμπα ως την Καλιφόρνια, από τα παιδικά χρόνια στο σχολείο ώς την κόλαση του πολέμου και της βίας, ο Ατσάγα προσεγγίζει θαρραλέα το θέμα της μνήμης, της νοσταλγίας, της φιλίας, αλλά και της θλίψης του ανθρώπου που αφήνει την πατρίδα του, γνωρίζοντας πως δεν θα την ξαναδεί. Και στο κέντρο των πολλαπλών διακλαδώσεων αυτής της ιστορίας, η μοναδική πιθανότητα σωτηρίας, απέναντι στις πιο δραματικές περιστάσεις: ο έρωτας.

Νέα χορταστικά βιβλία είχαμε φέτος και από τον Stephen King. 22/11/63 (εκδ. Bell, μτφρ. Γιάννης Σπανδώνης). Ο τριανταπεντάχρονος καθηγητής αγγλικής φιλολογίας Τζέικ Έπινγκ ζει ήσυχα στο Λίσμπον Φολς του Μέιν. Ώσπου μια μέρα, ο φίλος του ο Αλ του εκμυστηρεύεται ένα μυστικό... Η αποθήκη στο μικρό εστιατόριό του είναι μια πύλη στο χρόνο - βγάζει σε μια συγκεκριμένη μέρα του 1958. Κι ο Αλ κάνει στον Τζέικ μια παράξενη πρόταση: Να γυρίσει στο παρελθόν και να προσπαθήσει να αποτρέψει τη δολοφονία του Κένεντι. Ο Τζέικ έχει πολλούς λόγους να δεχτεί. Κι έτσι ξεκινάει μια καινούρια ζωή στον κόσμο του Αϊζενχάουερ και του Έλβις, όπου τα αμερικάνικα αυτοκίνητα είναι τεράστια, τα κορίτσια φοράνε σοσόνια και το κάπνισμα επιτρέπεται παντού. Σ' αυτό τον κόσμο ο Τζον Κένεντι είναι ακόμη ένας νέος γερουσιαστής κι ο Τζέικ, στην καινούρια του πόλη, ερωτεύεται επικίνδυνα μια όμορφη βιβλιοθηκάριο. Κανείς δεν έχει ακούσει να μιλάνε για τον διαταραγμένο Λη Χάρβεϊ Όσβαλντ, αλλά, αναπόφευκτα, κάθε βήμα οδηγεί σ' αυτόν και στο Ντάλας, όπου το παρελθόν γίνεται ασφυκτικά αγωνιώδες και η Ιστορία μπορεί να πάψει πια να είναι όπως την ξέρουμε. Αργότερα μέσα στη χρονιά κυκλοφόρησε και το Joyland (εκδ. Bell, μτφρ. Χριστίνα Σπυριδάκη). Ο Ντέβιν Τζόουνς, φοιτητής του κολεγίου, είχε πιάσει δουλειά για το καλοκαίρι στο λούνα παρκ Τζόιλαντ, ελπίζοντας να πάψει πια να σκέφτεται το κορίτσι που του ράγισε την καρδιά. Αλλά εκεί μέσα βρέθηκε αντιμέτωπος με κάποια πράγματα πολύ πιο φοβερά: τη σκιά ενός διεστραμμένου δολοφόνου, τη μοίρα ενός ετοιμοθάνατου παιδιού και κάποιες δύσκολες αλήθειες για τη ζωή -κι αυτό που ακολουθεί- που θα άλλαζαν τον κόσμο του για πάντα... 

Δύο σημαντικές εκδόσεις έργων του James Joyce είχαμε φέτος. Η αγρύπνια των Φίννενγκαν (εκδ. Κάκτος, μτφρ. Ελευθέριος Ανευλαβής) είναι ένα βιβλίο για τα πάντα: τη μυθολογία, τη θεολογία, τη φιλοσοφία, την ιστορία, τη φύση, τη μουσική, την κοινωνιολογία, την αστρολογία, την αλχημεία, το μυστήριο, τη σεξουαλικότητα, τον άνθρωπο, την ανθρωπότητα, τον κόσμο εν γένει. Το σκοτεινό, χιουμοριστικό, λογοπαικτικό, προκλητικό, άσεμνο (αν οι κήνσορες μπορούσαν να το διαβάσουν, θα το είχαν απαγορεύσει), ανεννόητο, αμετάφραστο βιβλίο του Τζόυς. Επίσης, επανακυκλοφόρησε το βιβλίο Πορτραίτο του καλλιτέχνη σε νεαρά ηλικία (εκδ. Πατάκη, μτφρ. Άρης Μπερλής). Στη βασανιστική πορεία της εφηβείας, ο Στήβεν θα συνειδητοποιήσει το χάσμα που τον χωρίζει από τους άλλους -την οικογένειά του, τους φίλους του, την εκκλησία, το έθνος- και τελικά θα τους εγκαταλείψει. Ο δρόμος του είναι ο δρόμος της αναμέτρησης του εγώ με την αυθεντία και την εξουσία. Θα συνοψίσει ο ίδιος αυτή τη ρήξη, λέγοντας: «Όταν η ψυχή του άνθρώπου γεννιέται σε αυτή τη χώρα, απλώνονται δίχτυα για να την εμποδίσουν να πετάξει. Μου μιλάς για το έθνος, τη γλώσσα, τη θρησκεία. Προσπαθώ να ξεφύγω από αυτά τα δίχτυα». Σε όσους πράγματι υπήρξαν κάποτε έφηβοι τα λόγια αυτά θα ανακαλέσουν στη μνήμη οικείες εμπειρίες. Η ιδεολογική επιβολή του τρίπτυχου «πατρίς-θρησκεία-οικογένεια» δεν χαρακτηρίζει μόνο την Ιρλανδία των τελών του δεκάτου ενάτου αιώνα. Γι' αυτό και η σημασία της εφηβικής ανταρσίας του Στήβεν Δαίδαλου είναι οικουμενική και διαχρονική.

Εκδοτικό γεγονός ήταν και η έκδοση της τριλογίας του Haruki Murakami, 1Q84 (εκδ. Ψυχογιός, μτφρ. Μαρία Αργυράκη). Η παγκόσμια επιτυχία του συγγραφέα βρήκε και στη χώρα μας φανατικούς υποστηρικτές καθώς και αντίλογο από μερίδα κριτικών. Όσοι αναγνώστες αγαπούν τον Murakami φέτος είχαν την ευκαιρία να διαβάσουν άλλο ένα, παλαιότερο βιβλίο του, το οποίο μεταφράστηκε για πρώτη φορά. Τίτλος του Τις μικρές ώρες (εκδ. Ψυχογιός, μτφρ. Μαρία Αργυράκη).

Μετά από πολλά χρόνια και έχοντας περάσει ουσιαστικά απαρατήρητος την πρώτη φορά, μεταφράστηκε ξανά ένας σπουδαίος, αμερικανός διηγηματογράφος. Η συλλογή Ο κολυμβητής και άλλες ιστορίες (εκδ. Καστανιώτης, μτφρ. Κώστας Καλογρούλης) του John Cheever, χαρακτηρίζεται από τη μελαγχολία των αμερικανικών προαστίων και τον εγκλωβισμό που αισθάνονται οι κάτοικοί τους. Με αφετηρία επίσης το αίσθημα εγκλωβισμού των κατοίκων ενός χωριού στο Ισραήλ, η συλλογή διηγημάτων του Amos Oz, Εικόνες από τη ζωή στο χωριό (εκδ. Καστανιώτη, μτφρ. Λουίζα Μιζάν) καταφέρνει να αποδώσει έξοχα την απόγνωση, τη ματαίωση και τα καλά κρυμμένα μυστικά της ζωής αυτού του φανταστικού χωριού.

Κοινή αφετηρία το εβραϊκό θέμα και για τον Joseph Roth, στο ευσύνοπτο και δυνατό μυθιστόρημά του Ιώβ (εκδ. Άγρα, μτφρ. Μαρία Αγγελίδου). Χωρισμένο σε δύο μέρη, η ιστορία εξελίσσεται αρχικά στο Τσούχνοβο, όπου ζει ο Μέντελ Σίνγκερ με την οικογένειά του μέχρι να μετακομίσει στη Νέα Υόρκη. Οι θρησκευτικές αγκυλώσεις, τα οικογενειακά ταμπού, η πίστη σε έναν Θεό και η αποκαθήλωσή του είναι ορισμένα από τα ζητήματα του θίγονται στο βιβλίο. Άλλο ένα βιβλίο του Joseph Roth κυκλοφόρησε μέσα στη χρονιά. Πρόκειται για το Χίλιες και δύο νύχτες (εκδ. Ολκός, μτφρ. Γιώργος Δεπάστας). Το μυθιστόρημα διαδραματίζεται στη λαμπερή και μελαγχολική Βιέννη του 19ου αιώνα - την περίοδο όπου κυριαρχούσαν σε όλη την Ευρώπη μια αυτάρεσκη ειρήνη και μια ευμάρεια που παρέσυρε τους αφελείς ήρωες του έργου σε κάθε είδος απερισκεψίας και σπατάλης. Η αυτοκρατορική και βασιλική πρωτεύουσα είναι το σκηνικό για την ερωτική ιστορία της ασήμαντης Μίτσι Σίναγκλ με τον γοητευτικό και ανόητο ίλαρχο βαρόνο Τάιτινγκερ.

Δύο βιβλία του Charles Bukowski κυκλοφόρησαν φέτος. Το πρώτο είναι το Τοστ Ζαμπόν (εκδ. Μεταίχμιο, μτφρ. Γιώργος-Ίκαρος Μπαμπασάκης). Ένα σχεδόν αυτοβιογραφικό αφήγημα στο οποίο ο συγγραφέας καταγράφει την παιδική και εφηβική ηλικία του που σημαδεύτηκε από την προκατάληψη των Αμερικανών για τη γερμανική καταγωγή του, την κακοποίησή του από τον πατέρα του, την παραμόρφωση των χαρακτηριστικών του από μια επώδυνη μορφή ακμής. Ένα άγριο ταξίδι ενηλικίωσης με σταθμούς τις γυναίκες, το αλκοόλ και τα βιβλία στα χρόνια της Μεγάλης Ύφεσης στην Αμερική. Το δέυτερο έχει τίτλο Σκοτώνοντας την ώρα (εκδ. Ηριδανός, μτφρ. Γιάννης Λειβαδάς). Σε αυτό το βιβλίο έχουν συγκεντρωθεί κείμενα του Bukowski από αρχεία και σημειωματάρια της περιόδου 1944-1990.

Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζει και το τελευταίο βιβλίο του Jonathan Coe, Expo 58 (εκδ. Πόλις, μτφρ. Μαργαρίτα Ζαχαριάδου). Ο ήρωας του βιβλίου, ένας κατώτερος υπάλληλος της Κεντρικής Διεύθυνσης Πληροφοριών της Βρετανίας αποστέλλεται για έξι μήνες στις Βρυξέλες. Του έχει ανατεθεί να επιβλέπει την «Μπριτάνια», την ολοκαίνουργια παμπ που θα αποτελέσει την καρδιά της βρετανικής παρουσίας στην Expo 58 - τη μεγαλύτερη παγκόσμια έκθεση του αιώνα και την πρώτη μετά τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο. Έχοντας αποδράσει απο ένα σφυκτικό και βαρετό οικογενειακό περιβάλλον, ο ήρωας έρχεται αντιμέτωπος με την πολυσημία των πολιτισμών αλλά και την προπαγάνδα, τις μυστικές υπηρεσίες και τις αντίρροπες πολιτικές επιδιώξεις των μεγάλων χωρών. 

Σε νέα μετάφραση κυκλοφόρησε και το κλασικό βιβλίο του John Steinbeck, Άνθρωποι και ποντίκια (εκδ. Παπαδόπουλος, μτφρ. Μιχάλης Μακρόπουλος). Στην Αμερική του μεσοπολέμου, του μεγάλου κραχ, ο γιγαντόσωμος κι απλοϊκός Λένι και ο μικρόσωμος κι έξυπνος Τζορτζ γυρνούν από τόπο σε τόπο, πλάνητες, αναζητώντας δουλειά. Ο Λένι δεν μπορεί να ξεχωρίσει το σωστό απ' το λάθος και του αρέσει ν' αγγίζει τα απαλά πράγματα - τη γούνα ενός ζώου, τα μαλλιά μιας κοπέλας. Οι δυο αταίριαστοι αλλά αχώριστοι φίλοι πιάνουν δουλειά σ' ένα αγρόκτημα, και εκεί, με αφορμή την όμορφη γυναίκα του μοχθηρού Κέρλι, που είναι ο γιος του αφεντικού, μια τραγωδία ξετυλίγεται. Μιια σκληρή μα και βαθιά ανθρώπινη ιστορία διαψευσμένων ονείρων.

Δύο νέες μεταφράσεις σε βιβλία του Graham Swift κυκλοφόρησαν φέτος. Πρόκειται για τον Τελευταίο γύρο (εκδ. Εστία, μτφρ. Άντζελα Δημητρακάκη) και το Μακάρι να ήσουν εδώ (εκδ. Εστία, μτφρ. Θωμάς Σκάσσης). Στο πρώτο, Ο Τζακ Ντοτζ, σύζυγος της Έιμυ, είναι χασάπης. Μετρημένος άνθρωπος, της δουλειάς. Και με όνειρο να εγκαταλείψει το Λονδίνο της βροχής και του τσουχτερού παρελθόντος. Τέλη της δεκαετίας του '80, κι ενώ ο κόσμος γίνεται αγνώριστος, ο Τζακ τα καταφέρνει. Κι εμείς τον ακολουθούμε στην τελευταία του διαδρομή. Στο Μακάρι να ήσουν εδώ, με αφορμή την ιστορία δύο οικογενειών κτηνοτρόφων από το Ντέβον της Αγγλίας, των Λάξτον και των Μέρικ, που η ασθένεια των τρελών αγελάδων έπληξε καίρια στη δεκαετία του '90, με αποτέλεσμα οι γόνοι τους να υποχρεωθούν να στρέψουν την πλάτη τους στην οικογενειακή παράδοση ακολουθώντας εντελώς διαφορετική πορεία, o Swift πλέκει με δεξιοτεχνία τον ιστό των γονικών, συζυγικών και αδελφικών σχέσεων, αποτυπώνοντας ταυτόχρονα τις ψυχολογικές αλλαγές που επιφέρει μια κρίση. Ο πόλεμος του Ιράκ θα επισφραγίσει αυτή την πολυεπίπεδη διαδικασία αποξένωσης από τη γη, την οικογένεια και τον καθιερωμένο τρόπο ζωής των τελευταίων τριών δεκαετιών.

Μόλις κυκλοφόρησε το νέο μυθιστορήμα της Zadie Smith, Στην καρδιά της πόλης (εκδ. Μεταίχμιο, μτφρ. Ιωάννα Ηλιάδη) και της Kate Atkinson, Ζωή μετά τη ζωή (εκδ. Μεταίχμιο, μτφρ. Μυρσίνη Γκανά). Πρωτότυπες βρετανικές φωνές οι οποίες βρίσκουν και στη χώρα μας την ανταπόκριση που θα έπρεπε.

Εκδοτικό φαίνομενο των τελευταίων χρόνων αποτελεί και η βραβευμένη δις με βραβείο Booker Hilary Mantel. Φέτος κυκλοφόρησε στα ελληνικά ο δεύτερος τόμος του Γουλφ Χολ (εκδ. Πάπυρος, μτφρ. Αθανάσιος Ζάβαλος) καθώς και το μυθιστόρημα Γεράκια (εκδ. Πάπυρος, μτφρ. Εριφύλη Μαρωνίτη). Το 1535 ο Τόμας Κρόμγουελ, ο γιος του σιδερά, βρίσκεται πια πολύ μακριά από τις ταπεινές καταβολές του· είναι Πρώτος Γραμματέας του Ερρίκου Η'. Η μοίρα τού φέρθηκε με μεγάλη εύνοια, όπως και στην Άννα Μπολέιν, τη δεύτερη σύζυγο του Ερρίκου, για χάρη της οποίας ο βασιλιάς ήρθε σε ρήξη με τη Ρώμη και συγκρότησε τη δική του Εκκλησία. Αλλά με τις ενέργειες του Ερρίκου η Αγγλία απειλείται με επικίνδυνη απομόνωση, και η Άννα δεν του έχει δώσει ό,τι του είχε υποσχεθεί: έναν γιο, ώστε να διασφαλιστεί η συνέχεια των Τιδόρ. Όταν ο Ερρίκος επισκέπτεται το Γουλφ Χολ, ο Κρόμγουελ παρακολουθεί τον βασιλιά του να ερωτεύεται τη σιωπηλή, ανεπιτήδευτη Τζέιν Σίμουρ. Ο υπουργός αντιλαμβάνεται ότι εδώ δεν διακυβεύονται απλώς τα αισθήματα του βασιλιά αλλά η ασφάλεια του βασιλείου. 

Το Τρίτο Ράιχ του Roberto Bolanio (εκδ. Άγρα, μτφρ. Κρίτων Ηλιόπουλος) έρχεται να συμπληρώσει την εικόνα του συγγραφικού παζλ του σημαντικού συγγραφέα. Ο Ούντο Μπεργκερ, εικοσιπέντε χρονών, έχει παθιαστεί σε βαθμό εθισμού με τα παιχνίδια στρατηγικής. Συνοδευόμενος από την αρραβωνιαστικιά του πηγαίνει για μερικές μέρες στην Κόστα Μπράβα. Είναι η πρώτη φορά που κάνουν διακοπές μαζί. Στο δωμάτιο του ξενοδοχείου, ο Ούντο ψάχνει να βρει νέες στρατηγικές παιξίματος για το Τρίτο Ράιχ, ένα επιτραπέζιο παιχνίδι στο οποίο έχει γίνει δεξιοτέχνης. Το ζευγάρι δεν αργεί να συναντήσει δύο άλλους Γερμανούς καθώς και κάποιους μυστηριώδεις ντόπιους, τον Λύκο, το Αρνί και τον Καμένο. Για τον τελευταίο, κανείς ακριβώς δεν ξέρει πώς παραμορφώθηκε. Αφού πρώτα τον μυήσει ο Ούντο, ο Καμένος θα αποδειχτεί τρομερός αντίπαλος στο Τρίτο Ράιχ. Ποιό είναι όμως το πραγματικό διακύβευμα αυτής της παρτίδας; Με το μυθιστόρημα αυτό, γραμμένο το 1989, ο Μπολάνιο μας χαρίζει ένα έργο συναρπαστικό, με δηλητηριώδη γοητεία.

Αρκετά χρόνια στο βρετανικό λογοτεχνικό προσκήνιο έχει και ο Allan Hollinghurst. Φέτος μεταφράστηκε το τελευταίο του μυθιστόρημα Το παιδί ενός ξένου (εκδ. Καστανιώτη, μτφρ. Αντώνης Καλοκύρης). Στα τέλη του καλοκαιριού του 1913 ο αριστοκράτης νεαρός ποιητής Σεσίλ Βάλανς έρχεται να μείνει στα "Δυο Χωράφια", το σπίτι του στενού φίλου του από το Κέιμπριτζ, Τζορτζ Σολ. Το Σαββατοκύριακο κρύβει πολλές συγκινήσεις και αναστατώσεις για όλους τους Σολ, βαθύτερα όμως θα επηρεάσει τη δεκαεξάχρονη αδελφή του Τζορτζ, τη Δάφνη, η οποία θα γίνει το κύριο πρόσωπο μιας αφήγησης γεμάτης χιούμορ που αφορά τα σεξουαλικά, λογοτεχνικά και κοινωνικά ήθη μιας ολόκληρης εποχής.

Ο Arturo Perez-Reverte με το Το τανγκό της παλιάς φρουράς (εκδ. Πατάκη, μτφρ. Τιτίνα Σπερελάκη) μας δίνει ένα μεγάλο και εντυπωσιακό μυθιστόρημα. Σε ένα υπερωκεάνιο θα συναντηθούν για πρώτη φορά. Είναι το 1928 και ο Μαξ -νέος και με μια άγρια γοητεία- εργάζεται ως χορευτής στα σαλόνια της πρώτης θέσης. Η Μέτσα τον τραβάει αμέσως με την ξεχωριστή ομορφιά της, τον παγκοσμίου φήμης συνθέτη στο πλευρό της, το αστραφτερό κολιέ γύρω από τον λεπτό λαιμό της. Ακολουθεί ένας χορός και μια ανώδυνη κουβέντα που συμπληρώνει την ωραία βραδιά. Φτάνοντας στο Μπουένος Άιρες, ο Μαξ προσφέρεται να ξεναγήσει το ζευγάρι στα μπαρ του τανγκό της γενέτειράς του. Εκείνο το βράδυ, όμως, τα μύχια συναισθήματα ξεφεύγουν από τον έλεγχο και ο Μαξ και η Μέτσα μπαίνουν στη μεγάλη περιπέτεια της ζωής τους: έναν μεγάλο έρωτα. Έναν έρωτα που χρόνια αργότερα, στην κοσμοπολίτικη Νίκαια και ενώ τα σύννεφα του πολέμου μαζεύονται απειλητικά, θα διεκδικήσει μια δεύτερη ευκαιρία...

Νέα είσοδο στον εκδοτικό χώρο αποτελούν και οι εκδόσεις Χίλων. Το μυθιστόρημά του Antal Szerb Ταξιδιώτης και φεγγαρόφωτο (μτφρ. Μανουέλα Μπέρκι) μας μεταφέρει στη δεκαετία του 1930. Η Έρζι χωρίζει τον πλούσιο άντρα της και παντρεύεται τον Μίχαγι, έναν ονειροπόλο και εσωστρεφή χαρακτήρα. Πηγαίνουν το μήνα του μέλιτος στην Ιταλία. Εκεί, μια απρόσμενη συνάντηση με έναν παλιό του φίλο θα προκαλέσει στον Μίχαγι μια βαθιά ψυχολογική κρίση η οποία θα τον φέρει αντιμέτωπο με την ίδια του την επιλογή να παντρευτεί και με τη νοσταλγία της χαμένης του νιότης και των χαμένων του φίλων, μιας ετερόκλητης συντροφιάς που περιλαμβάνει εξαιρετικά ασυνήθιστους χαρακτήρες. Τον Τάμας, έναν αυτοκαταστροφικό μποέμ, τον Έρβιν, έναν ποιητή γεμάτο πάθη που γίνεται ασκητής, τον Γιάνος, έναν κοσμικό απατεώνα και τέλος, την Εύα μια μοιραία για όλους γυναίκα. Ο Μίχαγι θα προβεί σε μια κίνηση που θα κλονίσει κάθε πιθανότητα ευημερίας του γάμου του για να μπεί σε μια μοναχική και αβέβαιη περιπλάνηση στην Ιταλία και στην αναζήτηση του αληθινού έρωτα στην φευγαλέα και αινιγματική μορφή της Εύας. Από την άλλη, η Έρζι θα αναγκαστεί να κάνει και αυτή, με άλλο τρόπο,τη δική της πορεία προς την ερωτική και αισθηματική αυτογνωσία.

Αστυνομικό μυθιστόρημα και από τον Jonathan Lethem, Οι σκιές του Μπρούκλιν (εκδ. Κέδρος, μτφρ. Κώστας Καλτσάς). O Λάιονελ Έσρογκ, το επονομαζόμενο Τσίρκο Τεράτων του Μπρούκλιν, είναι ένα ορφανό που πάσχει από το σύνδρομο Τουρέτ, μια νευρολογική διαταραχή που τον υποχρεώνει να φωνάζει και να μετράει ψυχαναγκαστικά, να διαλύει τη γλώσσα με αναπάντεχους και πρωτότυπους τρόπους. Μαζί με άλλους τρεις "βετεράνους" του Ορφανοτροφείου Αρρένων Αγίου Βικεντίου, δουλεύει για τον μικροκακοποιό Φρανκ Μίννα σε μια υπηρεσία σοφέρ, πίσω από την οποία κρύβεται ένα άτυπο πρακτορείο ντετέκτιβ. Η ζωή χωρίς τον Φρανκ Μίννα, τον χαρισματικό Βασιλιά του Μπρούκλιν, θα ήταν αδύνατη, οπότε κανείς τους δε νοιάζεται αν οι δουλειές που τους αναθέτει δεν είναι ακριβώς νόμιμες. Αλλά όταν ο Φρανκ δολοφονείται, ο ένας συνάδελφος του Λάιονελ καταλήγει στη φυλακή, οι άλλοι δύο διεκδικούν την αρχηγία και η χήρα του Φρανκ εξαφανίζεται, ο Λάιονελ χάνει τον κόσμο κάτω από τα πόδια του. Αυτός ο απόβλητος, που δεν μπορεί να ολοκληρώσει σωστά ούτε μια απλή κουβέντα, θα επιχειρήσει να ξεδιαλύνει την υπόθεση ενώ προσπαθεί να τιθασεύσει τις λεκτικές καταιγίδες που ξεσπούν στο μυαλό του.

Νέο μυθιστόρημα είχαμε και από τον Julian Barnes, Πριν εκείνη με γνωρίσει (εκδ. Μεταίχμιο, μτφρ. Θωμάς Σκάσσης). Ο καθηγητής της ιστορίας Γκράχαμ Χέντρικ εγκατέλειψε τη γυναίκα του την Μπάρμπαρα για χάρη της γεμάτης ζωντάνια Ανν και είναι κάτι περισσότερο από ευχαριστημένος με την καινούργια ζωή του. Αυτά όμως μέχρι τη μέρα που ανακαλύπτει το παρελθόν της Ανν στον κινηματογράφο. Πριν περάσει πολύς καιρός, ο Γκράχαμ έχει πέσει με τα μούτρα στην αναζήτηση παλιών ιχνών, ψάχνοντας στα βιβλία της τις αφιερώσεις πρώην εραστών, πηγαίνοντας συχνά στο σινεμά και εντρυφώντας στις παλιές ταινίες όπου είχε εμφανιστεί εκείνη. Δεν καταλογίζει στην Ανν ότι είχε κάποιο παρελθόν πριν γνωριστούν, έλα όμως που η ιστορία είναι κάτι που ανέκαθεν τον ενδιέφερε...

Λίγο πριν εκπνεύσει η χρονιά κυκλοφόρησε και το μεγάλο μυθιστόρημα του Vasily Grossmann, Ζωή και πεπρωμένο (εκδ. Γκοβόστη, μτφρ. Γιώργος Μπλάνας). Ο Grossmann τo 1941 έγινε πολεμικός ανταποκριτής της εφημερίδας του Κόκκινου Στρατού, Krasnaya Zvezda, και κατέληξε να θεωρείται θρυλικός ήρωας πολέμου, περιγράφοντας την άμυνα του Στάλινγκραντ, την πτώση του Βερολίνου και τις συνέπειες του Ολοκαυτώματος. Από τα Γερμανικά Στρατόπεδα Εξόντωσης στα Σοβιετικά Στρατόπεδα Εργασίας και από τα φλεγόμενα ερείπια του Στάλινγκραντ στα ανακριτικά γραφεία της μεταπολεμικής Μόσχας, ανάμεσα σε συγκλονιστικές περιγραφές μαχών, τρυφερές ερωτικές σκηνές, απελπισμένες προσπάθειες επιβίωσης και μάταιες ελπίδες σωτηρίας, ο συγγραφέας προσπαθεί να βρει την απάντηση στο πιo απλό -και αιώνιο- ερώτημα: Γιατί οι άνθρωποι σκλαβώνουν, εξευτελίζουν, αφανίζουν τους ανθρώπους, αφού έχουν όλοι την ίδια δίψα για ελευθερία και ευτυχία;

Άνοιγμα στο χώρο της αστυνομικής λογοτεχνίας έκαναν φέτος και οι εκδόσεις Παπαδόπουλος με τρεις νέους τίτλους. Σκοτώνεις αυτόν που αγαπάς, του Therese Philipsen (μτφρ. Σωτήρης Σουλιώτης), Ο άνθρωπος που έμοιαζε με δολοφόνο, του Matti Rönkkä (μτφρ. Μαρία Μαρτζούκου) και Το αγόρι στη βαλίτσα, των A. Friis και L. Kaaberbol (μτφρ. Λύο Καλοβυρνάς). Σε αυτό το τελευταίο η ιστορία έχει ως εξής: Η Νίνα Μπόου είναι νοσηλεύτρια του Ερυθρού Σταυρού και εργάζεται σε κέντρο υποδοχής μεταναστών στη Δανία, τόσο επίσημα όσο και κρυφά, φροντίζοντας και τους μετανάστες των οποίων η αίτηση χορήγησης ασύλου έχει απορριφθεί. Περνά μεγάλο μέρος της ζωής της σ' έναν κόσμο όπου το εμπόριο ανθρώπων, η κακοποίηση και ο ξαφνικός θάνατος αποτελούν καθημερινότητα, έναν κόσμο όπου εξαφανίζονται παιδιά κάθε μέρα χωρίς κανείς να ψάχνει τους λόγους. Ώσπου έρχεται μια μέρα που η Νίνα ανακαλύπτει ένα αγόρι σε μια βαλίτσα. Τότε αποφασίζει να βρει η ίδια ποιο είναι και πού ανήκει. Το αναλαμβάνει σαν προσωπική αποστολή, γιατί δεν δέχεται ν' αφήσει και αυτό το παιδί να εξαφανιστεί. Μόνο που με την απόφασή της αυτή τίθεται σε κίνδυνο και η δική της ζωή. Μια ιδιαίτερα επίκαιρη ιστορία μυστηρίου για τον σκοτεινό κόσμο του trafficking (εμπορία ανθρώπων).

Με μια αφήγηση που πηγαινοέρχεται ανάμεσα στο χθες και στο σήμερα, ανάμεσα στο Λονδίνο του ύστερου 19ου αιώνα και στη Νέα Υόρκη του 20ού, η Λέσχη Σέρλοκ Χολμς του Graham Moore (εκδ. Κέδρος, μτφρ. Σμαράγδα Σοφού) είναι ένα συναρπαστικό μυθιστόρημα μυστηρίου που αποδίδει φόρο τιμής στον Άρθουρ Κόναν Ντόιλ και στον διασημότερο ήρωα στην ιστορία της αστυνομικής λογοτεχνίας, τον Σέρλοκ Xολμς. Δεκέμβριος 1893. Οι φανατικοί αναγνώστες του λονδρέζικου περιοδικού Strand ανακαλύπτουν με τρόμο ότι ο Άρθουρ Κόναν Ντόιλ σκότωσε τον Σέρλοκ Χολμς -το δημιούργημά του- στην τελευταία του περιπέτεια. Αγανακτισμένοι, περικυκλώνουν το σπίτι του συγγραφέα απαιτώντας εξηγήσεις. Eκείνος κρατά σιγή ιχθύος. Οχτώ χρόνια αργότερα ο Άρθουρ Κόναν Ντόιλ επαναφέρει στη δράση τον ήρωά του. Τι συνέβη στο μεταξύ; Τι τον έκανε να αλλάξει γνώμη; Ο συγγραφέας σιωπά ξανά. Μετά το θάνατο του Άρθουρ Kόναν Nτόιλ, εξαφανίζεται το ημερολόγιό του, το οποίο θα μπορούσε ίσως να δώσει λύση στο μυστήριο. Ιανουάριος 2010. Ο Χάρολντ Γουάιτ γίνεται μέλος του Στρατού των Ατάκτων της Οδού Μπέικερ, της σημαντικότερης λέσχης αναγνωστών των περιπετειών του Σέρλοκ Χολμς, χωρίς να υποψιάζεται ότι πολύ σύντομα θα εμπλακεί σ' ένα ανελέητο κυνήγι θησαυρού με έπαθλο το Γκράαλ των φανατικών θαυμαστών του Σέρλοκ Χολμς - το χαμένο ημερολόγιο του Άρθουρ Κόναν Ντόιλ.

Τέλος, τη χρονιά σημάδεψε η βράβευση της διηγηματογράφου Alice Munro με το βραβείο Nobel λογοτεχνίας. Με σαφήνεια και άνεση, η Munro μετατρέπει σύνθετα γεγονότα και συναισθήματα σε ιστορίες που ρίχνουν φως στους απρόβλεπτους τρόπους με τους οποίους οι άνθρωποι προσαρμόζουν τη ζωή τους και συχνά καταφέρνουν να ξεπεράσουν ακόμα και τραγικά γεγονότα. Στα ελληνικά κυκλοφορούν δύο συλλογές διηγημάτων της. Μ' αγαπάει, δε μ' αγαπάει και Πάρα πολλή ευτυχία. Και τα δύο σε μετάφραση της Σοφίας Σκουλικάρη, από τις εκδόσεις Μεταίχμιο.