«Η πορεία της Μίνα» της Γιόκο Ογκάουα (κριτική) – Η πορεία του σωματικού-διανοητικού πληρώματος

Για το μυθιστόρημα της Γιόκο Ογκάουα «Η πορεία της Μίνα» (μτφρ. Άννα Παπασταύρου, εκδ. Πατάκη). Κεντρική εικόνα: © Sava Bobov (Unsplash). 

Γράφει ο Γιώργος Βέης

Τα σκοτάδια με είχαν διαλέξει, μόνη εμένα στον κόσμο, για να διεισδύσουν στην καρδιά μου.

(από το βιβλίο, σελ. 83)

Τόπος: η Ιαπωνία. Χρόνος: 1972. Γραμμική απόδοση των θεματικών δεδομένων. Παρατηρώ ότι υφίστανται πλείστες εμφανείς υφολογικές συγγένειες με τους τρόπους των ψυχογραφημάτων τόσο του Γιούκιο Μισίμα (1925-1970) όσο και του νομπελίστα Κενζαμπούρο Όε (1935-2023). Το πραγματικό βεβαίως διευρύνεται και μάλιστα αρκούντως. Υπάρχει όντως χώρος για να εισέλθουν, πάντα με το ανάλογο τακτ, αυθεντικά στοιχεία του φαντασιακού. Έστω το εξής παράδειγμα για τις ανάγκες της εποπτικής προσέγγισης: «Τη στιγμή που το σπίρτο στο χέρι της έσβησε, δηλαδή όταν άναψαν τα έξι κεριά, η τραπεζαρία έγινε ένας χώρος μαγικός». (Βλ. σελ. 114).

Στον συγκεκριμένο αφηγηματικό ιστό εντοπίζονται τα εξής: η Τομόκο, δώδεκα χρονών, δεν έχει πλέον πατέρα. Η μητέρα της θέλει να μετακομίσει για έναν χρόνο στο Τόκιο, από την Οκαγιάμα όπου ζουν, και να μάθει εκεί τη μοδιστρική τέχνη. Η Τομόκο θα μείνει κατ' ανάγκην το ίδιο διάστημα με την οικογένεια των θείων της στην Ασίγια. Την περιμένει η φιλόξενη, αχανής έπαυλη, την οποία είχε χτίσει ο παππούς της, ιδιοκτήτης μιας εμβληματικής ποτοποιίας. Ο ίδιος είχε επιτρέψει να υπάρξει στον ίδιο ακριβώς χώρο, για χάρη του γιου του, ένας σχεδόν πλήρης ζωολογικός κήπος. Από όσα ζώα είχαν περάσει από εκεί, η Τομόκο θα προφτάσει μόνο έναν θηλυκό ιπποπόταμο νάνο, ονόματι Ποτσίκο. Άλλα πρόσωπα, εκτός της θείας και του θείου της, είναι τα εξής τέσσερα: η Γερμανοεβραία γιαγιά Ρόζα, η Γιονέντα η μαγείρισσα, ο Κομπαγιάσι ο κηπουρός και η συνομήλικη ξαδέλφη της Τομόκο, η Μίνα.

Ιππεύοντας με ιδιάζουσα άνεση την προαναφερόμενη, πανάκριβη, υπομονετική, δεόντως ευφυή Ποτσίκο, βλέπει συχνά πυκνά πίσω από τα φαινόμενα την κατά πάσα πιθανότητα λανθάνουσα αλήθεια των πραγμάτων.

Ασθματική, πολύ αδύνατη, φιλάσθενη, ερωτευμένη κρυφά κι ανομολόγητα, όπως οφείλει λόγω ηλικίας και ειδικοτέρων συνθηκών οικογενειακού βίου, εμφανώς θλιμμένη αλλά ευφυέστατη. Πρωτίστως πανέτοιμη να διδάξει από τώρα… δημιουργική γραφή. Ιππεύοντας με ιδιάζουσα άνεση την προαναφερόμενη, πανάκριβη, υπομονετική, δεόντως ευφυή Ποτσίκο, βλέπει συχνά πυκνά πίσω από τα φαινόμενα την κατά πάσα πιθανότητα λανθάνουσα αλήθεια των πραγμάτων. Ήτοι, τη λεγόμενη άλλη διάσταση των πραγμάτων. Ό,τι δηλαδή της υπαγορεύει η κειμενικά πολύπειρη, υποδειγματικά λειτουργική στο πλαίσιο των απαιτητικών εμπεδώσεων λόγου, ιδιαίτερα γνωστή προ πολλού σε μας, η πολυβραβευμένη Γιόκο Ογκάουα (1962, Οκαγιάμα Ιαπωνίας). Παραθέτω ένα ενδεικτικό πόρισμα της τεκμηριωμένης προοπτικής μεταφυσικών αποκλίσεων, η οποία συστηματικά συνέχει ένα ευδιάκριτο μέρος της διηγητικής στρατηγικής:

«Έτσι κατάλαβε πως, αν κατά τύχη πεθάνει κανείς, δεν εξαφανίζεται αναγκαστικά. Τα πράγματα αυτού του κόσμου δεν εξαφανίζονται, απλώς αλλάζουν σχήμα. Η μικρούλα κάπως αναθάρρησε. Φαντάστηκε ότι μετά τον θάνατό της θα γινόταν ένα κουφάρι εντόμου ή ένα πεφταστέρι, κι έτσι αισθάνθηκε ότι μπορούσε να κοιμάται ήσυχη. Χώθηκε καθησυχασμένη στο κρεβάτι της, κι από κάτω ήταν κρυμμένα ένα σωρό πτώματα». (Βλ. την επιλογική σελ. 357).

Συγκρατώ ότι η φιλοπερίεργη Τομόκο, επίσης ερωτευμένη κρυφίως με έναν βιβλιοθηκάριο, θα βρει προς το τέλος της εξιστόρησης τι κρύβεται τόσο έντεχνα και τόσο εμμονικά πίσω από την πλαστή εν τέλει ατμόσφαιρα ευτυχίας [...]

Διαπιστώνω ότι τα δύο κορίτσια θα ανακαλύψουν, μεταξύ άλλων, το λεκτικό σύμπαν του όμαιμου νομπελίστα Καβαμπάτα Γιασουνάρι (1899-1972), αλλά και της Νεοζηλανδής Κάθριν Μάνσφιλντ (1888-1923). Οι δε τηλεοπτικές αναμεταδόσεις των Ολυμπιακών αγώνων του 1972 στο Μόναχο, οι οποίες δεν παραλείπουν να επιμείνουν στην τραγική εξέλιξη της τρομοκρατικής επίθεσης κατά αόπλων αθλητών του Ισραήλ, συμβάλλουν από την πλευρά τους στη γείωση των δυο κοριτσιών στη σκηνή του παραλόγου, όπου διακρίνεται παλαιόθεν το άπτερον δίποδον. Συγκρατώ ότι η φιλοπερίεργη Τομόκο, επίσης ερωτευμένη κρυφίως με έναν βιβλιοθηκάριο, θα βρει προς το τέλος της εξιστόρησης τι κρύβεται τόσο έντεχνα και τόσο εμμονικά πίσω από την πλαστή εν τέλει ατμόσφαιρα ευτυχίας, η οποία επικρατεί, χωρίς ενοχλητικές διακοπές, στο ως άνω πολυτελές περιβάλλον. (Βλ. ιδίως σελ. 320 επ.).

Η πορεία της ΜίναΚατά τα άλλα, οι δύο εξαδέλφες επιδίδονται και στη μελέτη των χαρακτηριστικών εκείνων, τα οποία αφορούν στη σωματική τους εν εξελίξει τελούσα διάπλαση. Η σημαίνουσα προσοχή, με την οποία εξετάζονται συστηματικά κυρίως οι θηλές και οι μαστοί είναι ενδεικτική των τρόπων της κομβικής αυτής μεθόδου παρατήρησης. Το αρχετυπικό θήλυ της Ιαπωνίας, όπως προβάλλεται εδώ, αντιστοιχεί ασφαλώς mutatis mutandis στα όσα παραθέτω στη συνέχεια από το καταπίστευμα ενός μείζονος συμπατριώτη της χαρισματικής αυτής συγγραφέως:

«Στήθη λεπτά σαν χαρτί, θώρακας επίπεδος σαν σανίδα, κι απ' τον θώρακα και κάτω μια ακόμα πιο στενή κοιλιά, χωρίς καμία καμπύλη, μια ίσια γραμμή απ' τη ραχοκοκαλιά ως τη λεκάνη και τους γοφούς, ένα τέτοιο κορμί, ασύμμετρα ισχνό, σε σύγκριση με το πρόσωπο, τα χέρια και τα πόδια, που δίνει πιο πολυ, αν μπορούσαμε να πούμε, την αίσθηση ραβδιού παρά σάρκας [...] Γιατί, στην πραγματικότητα, αυτό το κορμί είναι ένα κοντάρι απ' όπου κρέμονται τα ρούχα, και δεν υπάρχει τίποτα άλλο έξω απ' αυτό. Αυτό που εκτελεί ρόλο κορμιού δεν είναι παρά αλλεπάλληλες στρώσεις βαμβακερών, τυλιγμένων γύρω της, κι αν την απογυμνώσουμε απ' τον ρουχισμό της δεν θα ’μενε παρά ένα ραβδί ξερό, όπως και στις κούκλες. Αλλά τότε αυτό ήταν αρκετό, κι αν οι γυναίκες που ζούσαν μέσα στο σκοτάδι διέθεταν ένα αμυδρά λευκό πρόσωπο, δεν χρειάζονταν να έχουν σώμα». (Βλ. Junichiro Tanizaki, To εγκώμιο της σκιάς, μτφρ. Παναγιώτης Ευαγγελίδης, εκδ. Άγρα, 1995, σελ. 98 επ.).

H απροκάλυπτη αυτή αγωνία για μια λίγο πολύ φυσιολογική ανάπτυξη του στήθους των κοριτσιών προσδίδει στην όλη επεξεργασία του πρωταρχικού θέματος μιαν ιδιόμορφη ερωτική πτυχή. Δεν πρόκειται ασφαλώς περί ενός υφέρποντος αυτοερωτισμού, αλλά για το πέρασμα από το παιδικό στάδιο στην ωριμότητα των ορμονών. Από την άποψη αυτή, η πορεία της Μίνα είναι η πορεία του σωματικού-διανοητικού πληρώματος.

Η μετάφραση απέδωσε με επαγγελματική άνεση όσα προσέφερε το διακεκριμένο πρωτότυπο.


*Ο ΓΙΩΡΓΟΣ ΒΕΗΣ είναι πρέσβης επί τιμή και ποιητής. Τελευταίο του βιβλίο, η ποιητική συλλογή κειμένων «Καταυλισμός» (εκδ. Ύψιλον).

Αποσπάσματα από το βιβλίο

«Πιθανόν να υπάρχουν άνθρωποι που λένε ότι δεν έχουν λάβει ποτέ μήνυμα από άγγελο, αλλά δεν πρέπει να ανησυχούν. Απλώς δεν το πήραν είδηση, γιατί όλος ο κόσμος λαμβάνει ισότιμα. Τυχαίνει να τα ακούσουμε μέσω της φωνής κάποιου άλλου ή ακόμα και ν΄ ακουστούν με τη δική μας φωνή, βαθιά μέσα από την καρδιά μας. Όπως και να ’χει οι άνθρωποι προστατεύονται χάρη στα ουράνια μηνύματα.

Αν στ' αυτιά σας ακούτε ένα παράξενο θρόισμα, μην τα τρίβετε πάρα πολύ. Γιατί στις περισσότερες περιπτώσεις, αυτό οφείλεται σε αγγέλους που μπαλώνουν τις φτερούγες τους πάνω στους λοβούς τους [...] όσο ο χρόνος και η απόσταση αυξάνονταν, τόσο η ανάμνηση των ημερών που πέρασα με τη Μίνα στην Ασίγια γινόταν πιο ζωηρή και έντονη, και χαραζόταν βαθιά μες στην καρδιά μου, με αποτέλεσμα να γίνει ο γεωμετρικός τόπος της μνήμης μου».

politeia link more

 

 

 

Ακολουθήστε την bookpress.gr στο Google News και διαβάστε πρώτοι τα θέματα που σας ενδιαφέρουν.


ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

«Τα μάτια τους κοιτούσαν τον θεό» της Ζόρα Νιλ Χέρστον (κριτική) – Ένα «τραγουδιστό» μυθιστόρημα για την ιστορία της μαύρης κοινότητας

«Τα μάτια τους κοιτούσαν τον θεό» της Ζόρα Νιλ Χέρστον (κριτική) – Ένα «τραγουδιστό» μυθιστόρημα για την ιστορία της μαύρης κοινότητας

Για το μυθιστόρημα της Ζόρα Νιλ Χέρστον [Zora Neale Hurston] «Τα μάτια τους κοιτούσαν τον θεό» (μτφρ. Μυρσίνη Γκανά, εκδ. Αίολος). Κεντρική εικόνα: © Jessica Felicio (Unsplash).

Γράφει ο Διονύσης Μαρίνος

Εμφα...

«Το τενεκεδένιο ταμπούρλο» του Γκύντερ Γκρας (κριτική) – Ο ναζισμός και ο νάνος

«Το τενεκεδένιο ταμπούρλο» του Γκύντερ Γκρας (κριτική) – Ο ναζισμός και ο νάνος

Για το μυθιστόρημα του Γκύντερ Γκρας [Günter Grass 1927-2015] «Το τενεκεδένιο ταμπούρλο» [μτφρ. Τούλα Σιέτη, εκδ. Πατάκη].

Γράφει ο Γιώργος Ν. Περαντωνάκης

Οι «κακές» γλώσσες λένε ότι ο Γερμανός συγγραφέας πήρε το Βραβείο Νόμπελ το 1999 μόνο και μ...

«Β.» του Στηβ Σεμ-Σάντμπεργκ (κριτική) – Η προέλευση του κακού

«Β.» του Στηβ Σεμ-Σάντμπεργκ (κριτική) – Η προέλευση του κακού

Για το μυθιστόρημα του Στηβ Σεμ-Σάντμπεργκ (Steve Sem-Sandberg) «Β.» (μτφρ. Γιώργος Μαθόπουλος, εκδ. Αλεξάνδρεια). Στην κεντρική εικόνα, σκηνή από τη βασισμένη στο θεατρικό έργο του Γκέοργκ Μπύχνερ ταινία «Woyzeck» (1979).

Γράφει η Χριστίνα Μουκούλη

...

ΠΡΟΣΦΑΤΑ ΑΡΘΡΑ

Τζο Νέσμπο: «Η κόρη μου δεν εντυπωσιάζεται με τίποτα από όσα κάνω, αλλά όταν της είπα ότι θα γίνω επίτιμος διδάκτωρ στην Αθήνα έμεινε με το στόμα ανοιχτό»

Τζο Νέσμπο: «Η κόρη μου δεν εντυπωσιάζεται με τίποτα από όσα κάνω, αλλά όταν της είπα ότι θα γίνω επίτιμος διδάκτωρ στην Αθήνα έμεινε με το στόμα ανοιχτό»

Ο δημοφιλής συγγραφέας αστυνομικής λογοτεχνίας Τζο Νέσμπο [Jo Nesbø] αναγορεύτηκε επίτιμος διδάκτωρ του Τμήματος Αρχειονομίας, Βιβλιοθηκονομίας και Συστημάτων Πληροφόρησης του Πανεπιστημίου Δυτικής Αττικής.

Επιμέλεια: Ευλαλία Πάνου

...
Βίος και Πολιτεία #10: Ο Παναγής Παναγιωτόπουλος ζωντανά από το «υπόγειο» της Πολιτείας

Βίος και Πολιτεία #10: Ο Παναγής Παναγιωτόπουλος ζωντανά από το «υπόγειο» της Πολιτείας

Στο 10ο επεισόδιο της σειράς συζητήσεων με ανθρώπους από το χώρο του βιβλίου, με τον Κώστα Κατσουλάρη θα συνομιλήσει ο συγγραφέας και πανεπιστημιακός Παναγής Παναγιωτόπουλος. Η συζήτηση θα μεταδοθεί ζωντανά, την Πέμπτη, 28 Σεπτεμβρίου, στις 7μμ.

Επιμέλεια: Book Press

Βίος ...

«Κάποιοι μήνες της ζωής μου» του Μισέλ Ουελμπέκ – ή πώς να μην αποφεύγεις τις παγίδες της δημοσιότητας (κριτική)

«Κάποιοι μήνες της ζωής μου» του Μισέλ Ουελμπέκ – ή πώς να μην αποφεύγεις τις παγίδες της δημοσιότητας (κριτική)

Για το βιβλίο του Μισέλ Ουελμπέκ [Michel Houellebecq] «Κάποιοι μήνες της ζωής μου» (μτφρ. Γιώργος Καράμπελας, εκδ. Εστία). 

Γράφει ο Διονύσης Μαρίνος

Προβοκάτορας, φίλεχθρος, άνθρωπος που ζει από τις αντιπαραθέσεις και...

ΠΡΟΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ

«Το σπίτι με την κόκκινη πόρτα» του Βαγγέλη Μαργιωρή (προδημοσίευση)

«Το σπίτι με την κόκκινη πόρτα» του Βαγγέλη Μαργιωρή (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το αστυνομικό μυθιστόρημα του Βαγγέλη Μαργιωρή «Το σπίτι με την κόκκινη πόρτα», το οποίο κυκλοφορεί στις 25 Σεπτεμβρίου από τις εκδόσεις Μίνωας.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

«Ήρωες, μίξερ, μανταλάκια, σερβιέτες…» Μέσα στο ...

«Manifest – Υλοποίησε τη ζωή των ονείρων σου» της Τζορντάνα Λεβίν (προδημοσίευση)

«Manifest – Υλοποίησε τη ζωή των ονείρων σου» της Τζορντάνα Λεβίν (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το βιβλίο της Τζορντάνα Λεβίν [Jordanna Levin] «Manifest – Υλοποίησε τη ζωή των ονείρων σου» (μτφρ. Νοέλα Ελιασά), που θα κυκλοφορήσει στις 25 Σεπτεμβρίου από τις εκδόσεις Μίνωας. 

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

...

«Ηλίας Πετρόπουλος: Σκληρός από τρυφερότητα» του Τζον Τέιλορ (προδημοσίευση)

«Ηλίας Πετρόπουλος: Σκληρός από τρυφερότητα» του Τζον Τέιλορ (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση του προλόγου του μεταφραστή Γιώργου Ι. Αλλαμανή, στο βιβλίο του Τζον Τέιλορ [John Taylor] «Σκληρός από τρυφερότητα – Ο Έλληνας ποιητής και λαογράφος του άστεως Ηλίας Πετρόπουλος», το οποίο κυκλοφορεί αυτές τις μέρες από τις εκδόσεις Δίχτυ.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

...

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Μεσογειακό νουάρ, δικαστικό θρίλερ, whodunnit κι ένα ασήμαντο περιστατικό: 4 δυνατά ευρωπαϊκά αστυνομικά μυθιστορήματα

Μεσογειακό νουάρ, δικαστικό θρίλερ, whodunnit κι ένα ασήμαντο περιστατικό: 4 δυνατά ευρωπαϊκά αστυνομικά μυθιστορήματα

Τέσσερα πρόσφατα αστυνομικά μυθιστορήματα ανανεώνουν τις γνωστές υποκατηγορίες της αστυνομικής λογοτεχνίας. «Η σκοτεινή μούσα» του Άρμιν Έρι, «Ο κώδικας του θησαυρού» της Τζάνις Χάλετ, «Θάνατος ενός ταξιδιώτη» του Ντιντιέ Φασέν και «Η στρατηγική του πεκινουά» του Αλέξις Ραβέλο.

Γράφει η Χίλ...

Τα βιβλία του φθινοπώρου 2023: Τι θα διαβάσουμε τις μέρες που έρχονται

Τα βιβλία του φθινοπώρου 2023: Τι θα διαβάσουμε τις μέρες που έρχονται

Επιλογές από τις προσεχείς εκδόσεις ελληνικής και μεταφρασμένης πεζογραφίας, ποίησης, βιογραφιών, θεάτρου, δοκιμίων, μελετών και γκράφικ νόβελ.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Επιλέξαμε και φέτος όχι την εξαντλητική παρουσίαση των νέων εκδόσεων αλλά την στ...

22 σημαντικοί συγγραφείς που έγραψαν μόνο ένα μυθιστόρημα

22 σημαντικοί συγγραφείς που έγραψαν μόνο ένα μυθιστόρημα

Τι κοινό θα μπορούσε να έχει η Έμιλι Μπροντέ [Emily Brontë] με τον Χουάν Ρούλφο [Juan Rulfo] και τον εικονιζόμενο Άρη Αλεξάνδρου; Και οι τρεις τους, όπως και πολλοί ακόμα σημαντικοί συγγραφείς, έγραψαν και εξέδωσαν ένα μόνο μυθιστόρημα στη διάρκεια της ζωής τους, που ωστόσο αρκούσε για να τους καθιερώσει στο λογοτεχ...

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

Newsletter

Θέλω να λαμβάνω το newsletter σας
ΕΓΓΡΑΦΗ

ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΟΥ ΜΗΝΑ

22 Σεπτεμβρίου 2023 ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τα βιβλία του φθινοπώρου 2023: Τι θα διαβάσουμε τις μέρες που έρχονται

Επιλογές από τις προσεχείς εκδόσεις ελληνικής και μεταφρασμένης πεζογραφίας, ποίησης, βιογραφιών, θεάτρου, δοκιμίων, μελετών και γκράφικ νόβελ. Επιμέλεια: Κώστας Αγορα

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΗΣ ΧΡΟΝΙΑΣ

ΦΑΚΕΛΟΙ