alt

Για τον συγκεντρωτικό τόμο με κείμενα του Αναστάση Βιστωνίτη «Κάτω από την ίδια στέγη» (εκδ. Κίχλη).

Της Άλκηστης Σουλογιάννη

Η κοινότητα των αναγνωστών είχαμε ήδη μια πρώτη επαφή με τα κείμενα του ποιητή, πεζογράφου, δοκιμιογράφου, μεταφραστή Αναστάση Βιστωνίτη, τα οποία παρουσιάζονται τώρα συγκεντρωμένα στον τόμο υπό τον τίτλο Κάτω από την ίδια στέγη, καθώς συναντηθήκαμε με αυτά κατά τη δημοσίευσή τους σε περιοδικές και σε αυτοτελείς εκδόσεις: στην εφημερίδα «Το Βήμα»και στο ΒΗmagazino, στα περιοδικά Ο αναγνώστης και Φρέαρ, στο βιβλίο του Βιστωνίτη Φάσματα φθοράς (1994), ή στον τόμο SANTE: Δεκαπέντε συγγραφείς και ένα μυθικό τσιγάρο (1998), ή ακόμα στο φυλλάδιο της έκθεσης «Amour Amour / Ανδρέας Εμπειρίκος 2001: Εκατό χρόνια από τη γέννησή του» (2001-2002), επίσης στο αγγλόφωνο περιοδικό 91st Meridian, όπως άλλωστε υπενθυμίζουν και σχετικές παρακειμενικές σημειώσεις στο ανά χείρας βιβλίο.

Τα κείμενα αυτά ως σημασιολογικά πεδία με ιδιαίτερη πυκνότητα, όπου έχει αποτυπωθεί ρέων αφηγηματικός όσο και παραστατικός λόγος, ενισχυμένος με την ευρεία χρήση της μεταφοράς, αποτέλεσαν τεκμήρια για την εμπλοκή του Αναστάση Βιστωνίτη στη ροή του γενικού πολιτισμικού (και όχι μόνον) χρόνου.

Τα κείμενα αυτά ως σημασιολογικά πεδία με ιδιαίτερη πυκνότητα, όπου έχει αποτυπωθεί ρέων αφηγηματικός όσο και παραστατικός λόγος, ενισχυμένος με την ευρεία χρήση της μεταφοράς, αποτέλεσαν τεκμήρια για την εμπλοκή του Αναστάση Βιστωνίτη στη ροή του γενικού πολιτισμικού (και όχι μόνον) χρόνου. Τώρα με τη συμμετοχή τους στον τόμο Κάτω από την ίδια στέγη, κατανεμημένα σε πέντε ενότητες υπό τους ειδοποιούς επιμέρους τίτλους «Οι εποχές της στάχτης», «Η κατοικία και η εξορία», «Τόποι, πόλεις, άνθρωποι», «Οι διαδρομές του καφέ», «Ο κόσμος αλλού», (φαίνεται να) παραβιάζουν την περιστασιακή ή συγχρονική διάσταση των συνθηκών της συγγραφής τους, και επομένως προβάλλουν την επιχειρηματολογία του Βιστωνίτη σχετικά με τη διαχείριση ποικίλων ζητημάτων στο πλαίσιο ενός ενιαίου συνόλου σύνθεσης πληροφοριών.

Την είσοδο στο ενιαίο αυτό σύνολο ορίζει προλογικό σημείωμα του συγγραφέα, όπου παρατίθενται στοιχεία σχετικά με την καταγωγή των κειμένων του τόμου, καθώς και με τις προϋποθέσεις σε ό,τι αφορά την οργάνωση της έκδοσης.

Με αυτά τα δεδομένα, ο αποδέκτης του βιβλίου έχει στη διάθεσή του αφορμές για ελεύθερη περιήγηση στον χρόνο και στον χώρο, καθώς διασχίζει κειμενικά τοπία με ποικίλα θεματικά μοτίβα, όπως:

  • Η εμπλοκή του ανθρώπου στη γενική ιστορία, στην εφαρμοσμένη πολιτική, στους διαύλους κινητικότητας των ιδεών, στην πολιτισμική αγορά.
  • Ιστορικοπολιτικές, οικονομικές, πολιτισμικές σχέσεις Βορρά-Νότου ή/και Δύσης-Ανατολής.
  • Εστίες εγκατάστασης του ανθρώπου ως τεκμήρια ιστορικής κληρονομιάς/παράδοσης, και ως προϊόντα τόσο επιλεκτικής συμπεριφοράς όσο και βίαιου εκπατρισμού.
  • Η σχέση του χρόνου και του τόπου.
  • Η σχέση του αστικού και του φυσικού περιβάλλοντος.
  • Ο χρόνος και η μνήμη με ατομικό και με γενικό περιεχόμενο.
  • Ο άνθρωπος και οι κοινωνικές δομές.
  • Ο δημιουργός ως ατομική και ως κοινωνική οντότητα, ή ο δημιουργός και ο φυσικός/κοινωνικός άνθρωπος.
  • Η σχέση μύθου και πραγματικότητας.
  • Οι ποικίλες εκφάνσεις της τέχνης, πρωτίστως η τέχνη του λόγου.
  • Η σχέση ζωής και θανάτου.
  • Το ευρύ φάσμα συναισθημάτων και γενικότερων φαινομένων συμπεριφοράς του εσωτερικού και του κοινωνικού ανθρώπου μέσα σε ποικίλα περιβάλλοντα κατά τη ροή του προσωπικού και του γενικού χρόνου.
  • Η δημιουργική πρόσληψη σε ό,τι αφορά τόπους και τοπία της αντικειμενικής πραγματικότητας ως σήματα της προσωπικής/ατομικής μυθολογίας.
  • Τοπόσημα με ατομικό και με κοινωνικό αντίκρισμα ενδιαφέροντος.
  • Βιωματική και δημιουργική πρόσληψη κοινωνικών και φυσικών φαινομένων.

Στο ποικιλόμορφο αυτό θεματικό πλαίσιο εντοπίζονται να διασταυρώνουν πολλαπλώς τις διαδρομές τους φυσικά πρόσωπα που έρχονται από τον χωροχρόνο της πολιτικής ιστορίας (από τον ρωμαίο αυτοκράτορα του πρώτου μ.Χ. αιώνα Τίτο Φλάβιο Βεσπασιανό και τη φορολογική πολιτική του μέχρι τους ιστορικοπολιτικούς παράγοντες του 20ού αιώνα), από τις περιοχές της επιστήμης (φιλοσοφία, ψυχολογία, φυσική, οικονομία), κυρίως πρόσωπα από το ευρύτατο φάσμα της τέχνης του δημιουργικού και του κριτικού λόγου (από τον Δάντη μέχρι τους εκπροσώπους της πολύμορφης δημιουργίας του 20ού αιώνα), επίσης πρόσωπα από το ωσαύτως ευρύτατο φάσμα των παραστατικών τεχνών (μουσική, θέατρο, εικαστικά από την Αναγέννηση μέχρι τη σύγχρονη παραγωγή, όπου και ο κινηματογράφος), αλλά και πρόσωπα από τον καθημερινό, κοινωνικό και προσωπικό βίο (οι αδελφοί Αντώνιος, Νικόλαος και Ιάσων Λουμίδης, ο παππούς Απόστολος και η γιαγιά Ανθούλα).

Η θέση των προσώπων αυτών μέσα σε έναν ευρύ ορίζοντα σημασιολογικών και αισθητικών γεγονότων ενισχύεται από την παρουσία προσωπείων με ιδιαίτερη μυθική διάσταση προερχόμενων από σημαντικά προϊόντα της τέχνης (λογοτεχνία, μουσική: ο Βέρθερος, η Άννα Καρένινα, η Μαργαρίτα Γκωτιέ, η Κάρμεν, η Έμμα Μποβαρύ, ο Μάριος και η Τιτίκα).

Ακριβώς αυτή η σύνθεση προσώπων και προσωπείων με όσα μεταφέρουν στον κειμενικό κόσμο ως μια πλούσια πινακοθήκη γραμματικών εικόνων, προσκαλεί σε ιδιαίτερες διαδρομές μέσα από ποικίλες ατραπούς κατά την πρόσληψη και εκτίμηση των πληροφοριών που παρέχει η έκδοση, σύμφωνα με τις βιωματικές και γνωστικές αποσκευές που έχει καθένας αναγνώστης στη διάθεσή του.

Ακριβώς αυτή η σύνθεση προσώπων και προσωπείων με όσα μεταφέρουν στον κειμενικό κόσμο ως μια πλούσια πινακοθήκη γραμματικών εικόνων, προσκαλεί σε ιδιαίτερες διαδρομές μέσα από ποικίλες ατραπούς κατά την πρόσληψη και εκτίμηση των πληροφοριών που παρέχει η έκδοση, σύμφωνα με τις βιωματικές και γνωστικές αποσκευές που έχει καθένας αναγνώστης στη διάθεσή του. Και μάλιστα αν αυτή η σύνθεση συνδυαστεί με ιδιαιτέρως γοητευτικά τοπόσημα, όπως: το Καφέ Florian στη Βενετία, το Καφέ La Closerie des Lilas στο Παρίσι, το Καφέ Central στη Βιέννη, το Καφέ Gijon στη Μαδρίτη ή το Καφέ Λουμίδη στην Αθήνα, ακόμα η Alexanderplatz στο Βερολίνο, επίσης το Μπλε Σπίτι / Μουσείο της Φρίντα Κάλο και το σπίτι του Εμίλιο Φερνάντες στα προάστια της Πόλης του Μεξικού.

Μεγαλύτερο πάντως ενδιαφέρον προκαλεί η συγκριτική αντιμετώπιση των θεματικών δεδομένων της σύνθεσης του βιβλίου σε συγχρονική ή/και σε διαχρονική διάσταση, αλλά και με διαγνωσιακή αντίληψη (για να παραπέμψω και στον Γιάννη Ξενάκη), αφού π.χ. ο (εντοπιζόμενος στο κείμενο «Ένα κίτρινο σύννεφο») φυσικός Ρόμπερτ Όππενχαϊμερ οδηγεί ευθέως (και) στην όπερα Doctor Atomic του σπουδαίου σύγχρονου (γεννημένου το 1947) Αμερικανού συνθέτη Τζων Άνταμς, εκ των σημαντικότερων εκπροσώπων της αμερικανικής (και όχι μόνον) πρωτοπορίας.

Είναι σαφές ότι το εν λόγω βιβλίο αντιπροσωπεύει για την ευρύτερη κοινότητα των αναγνωστών μια επιτομή πληροφοριών με γενικό ενδιαφέρον που εξασφαλίζει ένας σύνθετος με ποικίλες θεματικές περιοχές αλλά και με ενιαία δομή κειμενικός κόσμος. Με τον τρόπο αυτόν οδηγούμαστε και στην πρόσληψη των συνδηλώσεων του τίτλου του βιβλίου κάτω από την κυριολεκτική διατύπωση αυτού. Ο τίτλος Κάτω από την ίδια στέγη, προερχόμενος από κείμενο της ενότητας «Η κατοικία και η εξορία», αναγνωρίζεται να έχει αναβαθμιστεί σε προληπτική αναφορά για τον συνδυασμό, τη συσχέτιση, τη γειτνίαση, την αντιστικτική τακτοποίηση των σημαινομένων της έκδοσης.

* Η ΑΛΚΗΣΤΙΣ ΣΟΥΛΟΓΙΑΝΝΗ είναι διδάκτωρ Φιλολογίας του Πανεπιστημίου Αθηνών και κριτικός βιβλίου.


Απόσπασμα από το βιβλίο

«Τις ήσυχες χειμωνιάτικες μέρες, όταν στη Βενετία πέφτει η αυλαία των εποχών, όταν φυσάει, όταν η acqua alta στέλνει τους ντόπιους στα σπίτια τους […], το Florian σού λέει την ιστορία του με υπόκρουση τον ρυθμό της βροχής, […].

Αναρωτιέσαι: σε τίνος καρέκλα ή κυρίως σε τίνος γωνιά ή τραπέζι κάθομαι και πίνω τον εσπρέσο μου; Ποιά μέρα, τί ώρα ακριβώς και σε ποιό τραπέζι έπαιρνε το πρωινό του ο Σταντάλ όταν πληροφορήθηκε την ήττα του Ναπολέοντα στη μάχη του Βατερλώ; Ίσως όμως εδώ να καθόταν ο Ρουσσώ – ή ο Σατωμπριάν;

Και ο Αλφρέ ντε Μυσσέ; Οι αδελφοί Γκονκούρ; Η Γεωργία Σάνδη; Η Κολέτ; Η τελευταία να είχε άραγε μαζί της κάποια από τις γάτες της σε τούτη την πόλη που είναι γεμάτη από αυτά τα ανεξάρτητα και μυστηριώδη αιλουροειδή; Όποτε τα βλέπω να περνούν με την ουρά ανασηκωμένη μπροστά στα κανάλια ή κάτω από τα υπόστεγα, θυμούμαι τον Πωλ Μοράν: “Οι γάτες είναι τα γεράκια της Βενετίας”».


 

altΚάτω από την ίδια στέγη
Αναστάσης Βιστωνίτης
Κίχλη 2017
Σελ. 488, τιμή εκδότη €14,50

alt

ΤΑ ΒΙΒΛΙΑ ΤΟΥ ΑΝΑΣΤΑΣΗ ΒΙΣΤΩΝΙΤΗ

 

Ακολουθήστε την bookpress.gr στο Google News και διαβάστε πρώτοι τα θέματα που σας ενδιαφέρουν.


ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

Τζόζεφ Νάι και Τζέφρι Χέινς: H «ήπια ισχύς» της θρησκείας στην εποχή των μέσων μαζικής επικοινωνίας

Τζόζεφ Νάι και Τζέφρι Χέινς: H «ήπια ισχύς» της θρησκείας στην εποχή των μέσων μαζικής επικοινωνίας

Για τα δοκίμια του Τζόζεφ Σ. Νάι Τζ. (Joseph S. Nye, Jr.) «Ήπια ισχύς – Το μέσο επιτυχίας στην παγκόσμια πολιτική» (μτφρ. Ερρίκος Μπαρτζινόπουλος, εκδ. Παπαζήση) και «Θρησκεία και πολιτική – Μια σύγχρονη επιτομή» (συλλογικό έργο, μτφρ. Λουκρητία Μακροπούλου, εκδ. Πεδίο). Κεντρική εικόνα: Τζό...

«Για την Ελένη» του Γιώργου Γεωργή (κριτική) – Από τον Όμηρο στον Σεφέρη και επέκεινα

«Για την Ελένη» του Γιώργου Γεωργή (κριτική) – Από τον Όμηρο στον Σεφέρη και επέκεινα

Για τη μελέτη του Γιώργου Γεωργή «Για την Ελένη –  Από τον Όμηρο στον Σεφέρη και επέκεινα» (εκδ. Καστανιώτη). Κεντρική εικόνα: Λεπτομέρεια του εξωφύλλου που είναι σύνθεση της Κλαίρης Σταμάτη με την προτομή της Ωραίας Ελένης του Αντόνιο Κανόβα και την Ειρήνη Παππά ως Ωραία Ελένη από την ταινί...

«Δοκίμια φιλοσοφίας και θρησκείας» του Χαράλαμπου Βέντη – Για έναν Χριστιανισμό της «συμπερίληψης»

«Δοκίμια φιλοσοφίας και θρησκείας» του Χαράλαμπου Βέντη – Για έναν Χριστιανισμό της «συμπερίληψης»

Για το βιβλίο του Χαράλαμπου Βέντη «Δοκίμια φιλοσοφίας και θρησκείας», που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Εκκρεμές. Κεντρική εικόνα: Έργο του Ιταλού ζωγράφου Γκουερτσίνο με τίτλο «Θεός, ο πατέρας» (1635-1640).

Γράφει ο Μύρων Ζαχαράκης

Στη σύγχρονη Δύ...

ΠΡΟΣΦΑΤΑ ΑΡΘΡΑ

Τι διαβάζουμε τώρα; 10 πρόσφατα κουίρ βιβλία για τον «μήνα υπερηφάνειας»

Τι διαβάζουμε τώρα; 10 πρόσφατα κουίρ βιβλία για τον «μήνα υπερηφάνειας»

Ιούνιος, μήνας υπερηφάνειας και διεκδικήσεων για τα ΛΟΑΤΚΙ+ άτομα. Επιλέξαμε 10 βιβλία του 2025 με κουίρ χαρακτήρες που απομακρύνονται από τη στερεοτυπική αναπαράσταση και αποκτούν ρεαλιστικές διαστάσεις. Στην κεντρική εικόνα, έργη της κουίρ καλλιτέχνιδας των αρχών του 20ου αιώνα Gluck. 

Γράφει η ...

Stay Awake: H Στέγη του Ιδρύματος Ωνάση στο Athens Pride 2025

Stay Awake: H Στέγη του Ιδρύματος Ωνάση στο Athens Pride 2025

Με την καμπάνια ορατότητας «Stay Awake», η Στέγη του Ιδρύματος Ωνάση συμμετέχει στο Athens Pride 2025, γιορτάζοντας τα 20 χρόνια του. 

Επιμέλεια: Book Press

Η ...

«Δεν είμαι ρομπότ», ανθολογία (κριτική) – Τα όρια της λογοτεχνικής δημιουργίας

«Δεν είμαι ρομπότ», ανθολογία (κριτική) – Τα όρια της λογοτεχνικής δημιουργίας

Για την ανθολογία διηγημάτων «Δεν είμαι ρομπότ» (επίμετρο Γεράσιμος Κουζέλης, εκδ. Θεμέλιο). Στην εικόνα, στιγμιότυπο από την κορεάτικη σειρά «I'm not a robot». 

Γράφει ο Γιώργος Ν. Περαντωνάκης

Μπορεί η Τεχνητή Νοημοσύνη να γράψει λογοτεχνία; Μπορεί να γράψει λογοτ...

ΠΡΟΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ

«Η απόδραση της τελείας» του Γιάννη Ζευγώλη (προδημοσίευση)

«Η απόδραση της τελείας» του Γιάννη Ζευγώλη (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από τη νουβέλα του Γιάννη Ζευγώλη «Η απόδραση της τελείας», η οποία θα κυκλοφορήσει τις επόμενες ημέρες από τις εκδόσεις Νίκας.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

«Σας μάζεψα, αγαπημένα μου σημεία, όλα εδώ για να σας ανακοινώσω την ...

«Μου πέθανες» του Ζοζέ Λουίς Πεϊσότο (προδημοσίευση)

«Μου πέθανες» του Ζοζέ Λουίς Πεϊσότο (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το αφήγημα του Πορτογάλου συγγραφέα Ζοζέ Λουίς Πεϊσότο [José Luís Peixoto], «Μου πέθανες» (μτφρ. Ζωή Καραμπέκιου), το οποίο θα κυκλοφορήσει τις επόμενες μέρες από τις εκδόσεις Βακχικόν.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Μπήκα σ...

«Ένα δικό του δωμάτιο» του Παναγιώτη Γούτα (προδημοσίευση)

«Ένα δικό του δωμάτιο» του Παναγιώτη Γούτα (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση ενός διηγήματος από τη συλλογή διηγημάτων του Παναγιώτη Γούτα «Ένα δικό του δωμάτιο», η οποία θα κυκλοφορήσει στις 30 Μαΐου από τις εκδόσεις Ρώμη.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

ΔΑΚΡΥΑ

Γέρασε πια, θα πλησιάζει τα ενε...

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τι διαβάζουμε τώρα; 10 πρόσφατα κουίρ βιβλία για τον «μήνα υπερηφάνειας»

Τι διαβάζουμε τώρα; 10 πρόσφατα κουίρ βιβλία για τον «μήνα υπερηφάνειας»

Ιούνιος, μήνας υπερηφάνειας και διεκδικήσεων για τα ΛΟΑΤΚΙ+ άτομα. Επιλέξαμε 10 βιβλία του 2025 με κουίρ χαρακτήρες που απομακρύνονται από τη στερεοτυπική αναπαράσταση και αποκτούν ρεαλιστικές διαστάσεις. Στην κεντρική εικόνα, έργη της κουίρ καλλιτέχνιδας των αρχών του 20ου αιώνα Gluck. 

Γράφει η ...

Τραύμα σε ψυχή και σώμα: Πέντε πρόσφατα δοκίμια ψυχανάλυσης που ξεχωρίζουν

Τραύμα σε ψυχή και σώμα: Πέντε πρόσφατα δοκίμια ψυχανάλυσης που ξεχωρίζουν

Πέντε μελέτες που κυκλοφόρησαν προσφάτα πραγματεύονται τη σχέση του νου με το σώμα, την έννοια του «τραύματος», αλλά και τη θέση της ψυχανάλυσης στον σύγχρονο κόσμο. Κεντρική εικόνα: Ο Σίγκμουντ Φρόιντ.

Γράφει ο Σόλωνας Παπαγεωργίου

...
Καρδιά, εγκέφαλος, τραύμα, αυτισμός: Τέσσερα βιβλία για την κατανόηση του ανθρώπινου οργανισμού από τις εκδόσεις Gutenberg

Καρδιά, εγκέφαλος, τραύμα, αυτισμός: Τέσσερα βιβλία για την κατανόηση του ανθρώπινου οργανισμού από τις εκδόσεις Gutenberg

Ποιος είναι ο ακριβής ρόλος της καρδιάς και ποιος του εγκεφάλου; Ποιοι μύθοι σχετικά με αυτά τα δύο όργανα καλλιεργούνται από τη σύγχρονη κουλτούρα; Τι αποτελεί «τραυματική εμπειρία» και πώς μπορούμε να αλληλεπιδράσουμε αποτελεσματικά με τα νεαρά αυτιστικά άτομα; Τέσσερα νέα βιβλία από τις εκδόσεις Gutenberg καταπιά...

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

Newsletter

Θέλω να λαμβάνω το newsletter σας
ΕΓΓΡΑΦΗ

ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΗΣ ΧΡΟΝΙΑΣ

12 Δεκεμβρίου 2024 ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τα 100 καλύτερα λογοτεχνικά βιβλία του 2024

Mυθιστορήματα, νουβέλες, διηγήματα: Εκατό καλά λογοτεχνικά βιβλία που κυκλοφόρησαν το 2024 από τα πολλά περισσότερα που έπεσαν στα χέρια μας, με τη μεταφρασμένη πεζογρα

ΦΑΚΕΛΟΙ