simone 2

Για το βιβλίο της Σιμόν ντε Μποβουάρ [Simone de Βeauvoir] «Ένας πολύ γλυκός θάνατος» (μτφρ. Γιώργος Ξενάριος, εκδ. Μεταίχμιο). Στην κεντρική εικόνα, η Φρανσουάζ ντε Μποβουάρ.

Γράφει η Χριστίνα Μουκούλη

Η Σιμόν ντε Μποβουάρ δεν χρειάζεται ιδιαίτερες συστάσεις. Το συγγραφικό –λογοτεχνικό και φιλοσοφικό– της έργο, ο αγώνας της για τα δικαιώματα των γυναικών, οι ανατρεπτικές για την εποχή απόψεις της, η σχέση της με τον Σαρτρ και ο αντισυμβατικός τρόπος της ζωής της, είναι γνωστά σε όλους.

Στο Ένας πολύ γλυκός θάνατος (μτφρ. Γιώργος Ξενάριος) βλέπουμε την πλέον ανθρώπινη πλευρά της, καθώς εκεί περιγράφει τις τελευταίες μέρες της μητέρας της. Μιας μητέρας η οποία «ζει από μικρή μια ζωή περιορισμένη, με αυστηρές αρχές, επαρχιακά ήθη, και ηθική της σχολής καλογραιών». Η δυστυχισμένη παιδική της ηλικία έχει σαν αποτέλεσμα να κάνει κι εκείνη δυστυχισμένα τα δικά της παιδιά. Κι ενώ είναι ένας άνθρωπος με ζωντάνια και φλογερό ταπεραμέντο, που αγαπά τη ζωή, αναγκάζεται να βάλει σε δεύτερη μοίρα τις επιθυμίες της. Μετά από τον θάνατο του συζύγου της, παίρνει την απόφαση να ζήσει για τον εαυτό της. Αν και αργοπορημένα, από τη στιγμή που το αποφασίζει, «αρχίζει να δίνει σημασία και στην παραμικρή ευχαρίστηση, σαν να συνειδητοποιεί ξανά το θαύμα της ζωής».

Τη βλέπει πληγωμένη κι ανυπεράσπιστη, εξαντλημένη από τον πόνο, καταβεβλημένη σωματικά, να προσπαθεί να διατηρήσει την αξιοπρέπειά της, την ελπίδα και την αισιοδοξία της.

Η Φρανσουάζ ντε Μποβουάρ λοιπόν, εβδομήντα επτά ετών, εισάγεται σε μια κλινική με σκοπό να χειρουργηθεί στο ισχίο, όμως στις εξετάσεις ρουτίνας που πραγματοποιούνται, διαπιστώνεται ότι πάσχει από καρκίνο του εντέρου, σε τελικό στάδιο. Από εκείνη τη στιγμή, για τη Σιμόν «ο κόσμος περιορίζεται στις διαστάσεις του δωματίου της μητέρας της». Περνά δίπλα στη μητέρα της πολλές ώρες της ημέρας, συχνά μένει μαζί της και τη νύχτα. Αυτή η συνύπαρξη είναι σαν να «συνεχίζει τον μεταξύ τους διάλογο που είχε διακοπεί στην εφηβεία». Αρχίζει να ξαναγεννιέται η τρυφερότητα που ένιωθε παλιά για κείνη. Τη φροντίζει, την ενθαρρύνει, την παρατηρεί. Παρατηρεί τη φθορά που έχει υποστεί το σώμα της από τα γηρατειά και την αρρώστια, τον αγώνα της ανάμεσα στον πόνο και στον θάνατο. Τη βλέπει πληγωμένη κι ανυπεράσπιστη, εξαντλημένη από τον πόνο, καταβεβλημένη σωματικά, να προσπαθεί να διατηρήσει την αξιοπρέπειά της, την ελπίδα και την αισιοδοξία της. Και θέλει να την προστατέψει. Παίζει θέατρο μπροστά της για να μην καταλάβει από τι πάσχει. Και όντως, η μητέρα δεν μαθαίνει ποτέ για την ασθένειά της.

simone 3

Mε τη μητέρα της, Φρανσουάζ, και τη μικρότερη αδερφή της, Ελέν.

Ξεχνά την καταπίεση

Δεν είναι εύκολο για τη συγγραφέα να ξεχάσει την καταπίεση που υπέστη τον καιρό της εφηβείας, την εξάρτηση αγάπης και μίσους που διαμορφώθηκε ανάμεσα σε κείνη και τη μητέρα της, και η οποία είχε σαν αποτέλεσμα να θεωρείται αποτυχημένη η σχέση τους. Όμως πλέον η Σιμόν κατανοεί τη συμπεριφορά της μητέρας, θαυμάζει τη ζωντάνια της και την αγάπη της για τη ζωή, αναγνωρίζει την αγωνία της για τον δρόμο που είχε διαλέξει η διάσημη κόρη της, για την οποία οι συγγενείς έλεγαν ότι είναι η ντροπή της οικογένειας.

simone 2

Γαλλίδα φιλόσοφος και συγγραφέας, εκπρόσωπος του Υπαρξισμού και του φεμινιστικού κινήματος. Γεννήθηκε το 1908 στο Παρίσι. Σπούδασε στη Σορβόνη και μετά το τέλος των σπουδών της δίδαξε φιλοσοφία στη Μασσαλία, στη Ρουέν και το Παρίσι. Το 1929 γνώρισε τον Ζαν Πωλ Σαρτρ που τη μύησε στη συγγραφή και έζησε δίπλα του όλη την υπόλοιπη ζωή της. Το πρώτο της έργο, «Τα πρωτεία του πνεύματος» απορρίφθηκε, το 1938, από τους εκδότες. Το επόμενο μυθιστόρημά της, «Η καλεσμένη» είχε καλύτερη τύχη και δημοσιεύτηκε το 1943. Ακολούθησαν τα: «Το αίμα των άλλων», «Όλοι οι άνθρωποι είναι θνητοί», «Οι Μανδαρίνοι», «Η δύναμη της ζωής, η δύναμη των πραγμάτων», «Τα γηρατειά», κ.ά. Πριν αποφασίσει να ασχοληθεί με τη συγγραφή ταξίδεψε σε πολλές χώρες στην Ευρώπη, στην Αμερική και τη Ρωσία. Επίσης, μαζί με τον σύζυγο της διηύθυνε το περιοδικό «Μοντέρνοι Καιροί» και μέσα από αυτό είχαν υποστηρίξει τη φοιτητική εξέγερση του 1968. Πέθανε το 1986 σε ηλικία 78 ετών. 

Όλα τα συναισθήματα που ενώνουν τη Σιμόν με τη μητέρα είναι εδώ: οι αναμνήσεις της παιδικής ηλικίας, η χαρά, η τρυφερότητα, η αγάπη, μετά ο θυμός και η καταπίεση της εφηβείας, τώρα ο πόνος της απώλειας, οι τύψεις και οι ενοχές για τον χαμένο χρόνο, για τις παραλείψεις, τις αμέλειες και τις απουσίες. Όμως «ο θάνατος ενός αγαπημένου προσώπου, μας αποκαλύπτει τη μοναδικότητά του». Και η θλίψη και ο πόνος που ακολουθούν αυτόν τον θάνατο, μπορεί να εκδηλωθούν με απρόβλεπτο τρόπο.

metaixmio enas polu glukos thanatos

Η Μποβουάρ, με τη δυνατή της πένα και σαν να κρατάει ημερολόγιο, περιγράφει με απλότητα και ειλικρίνεια την κατάσταση, καταγράφει κάθε της συναίσθημα, δεν προσπαθεί να μεγαλοποιήσειή να αποδυναμώσει τα πράγματα, τοποθετείται επί της ουσίας, μιλά για τον θάνατο με θάρρος και ψυχραιμία, αντιμετωπίζοντάς τον έτσι ακριβώς όπως είναι: ένα τελεσίδικο γεγονός, το αναπόδραστο της έλευσης του οποίου είναι γνωστό σε όλους. Δεν έχει στόχο να συγκινήσει τον αναγνώστη –ίσως αυτός να είναι και ένας από τους λόγους που το κείμενο είναι ιδιαίτερα συγκινητικό–, αλλά να εξωτερικεύσει, να κοινοποιήσει την αλήθεια της, για να αποφορτιστεί κατά ένα μέρος από την ένταση των συναισθημάτων της και να κάνει το δικό της μνημόσυνο προς τη μητέρα, η οποία είχε τελικά έναν πολύ γλυκό θάνατο, έναν θάνατο από αυτούς που έχουν μόνο οι προνομιούχοι, εκείνοι που πεθαίνουν έχοντας δίπλα τους αγαπημένους τους.

Η συγγραφέας γνώριζε ότι και μόνο λόγω της ηλικίας της μητέρας της, ο χρόνος που θα την έχανε ήταν κοντά. Όμως, πόσο έτοιμοι είμαστε να χάσουμε τους γονείς μας; Ή, πόσο έτοιμοι είμαστε για τον δικό μας θάνατο; Την ημέρα της κηδείας της «παρακολουθούσαμε την πρόβα τζενεράλε της δικής μας κηδείας. Το κακό είναι πως την περιπέτεια αυτή, κοινή για όλους, τη ζει ο καθένας μόνος του». Κι ίσως εκεί να βρίσκεται και το κέντρο βάρους αυτού του αριστουργήματος.

Ο Γιώργος Ξενάριος υπογράφει την εξαιρετική μετάφραση μαζί με ένα πολύ ουσιαστικό εισαγωγικό σημείωμα.


* Η ΧΡΙΣΤΙΝΑ ΜΟΥΚΟΥΛΗ είναι εκπαιδευτικός.

Απόσπασμα από το βιβλίο

«Το να σκέφτεσαι ενάντια στον εαυτό σου είναι συχνά γόνιμο, με τη μάνα μου όμως η ιστορία είναι τελείως διαφορετική: εκείνη έζησε ενάντια στον εαυτό της. Γεμάτη ορμές, ανάλωσε όλη την ενεργητικότητά της για να τις καταπιέσει, κι αυτή η καταπίεση γεννούσε μέσα της οργή. Όταν ήταν παιδί, συνέθλιψαν το κορμί, την καρδιά και το μυαλό της κάτω από ένα βαρύ φορτίο ηθικών αρχών και απαγορεύσεων. Την έμαθαν να σφίγγει μόνη της, και πολύ σφιχτά, τα λουριά. Μέσα της επιβίωνε μια γυναίκα όλο φλόγα και πάθος, αλλά παραμορφωμένη, ακρωτηριασμένη και ξένη προς τον εαυτό της».

politeia link more

 

 

 

Ακολουθήστε την bookpress.gr στο Google News και διαβάστε πρώτοι τα θέματα που σας ενδιαφέρουν.


ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

«Ξανθές ρίζες» της Μπέρναρντιν Εβαρίστο (κριτική) – Μια συναρπαστική αντιστροφή της αποικιοκρατικής Ιστορίας

«Ξανθές ρίζες» της Μπέρναρντιν Εβαρίστο (κριτική) – Μια συναρπαστική αντιστροφή της αποικιοκρατικής Ιστορίας

Για το βιβλίο της Μπέρναρντιν Εβαρίστο [Bernardine Evaristo] «Ξανθές ρίζες» (μτφρ. Αλέξης Καλοφωλιάς, εκδ. Gutenberg). Κεντρική εικόνα: η συγγραφέας Μπέρναρντιν Εβαρίστο.

Γράφει ο Νίκος Ξένιος

Οι Ξανθές ρίζες της β...

«Πάγος» της Άννα Καβάν (κριτική) – Ανώνυμοι ήρωες σε ανώνυμους τόπους

«Πάγος» της Άννα Καβάν (κριτική) – Ανώνυμοι ήρωες σε ανώνυμους τόπους

Για το μυθιστόρημα της Άννα Καβάν [Anna Kavan] «Πάγος» (μτφρ. Λευτέρης Καλοσπύρος, εκδ. Gutenberg). Κεντρική εικόνα: Η Anna Kavan από τον Walker Evans © Metropolitan Museum of Art.

Γράφει η Χριστίνα Μουκούλη

...

«Οι Υπνοβάτες» του Χέρμαν Μπροχ (κριτική) – Στα χνάρια ενός κόσμου που χάνεται

«Οι Υπνοβάτες» του Χέρμαν Μπροχ (κριτική) – Στα χνάρια ενός κόσμου που χάνεται

Για την τριλογία «Οι Υπνοβάτες» του Χέρμαν Μπροχ [Hermann Broch] (μτφρ. Σοφία Αυγερινού, εκδ. Έρμα). Στην κεντρική εικόνα, ο συγγραφέας Χέρμαν Μπροχ.

Γράφει ο Φώτης Καραμπεσίνης

Εάν δεχτούμε ότι είμαστε περιφερόμενες σκιές ...

ΠΡΟΣΦΑΤΑ ΑΡΘΡΑ

Ημερίδα για την «Κασέτα» της Λούλας Αναγνωστάκη, στα Χανιά

Ημερίδα για την «Κασέτα» της Λούλας Αναγνωστάκη, στα Χανιά

Ο Πανελλήνιος Όμιλος Φίλων του ποιητή Μανόλη Αναγνωστάκη διοργανώνει στις 27 Μαρτίου 2023 στο θέατρο ΚΥΔΩΝΙΑ στα Χανιά, ημερίδα με θέμα: Νοούμενα και υπονοούμενα στο θεατρικό έργο «Η Κασέτα» της Λούλας Αναγνωστάκη. Στην κεντρική εικόνα, φωτογραφία της Λούλας Αναγνωστάκη από τον Σπύρο Στάβερη.

...
«Παράδεισος» του Αμπντουλραζάκ Γκούρνα (προδημοσίευση)

«Παράδεισος» του Αμπντουλραζάκ Γκούρνα (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα του Αμπντουλραζάκ Γκούρνα [Abdulrazak Gurnah] «Παράδεισος» (μτφρ. Κατερίνα Σχινά), το οποίο θα κυκλοφορήσει αυτές τις μέρες από τις εκδόσεις Ψυχογιός.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Πρώτα το αγόρι. Το λέγανε Γ...

Συζήτηση για τον πόλεμο στην Ουκρανία – Με αφορμή το βιβλίο «Μια σύντομη ιστορία της Ρωσίας» του Rodric Braithwaite

Συζήτηση για τον πόλεμο στην Ουκρανία – Με αφορμή το βιβλίο «Μια σύντομη ιστορία της Ρωσίας» του Rodric Braithwaite

Οι εκδόσεις Ψυχογιός διοργανώνουν συζήτηση για τον πόλεμο στην Ουκρανία, με αφορμή το βιβλίο του Rodric Braithwaite «Μια Σύντομη Ιστορία της Ρωσίας», απόψε, Πέμπτη 23 Μαρτίου, στο βιβλιοπωλείο LIBER.

Επιμέλεια: Book Press

...

ΠΡΟΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ

«Παράδεισος» του Αμπντουλραζάκ Γκούρνα (προδημοσίευση)

«Παράδεισος» του Αμπντουλραζάκ Γκούρνα (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα του Αμπντουλραζάκ Γκούρνα [Abdulrazak Gurnah] «Παράδεισος» (μτφρ. Κατερίνα Σχινά), το οποίο θα κυκλοφορήσει αυτές τις μέρες από τις εκδόσεις Ψυχογιός.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Πρώτα το αγόρι. Το λέγανε Γ...

«Σε πρώτο ενικό» του Χαρούκι Μουρακάμι (προδημοσίευση)

«Σε πρώτο ενικό» του Χαρούκι Μουρακάμι (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση μέρους διηγήματος από τη συλλογή διηγημάτων του Χαρούκι Μουρακάμι [Haruki Murakami] «Σε πρώτο ενικό» (μτφρ. Βασίλης Κιμούλης), η οποία θα κυκλοφορήσει αυτές τις μέρες από τις εκδόσεις Ψυχογιός.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

With the ...

«Η νοσταλγία κι εγώ» της Μάρως Βαμβουνάκη (προδημοσίευση)

«Η νοσταλγία κι εγώ» της Μάρως Βαμβουνάκη (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το βιβλίο της Μάρως Βαμβουνάκη «Η νοσταλγία κι εγώ», που θα κυκλοφορήσει στις 24 Μαρτίου από τις εκδόσεις Αρμός.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

— Αναρωτιέμαι τι νοσταλγείς;
— …
— Νοσταλγείς κάτι που συνέβη ή κάτι πο...

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Στίβεν Κινγκ: 10 αγαπημένα του βιβλία

Στίβεν Κινγκ: 10 αγαπημένα του βιβλία

Σε ανάρτησή του στο Goodreads, με αφορμή τα δέκα χρόνια λειτουργίας της ιστοσελίδας, ο Στίβεν Κινγκ ξεχώρισε δέκα αγαπημένα του βιβλία. Τα έργα του συγγραφέα κυκλοφορούν στα ελληνικά από τις εκδόσεις Κλειδάριθμος.

Επιμέλεια: Book Press

...
Ένας χρόνος πόλεμος στην Ουκρανία: Τα βιβλία για να κατανοήσουμε την Ιστορία καθώς γράφεται

Ένας χρόνος πόλεμος στην Ουκρανία: Τα βιβλία για να κατανοήσουμε την Ιστορία καθώς γράφεται

Σήμερα, 24 Φεβρουαρίου 2023, συμπληρώνεται ένας χρόνος από την έναρξη του πολέμου που διεξάγει η Ρωσία στην Ουκρανία. Η ελληνική βιβλιογραφία αναπόφευκτα εμπλουτίστηκε από μελέτες και συλλογικούς τόμους, βιβλία στα οποία οι συγγραφείς των κειμένων επιχειρούν να δώσουν απαντήσεις και ερμηνείες σε γεγονότα και εξελίξε...

Κάρσον ΜακΚάλερς: Τα 10 αγαπημένα της βιβλία

Κάρσον ΜακΚάλερς: Τα 10 αγαπημένα της βιβλία

Η Αμερικανίδα πεζογράφος Κάρσον ΜακΚάλερς [Carson McCullers] είναι μία από τις σημαντικότερες εκπροσώπους του λογοτεχνικού «southern gothic». Τα μυθιστορήματά της εκτυλίσσονται στον αμερικανικό Νότο και παρουσιάζουν μοναχικούς, εκκεντρικούς χαρακτήρες που πασχίζουν να συνυπάρξουν με τους υπόλοιπους ανθρώπους.

...

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

Newsletter

Θέλω να λαμβάνω το newsletter σας
ΕΓΓΡΑΦΗ

ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΟΥ ΜΗΝΑ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΗΣ ΧΡΟΝΙΑΣ

13 Δεκεμβρίου 2022 ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τα 100 καλύτερα λογοτεχνικά βιβλία του 2022

Έφτασε η στιγμή και φέτος για την καθιερωμένη εδώ και χρόνια επιλογή των εκατό από τα καλύτερα βιβλία λογοτεχνίας της χρονιάς που φτάνει σε λίγες μέρες στο τέλος της. Ε

ΦΑΚΕΛΟΙ