piano_norway250

Του Γιώργου Βέη 

«Η Λα μείζονα είναι κατακόκκινη, σαν ιταλικό πέτρινο σπίτι, ή σαν το βαμμένο στόμα της Σέλμα Λύνγκε» (από το βιβλίο, σ. 310)

Νορβηγία. Εικοστός αιώνας. Οι πολύσημες δεκαετίες ’60-’70. Σηκώνουμε το πέπλο που καλύπτει ατομικές και συλλογικές οντότητες, εξόφθαλμα ευπρεπείς και χαρισματικές ταυτοχρόνως.

Οι χρόνιες νευρώσεις, τα αφανή και εμφανή συμπλέγματα, οι τυπικές αρετές των γηγενών, αλλά και οι πτυχές των ομολογουμένως ταλαντούχων ηρώων διερμηνεύονται και υπομνηματίζονται δεόντως από τον πολλαπλώς προικισμένο, δεξιοτέχνη, μεταξύ άλλων, της τζαζ Κέτιλ Μπγιόρνσταντ (Όσλο, 1952). Η πινακοθήκη των υποκειμένων της διηγητικής πράξης διακρίνεται τόσο για την ποικιλία, όσο και για την πρωτοτυπία της. Η πεζογραφία ακτινογραφεί εν ολίγοις την κοινωνική κυψέλη. Η μυστηριακή ήδη πενηντάρα Σέλμα Λύνγκε, η κατ΄ επίφασιν συντηρητική καθηγήτρια του πιάνου, αναδεικνύει αίφνης και μυεί τα νέους μουσικούς αστέρες στην ουσία της πιανιστικής τέχνης σα να είναι ένας ώριμος, θηλυκός Μαρσύας που δεν φοβάται τον Απόλλωνα. Την αναπόφευκτη ύβρη, τη ρήξη δηλαδή με το κατεστημένο και ό, τι αυτό συνεπάγεται. Είναι άτεγκτη ως δασκάλα και ορμητική ως μαινάδα: ένας συνδυασμός δυνάμεων που κάνει εύκολα τις μαθήτριες και τους μαθητές της απλά ή ιερά κατά περίσταση δοχεία μουσικών και άλλων ηδονών.

Στους πλέον προικισμένους μαθητές της μυστηριακής αυτής περσόνας, για την οποία εικάζω ότι θα μάθουμε πολλά σε ένα από τα επόμενα βιβλία αυτής της άκρως επιμελημένης γλωσσικά μυθιστορηματικής σειράς, συγκαταλέγεται και ο δεκαοχτάχρονος Άξελ Βίντινγκ, τα πρώτα μετεφηβικά πάθη του οποίου παρακολουθήσαμε εκ του σύνεγγυς στο βιβλίο που προηγήθηκε από τον ίδιο συγγραφέα, με τίτλο Η λέσχη των νέων πιανιστών. Μάλιστα, το 2008 απέσπασε στη Γαλλία το «Βραβείο Αναγνωστών». Προ καιρού το εξέδωσε επίσης η «Πόλις». Εκεί, πέντε από τους κυριότερους χαρακτήρες συνιστούσαν ευκρινώς ανεπτυγμένα ψυχογραφήματα, τα οποία ανταποκρίνονταν προφανώς στις κατά καιρούς συναισθηματικές μεταπτώσεις του ίδιου του νορβηγού αυτού πολυδημιουργού. Η «δεξιοτεχνία της Άνιας, η γοητεία της Ρεμπέκας, η αφοσίωση της Μαργκρέτε Ιρένε, η στοχαστική διάθεση του Φέρντιναντ και το λυρικό ταλέντο του Άξελ» συναποτελούσαν τις κρίσιμες εστίες των αναφορών. Οι αναδιπλώσεις της μουσικής τονικότητας παρακολουθούσαν πιστά τις συναισθηματικές αποκλίσεις των προσώπων. Οι πρώτες αγάπες, οι εναλλακτικοί έρωτες, οι μοιχείες και βεβαίως οι αναπόφευκτες απώλειες των ερωτικών συντρόφων μέσα από την τραχύτητα και ταχύτητα της ζωής χωνεύονταν διαδοχικά στο εσωτερικό μιας ασίγαστης μελωδίας. Μυθιστορηματικός λόγος και (εννοούμενος) μουσικός ήχος προκαλούσαν και στη συνέχεια υποστήριζαν αποτελεσματικά την ευτυχή μείξη στο χώρο του αναγνωστικού μεταισθήματος.

Στο Ποτάμι, μεταφρασμένο αριστοτεχνικά, παρακολουθούμε την εξέλιξη της σχεδόν αναμενόμενης σχέσης του Άξελ με την εσωτερικά δονούμενη, κατά πολύ μεγαλύτερη του ηλικιακά, περιστασιακά λεσβία, απρόβλεπτα εκρηκτική, ανίατα αυτοκτονική Μαριάνε Σκουγκ, τη μητέρα της Άνιας. Μετά τον απροσδόκητο θάνατό της τελευταίας, ο Άξελ ερωτεύεται τη βιολογική-αισθητική προέκτασή της. Το κατ΄ αρχήν ανάρμοστο, ανήθικο ή άηθες μετατρέπεται σε καλώς συγκερασμένο ύμνο για τον σοφόκλειο, Δυνάστη εν τέλει Έρωτα. Άλλη μια φορά οι περιγραφές διακρίνονται από μια υποδειγματική συνέπεια στις καταγραφές των εμπειρικών δεδομένων. Κι άλλη μια φορά το τραγικό στοιχείο προκαθορίζει τις κινήσεις, μεταπτώσεις και κρίσιμες αντιδράσεις των προσώπων, τα οποία ενώ θεωρούνται αυτεξούσια κι αυτόνομα, αποδεικνύονται προς το τέλος της εξιστόρησης απλά ανδρείκελα στα χέρια τιμωρών θεών. Κι όλα αυτά ενώ η μουσική των κλασικών και ρομαντικών μεγασυνθετών διαποτίζει τη σημασιολογική ανέλιξη του όλου έργου, σχολιάζοντας ή και προεκτείνοντας τις κειμενικές εφαρμογές.

Από τη άποψη αυτή ο Κέτιλ Μπγιόρνσταντ αναπαριστά με υποδειγματική κειμενική δεξιότητα τους μηχανισμούς νέμεσης, οι οποίοι δρουν και στο εσωτερικό των λίγο πολύ αγνώστων στη χώρα μας Υπερβορείων. Κοντολογίς, πρόκειται για ένα βιβλίο από το οποίο θέλει κανείς να συγκρατήσει απλώς τα πάντα.

bjornstad-potami
Το ποτάμι
Κέτιλ Μπγιόρνσταντ
Μετάφραση από τα νορβηγικά: Κρυστάλλη Γλυνιαδάκη
Επιμέλεια: Μαργαρίτα Ζαχαριάδου
Εκδόσεις Πόλις, Αθήνα 2012
Τιμή: 20,00, σελ.511

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Ακολουθήστε την bookpress.gr στο Google News και διαβάστε πρώτοι τα θέματα που σας ενδιαφέρουν.


ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

«Η πόλη της νίκης», το νέο μυθιστόρημα του Σαλμάν Ρούσντι (κριτική) – Το έπος ενός ακατάβλητου παραμυθά

«Η πόλη της νίκης», το νέο μυθιστόρημα του Σαλμάν Ρούσντι (κριτική) – Το έπος ενός ακατάβλητου παραμυθά

Για το βιβλίο του Σαλμάν Ρούσντι [Salman Rushdie] «Η πόλη της νίκης» (μτφρ. Γιώργος Μπλάνας, εκδ. Ψυχογιός).

Γράφει ο Διονύσης Μαρίνος

Θα μπορούσε να είχε γραφτεί η  ...

«Τρεις γυναίκες» του Ρόμπερτ Μούζιλ (κριτική) – Η υπονόμευση του αντρικού βλέμματος μέσα από τρεις ερωτικές τραγωδίες

«Τρεις γυναίκες» του Ρόμπερτ Μούζιλ (κριτική) – Η υπονόμευση του αντρικού βλέμματος μέσα από τρεις ερωτικές τραγωδίες

Για τον τόμο με τις τρεις νουβέλες του Ρόμπερτ Μούζιλ (Robert Musil) «Τρεις γυναίκες» (μτφρ. Μαρίνα Αγαθαγγελίδου, εκδ. Αντίποδες).

Γράφει ο Φώτης Καρ...

«Η μαέστρος» της Χάριετ Κονστάμπλ (κριτική) – Ένα ταλαντούχο κορίτσι στη σκιά του Βιβάλντι

«Η μαέστρος» της Χάριετ Κονστάμπλ (κριτική) – Ένα ταλαντούχο κορίτσι στη σκιά του Βιβάλντι

Για το βιβλίο της Χάριετ Κονστάμπλ [Harriet Constable] «Η μαέστρος» (μτφρ. Μυρσίνη Γκανά, εκδ. Ελληνικά Γράμματα). Στην κεντρική φωτογραφία, ο πίνακας «Young Woman Playing a Violin» του Οράτσιο Τζεντιλέσκι.

Γράφει ο Διονύσης Μαρίνος

...

ΠΡΟΣΦΑΤΑ ΑΡΘΡΑ

«MAMI» του Μάριο Μπανούσι, στη Στέγη Ιδρύματος Ωνάση – Ποικίλες πτυχές της θηλυκής υπόστασης

«MAMI» του Μάριο Μπανούσι, στη Στέγη Ιδρύματος Ωνάση – Ποικίλες πτυχές της θηλυκής υπόστασης

«MAMI» του Μάριο Μπανούσι, στη Στέγη Ιδρύματος Ωνάση. «Έντονες επιρροές από τον Καστελούτσι και τον Παπαϊωάννου, εξαιρετική μουσική υπόκρουση». Φωτογραφίες © Ανδρέας Σιμόπουλος

Γράφει ο Νίκος Ξένιος

Το «ΜΑΜΙ» του ...

Κώστας Λογαράς: «Πρώτη φορά ταξίδεψα πέρα απ’ τα όρια της γειτονιάς μου με τον Ιούλιο Βερν»

Κώστας Λογαράς: «Πρώτη φορά ταξίδεψα πέρα απ’ τα όρια της γειτονιάς μου με τον Ιούλιο Βερν»

«Ο έφηβος» και «Ο νεαρός Τέρλες» τον ώθησαν στην ενδοσκόπιση και τη γραφή, ενώ επανέρχεται στην «Ιστορία ενός αιχμαλώτου» ως πρότυπο γλώσσας και ύφους. Αυτά είναι κάποια από τα βιβλία της ζωής του Κώστα Λογαρά.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

...
«Η δύναμη της συνήθειας» του Τόμας Μπέρνχαρντ, σε σκηνοθεσία Γιάννου Περλέγκα

«Η δύναμη της συνήθειας» του Τόμας Μπέρνχαρντ, σε σκηνοθεσία Γιάννου Περλέγκα

Για την παράσταση «Η δύναμη της συνήθειας» του Τόμας Μπέρνχαρντ, σε σκηνοθεσία Γιάννου Περλέγκα, στο Θέατρο Ροές. Μαζί με τον Περλέγκα παίζουν τα μέλη της ομάδας «κι όμΩς κινείται».

Γράφει ο Νίκος Ξένιος

Στο θέατρο «Ροές» ο ...

ΠΡΟΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ

«Ψυχή ντυμένη αέρα» της Έλενας Χουζούρη (προδημοσίευση)

«Ψυχή ντυμένη αέρα» της Έλενας Χουζούρη (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από τη μελέτη της Έλενας Χουζούρη «Ψυχή ντυμένη αέρα – Ανθούλα Σταθοπούλου - Βαφοπούλου: Η μούσα της μεσοπολεμικής Θεσσαλονίκης», η οποία θα κυκλοφορήσει το επόμενο διάστημα από τις εκδόσεις Επίκεντρο.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Η Μάγε...

«(Α)Κατάλληλο Timing» της Ελένης Αλεξανδροπούλου (προδημοσίευση)

«(Α)Κατάλληλο Timing» της Ελένης Αλεξανδροπούλου (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από τη συλλογή διηγημάτων της Ελένης Αλεξανδροπούλου «(Α)Κατάλληλο Timing», η οποία θα κυκλοφορήσει τις επόμενες μέρες από τις εκδόσεις Νίκας.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

«Ο Αύγουστος, όσο μεγαλώνεις, μοιάζει πικρός. Οι περισ...

«Mind the gap» του Λάζαρου Αλεξάκη (προδημοσίευση)

«Mind the gap» του Λάζαρου Αλεξάκη (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από τη συλλογή διηγημάτων του Λάζαρου Αλεξάκη «Mind the gap», η οποία θα κυκλοφορήσει στις 5 Φεβρουαρίου από τις εκδόσεις Διόπτρα.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Είχε φτάσει σε μικρή απόσταση από τη βιτρίνα, και το νυχτεριν...

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

«Τι να διαβάσω;» – 15 επανεκδόσεις ελληνικής πεζογραφίας που έρχονται στα βιβλιοπωλεία το επόμενο διάστημα

«Τι να διαβάσω;» – 15 επανεκδόσεις ελληνικής πεζογραφίας που έρχονται στα βιβλιοπωλεία το επόμενο διάστημα

Δεκαπέντε βιβλία πεζογραφίας, εξαντλημένα (τα περισσότερα), επανεκδίδονται και διεκδικούν νέους αναγνώστες.

Γράφει ο Κώστας Αγοραστός

Νίκος Καζαντζάκης, Ταξιδεύοντας: Αγγλία (εκδ. Διόπτρα)

...
«Τι να διαβάσω;» – 15 βιβλία ελληνικής πεζογραφίας που κυκλοφορούν το επόμενο διάστημα

«Τι να διαβάσω;» – 15 βιβλία ελληνικής πεζογραφίας που κυκλοφορούν το επόμενο διάστημα

Δεκαπέντε βιβλία ελληνικής πεζογραφίας (μυθιστορήματα, νουβέλες και διηγήματα) που αναμένουμε τις επόμενες μέρες ή εβδομάδες. Στην κεντρική εικόνα, ο Αλέξης Πανσέληνος, η Μάρω Βαμβουνάκη και ο Μιχάλης Μοδινός.

Γράφει ο Κώστας Αγοραστός

Μυθιστ...

Σίρλεϊ Τζάκσον (1916-1965): Η ευαίσθητη μάγισσα των αμερικανικών γραμμάτων

Σίρλεϊ Τζάκσον (1916-1965): Η ευαίσθητη μάγισσα των αμερικανικών γραμμάτων

Η Σίρλεϊ Τζάκσον [Shirley Jackson, 1916-1965] ήταν πολλά περισσότερα από μια συγγραφέας ιστοριών τρόμου. Με άξονα δύο βιβλία της που κυκλοφόρησαν ή επανακυκλοφόρησαν πρόσφατα «Η λοταρία και άλλες ιστορίες» (μτφρ. Χρυσόστομος Τσαπραΐλης) και «Ζούσαμε πάντα σε ένα κάστρο» (μτφρ. Βάσια Τζανακάρη) από τις εκδόσεις ...

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

Newsletter

Θέλω να λαμβάνω το newsletter σας
ΕΓΓΡΑΦΗ

ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΗΣ ΧΡΟΝΙΑΣ

ΦΑΚΕΛΟΙ