Serhiy Zhadan

Για το μυθιστόρημα του Σέρχι Ζαντάν (Serhiy Zhadan) με τίτλο «Depeche Mode» (εκδ. Διόπτρα, μτφρ. Δημήτρης Τριανταφυλλίδης).

Γράφει ο Σόλωνας Παπαγεωργίου

Βρισκόμαστε στο σωτήριο έτος 1993. Η Σοβιετική Ένωση έχει ήδη καταρρεύσει και η Ουκρανία αποτελεί ανεξάρτητο κράτος. Ο Αμερικανός αιδεσιμότατος Τζόνσον και Τζόνσον επισκέπτεται το Χάρκοβο για να κηρύξει τον θείο λόγο μετά μουσικής. Στην άλλη άκρη της πόλης, ο διευθυντής ενός εργοστασίου κρύβει στο φυλάκιο του γραφείου του μια προτομή του συντρόφου Μολότοφ. Στο ραδιόφωνο, ένας μυστηριώδης εκφωνητής αφιερώνει ένα ολόκληρο επεισόδιο της εκπομπής του σε μια, αμφιβόλου αξιοπιστίας, βιογραφία του Ντέιβ Γκάχαν, συνιδρυτή των Depeche Mode. Την ίδια στιγμή, οι ιδρυτές μιας διαφημιστικής εταιρείας, πρώην μέλη της κομουνιστικής νεολαίας και νυν επικριτές του ρωσικού καθεστώτος, αναζητούν τον χασομέρη υπάλληλό τους. Ο υπάλληλος, όμως, μαζί με ακόμα δύο χαμένα κορμιά, αναζητά με τη σειρά του έναν φίλο του, για να του ανακοινώσει μία πολύ δυσάρεστη είδηση. Και όλοι, μα όλοι, κατεβάζουν βότκα μονορούφι.

dioptra zhadan depeche mode

Το πρώτο μυθιστόρημα Depeche Mode του Ουκρανού ποιητή και συγγραφέα Σέρχι Ζαντάν (1974) παρουσιάζει την εικόνα της πολύπαθης πατρίδας του κατά την πολυτάραχη δεκαετία του ’90, μέσα από τα μάτια του κεντρικού ήρωά του, ενός δεκαεννιάχρονου πλάνητα. Ο αφηγητής, όπως και τα άτομα του περίγυρού του, όπως και πολλοί ήρωες των λογοτεχνικών αφηγήσεων, είναι ένα λούμπεν στοιχείο· για χρόνια ακολουθούσε, θέλοντας και μη, τον παραδοσιακό τρόπο ζωής της Σοβιετικής Ένωσης, χωρίς να έχει εμβαπτιστεί στα νάματά της, και πλέον, έρχεται σε επαφή, όλο και περισσότερο, με στοιχεία της δυτικής κουλτούρας.

Η εξάπλωση, όμως, της επιρροής της Εσπερίας στα εδάφη της πρώην ΕΣΣΔ προσκρούει σε νοοτροπίες που μοιάζουν βαθιά ριζωμένες: το γνωστό φάντασμα εξακολουθεί να πλανιέται στην πρώιμη μετασοβιετική Ουκρανία. Οι παλαιοί ιδεολόγοι δεν επαναπαύονται. Βιβλία με οδηγίες για την κατασκευή βομβών, που θα χρησιμοποιηθούν από το προλεταριάτο ενάντια στο αντιλαϊκό καθεστώς, περνούν από χέρι σε χέρι. Η ζωή του μουσικού Ντέιβ Γκάχαν παρουσιάζεται ψευδώς από το ραδιόφωνο - στην παραλλαγμένη εκδοχή της, ο Ντέιβ μοιάζει εκπληκτικά με τον Φιντέλ Κάστρο και οι γονείς του ήταν συνεργάτες του IRA. Μια κοινωνία γεμάτη αντιθέσεις δημιουργείται: στους δρόμους κυκλοφορούν αντισημίτες Εβραίοι, φιλοαμερικανοί προστατευόμενοι της KGB. Ένας από τους ήρωες φέρει το παρωνύμιο «Σκύλος Παβλόφ», παραπέμποντας στα πειραματόζωα του γνωστού Ρώσου ιατρού, που ανέπτυσσαν νευρωτικές συμπεριφορές όποτε εκτίθονταν στα απρόβλεπτα ερεθίσματα του περιβάλλοντός τους.

Στις τελευταίες σελίδες, μάλιστα, ο ήρωας δηλώνει ευθαρσώς: «δεν πιστεύω στο μέλλον, δεν πιστεύω στη Θεία Πρόνοια, δεν πιστεύω στον ουρανό, δεν πιστεύω στους αγγέλους».

Αντίστοιχα, στο περιβάλλον των ηρώων επικρατεί το χάος. Ο αφηγητής δεν κάνει όνειρα. Αναλαμβάνει να ενημερώσει τον φίλο του για την αυτοκτονία του πατριού του, αλλά η αποστολή του μοιάζει μάταιη. Νιώθει «σαν ποτάμι που κυλά κόντρα στο ρεύμα του». Οι άγγελοι, τους οποίους συχνά επικαλείται, δεν είναι οι αγγελιοφόροι κάποιου θεού («τότε εμφανιζόταν με μια ακατανόητη σταθερότητα ο άγγελος με τις μαύρες μανσέτες του λογιστή και την πιτυρίδα στις φτερούγες και κατέθετε στον τραπεζικό λογαριασμό σου ένα ποσό», «εσείς οι μαρξιστές είστε σαν τους αγγέλους, δεν πηδιέστε, δεν πίνετε»). Στις τελευταίες σελίδες, μάλιστα, ο ήρωας δηλώνει ευθαρσώς: «δεν πιστεύω στο μέλλον, δεν πιστεύω στη Θεία Πρόνοια, δεν πιστεύω στον ουρανό, δεν πιστεύω στους αγγέλους».

Serhiy Zhadan stratos

Ο 49χρονος συγγραφέας έχει εδώ και λίγες εβδομάδες καταταγεί στην Εθνική Φρουρά της Ουκρανίας. 

Ύφος χαμηλό και υπαινικτικό

Ο Ζαντάν παρουσιάζει πειστικά τον κόσμο του, εμμένοντας σ’ ένα ύφος εσκεμμένα χαμηλό, λεπτό και υπαινικτικό στα καλύτερα σημεία του βιβλίου, κι άλλοτε, κάπως χοντροκομμένο. Οι συχνές συγκρίσεις του Depeche Mode με τα έργα του Τσαρλς Μπουκόφσκι και το Trainspotting (εκδ. Οξύ, μτφρ. Σόνια Σαλίμπα) του Ίρβιν Γουέλς έχουν βάση: ο Ζαντάν υιοθετεί τον λόγο των αθυρόστομων και κυνικών ηρώων του, των απόκληρων περιθωριακών που περιφέρονται άσκοπα. Η μεγάλη ευρηματικότητα του συγγραφέα ξεχωρίζει κυρίως στο πρώτο μισό: κατόπιν, εντοπίζονται κάποιες επαναλήψεις - το εύρημα της άστοχης μετάφρασης ενός αγγλικού κειμένου από κάποιον ημιμαθή χαρακτήρα παρουσιάζεται δύο φορές, πρώτα με τη διαστρέβλωση του νοήματος ενός ιεραποστολικού κηρύγματος, κι ύστερα, με την παραποίηση της πορείας του Ντέιβ Γκάχαν, φρόντμαν των Depeche Mode. Αναρωτιέμαι, επίσης, αν έπρεπε να αφιερωθούν δεκαέξι ολόκληρες σελίδες στις προαναφερθείσες οδηγίες χρήσης των αυτοσχέδιων εκρηκτικών μηχανισμών, δεδομένου ότι η παρεμβολή του συγκεκριμένου κειμένου παγώνει την εξέλιξη της ιστορίας.

«There was no such thing as society», διαπιστώνει ο Μαρκ Ρέντον κατά την επίσκεψή του στο Λονδίνο της θατσερικής περιόδου, προτού ληστέψει τους φίλους του και τους εγκαταλείψει μια και καλή. Από την άλλη, στη μετασοβιετική Ουκρανία, οι χαρακτήρες του Ζαντάν παραμένουν εγκλωβισμένοι, έρμαια της μοίρας. «Δεν ντρέπομαι καθόλου», εξομολογείται ο αφηγητής, «για τίποτε από όλα όσα έκανα, αν και δεν έκανα κάτι ιδιαίτερο, απλώς υπήρξε μια κίνηση μέσα σε μια πυκνή και στέρεα ατμόσφαιρα, μια προσπάθεια να τη διαπεράσουμε, να προχωρήσουμε λίγο ακόμα, έστω και μερικά εκατοστά, χωρίς κάποιο κοινό στόχο, χωρίς κάποια κοινή επιθυμία, χωρίς την παραμικρή αμφιβολία, χωρίς την παραμικρή ελπίδα πως θα τα καταφέρουμε».

politeia deite to vivlio 250X102

Ακολουθήστε την bookpress.gr στο Google News και διαβάστε πρώτοι τα θέματα που σας ενδιαφέρουν.


ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

«Η αληθινή ζωή του Σεμπάστιαν Νάιτ» του Βλαντιμίρ Ναμπόκοφ (κριτική)

«Η αληθινή ζωή του Σεμπάστιαν Νάιτ» του Βλαντιμίρ Ναμπόκοφ (κριτική)

Για το μυθιστόρημα του Βλαντιμίρ Ναμπόκοφ [Vladimir Nabokov] «Η αληθινή ζωή του Σεμπάστιαν Νάιτ» (μτφρ. Ανδρέας Αποστολίδης, εκδ. Άγρα).

Γράφει ο Φώτης Καραμπεσίνης

«Ήταν η ηχώ μιας πιθανής αλήθειας, μια επίκαιρη υ...

«Το μαύρο σύννεφο» του Φρεντ Χόιλ (κριτική) – Όταν ένας κορυφαίος φυσικός γράφει επιστημονική φαντασία

«Το μαύρο σύννεφο» του Φρεντ Χόιλ (κριτική) – Όταν ένας κορυφαίος φυσικός γράφει επιστημονική φαντασία

Για το μυθιστόρημα του Φρεντ Χόιλ [Fred Hoyle] «Το μαύρο σύννεφο» (μτφρ. Θοδωρής Πιερράτος, επίμετρο Richard Dawkins, φιλολογική επιμέλεια Τραϊανός Μάνος, εκδ. Ροπή).

Γράφει ο Διονύσης Μαρίνος

Στις μέρες μας ο κίνδυνος μιας...

«Νότια των συνόρων, δυτικά του ήλιου» του Χαρούκι Μουρακάμι (κριτική) – Iστορία μιας ανεκπλήρωτης αγάπης

«Νότια των συνόρων, δυτικά του ήλιου» του Χαρούκι Μουρακάμι (κριτική) – Iστορία μιας ανεκπλήρωτης αγάπης

Για το βιβλίο του Χαρούκι Μουρακάμι [Haruki Murakami] «Νότια των συνόρων, δυτικά του ήλιου» (μτφρ. Βασίλης Κιμούλης, εκδ. Ψυχογιός).

Γράφει ο Διονύσης Μαρίνος

Oύτε γάτες που εξαφανίζονται, ούτε βαθιά πηγάδια που οδηγούν σε ...

ΠΡΟΣΦΑΤΑ ΑΡΘΡΑ

Στον Αλγερινό Καμέλ Νταούντ το Βραβείο Γκονκούρ 2024, το πιο έγκυρο γαλλικό λογοτεχνικό βραβείο

Στον Αλγερινό Καμέλ Νταούντ το Βραβείο Γκονκούρ 2024, το πιο έγκυρο γαλλικό λογοτεχνικό βραβείο

Για πρώτη φορά το Βραβείο Γκονκούρ (Prix Goncourt) δίνεται σε Αλγερινό, τον Καμέλ Νταούντ [Kamel Daoud] για το μυθιστόρημά του Houris (εκδ. Gallimard). Στην κεντρική φωτογραφία, ο συγγραφέας, στον παραδοσιακό χαιρετισμό του νικητή από το παράθυρο του εστιατορίου Drouant στο Παρίσι. 

Επιμέλεια: B...

«Στα κάτεργα του θανάτου» του Ανδρέα Ασσαέλ (κριτική) – Καρυά Φθιώτιδας, το ελληνικό Μαουτχάουζεν

«Στα κάτεργα του θανάτου» του Ανδρέα Ασσαέλ (κριτική) – Καρυά Φθιώτιδας, το ελληνικό Μαουτχάουζεν

Για το βιβλίο του Ανδρέα Ασσαέλ «Στα κάτεργα του θανάτου – Ένα οδοιπορικό στα καταναγκαστικά ναζιστικά έργα Χριστιανών και Εβραίων στην Ελλάδα με 350 ανέκδοτες εικόνες» (εκδ. University Studio Press). Κεντρική εικόνα: © Συλλογή Ανδρέα Ασσαέλ, στην Καρυά Φθιώτιδας, όπου διακρίνεται Έλληνας χωροφύλακας.

...
Από το βιβλίο στο σινεμά: Δύο σημαντικά μυθιστορήματα έγιναν ταινίες

Από το βιβλίο στο σινεμά: Δύο σημαντικά μυθιστορήματα έγιναν ταινίες

Δύο σημαντικά και πολυδιαβασμένα μυθιστορήματα έγιναν ταινίες σε παραγωγή Netflix. Πρόκειται για τα: «Πέδρο Παράμο» (μτφρ. Έφη Γιαννοπούλου, Πατάκης) του Χουάν Ρούλφο και «Το τρένο των παιδιών» (μτφρ. Φωτεινή Ζερβού, Πατάκης) της Βιόλα Αρντόνε, από όπου και η κεντρική φωτογραφία.

...

ΠΡΟΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ

«Σου γράφω από την κοιλιά του κτήνους» του Μίνου Ευσταθιάδη (προδημοσίευση)

«Σου γράφω από την κοιλιά του κτήνους» του Μίνου Ευσταθιάδη (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα του Μίνου Ευσταθιάδη «Σου γράφω από την κοιλιά του κτήνους», το οποίο θα κυκλοφορήσει στις 5 Νοεμβρίου από τις εκδόσεις Μεταίχμιο.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

ΤΑ ΤΥΜΠΑΝΑ

...
«Το Τέλος. Και Ξανά» του Ντίνο Μπάουκ (προδημοσίευση)

«Το Τέλος. Και Ξανά» του Ντίνο Μπάουκ (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα του Σλοβένου συγγραφέα Ντίνο Μπάουκ (Dino Bauk) «Το Τέλος. Και Ξανά» (μτφρ. Γιούλη Σταματίου) το οποίο θα κυκλοφορήσει αρχές Νοεμβρίου από τις εκδόσεις Βακχικόν.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Αγαπητή μητέρα, ...

«Η κωμωδία του θανάτου 
ή Ο μακαρίτης Μαύσωλος», ανέκδοτο θεατρικό του Γρηγορίου Ξενόπουλου (προδημοσίευση)

«Η κωμωδία του θανάτου 
ή Ο μακαρίτης Μαύσωλος», ανέκδοτο θεατρικό του Γρηγορίου Ξενόπουλου (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το ανέκδοτο θεατρικό έργο του Γρηγορίου Ξενόπουλου «Η κωμωδία του θανάτου 
ή Ο μακαρίτης Μαύσωλος», σε επιμέλεια & εισαγωγή της Κυριακής Πετράκου, το οποίο θα κυκλοφορήσει από τις εκδόσεις Νίκας το επόμενο διάστημα. 

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός ...

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

  «Η δική μου Αμερική»: 25 Έλληνες συγγραφείς και μεταφραστές γράφουν για το μυθιστόρημα που τους αποκάλυψε τη Χώρα

«Η δική μου Αμερική»: 25 Έλληνες συγγραφείς και μεταφραστές γράφουν για το μυθιστόρημα που τους αποκάλυψε τη Χώρα

«Η δική μου Αμερική»: 25 Έλληνες και Ελληνίδες συγγραφείς και μεταφραστές μας αποκαλύπτουν το μυθιστόρημα που τους μύησε στην αχανή χώρα. Οι επιλογές τους κυμαίνονται από εφηβικά αναγνώσματα μέχρι ένα πολύ επίκαιρο (και μη λογοτεχνικό) βιβλί...

Κατασκοπικά μυθιστορήματα: Οι πρωτοπόροι, οι συνεχιστές, οι κορυφαίοι – Ένας συνοπτικός οδηγός με τα καλύτερα του τότε και του σήμερα

Κατασκοπικά μυθιστορήματα: Οι πρωτοπόροι, οι συνεχιστές, οι κορυφαίοι – Ένας συνοπτικός οδηγός με τα καλύτερα του τότε και του σήμερα

Επιλογή από τα καλύτερα κατασκοπευτικά μυθιστορήματα που έχουν κυκλοφορήσει τελευταία, συν λίγα παλαιότερα, από τα κορυφαία του είδους. Ταυτόχρονα, μια ευσύνοπτη μα πλήρης παρουσίαση της ιστορίας του είδους, μαζί με έναν αναστοχασμό πάνω στα όρια και τις συντεταγμένες του.

Γράφει η Χίλντα Παπαδημητρί...

Τι διαβάζουμε τώρα; 25 βιβλία λογοτεχνίας που κυκλοφόρησαν πρόσφατα ή… μόλις

Τι διαβάζουμε τώρα; 25 βιβλία λογοτεχνίας που κυκλοφόρησαν πρόσφατα ή… μόλις

Ο Οκτώβριος οδεύει προς το τέλος του, οι εκδότες έχουν ήδη βγάλει, ή βγάζουν αυτές τις μέρες, σημαντικά βιβλία που θα διαβαστούν και θα συζητηθούν τους μήνες που έρχονται. Επιλέξαμε ορισμένα από αυτά, ελληνικής και ξένης πεζογραφίας, κυρίως. Θα ακολουθήσουν, το επόμενο διάστημα, πολλά περισσότερα. 

Γράφ...

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

Newsletter

Θέλω να λαμβάνω το newsletter σας
ΕΓΓΡΑΦΗ

ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΗΣ ΧΡΟΝΙΑΣ

15 Δεκεμβρίου 2023 ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τα 100 καλύτερα λογοτεχνικά βιβλία του 2023

Mυθιστορήματα, νουβέλες, διηγήματα, ποιήματα: Επιλογή 100 βιβλίων, ελληνικών και μεταφρασμένων, από τη βιβλιοπαραγωγή του 2023. Επιλογή: Συντακτική ομάδα της Book

ΦΑΚΕΛΟΙ