fotisi tis prasinis damaskinias

Για το μυθιστόρημα της Σουκουφέ Αζάρ [Shokoofeh Azar] «Η φώτιση της πράσινης δαμασκηνιάς» (εκδ. Βακχικόν), το οποίο έφτασε μέχρι τη βραχεία λίστα για το International Booker 2020. Κεντρική εικόνα: Λεπτομέρεια από το οπισθόφυλλο της βρετανικής έκδοσης του βιβλίου.

Γράφει η Χριστίνα Μουκούλη

«Όταν η ζωή είναι τόσο ανεπαρκής, γιατί η φαντασία να μη συμπληρώνει την πραγματικότητα για να τη ζωντανέψει;» Η δεκατριάχρονη Μπαχάρ χάνει τη ζωή της το 1979, όταν οι επαναστάτες της Ισλαμικής Επανάστασης του Χομεϊνί εισβάλουν και βάζουν φωτιά στο σπίτι της στην Τεχεράνη. Μετά από αυτό, οι γονείς της αποφασίζουν να εγκαταλείψουν την πρωτεύουσα και να εγκατασταθούν στο Ραζάν, ένα άγνωστο, μακρινό χωριό, αναζητώντας παρηγοριά κοντά στην ομορφιά της φύσης. Εκεί πιστεύουν ότι θα είναι ασφαλείς και ελεύθεροι. Οι Φρουροί της Επανάστασης όμως βρίσκονται παντού, συλλαμβάνουν και αργότερα εκτελούν και τον εικοσιεξάχρονο αδελφό της Μπαχάρ. Την ώρα της εκτέλεσης, η μητέρα, ανεβασμένη σε μια δαμασκηνιά, παρατηρεί τον κόσμο και διαπιστώνει ότι η ζωή δεν είναι αυτό που νόμιζε. Τα τραγικά γεγονότα και η παράνοια του φανατισμού, την οδηγούν στην αναζήτηση της υπέρβασης στον πνευματικό κόσμο.

Η καταστροφή κάθε στοιχείου πολιτισμού

Οι γονείς της Μπαχάρ είναι άνθρωποι των γραμμάτων, λατρεύουν την ομορφιά και τη γαλήνη. Τα παιδιά τους αγαπούν τη μουσική και έχουν κληρονομήσει την οικογενειακή μανία για διάβασμα. Τα βιβλία είναι το πρώτο και το τελευταίο καταφύγιο στο σπίτι τους. Όμως η πράξη της ανάγνωσης συνιστά πράξη ανατροπής του καθεστώτος. Οι επαναστάτες λεηλατούν, καίνε και σκοτώνουν, στο όνομα της ηθικής και της θρησκείας. Η μουσική, ο χορός, το γέλιο και το τραγούδι των γυναικών είναι αντίθετα με τον θρησκευτικό νόμο. Όλα λογοκρίνονται: τα βιβλία, οι ταινίες, οι κασέτες με μουσική. Ό,τι θεωρείται ότι φθείρει τα χρηστά ήθη, ρίχνεται στην πυρά. Παγιδευμένοι στη δίνη της βαρβαρότητας, προσπαθούν να διασώσουν ό,τι μπορούν από την ομορφιά και την ιστορία της χώρας τους. Οικογενειακά κειμήλια, αντικείμενα τέχνης, βιβλία.

Άνθρωποι και φαντάσματα

Την ιστορία μας αφηγείται η δεκατριάχρονη Μπαχάρ, η οποία αν και έχει πεθάνει, εξακολουθεί να απολαμβάνει μια όμορφη εικόνα της φύσης, ή ένα μουσικό κομμάτι, διατηρεί την ικανότητα να επικοινωνεί με τα μέλη της οικογένειάς της και συμμετέχει σε κάθε τι που κάνουν. Εκείνη μας λέει για τα φαντάσματα των πέντε χιλιάδων εκτελεσμένων για τις πολιτικές ή τις θρησκευτικές τους πεποιθήσεις, που κάτω από το βάρος της νοσταλγίας και της απελπισίας τους αρχίζουν να κλαίνε και από τα δάκρυά τους πλημμυρίζει η πόλη, ένα βράδυ που ο ουρανός είναι γεμάτος αστέρια. Από εκείνη μαθαίνουμε ότι η αδελφή της η Μπιτά μεταμορφώνεται σε γοργόνα για να ζήσει ελεύθερη. Ότι τα πνεύματα του ποταμού και τα τζίνι του δάσους, αναλαμβάνουν δράση και εκδικούνται όσους ταράζουν την ησυχία τους, ότι κάποιοι άνθρωποι διαθέτουν υπερφυσικές ικανότητες. Ότι ο κόσμος, τα δέντρα, ο ουρανός, μαυρίζουν μετά τις πολλαπλές εκτελέσεις αθώων, και ότι για εκατόν εβδομήντα επτά μέρες, μέσα στο καλοκαίρι, χιονίζει μαύρο χιόνι.

Shokoofeh Azar

Η Σουκουφέ Αζάρ [Shokoofeh Azar] γεννήθηκε στο Ιράν το 1972. Tο ενδιαφέρον της για τις τέχνες και τα γράμματα πυροδοτήθηκε από τον πατέρα της, ο οποίος ήταν συγγραφέας, ποιητής και εικαστικός. Είναι η πρώτη Ιρανή γυναίκα που διένυσε τον Δρόμο του Μεταξιού κάνοντας οτοστόπ. Σπούδασε λογοτεχνία, ενώ αργότερα εργάστηκε ως δημοσιογράφος για δεκατέσσερα χρόνια. Στη συνέχεια, εγκατέλειψε τη χώρα της και έγινε δεκτή ως πολιτική πρόσφυγας στην Αυστραλία, όπου ζει μέχρι σήμερα. Το μυθιστόρημά της Η φώτιση της πράσινης δαμασκηνιάς, που γράφτηκε στα φαρσί και μεταφράστηκε στα αγγλικά, βρέθηκε το 2020 στη βραχεία λίστα του Βραβείου Booker, ενώ ήταν υποψήφιο και για το Εθνικό Βραβείο Βιβλίου στις ΗΠΑ, στην κατηγορία της μεταφρασμένης λογοτεχνίας. Το 2018 συγκαταλέχτηκε στη βραχεία λίστα του Βραβείου Stella (2018), της σημαντικότερης λογοτεχνικής διάκρισης στην Αυστραλία. Είναι το πρώτο μυθιστόρημά της που μεταφράζεται στα ελληνικά.

Η γραφή ως μόνος τρόπος διατήρησης της μνήμης

Η Μπαχάρ, βλέποντας αυτό που συμβαίνει στην πατρίδα της, αρχίζει να καταγράφει τα πάντα, ό,τι έχει διαβάσει, ό,τι έχει ζήσει, ό,τι ζουν οι άλλοι γύρω της. Για να μην ξεχάσει. Στο κείμενο υπάρχουν άπειρες διακειμενικές αναφορές, καθώς αναφέρονται τίτλοι αγαπημένων βιβλίων και τίτλοι βιβλίων που κάηκαν, ταινίες που καταστράφηκαν. Αγαπημένος της συγγραφέας είναι ο Μάρκες, η επίδραση του οποίου είναι εμφανής.

vakxikon azar praxsini damaskiniaΈνα βιβλίο πληθωρικό από κάθε άποψη, με τον μαγικό ρεαλισμό να είναι το κύριο χαρακτηριστικό του. Η συγγραφέας εκμεταλλεύεται τον λαογραφικό πλούτο της χώρας της και πλέκει στην αφήγηση πολλά στοιχεία της ιρανικής κουλτούρας, εντάσσοντάς τα δεξιοτεχνικά στο κείμενο. Αμέτρητες μικρές ιστορίες πλαισιώνουν την κεντρική ιστορία του βιβλίου, αμέτρητα πρόσωπα παίρνουν μέρος σε αυτές τις ιστορίες, όλων των ειδών τα ξωτικά, τα τζίνι, τα καλά ή κακά πνεύματα αναλαμβάνουν δράση. Ένα βιβλίο για τη δύναμη και την αντοχή της ανθρώπινης φύσης, η οποία καταφεύγει στη φαντασία, όταν η πραγματικότητα ξεπερνά τα όρια αντοχής τους σε πόνο και οδύνη. Ένα βιβλίο για τον καταστροφικό ρόλο της θρησκείας, για το ατομικό και συλλογικό τραύμα που απορρέει από έναν πόλεμο χωρίς λογική, για τη μνήμη και την πολιτιστική κληρονομιά που κινδυνεύει να χαθεί, αφού «ο πολιτισμός, η γνώση και η τέχνη υποχωρούν μπροστά στη βία, το σπαθί και τη φωτιά».

Το καλό και το κακό βρίσκονται σε διαρκή διαμάχη στις σελίδες του βιβλίου. Το παρελθόν και το παρόν διεκδικούν τη θέση που τους ανήκει. Η δυστυχία και η χαρά, η ομορφιά και η φρίκη παλεύουν μεταξύ τους μέχρι τελικής πτώσεως. Η ζωή και ο θάνατος αδυνατούν να βρουν το όριο που τους χωρίζει. Η φαντασία και η πραγματικότητα εναλλάσσονται. Η αγάπη δεν παραδίνεται στο μίσος. Και οι άνθρωποι που βίωσαν τραγικές απώλειες, πόνο κι απελπισία, ορθώνουν παρόλα αυτά το ανάστημά τους στη ζωή.


Η ΧΡΙΣΤΙΝΑ ΜΟΥΚΟΥΛΗ είναι εκπαιδευτικός.

Απόσπασμα από το βιβλίο

«Αντί οι άνθρωποι να μετρούν αντικείμενα, μέρες και ώρες, αν απλώς έτριβαν τις παλάμες τους μια φορά και συνειδητοποιούσαν αυτήν τη μυστηριώδη επαφή δέρμα με δέρμα, με όλη τη δύναμη της αφής τους, θα μπορούσαν να κατανοήσουν καλύτερα τον κόσμο. Ή αν έστω και μια φορά παρακολουθούσαν και καταλάβαιναν το άνθισμα ενός λουλουδιού ή τη γέννηση ενός αρνιού χρησιμοποιώντας όλες τις αισθήσεις τους, την όραση, την ακοή και την όσφρηση, ίσως κατάφερναν να οδηγηθούν στο συμπέρασμα ότι σε όλες τις μέρες και νύχτες της ζωής τους, μόνο τα λεπτά στα οποία βυθίζονται αυτήν τη στιγμή αξίζουν τον υπολογισμό».

 

Ακολουθήστε την bookpress.gr στο Google News και διαβάστε πρώτοι τα θέματα που σας ενδιαφέρουν.


ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

«Τα μάτια τους κοιτούσαν τον θεό» της Ζόρα Νιλ Χέρστον (κριτική) – Ένα «τραγουδιστό» μυθιστόρημα για την ιστορία της μαύρης κοινότητας

«Τα μάτια τους κοιτούσαν τον θεό» της Ζόρα Νιλ Χέρστον (κριτική) – Ένα «τραγουδιστό» μυθιστόρημα για την ιστορία της μαύρης κοινότητας

Για το μυθιστόρημα της Ζόρα Νιλ Χέρστον [Zora Neale Hurston] «Τα μάτια τους κοιτούσαν τον θεό» (μτφρ. Μυρσίνη Γκανά, εκδ. Αίολος). Κεντρική εικόνα: © Jessica Felicio (Unsplash).

Γράφει ο Διονύσης Μαρίνος

Εμφα...

«Το τενεκεδένιο ταμπούρλο» του Γκύντερ Γκρας (κριτική) – Ο ναζισμός και ο νάνος

«Το τενεκεδένιο ταμπούρλο» του Γκύντερ Γκρας (κριτική) – Ο ναζισμός και ο νάνος

Για το μυθιστόρημα του Γκύντερ Γκρας [Günter Grass 1927-2015] «Το τενεκεδένιο ταμπούρλο» [μτφρ. Τούλα Σιέτη, εκδ. Πατάκη].

Γράφει ο Γιώργος Ν. Περαντωνάκης

Οι «κακές» γλώσσες λένε ότι ο Γερμανός συγγραφέας πήρε το Βραβείο Νόμπελ το 1999 μόνο και μ...

«Β.» του Στηβ Σεμ-Σάντμπεργκ (κριτική) – Η προέλευση του κακού

«Β.» του Στηβ Σεμ-Σάντμπεργκ (κριτική) – Η προέλευση του κακού

Για το μυθιστόρημα του Στηβ Σεμ-Σάντμπεργκ (Steve Sem-Sandberg) «Β.» (μτφρ. Γιώργος Μαθόπουλος, εκδ. Αλεξάνδρεια). Στην κεντρική εικόνα, σκηνή από τη βασισμένη στο θεατρικό έργο του Γκέοργκ Μπύχνερ ταινία «Woyzeck» (1979).

Γράφει η Χριστίνα Μουκούλη

...

ΠΡΟΣΦΑΤΑ ΑΡΘΡΑ

Τζο Νέσμπο: «Η κόρη μου δεν εντυπωσιάζεται με τίποτα από όσα κάνω, αλλά όταν της είπα ότι θα γίνω επίτιμος διδάκτωρ στην Αθήνα έμεινε με το στόμα ανοιχτό»

Τζο Νέσμπο: «Η κόρη μου δεν εντυπωσιάζεται με τίποτα από όσα κάνω, αλλά όταν της είπα ότι θα γίνω επίτιμος διδάκτωρ στην Αθήνα έμεινε με το στόμα ανοιχτό»

Ο δημοφιλής συγγραφέας αστυνομικής λογοτεχνίας Τζο Νέσμπο [Jo Nesbø] αναγορεύτηκε επίτιμος διδάκτωρ του Τμήματος Αρχειονομίας, Βιβλιοθηκονομίας και Συστημάτων Πληροφόρησης του Πανεπιστημίου Δυτικής Αττικής.

Επιμέλεια: Ευλαλία Πάνου

...
Βίος και Πολιτεία #10: Ο Παναγής Παναγιωτόπουλος ζωντανά από το «υπόγειο» της Πολιτείας

Βίος και Πολιτεία #10: Ο Παναγής Παναγιωτόπουλος ζωντανά από το «υπόγειο» της Πολιτείας

Στο 10ο επεισόδιο της σειράς συζητήσεων με ανθρώπους από το χώρο του βιβλίου, με τον Κώστα Κατσουλάρη θα συνομιλήσει ο συγγραφέας και πανεπιστημιακός Παναγής Παναγιωτόπουλος. Η συζήτηση θα μεταδοθεί ζωντανά, την Πέμπτη, 28 Σεπτεμβρίου, στις 7μμ.

Επιμέλεια: Book Press

Βίος ...

«Κάποιοι μήνες της ζωής μου» του Μισέλ Ουελμπέκ – ή πώς να μην αποφεύγεις τις παγίδες της δημοσιότητας (κριτική)

«Κάποιοι μήνες της ζωής μου» του Μισέλ Ουελμπέκ – ή πώς να μην αποφεύγεις τις παγίδες της δημοσιότητας (κριτική)

Για το βιβλίο του Μισέλ Ουελμπέκ [Michel Houellebecq] «Κάποιοι μήνες της ζωής μου» (μτφρ. Γιώργος Καράμπελας, εκδ. Εστία). 

Γράφει ο Διονύσης Μαρίνος

Προβοκάτορας, φίλεχθρος, άνθρωπος που ζει από τις αντιπαραθέσεις και...

ΠΡΟΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ

«Το σπίτι με την κόκκινη πόρτα» του Βαγγέλη Μαργιωρή (προδημοσίευση)

«Το σπίτι με την κόκκινη πόρτα» του Βαγγέλη Μαργιωρή (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το αστυνομικό μυθιστόρημα του Βαγγέλη Μαργιωρή «Το σπίτι με την κόκκινη πόρτα», το οποίο κυκλοφορεί στις 25 Σεπτεμβρίου από τις εκδόσεις Μίνωας.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

«Ήρωες, μίξερ, μανταλάκια, σερβιέτες…» Μέσα στο ...

«Manifest – Υλοποίησε τη ζωή των ονείρων σου» της Τζορντάνα Λεβίν (προδημοσίευση)

«Manifest – Υλοποίησε τη ζωή των ονείρων σου» της Τζορντάνα Λεβίν (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το βιβλίο της Τζορντάνα Λεβίν [Jordanna Levin] «Manifest – Υλοποίησε τη ζωή των ονείρων σου» (μτφρ. Νοέλα Ελιασά), που θα κυκλοφορήσει στις 25 Σεπτεμβρίου από τις εκδόσεις Μίνωας. 

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

...

«Ηλίας Πετρόπουλος: Σκληρός από τρυφερότητα» του Τζον Τέιλορ (προδημοσίευση)

«Ηλίας Πετρόπουλος: Σκληρός από τρυφερότητα» του Τζον Τέιλορ (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση του προλόγου του μεταφραστή Γιώργου Ι. Αλλαμανή, στο βιβλίο του Τζον Τέιλορ [John Taylor] «Σκληρός από τρυφερότητα – Ο Έλληνας ποιητής και λαογράφος του άστεως Ηλίας Πετρόπουλος», το οποίο κυκλοφορεί αυτές τις μέρες από τις εκδόσεις Δίχτυ.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

...

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Μεσογειακό νουάρ, δικαστικό θρίλερ, whodunnit κι ένα ασήμαντο περιστατικό: 4 δυνατά ευρωπαϊκά αστυνομικά μυθιστορήματα

Μεσογειακό νουάρ, δικαστικό θρίλερ, whodunnit κι ένα ασήμαντο περιστατικό: 4 δυνατά ευρωπαϊκά αστυνομικά μυθιστορήματα

Τέσσερα πρόσφατα αστυνομικά μυθιστορήματα ανανεώνουν τις γνωστές υποκατηγορίες της αστυνομικής λογοτεχνίας. «Η σκοτεινή μούσα» του Άρμιν Έρι, «Ο κώδικας του θησαυρού» της Τζάνις Χάλετ, «Θάνατος ενός ταξιδιώτη» του Ντιντιέ Φασέν και «Η στρατηγική του πεκινουά» του Αλέξις Ραβέλο.

Γράφει η Χίλ...

Τα βιβλία του φθινοπώρου 2023: Τι θα διαβάσουμε τις μέρες που έρχονται

Τα βιβλία του φθινοπώρου 2023: Τι θα διαβάσουμε τις μέρες που έρχονται

Επιλογές από τις προσεχείς εκδόσεις ελληνικής και μεταφρασμένης πεζογραφίας, ποίησης, βιογραφιών, θεάτρου, δοκιμίων, μελετών και γκράφικ νόβελ.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Επιλέξαμε και φέτος όχι την εξαντλητική παρουσίαση των νέων εκδόσεων αλλά την στ...

22 σημαντικοί συγγραφείς που έγραψαν μόνο ένα μυθιστόρημα

22 σημαντικοί συγγραφείς που έγραψαν μόνο ένα μυθιστόρημα

Τι κοινό θα μπορούσε να έχει η Έμιλι Μπροντέ [Emily Brontë] με τον Χουάν Ρούλφο [Juan Rulfo] και τον εικονιζόμενο Άρη Αλεξάνδρου; Και οι τρεις τους, όπως και πολλοί ακόμα σημαντικοί συγγραφείς, έγραψαν και εξέδωσαν ένα μόνο μυθιστόρημα στη διάρκεια της ζωής τους, που ωστόσο αρκούσε για να τους καθιερώσει στο λογοτεχ...

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

Newsletter

Θέλω να λαμβάνω το newsletter σας
ΕΓΓΡΑΦΗ

ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΟΥ ΜΗΝΑ

22 Σεπτεμβρίου 2023 ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τα βιβλία του φθινοπώρου 2023: Τι θα διαβάσουμε τις μέρες που έρχονται

Επιλογές από τις προσεχείς εκδόσεις ελληνικής και μεταφρασμένης πεζογραφίας, ποίησης, βιογραφιών, θεάτρου, δοκιμίων, μελετών και γκράφικ νόβελ. Επιμέλεια: Κώστας Αγορα

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΗΣ ΧΡΟΝΙΑΣ

ΦΑΚΕΛΟΙ