sacred

Του Γιώργου Βέη

Αν ανατρέξουμε στο παρελθόν της ευφυώς λεγομένης ανιχνευτικής γραφής, θα συναντήσουμε, μεταξύ άλλων, τον ρηξικέλευθο προπάτορα τόσων και τόσων ερευνητών του τυπικού εγκλήματος, έναν μόνιμο κάτοικο της φασματικής κομητείας Υoknapatawpha του Μισισιπή, αποκλειστικής ιδιοκτησίας του νομπελίστα Ουίλιαμ Φόκνερ (1897–1962). Εννοώ φυσικά τον αξιότιμο κ. Gavin Stevens, τον οποίο χάρισε στην αιωνιότητα της μυθοπλασίας ο συγγραφέας της αστυνομικής τραγωδίας με τίτλο Ιερό, που πρωτοκυκλοφορήθηκε στο απόγειο της ποτοαπαγόρευσης στη χώρα του Ουάσιγκτον.

Στους επιφανέστερους απογόνους του εν λόγω συγκαταλέγεται ασφαλώς ο Χοκ Μόσλι, αυτή η εμβληματική περσόνα ενός σπουδαίου επαγγελματία του είδους, του επίσης αμερικανού Τσαρλς Ουίλφορντ, (βλ. ωσαύτως εκδόσεις «Μεταίχμιο»), αλλά και ο κατά πολύ νεώτερος, ονόματι Λόρενς, ο οποίος δραστηριοποιείται στις σελίδες των βιβλίων του ιρλανδού Μάικλ Κόλλινς, δύο από τα οποία εκδόθηκαν ήδη και στη γλώσσα μας από την «Πόλη». Η οργάνωση της διαλεκτικής συλλογιστικής, οι ενστικτώδεις αντιδράσεις και η όλη μεθοδολογία της έρευνας απαντούν και στη συμπεριφορά του δικηγόρου Χόρας Μπένμποου, ο οποίος εμφανίζεται τόσο στο Ιερό, όσο και σε ένα άλλο μυθιστόρημα του Ουίλιαμ Φόκνερ, το σημαδιακό Σαρτόρις, έργο του 1929. Στο Ιερό αναλαμβάνει να υπερασπιστεί τον Λι Γκούντγουιν, ο οποίος αδίκως κατηγορείται για έναν φόνο, τον οποίο δεν έχει διαπράξει. Στον πόλο του Αμαρτήματος κινείται ένας ανερμάτιστος, αρχετυπικός εγκληματίας με ατυχέστατα παιδικά βιώματα, ονόματι Πάπαϊ. Ερωτικά ανίκανος ων, βιάζει τη νεαρή Τεμπλ με καρότο. Ο Λι Γκούντγουιν λιντσάρεται από έναν μαινόμενο χορό, ενώ ο Πάπαϊ συλλαμβάνεται εν τέλει, για να καταδικαστεί στην εσχάτη των ποινών για έναν άλλο φόνο, τον οποίο παραδόξως δεν διέπραξε. Όπως ακριβώς για τον Φρόιντ «ο άνθρωπος είναι πραγματικά μια δαρβίνεια παραλλαγή, καταδικασμένη να παράγει πολιτισμό, ένας «λύκος» που πρέπει να ευχόμαστε να εξημερωθεί. Για να περισωθούν οι πολιτισμικές αξίες, ο λύκος πρέπει ν’ αφήσει την αυθεντικότητά του να γίνει απουσία και μνήμη, δηλαδή γλώσσα και συνείδηση» (βλ. Μάριος Μαρκίδης, Η ψυχανάλυση του διχασμένου υποκειμένου), έτσι και για τον Ουίλιαμ Φόκνερ ο άνθρωπος σε πλείστες περιπτώσεις αποδεικνύεται παντελώς ανεπίδεκτος φώτισης.

Η σχέση, η οποία συνδέει άρρηκτα τον νομπελίστα αυτό με το αστυνομικό φιλολογικό είδος, σύμφωνα με τα προηγηθέντα, δεν είναι ασφαλώς τυχαία. Κατ΄ αρχήν καθαρά οικονομικοί λόγοι, αλλά και κάτι βαθύτερο οδήγησαν τον συγγραφέα στην επικράτεια του παρανόμως σπαταλημένου αίματος: η αίσθηση ότι το έγκλημα, πρωτογενές κειμενικό υλικό εκασταχού εκάστοτε, καλεί τους συγγραφείς ανά την υφήλιο να αποδείξουν στην πράξη το εύρος των μυθοπλαστικών και ουχί μόνον δυνατοτήτων. Άλλωστε, η λειτουργική από πολλές σκοπιές συνάντηση στο Ιερό της αρχαιοελληνικής τραγωδίας με την αστυνομική φιλολογία, όπως επεσήμανε προσφυώς ο Αντρέ Μαλρό, τεκμηριώνει άλλη μια φορά στην πράξη την υπόγεια συγγένεια, η οποία διέπει την αστυνομική λογοτεχνία των υψηλών αποστάξεων με την άλλη γραφή εν γένει. Αυτό το δήθεν «κατώτερης λογοτεχνικής αξίας» μυθιστόρημα, ένα «pot-boiler» όπως το χαρακτήριζε ο ίδιος ο συγγραφέας του, συνιστά κατ΄ ουσίαν ένα εγχειρίδιο της παθογένειάς μας. Βεβαίως η υπόθεση της κάθαρσης εξαρτάται άμεσα από τη συγκεκριμένη οπτική γωνία της εκατασταχού εκάστοτε κριτικής ανάγνωσης. Είναι φέρ΄ ειπείν η λήθη, την οποία προτείνει ανενδοιάστως η Τεμπλ ως την απόλυτη πανάκεια, η απαραίτητη εισαγωγή σε μιαν ανέκκλητη κάθαρση; Ή μήπως η λήθη είναι ο δεύτερος βαθμός του εγκλήματος; Ίσως εδώ έγκειται η απώτερη γοητεία της φοκνερικής πολυσημίας. Στο ότι δηλαδή παρέχεται ικανός και αναγκαίος κειμενικός χώρος σε δημιουργικές, παράπλευρες δισημίες να αποδώσουν έστω μέρος της πολυπλοκότητας του ανθρώπινου ψυχισμού.

Πάντως είναι γεγονός πλέον ότι ο Πάπαϊ., η Τεμπλ, ο Λι Γκούντγουιν και ο Χόρας Μπένμποου έχουν προ πολλού ξεφύγει από το αφηγηματικό πλαίσιο των σελίδων του Ιερού κι έχουν καταστεί κι αυτοί, για να θυμηθούμε το ανάλογο σχόλιο του Βλαντιμίρ Ναμπούκωφ για τον Δον Κιχώτη του Μιχαήλ Θερβάντες, από απλά αθύρματα του βίου σε διαχρονικούς παράγοντες της ανθρώπινης ιλαροτραγωδίας. Η μετάφραση απέδωσε τη φοκνερική ατμόσφαιρα.. Είναι μάλιστα η τρίτη απόπειρα να ντύσουμε το Ιερό με το ημέτερο γλωσσικό ένδυμα. Αυτό δείχνει, μεταξύ άλλων, ότι το κοινό μας δεν ξεκολλάει εύκολα από τον Ουίλιαμ Φόκνερ.

sacred-exofΟΥΙΛΙΑΜ ΦΟΚΝΕΡ
Ιερό
Εισαγωγή: Αναστάσης Βιστωνίτης
Μετάφραση.: Ιωάννα Καρατζαφέρη
Μεταίχμιο», 16,60 €, σ. 347

 

 

 

 

 

 

 

Ακολουθήστε την bookpress.gr στο Google News και διαβάστε πρώτοι τα θέματα που σας ενδιαφέρουν.


ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

«Το βιβλίο της μορφής και του κενού» της Ρουθ Οζέκι (κριτική) – Αναζητώντας διέξοδο από το χάος

«Το βιβλίο της μορφής και του κενού» της Ρουθ Οζέκι (κριτική) – Αναζητώντας διέξοδο από το χάος

Για το μυθιστόρημα της Ρουθ Οζέκι [Ruth Ozeki] «Το βιβλίο της μορφής και του κενού» (μτφρ. Μυρσίνη Γκανά, εκδ. Κλειδάριθμος). Κεντρική εικόνα: Στιγμιότυπο από την ταινία «Τhe Book of Henry». 

Γράφει η Χριστίνα Μουκούλη

...
«Νεφελοκοκκυγία» του Άντονυ Ντορ (κριτική) – Μια εντυπωσιακή περιπλάνηση σε χώρο και χρόνο

«Νεφελοκοκκυγία» του Άντονυ Ντορ (κριτική) – Μια εντυπωσιακή περιπλάνηση σε χώρο και χρόνο

Για το βιβλίο του Άντονυ Ντορ [Anthony Doerr] «Νεφελοκοκκυγία» (μτφρ. Μυρτώ Καλοφωλιά, εκδ. Πατάκη). Κεντρική εικόνα: Κρατικό Θέατρο Βορείου Ελλάδος «Όρνιθες» του Αριστοφάνη, σε σκηνοθεσία Γιάννη Ρήγα (2021).

Γράφει η Άλκηστις Σουλογιάννη

...
«Το χρυσό σημειωματάριο» της Ντόρις Λέσινγκ – Αλήθειες βαθιές κι επώδυνες, ενεργές και σήμερα

«Το χρυσό σημειωματάριο» της Ντόρις Λέσινγκ – Αλήθειες βαθιές κι επώδυνες, ενεργές και σήμερα

Για το εμβληματικό μυθιστόρημα της νομπελίστριας Ντόρις Λέσινγκ [Doris Lessing] «Το χρυσό σημειωματάριο» (μτφρ. Έφη Τσιρώνη, εκδ. Διόπτρα). 

Γράφει ο Κ.Β. Κατσουλάρης

Είναι δύσκολο να μιλήσεις για την Ντόρις Λέσινγκ χω...

ΠΡΟΣΦΑΤΑ ΑΡΘΡΑ

Χριστουγεννιάτικη γιορτή από τις Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης: Σαββατοκύριακο στην Πλάκα, με Αργύρη Μπακιρτζή, κεράσματα και μεγάλες προσφορές

Χριστουγεννιάτικη γιορτή από τις Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης: Σαββατοκύριακο στην Πλάκα, με Αργύρη Μπακιρτζή, κεράσματα και μεγάλες προσφορές

Οι Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης διοργανώνουν χριστουγεννιάτικη γιορτή βιβλίου το Σάββατο 9 & την Κυριακή 10 Δεκεμβρίου από τις 11:00 μέχρι και τις 19:00 στην οδό Θουκυδίδου 4, στην Πλάκα και υπόσχονται δύο μέρες γεμάτες με μουσική, κεράσματα, προτάσεις για δώρα και μεγάλες προσφορές.

Επιμέλεια: ...

Εορταστικό τετραήμερο των εκδόσεων Ψυχογιός στη Δημοτική Αγορά Κυψέλης

Εορταστικό τετραήμερο των εκδόσεων Ψυχογιός στη Δημοτική Αγορά Κυψέλης

Από σήμερα (7/12) έως και την Κυριακή (10/12) οι εκδόσεις Ψυχογιός ετοιμάζουν μια χριστουγεννιάτικη γιορτή για μικρούς και μεγάλους στη Δημοτική Αγορά Κυψέλης με bazaar βιβλίων, εκδηλώσεις και δράσεις για τα παιδιά. «Τίτλοι λογοτεχνίας για μικρούς και μεγάλους, bazaar βιβλίων, συναντήσεις με συγγραφείς & συναρπα...

«Η Καταρίνα και η ομορφιά να σκοτώνεις φασίστες» (κριτική) – Η τελετουργία ενός φόνου σε μια άκρως σύγχρονη παράσταση

«Η Καταρίνα και η ομορφιά να σκοτώνεις φασίστες» (κριτική) – Η τελετουργία ενός φόνου σε μια άκρως σύγχρονη παράσταση

Για την παράσταση του Πορτογάλου σκηνοθέτη Τιάγκο Ροντρίγκες [Tiago Rodriguez] «Η Καταρίνα και η ομορφιά να σκοτώνεις φασίστες» που ανέβηκε στην κεντρική σκηνή της Στέγης Ιδρύματος Ωνάση. Κεντρική εικόνα: © Joseph Bandere.

Γράφει ο Νίκος Ξένιος  ...

ΠΡΟΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ

«Τρότζαν» του Θανάση Χειμωνά (προδημοσίευση)

«Τρότζαν» του Θανάση Χειμωνά (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα του Θανάση Χειμωνά «Τρότζαν, που κυκλοφορεί στις 8 Δεκεμβρίου από τις εκδόσεις Πατάκη.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Άνοιξα τα μάτια μου. Το μυαλό μου, αδειανό. Γύρω μου, φως. Έντονο. Εκτυφλωτικό. Συνειδητοπο...

«Αχ, Ευρώπη! Κείμενα για το μέλλον της Ευρώπης και την δημόσια σφαίρα» του Γιούργκεν Χάμπερμας (προδημοσίευση)

«Αχ, Ευρώπη! Κείμενα για το μέλλον της Ευρώπης και την δημόσια σφαίρα» του Γιούργκεν Χάμπερμας (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από βιβλίο του Γιούργκεν Χάμπερμας [Jürgen Habermas] «Αχ Ευρώπη! – Κείμενα για το Μέλλον της Ευρώπης και την δημόσια σφαίρα» (μτφρ. – προλεγόμενα – σχόλια: Δημήτρης Υφαντής, το οποίο θα κυκλοφορήσει στις 15 Δεκεμβρίου από τις εκδόσεις Printa / Ροές.

Επιμέλεια: Κώστας Αγορασ...

«Πολύ αργά πια» της Κλερ Κίγκαν (προδημοσίευση)

«Πολύ αργά πια» της Κλερ Κίγκαν (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα της Κλερ Κίγκαν [Claire Keegan] «Πολύ αργά πια» (μτφρ. Μαρτίνα Ασκητοπούλου), το οποίο θα κυκλοφορήσει στις 7 Δεκεμβρίου από τις εκδόσεις Μεταίχμιο.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Την Παρασκευή, 29 Ιουλίου, το...

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τα δέκα καλύτερα βιβλία του 2023 σύμφωνα με τους New York Times

Τα δέκα καλύτερα βιβλία του 2023 σύμφωνα με τους New York Times

Η συντακτική ομάδα των New York Times ξεχώρισε τα καλύτερα βιβλία που κυκλοφόρησαν το 2023, επιλέγοντας πέντε έργα μυθοπλασίας και πέντε δοκίμια. Στην κεντρική εικόνα, η Ζέιντι Σμιθ [Zadie Smith], συγγραφέας του «The fraud», το οποίο αναφέρεται στη λίστα ως ένα από τα πέντε σημαντικότερα μυθιστορήματα του έτους που ...

«Ο βίος βραχύς, η δε τέχνη μακρή» – Αυτοβιογραφίες και βιογραφίες, 15+1 επιλογές από τις πρόσφατες εκδόσεις

«Ο βίος βραχύς, η δε τέχνη μακρή» – Αυτοβιογραφίες και βιογραφίες, 15+1 επιλογές από τις πρόσφατες εκδόσεις

Τι κοινό μπορεί να έχει η Μαρινέλλα με τον Έλον Μάσκ; Η Μαρία Κάλλας με τον Ανδρέα Παπανδρέου και ο Πρίγκιπας Χάρι με τον Διονύση Σιμόπουλο; Οι βιογραφίες όλων αυτών, και μερικές ακόμη, κυκλοφόρησαν τους προηγούμενους μήνες και σας τις παρουσιάζουμε.

Γράφει ο Κώστας Αγοραστό...

Κλερ Κίγκαν – Η Ιρλανδή που ανέδειξε τις χάρες της μικρής φόρμας

Κλερ Κίγκαν – Η Ιρλανδή που ανέδειξε τις χάρες της μικρής φόρμας

Η Ιρλανδή συγγραφέας έχει αγαπηθεί από το ελληνικό αναγνωστικό κοινό και όχι άδικα. Τι είναι αυτό που την κάνει ιδιαίτερη και γιατί η πρόσφατη νουβέλα της «Πολύ αργά πια» (μτφρ. Μαρτίνα Ασκητοπούλου, εκδ. Μεταίχμιο) την καταξιώνει. 

Γράφει ο Διονύσης Μαρίνος ...

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

Newsletter

Θέλω να λαμβάνω το newsletter σας
ΕΓΓΡΑΦΗ

ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΟΥ ΜΗΝΑ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΗΣ ΧΡΟΝΙΑΣ

13 Δεκεμβρίου 2022 ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τα 100 καλύτερα λογοτεχνικά βιβλία του 2022

Έφτασε η στιγμή και φέτος για την καθιερωμένη εδώ και χρόνια επιλογή των εκατό από τα καλύτερα βιβλία λογοτεχνίας της χρονιάς που φτάνει σε λίγες μέρες στο τέλος της. Ε

ΦΑΚΕΛΟΙ