Για το μυθιστόρημα του Ματ Χέιγκ «Μεσάνυχτα στη βιβλιοθήκη» (μτφρ. Άννα Παπασταύρου, εκδ. Ψυχογιός). Στην κεντρική εικόνα, ο συγγραφέας του βιβλίου, Ματ Χέιγκ.
Γράφει ο Κ.Β. Κατσουλάρης
Αυτό το βιβλίο μας υπόσχεται όχι μία, αλλά δεκάδες διαφορετικές ζωές. Πώς γίνεται αυτό το μαγικό; Ε, μερικά πράγματα τα μαθαίνουμε μονάχα ζώντας, ή, γιατί όχι: διαβάζοντας.Τίτλος του, Μεσάνυχτα στη Βιβλιοθήκη, και συγγραφέας του ο Βρετανός Ματ Χέιγκ.
Ανάμεσα στη ζωή και τον θάνατο
Η ηρωίδα τούτου του μυθιστορήματος, η Νόρα Σιντ, βρίσκεται σε ένα σημείο καμπής, αν όχι ελεύθερης πτώσης. Συγκεκριμένα, τίποτε στη ζωή της δεν πηγαίνει όπως θα το ήθελε. Στα τριάντα επτά της, είναι ολομόναχη, χωρίς σύντροφο ή γονείς, ψυχραμένη με τον αδερφό της, ενώ έχει μόλις χάσει τη δουλειά της και τον γάτο της. Κάπου λίγο πριν τα μεσάνυχτα, παίρνει τη μεγάλη απόφαση να βάλει ένα τέλος σε όλα.
Μια περιπέτεια πέρα από κάθε φαντασία ξεκινά. Ή μάλλον, πολλές περιπέτειες…
Και τότε, προς μεγάλη της έκπληξη, κάπου ανάμεσα στη ζωή και τον θάνατο, βρίσκεται σε μια πολύ παράξενη βιβλιοθήκη. Μια περιπέτεια πέρα από κάθε φαντασία ξεκινά. Ή μάλλον, πολλές περιπέτειες…
Δυνητικές ζωές
Πόσες φορές δεν ευχηθήκαμε όλοι μας να μπορούσαμε να ζήσουμε μια διαφορετική ζωή από τη δική μας. Κι αν είχαμε σπουδάσει κάτι άλλο; Κι αν δεν είχαμε διαλύσει το ροκ συγκρότημα της εφηβείας μας; Κι αν παντρευόμασταν, κάναμε ή δεν κάναμε παιδιά, τέλος δεν έχουν τα αν. Αν όμως, με κάποιον τρελό τρόπο μας δινόταν η ευκαιρία να ζήσουμε πράγματι, για λίγο καιρό, καθεμιά από αυτές τις δυνητικές ζωές, τι θα γινόταν; Θα ήμασταν άραγε πιο ευτυχισμένοι;
Επιστρέφοντας αλαφιασμένη στη μαγική Βιβλιοθήκη, θα την περιμένει όπως πάντα η απόμακρη και μυστηριώδης βιβλιοθηκάριος, ο κυρία Ελμ.
Αυτήν την υπόθεση διερευνά, με έξυπνο και ευφάνταστο τρόπο, το μυθιστόρημα του Ματ Χέιγκ. Μα όταν η Νόρα θα βρεθεί στην πρώτη από αυτές τις εναλλακτικές ζωές της, παντρεμένη με τον Νταν, τον μοναδικό άντρα με τον οποίο είχε μακροχρόνια σχέση, θα διαπιστώσει ότι το όνειρο να είναι ιδιοκτήτες μιας συμπαθητικής παμπ σε κάποια μικρή πόλη της Αγγλίας, δεν απείχε πολύ από εφιάλτη. Παρομοίως όταν, σε μια άλλη εκδοχή, ακολούθησε τη φίλη της Ίζι στην αναζήτηση μιας νέας ζωής στη Αυστραλία. Επιστρέφοντας αλαφιασμένη στη μαγική Βιβλιοθήκη, θα την περιμένει όπως πάντα η απόμακρη και μυστηριώδης βιβλιοθηκάριος, ο κυρία Ελμ...
Κατευθύνσεις απρόσμενες, αλλά και οικείες
Ο Ματ Χέιγκ δεν είναι βέβαια ένας άπειρος συγγραφέας. Ξέρει πώς να φτιάχνει μια ιστορία, πώς να ικανοποιεί όχι μονάχα τις αναγνωστικές προσδοκίες που γεννά, αλλά και πώς να προσφέρει στον αναγνώστη κάτι παραπάνω, σε κατευθύνσεις απρόσμενες που στο τέλος φαντάζουν οικείες και αυτονόητες.
Η ηρωίδα του δεν ικανοποιείται εύκολα, η λύση διαρκώς αναβάλλεται και το πρόβλημα φαντάζει όλο και πιο περίπλοκο.
Έτσι, τα πολλαπλά ταξίδια της ηρωίδας του μέσα στις δεκάδες διαφορετικές εκδοχές ζωής, όχι μονάχα δεν κουράζουν, αλλά ξαφνιάζουν ευχάριστα, λες και μια νέα λιχουδιά εμφανίστηκε ξαφνικά στο καθημερινό τραπέζι.
Η ηρωίδα του δεν ικανοποιείται εύκολα, η λύση διαρκώς αναβάλλεται και το πρόβλημα φαντάζει όλο και πιο περίπλοκο. Στο μεταξύ, εκείνη, κερδίζει σε σοφία και κατανόηση της περιπλοκότητας του κόσμου μέσα στον οποίο έχει βρεθεί, όπως φαίνεται και από την ομιλία της σε μια εκδοχή ζωής όπου είναι διάσημη ολυμπιονίκης.
Βάθος και φιλοσοφική ακρίβεια
Υπάρχουν ορισμένα βιβλία που καλό είναι να τα διαβάζει κανείς, κατά το δυνατόν, χωρίς να έχει πρώτα προϊδεαστεί υπερβολικά για την εξέλιξη της πλοκής τους, και το Μεσάνυχτα στην Βιβλιοθήκη είναι ένα από αυτά.
Πέρα από το προφανές βιβλιοφιλικό μήνυμα, ότι κάθε βιβλίο που διαβάζουμε είναι σαν να ζούμε μια ακόμη ζωή, υπάρχει εδώ βάθος και φιλοσοφική ακρίβεια που αφορά τις τυχαίες ή όχι επιλογές μας στη ζωή, για το τι κάνει τον καθέναν μας αυτό που είναι, αν είναι προτιμότερο να προσπαθήσουμε να αλλάξουμε ή να αποδεχτούμε τον εαυτό μας όπως είναι, και άλλα πολλά.
Όσο στερεότυπο κι αν είναι, κάθε αναγνώστης θα βρει εδώ τις δικές του απαντήσεις, τις οποίες μάλιστα κάτι μας λέει ότι θα φλέγεται να τις μοιραστεί με άλλους αναγνώστες.
* Ο Κ.Β. Κατσουλάρης είναι συγγραφέας. Τελευταίο του βιβλίο, η συλλογή διηγημάτων «Αφαίας και Τελαμώνος» (εκδ. Μεταίχμιο).
