fotisi tis prasinis damaskinias

Για το μυθιστόρημα της Σουκουφέ Αζάρ [Shokoofeh Azar] «Η φώτιση της πράσινης δαμασκηνιάς» (εκδ. Βακχικόν), το οποίο έφτασε μέχρι τη βραχεία λίστα για το International Booker 2020. Κεντρική εικόνα: Λεπτομέρεια από το οπισθόφυλλο της βρετανικής έκδοσης του βιβλίου.

Γράφει η Χριστίνα Μουκούλη

«Όταν η ζωή είναι τόσο ανεπαρκής, γιατί η φαντασία να μη συμπληρώνει την πραγματικότητα για να τη ζωντανέψει;» Η δεκατριάχρονη Μπαχάρ χάνει τη ζωή της το 1979, όταν οι επαναστάτες της Ισλαμικής Επανάστασης του Χομεϊνί εισβάλουν και βάζουν φωτιά στο σπίτι της στην Τεχεράνη. Μετά από αυτό, οι γονείς της αποφασίζουν να εγκαταλείψουν την πρωτεύουσα και να εγκατασταθούν στο Ραζάν, ένα άγνωστο, μακρινό χωριό, αναζητώντας παρηγοριά κοντά στην ομορφιά της φύσης. Εκεί πιστεύουν ότι θα είναι ασφαλείς και ελεύθεροι. Οι Φρουροί της Επανάστασης όμως βρίσκονται παντού, συλλαμβάνουν και αργότερα εκτελούν και τον εικοσιεξάχρονο αδελφό της Μπαχάρ. Την ώρα της εκτέλεσης, η μητέρα, ανεβασμένη σε μια δαμασκηνιά, παρατηρεί τον κόσμο και διαπιστώνει ότι η ζωή δεν είναι αυτό που νόμιζε. Τα τραγικά γεγονότα και η παράνοια του φανατισμού, την οδηγούν στην αναζήτηση της υπέρβασης στον πνευματικό κόσμο.

Η καταστροφή κάθε στοιχείου πολιτισμού

Οι γονείς της Μπαχάρ είναι άνθρωποι των γραμμάτων, λατρεύουν την ομορφιά και τη γαλήνη. Τα παιδιά τους αγαπούν τη μουσική και έχουν κληρονομήσει την οικογενειακή μανία για διάβασμα. Τα βιβλία είναι το πρώτο και το τελευταίο καταφύγιο στο σπίτι τους. Όμως η πράξη της ανάγνωσης συνιστά πράξη ανατροπής του καθεστώτος. Οι επαναστάτες λεηλατούν, καίνε και σκοτώνουν, στο όνομα της ηθικής και της θρησκείας. Η μουσική, ο χορός, το γέλιο και το τραγούδι των γυναικών είναι αντίθετα με τον θρησκευτικό νόμο. Όλα λογοκρίνονται: τα βιβλία, οι ταινίες, οι κασέτες με μουσική. Ό,τι θεωρείται ότι φθείρει τα χρηστά ήθη, ρίχνεται στην πυρά. Παγιδευμένοι στη δίνη της βαρβαρότητας, προσπαθούν να διασώσουν ό,τι μπορούν από την ομορφιά και την ιστορία της χώρας τους. Οικογενειακά κειμήλια, αντικείμενα τέχνης, βιβλία.

Άνθρωποι και φαντάσματα

Την ιστορία μας αφηγείται η δεκατριάχρονη Μπαχάρ, η οποία αν και έχει πεθάνει, εξακολουθεί να απολαμβάνει μια όμορφη εικόνα της φύσης, ή ένα μουσικό κομμάτι, διατηρεί την ικανότητα να επικοινωνεί με τα μέλη της οικογένειάς της και συμμετέχει σε κάθε τι που κάνουν. Εκείνη μας λέει για τα φαντάσματα των πέντε χιλιάδων εκτελεσμένων για τις πολιτικές ή τις θρησκευτικές τους πεποιθήσεις, που κάτω από το βάρος της νοσταλγίας και της απελπισίας τους αρχίζουν να κλαίνε και από τα δάκρυά τους πλημμυρίζει η πόλη, ένα βράδυ που ο ουρανός είναι γεμάτος αστέρια. Από εκείνη μαθαίνουμε ότι η αδελφή της η Μπιτά μεταμορφώνεται σε γοργόνα για να ζήσει ελεύθερη. Ότι τα πνεύματα του ποταμού και τα τζίνι του δάσους, αναλαμβάνουν δράση και εκδικούνται όσους ταράζουν την ησυχία τους, ότι κάποιοι άνθρωποι διαθέτουν υπερφυσικές ικανότητες. Ότι ο κόσμος, τα δέντρα, ο ουρανός, μαυρίζουν μετά τις πολλαπλές εκτελέσεις αθώων, και ότι για εκατόν εβδομήντα επτά μέρες, μέσα στο καλοκαίρι, χιονίζει μαύρο χιόνι.

Shokoofeh Azar

Η Σουκουφέ Αζάρ [Shokoofeh Azar] γεννήθηκε στο Ιράν το 1972. Tο ενδιαφέρον της για τις τέχνες και τα γράμματα πυροδοτήθηκε από τον πατέρα της, ο οποίος ήταν συγγραφέας, ποιητής και εικαστικός. Είναι η πρώτη Ιρανή γυναίκα που διένυσε τον Δρόμο του Μεταξιού κάνοντας οτοστόπ. Σπούδασε λογοτεχνία, ενώ αργότερα εργάστηκε ως δημοσιογράφος για δεκατέσσερα χρόνια. Στη συνέχεια, εγκατέλειψε τη χώρα της και έγινε δεκτή ως πολιτική πρόσφυγας στην Αυστραλία, όπου ζει μέχρι σήμερα. Το μυθιστόρημά της Η φώτιση της πράσινης δαμασκηνιάς, που γράφτηκε στα φαρσί και μεταφράστηκε στα αγγλικά, βρέθηκε το 2020 στη βραχεία λίστα του Βραβείου Booker, ενώ ήταν υποψήφιο και για το Εθνικό Βραβείο Βιβλίου στις ΗΠΑ, στην κατηγορία της μεταφρασμένης λογοτεχνίας. Το 2018 συγκαταλέχτηκε στη βραχεία λίστα του Βραβείου Stella (2018), της σημαντικότερης λογοτεχνικής διάκρισης στην Αυστραλία. Είναι το πρώτο μυθιστόρημά της που μεταφράζεται στα ελληνικά.

Η γραφή ως μόνος τρόπος διατήρησης της μνήμης

Η Μπαχάρ, βλέποντας αυτό που συμβαίνει στην πατρίδα της, αρχίζει να καταγράφει τα πάντα, ό,τι έχει διαβάσει, ό,τι έχει ζήσει, ό,τι ζουν οι άλλοι γύρω της. Για να μην ξεχάσει. Στο κείμενο υπάρχουν άπειρες διακειμενικές αναφορές, καθώς αναφέρονται τίτλοι αγαπημένων βιβλίων και τίτλοι βιβλίων που κάηκαν, ταινίες που καταστράφηκαν. Αγαπημένος της συγγραφέας είναι ο Μάρκες, η επίδραση του οποίου είναι εμφανής.

vakxikon azar praxsini damaskiniaΈνα βιβλίο πληθωρικό από κάθε άποψη, με τον μαγικό ρεαλισμό να είναι το κύριο χαρακτηριστικό του. Η συγγραφέας εκμεταλλεύεται τον λαογραφικό πλούτο της χώρας της και πλέκει στην αφήγηση πολλά στοιχεία της ιρανικής κουλτούρας, εντάσσοντάς τα δεξιοτεχνικά στο κείμενο. Αμέτρητες μικρές ιστορίες πλαισιώνουν την κεντρική ιστορία του βιβλίου, αμέτρητα πρόσωπα παίρνουν μέρος σε αυτές τις ιστορίες, όλων των ειδών τα ξωτικά, τα τζίνι, τα καλά ή κακά πνεύματα αναλαμβάνουν δράση. Ένα βιβλίο για τη δύναμη και την αντοχή της ανθρώπινης φύσης, η οποία καταφεύγει στη φαντασία, όταν η πραγματικότητα ξεπερνά τα όρια αντοχής τους σε πόνο και οδύνη. Ένα βιβλίο για τον καταστροφικό ρόλο της θρησκείας, για το ατομικό και συλλογικό τραύμα που απορρέει από έναν πόλεμο χωρίς λογική, για τη μνήμη και την πολιτιστική κληρονομιά που κινδυνεύει να χαθεί, αφού «ο πολιτισμός, η γνώση και η τέχνη υποχωρούν μπροστά στη βία, το σπαθί και τη φωτιά».

Το καλό και το κακό βρίσκονται σε διαρκή διαμάχη στις σελίδες του βιβλίου. Το παρελθόν και το παρόν διεκδικούν τη θέση που τους ανήκει. Η δυστυχία και η χαρά, η ομορφιά και η φρίκη παλεύουν μεταξύ τους μέχρι τελικής πτώσεως. Η ζωή και ο θάνατος αδυνατούν να βρουν το όριο που τους χωρίζει. Η φαντασία και η πραγματικότητα εναλλάσσονται. Η αγάπη δεν παραδίνεται στο μίσος. Και οι άνθρωποι που βίωσαν τραγικές απώλειες, πόνο κι απελπισία, ορθώνουν παρόλα αυτά το ανάστημά τους στη ζωή.


Η ΧΡΙΣΤΙΝΑ ΜΟΥΚΟΥΛΗ είναι εκπαιδευτικός.

Απόσπασμα από το βιβλίο

«Αντί οι άνθρωποι να μετρούν αντικείμενα, μέρες και ώρες, αν απλώς έτριβαν τις παλάμες τους μια φορά και συνειδητοποιούσαν αυτήν τη μυστηριώδη επαφή δέρμα με δέρμα, με όλη τη δύναμη της αφής τους, θα μπορούσαν να κατανοήσουν καλύτερα τον κόσμο. Ή αν έστω και μια φορά παρακολουθούσαν και καταλάβαιναν το άνθισμα ενός λουλουδιού ή τη γέννηση ενός αρνιού χρησιμοποιώντας όλες τις αισθήσεις τους, την όραση, την ακοή και την όσφρηση, ίσως κατάφερναν να οδηγηθούν στο συμπέρασμα ότι σε όλες τις μέρες και νύχτες της ζωής τους, μόνο τα λεπτά στα οποία βυθίζονται αυτήν τη στιγμή αξίζουν τον υπολογισμό».

 

Ακολουθήστε την bookpress.gr στο Google News και διαβάστε πρώτοι τα θέματα που σας ενδιαφέρουν.


ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

«Η τελειότητα» του Βιντσέντζο Λατρόνικο (κριτική) – Η πολλαπλή διάσπαση εντός της ψηφιακής κουλτούρας

«Η τελειότητα» του Βιντσέντζο Λατρόνικο (κριτική) – Η πολλαπλή διάσπαση εντός της ψηφιακής κουλτούρας

Για το μυθιστόρημα του Βιντσέντζο Λατρόνικο (Vincenzo Latronico) «Η τελειότητα» (μτφρ. Δήμητρα Δότση, εκδ. Loggia).

Γράφει ο Αντώνης Γουλιανός 

...

«Νάρκισσος και Χρυσόστομος» του Χέρμαν Έσσε (κριτική) – Το ταξίδι ενός γιουνγκιανού ήρωα προς την αυτογνωσία

«Νάρκισσος και Χρυσόστομος» του Χέρμαν Έσσε (κριτική) – Το ταξίδι ενός γιουνγκιανού ήρωα προς την αυτογνωσία

Για το μυθιστόρημα του Χέρμαν Έσσε (Hermann Hesse) «Νάρκισσος και Χρυσόστομος» (μτφρ. Μαρία Αγγελίδου, Άγγελος Αγγελίδης, εκδ. Διόπτρα). Κεντρική εικόνα: Από την ομότιτλη κινηματογραφική διασκευή του μυθιστορήματος από τον σκηνοθέτη Stefan Ruzowitzky (2020).

Γράφει η Ιωάν...

«Τρεις ιστορίες» του Γκυστάβ Φλωμπέρ – Στην καρδιά της μυθοπλασίας

«Τρεις ιστορίες» του Γκυστάβ Φλωμπέρ – Στην καρδιά της μυθοπλασίας

Για το τελευταίο βιβλίο του Γκυστάβ Φλωμπέρ [Gustave Flaubert] «Τρεις ιστορίες» (μτφρ. Τιτίκα Δημητρούλια, επίμετρο Σωτήρης Παρασχάς, εκδ. Αντίποδες).

Γράφει ο Φώτης Καραμπεσίνης

«Συγκρίνοντας την εικόνα με το κείμενο, ο αναγνώστης θα σκεφτόταν: “Δεν καταλαβαίνω τίποτα, πώς έ...

ΠΡΟΣΦΑΤΑ ΑΡΘΡΑ

Άρης Μαραγκόπουλος: «Τα μαρξιστικά διαβάσματα ξεθώριασαν όταν διάβασα

Άρης Μαραγκόπουλος: «Τα μαρξιστικά διαβάσματα ξεθώριασαν όταν διάβασα "Το δικαίωμα την τεμπελιά"»

Από τον «Εραστή της λαίδης Τσάτερλυ» στους «Υπνοβάτες» και από τις «Μεταμορφώσεις» στον «Οδυσσέα», αυτά είναι κάποια από τα-βιβλία-της-ζωής του Άρη Μαραγκόπουλου.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Το πρώτο βιβλίο που θυμάμαι...

«Το χρώμα του Αιγαίου και άλλα ποιήματα» του Αρμάντο Ρομέρο – Ποίηση όπως το φως κι η θάλασσα

«Το χρώμα του Αιγαίου και άλλα ποιήματα» του Αρμάντο Ρομέρο – Ποίηση όπως το φως κι η θάλασσα

Για την ποιητική συλλογή του Αρμάντο Ρομέρο (Armando Romero) «Το χρώμα του Αιγαίου και άλλα ποιήματα» (μτφρ. Αγαθή Δημητρούκα, εκδ. Τόπος). 

Γράφει ο Χρήστος Κούκης

Ο Αρμάντο Ρομέρο έλκει την καταγωγή του από την Ελλάδα. Σ...

Χουάν Γκαμπριέλ Βάσκες: «Βλέπω τα μυθιστορήματα ως το πεδίο όπου η ανθρώπινη κατάσταση μετατρέπεται σε μυστήριο που πρέπει να λυθεί»

Χουάν Γκαμπριέλ Βάσκες: «Βλέπω τα μυθιστορήματα ως το πεδίο όπου η ανθρώπινη κατάσταση μετατρέπεται σε μυστήριο που πρέπει να λυθεί»

«Γράφω για να επικοινωνήσω με τον αναγνώστη, γι’ αυτό και έχω πάντα στο νου μου να διεγείρω το ενδιαφέρον του» μας είπε ο Χουάν Γκαμπριέλ Βάσκες (Juan Gabriel Vásquez), που συμμετέχει στο Φεστιβάλ ΛΕΑ. Με αφορμή το βιβλίο του «Η μετάφραση του κόσμου» (μτφρ. Αχ. Κυριακίδης, εκδ. Ίκαρος), μιλά για την πολιτική μυθοπλα...

ΠΡΟΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ

«Κοίτα τα φώτα, αγάπη μου» της Ανί Ερνό (προδημοσίευση)

«Κοίτα τα φώτα, αγάπη μου» της Ανί Ερνό (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το βιβλίο της Ανί Ερνό [Annie Ernaux], «Κοίτα τα φώτα, αγάπη μου» (μτφρ. Ρίτα Κολαΐτη), το οποίο θα κυκλοφορήσει στις 24 Ιουνίου από τις εκδόσεις Μεταίχμιο 

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Τα σουπερμάρκετ και ο...

«Η απόδραση της τελείας» του Γιάννη Ζευγώλη (προδημοσίευση)

«Η απόδραση της τελείας» του Γιάννη Ζευγώλη (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από τη νουβέλα του Γιάννη Ζευγώλη «Η απόδραση της τελείας», η οποία θα κυκλοφορήσει τις επόμενες ημέρες από τις εκδόσεις Νίκας.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

«Σας μάζεψα, αγαπημένα μου σημεία, όλα εδώ για να σας ανακοινώσω την ...

«Μου πέθανες» του Ζοζέ Λουίς Πεϊσότο (προδημοσίευση)

«Μου πέθανες» του Ζοζέ Λουίς Πεϊσότο (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το αφήγημα του Πορτογάλου συγγραφέα Ζοζέ Λουίς Πεϊσότο [José Luís Peixoto], «Μου πέθανες» (μτφρ. Ζωή Καραμπέκιου), το οποίο θα κυκλοφορήσει τις επόμενες μέρες από τις εκδόσεις Βακχικόν.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Μπήκα σ...

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Επτά νέες ποιητικές συλλογές από τις εκδόσεις Βακχικόν

Επτά νέες ποιητικές συλλογές από τις εκδόσεις Βακχικόν

Επτά ποιητές και ποιήτριες παραδίδουν τους στίχους τους στο αναγνωστικό κοινό μέσα από τις νέες τους ποιητικές συλλογές που κυκλοφορούν από τις εκδόσεις Βακχικόν.

Επιμέλεια: Book Press

Επτά ποιητικά βιβλία από τις εκδόσεις Βακχικόν. 

...
Τι διαβάζουμε τώρα; 10 πρόσφατα κουίρ βιβλία για τον «μήνα υπερηφάνειας»

Τι διαβάζουμε τώρα; 10 πρόσφατα κουίρ βιβλία για τον «μήνα υπερηφάνειας»

Ιούνιος, μήνας υπερηφάνειας και διεκδικήσεων για τα ΛΟΑΤΚΙ+ άτομα. Επιλέξαμε 10 βιβλία του 2025 με κουίρ χαρακτήρες που απομακρύνονται από τη στερεοτυπική αναπαράσταση και αποκτούν ρεαλιστικές διαστάσεις. Στην κεντρική εικόνα, έργο της κουίρ καλλιτέχνιδας των αρχών του 20ου αιώνα Gluck. 

Γράφει η ...

Τραύμα σε ψυχή και σώμα: Πέντε πρόσφατα δοκίμια ψυχανάλυσης που ξεχωρίζουν

Τραύμα σε ψυχή και σώμα: Πέντε πρόσφατα δοκίμια ψυχανάλυσης που ξεχωρίζουν

Πέντε μελέτες που κυκλοφόρησαν προσφάτα πραγματεύονται τη σχέση του νου με το σώμα, την έννοια του «τραύματος», αλλά και τη θέση της ψυχανάλυσης στον σύγχρονο κόσμο. Κεντρική εικόνα: Ο Σίγκμουντ Φρόιντ.

Γράφει ο Σόλωνας Παπαγεωργίου

...

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

Newsletter

Θέλω να λαμβάνω το newsletter σας
ΕΓΓΡΑΦΗ

ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΗΣ ΧΡΟΝΙΑΣ

12 Δεκεμβρίου 2024 ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τα 100 καλύτερα λογοτεχνικά βιβλία του 2024

Mυθιστορήματα, νουβέλες, διηγήματα: Εκατό καλά λογοτεχνικά βιβλία που κυκλοφόρησαν το 2024 από τα πολλά περισσότερα που έπεσαν στα χέρια μας, με τη μεταφρασμένη πεζογρα

ΦΑΚΕΛΟΙ