simone 2

Για το βιβλίο της Σιμόν ντε Μποβουάρ [Simone de Βeauvoir] «Ένας πολύ γλυκός θάνατος» (μτφρ. Γιώργος Ξενάριος, εκδ. Μεταίχμιο). Στην κεντρική εικόνα, η Φρανσουάζ ντε Μποβουάρ.

Γράφει η Χριστίνα Μουκούλη

Η Σιμόν ντε Μποβουάρ δεν χρειάζεται ιδιαίτερες συστάσεις. Το συγγραφικό –λογοτεχνικό και φιλοσοφικό– της έργο, ο αγώνας της για τα δικαιώματα των γυναικών, οι ανατρεπτικές για την εποχή απόψεις της, η σχέση της με τον Σαρτρ και ο αντισυμβατικός τρόπος της ζωής της, είναι γνωστά σε όλους.

Στο Ένας πολύ γλυκός θάνατος (μτφρ. Γιώργος Ξενάριος) βλέπουμε την πλέον ανθρώπινη πλευρά της, καθώς εκεί περιγράφει τις τελευταίες μέρες της μητέρας της. Μιας μητέρας η οποία «ζει από μικρή μια ζωή περιορισμένη, με αυστηρές αρχές, επαρχιακά ήθη, και ηθική της σχολής καλογραιών». Η δυστυχισμένη παιδική της ηλικία έχει σαν αποτέλεσμα να κάνει κι εκείνη δυστυχισμένα τα δικά της παιδιά. Κι ενώ είναι ένας άνθρωπος με ζωντάνια και φλογερό ταπεραμέντο, που αγαπά τη ζωή, αναγκάζεται να βάλει σε δεύτερη μοίρα τις επιθυμίες της. Μετά από τον θάνατο του συζύγου της, παίρνει την απόφαση να ζήσει για τον εαυτό της. Αν και αργοπορημένα, από τη στιγμή που το αποφασίζει, «αρχίζει να δίνει σημασία και στην παραμικρή ευχαρίστηση, σαν να συνειδητοποιεί ξανά το θαύμα της ζωής».

Τη βλέπει πληγωμένη κι ανυπεράσπιστη, εξαντλημένη από τον πόνο, καταβεβλημένη σωματικά, να προσπαθεί να διατηρήσει την αξιοπρέπειά της, την ελπίδα και την αισιοδοξία της.

Η Φρανσουάζ ντε Μποβουάρ λοιπόν, εβδομήντα επτά ετών, εισάγεται σε μια κλινική με σκοπό να χειρουργηθεί στο ισχίο, όμως στις εξετάσεις ρουτίνας που πραγματοποιούνται, διαπιστώνεται ότι πάσχει από καρκίνο του εντέρου, σε τελικό στάδιο. Από εκείνη τη στιγμή, για τη Σιμόν «ο κόσμος περιορίζεται στις διαστάσεις του δωματίου της μητέρας της». Περνά δίπλα στη μητέρα της πολλές ώρες της ημέρας, συχνά μένει μαζί της και τη νύχτα. Αυτή η συνύπαρξη είναι σαν να «συνεχίζει τον μεταξύ τους διάλογο που είχε διακοπεί στην εφηβεία». Αρχίζει να ξαναγεννιέται η τρυφερότητα που ένιωθε παλιά για κείνη. Τη φροντίζει, την ενθαρρύνει, την παρατηρεί. Παρατηρεί τη φθορά που έχει υποστεί το σώμα της από τα γηρατειά και την αρρώστια, τον αγώνα της ανάμεσα στον πόνο και στον θάνατο. Τη βλέπει πληγωμένη κι ανυπεράσπιστη, εξαντλημένη από τον πόνο, καταβεβλημένη σωματικά, να προσπαθεί να διατηρήσει την αξιοπρέπειά της, την ελπίδα και την αισιοδοξία της. Και θέλει να την προστατέψει. Παίζει θέατρο μπροστά της για να μην καταλάβει από τι πάσχει. Και όντως, η μητέρα δεν μαθαίνει ποτέ για την ασθένειά της.

simone 3

Mε τη μητέρα της, Φρανσουάζ, και τη μικρότερη αδερφή της, Ελέν.

Ξεχνά την καταπίεση

Δεν είναι εύκολο για τη συγγραφέα να ξεχάσει την καταπίεση που υπέστη τον καιρό της εφηβείας, την εξάρτηση αγάπης και μίσους που διαμορφώθηκε ανάμεσα σε κείνη και τη μητέρα της, και η οποία είχε σαν αποτέλεσμα να θεωρείται αποτυχημένη η σχέση τους. Όμως πλέον η Σιμόν κατανοεί τη συμπεριφορά της μητέρας, θαυμάζει τη ζωντάνια της και την αγάπη της για τη ζωή, αναγνωρίζει την αγωνία της για τον δρόμο που είχε διαλέξει η διάσημη κόρη της, για την οποία οι συγγενείς έλεγαν ότι είναι η ντροπή της οικογένειας.

simone 2

Γαλλίδα φιλόσοφος και συγγραφέας, εκπρόσωπος του Υπαρξισμού και του φεμινιστικού κινήματος. Γεννήθηκε το 1908 στο Παρίσι. Σπούδασε στη Σορβόνη και μετά το τέλος των σπουδών της δίδαξε φιλοσοφία στη Μασσαλία, στη Ρουέν και το Παρίσι. Το 1929 γνώρισε τον Ζαν Πωλ Σαρτρ που τη μύησε στη συγγραφή και έζησε δίπλα του όλη την υπόλοιπη ζωή της. Το πρώτο της έργο, «Τα πρωτεία του πνεύματος» απορρίφθηκε, το 1938, από τους εκδότες. Το επόμενο μυθιστόρημά της, «Η καλεσμένη» είχε καλύτερη τύχη και δημοσιεύτηκε το 1943. Ακολούθησαν τα: «Το αίμα των άλλων», «Όλοι οι άνθρωποι είναι θνητοί», «Οι Μανδαρίνοι», «Η δύναμη της ζωής, η δύναμη των πραγμάτων», «Τα γηρατειά», κ.ά. Πριν αποφασίσει να ασχοληθεί με τη συγγραφή ταξίδεψε σε πολλές χώρες στην Ευρώπη, στην Αμερική και τη Ρωσία. Επίσης, μαζί με τον σύζυγο της διηύθυνε το περιοδικό «Μοντέρνοι Καιροί» και μέσα από αυτό είχαν υποστηρίξει τη φοιτητική εξέγερση του 1968. Πέθανε το 1986 σε ηλικία 78 ετών. 

Όλα τα συναισθήματα που ενώνουν τη Σιμόν με τη μητέρα είναι εδώ: οι αναμνήσεις της παιδικής ηλικίας, η χαρά, η τρυφερότητα, η αγάπη, μετά ο θυμός και η καταπίεση της εφηβείας, τώρα ο πόνος της απώλειας, οι τύψεις και οι ενοχές για τον χαμένο χρόνο, για τις παραλείψεις, τις αμέλειες και τις απουσίες. Όμως «ο θάνατος ενός αγαπημένου προσώπου, μας αποκαλύπτει τη μοναδικότητά του». Και η θλίψη και ο πόνος που ακολουθούν αυτόν τον θάνατο, μπορεί να εκδηλωθούν με απρόβλεπτο τρόπο.

metaixmio enas polu glukos thanatos

Η Μποβουάρ, με τη δυνατή της πένα και σαν να κρατάει ημερολόγιο, περιγράφει με απλότητα και ειλικρίνεια την κατάσταση, καταγράφει κάθε της συναίσθημα, δεν προσπαθεί να μεγαλοποιήσειή να αποδυναμώσει τα πράγματα, τοποθετείται επί της ουσίας, μιλά για τον θάνατο με θάρρος και ψυχραιμία, αντιμετωπίζοντάς τον έτσι ακριβώς όπως είναι: ένα τελεσίδικο γεγονός, το αναπόδραστο της έλευσης του οποίου είναι γνωστό σε όλους. Δεν έχει στόχο να συγκινήσει τον αναγνώστη –ίσως αυτός να είναι και ένας από τους λόγους που το κείμενο είναι ιδιαίτερα συγκινητικό–, αλλά να εξωτερικεύσει, να κοινοποιήσει την αλήθεια της, για να αποφορτιστεί κατά ένα μέρος από την ένταση των συναισθημάτων της και να κάνει το δικό της μνημόσυνο προς τη μητέρα, η οποία είχε τελικά έναν πολύ γλυκό θάνατο, έναν θάνατο από αυτούς που έχουν μόνο οι προνομιούχοι, εκείνοι που πεθαίνουν έχοντας δίπλα τους αγαπημένους τους.

Η συγγραφέας γνώριζε ότι και μόνο λόγω της ηλικίας της μητέρας της, ο χρόνος που θα την έχανε ήταν κοντά. Όμως, πόσο έτοιμοι είμαστε να χάσουμε τους γονείς μας; Ή, πόσο έτοιμοι είμαστε για τον δικό μας θάνατο; Την ημέρα της κηδείας της «παρακολουθούσαμε την πρόβα τζενεράλε της δικής μας κηδείας. Το κακό είναι πως την περιπέτεια αυτή, κοινή για όλους, τη ζει ο καθένας μόνος του». Κι ίσως εκεί να βρίσκεται και το κέντρο βάρους αυτού του αριστουργήματος.

Ο Γιώργος Ξενάριος υπογράφει την εξαιρετική μετάφραση μαζί με ένα πολύ ουσιαστικό εισαγωγικό σημείωμα.


* Η ΧΡΙΣΤΙΝΑ ΜΟΥΚΟΥΛΗ είναι εκπαιδευτικός.

Απόσπασμα από το βιβλίο

«Το να σκέφτεσαι ενάντια στον εαυτό σου είναι συχνά γόνιμο, με τη μάνα μου όμως η ιστορία είναι τελείως διαφορετική: εκείνη έζησε ενάντια στον εαυτό της. Γεμάτη ορμές, ανάλωσε όλη την ενεργητικότητά της για να τις καταπιέσει, κι αυτή η καταπίεση γεννούσε μέσα της οργή. Όταν ήταν παιδί, συνέθλιψαν το κορμί, την καρδιά και το μυαλό της κάτω από ένα βαρύ φορτίο ηθικών αρχών και απαγορεύσεων. Την έμαθαν να σφίγγει μόνη της, και πολύ σφιχτά, τα λουριά. Μέσα της επιβίωνε μια γυναίκα όλο φλόγα και πάθος, αλλά παραμορφωμένη, ακρωτηριασμένη και ξένη προς τον εαυτό της».

politeia link more

 

 

 

Ακολουθήστε την bookpress.gr στο Google News και διαβάστε πρώτοι τα θέματα που σας ενδιαφέρουν.


ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

«Τα μάτια τους κοιτούσαν τον θεό» της Ζόρα Νιλ Χέρστον (κριτική) – Ένα «τραγουδιστό» μυθιστόρημα για την ιστορία της μαύρης κοινότητας

«Τα μάτια τους κοιτούσαν τον θεό» της Ζόρα Νιλ Χέρστον (κριτική) – Ένα «τραγουδιστό» μυθιστόρημα για την ιστορία της μαύρης κοινότητας

Για το μυθιστόρημα της Ζόρα Νιλ Χέρστον [Zora Neale Hurston] «Τα μάτια τους κοιτούσαν τον θεό» (μτφρ. Μυρσίνη Γκανά, εκδ. Αίολος). Κεντρική εικόνα: © Jessica Felicio (Unsplash).

Γράφει ο Διονύσης Μαρίνος

Εμφα...

«Το τενεκεδένιο ταμπούρλο» του Γκύντερ Γκρας (κριτική) – Ο ναζισμός και ο νάνος

«Το τενεκεδένιο ταμπούρλο» του Γκύντερ Γκρας (κριτική) – Ο ναζισμός και ο νάνος

Για το μυθιστόρημα του Γκύντερ Γκρας [Günter Grass 1927-2015] «Το τενεκεδένιο ταμπούρλο» [μτφρ. Τούλα Σιέτη, εκδ. Πατάκη].

Γράφει ο Γιώργος Ν. Περαντωνάκης

Οι «κακές» γλώσσες λένε ότι ο Γερμανός συγγραφέας πήρε το Βραβείο Νόμπελ το 1999 μόνο και μ...

«Β.» του Στηβ Σεμ-Σάντμπεργκ (κριτική) – Η προέλευση του κακού

«Β.» του Στηβ Σεμ-Σάντμπεργκ (κριτική) – Η προέλευση του κακού

Για το μυθιστόρημα του Στηβ Σεμ-Σάντμπεργκ (Steve Sem-Sandberg) «Β.» (μτφρ. Γιώργος Μαθόπουλος, εκδ. Αλεξάνδρεια). Στην κεντρική εικόνα, σκηνή από τη βασισμένη στο θεατρικό έργο του Γκέοργκ Μπύχνερ ταινία «Woyzeck» (1979).

Γράφει η Χριστίνα Μουκούλη

...

ΠΡΟΣΦΑΤΑ ΑΡΘΡΑ

«Manifest – Υλοποίησε τη ζωή των ονείρων σου» της Τζορντάνα Λεβίν (προδημοσίευση)

«Manifest – Υλοποίησε τη ζωή των ονείρων σου» της Τζορντάνα Λεβίν (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το βιβλίο της Τζορντάνα Λεβίν [Jordanna Levin] «Manifest – Υλοποίησε τη ζωή των ονείρων σου» (μτφρ. Νοέλα Ελιασά), που θα κυκλοφορήσει στις 25 Σεπτεμβρίου από τις εκδόσεις Μίνωας. 

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

...

Αυτή είναι η βραχεία λίστα για το Βραβείο Μπούκερ 2023

Αυτή είναι η βραχεία λίστα για το Βραβείο Μπούκερ 2023

Οι έξι συγγραφείς που επιλεχτήκαν από την κριτική επιτροπή «παρουσιάζουν έργα εντυπωσιακής δομής». Ανάμεσά τους βρίσκονται δύο πρωτοεμφανιζόμενοι πεζογράφοι. Στη φωτογραφία, η υποψήφια Σάρα Μπερνστάιν [Sarah Bernstein].

Επιμέλεια: Book Press

...
Με «Το σπίτι» του Δημήτρη Καραντζά ξεκινάει το πρόγραμμα της Στέγης για το φθινόπωρο

Με «Το σπίτι» του Δημήτρη Καραντζά ξεκινάει το πρόγραμμα της Στέγης για το φθινόπωρο

Ο Δημήτρης Καραντζάς επιστρέφει στη Στέγη με μια περφόρμανς–παραβολή για τη βία, τον εθισμό στην εικόνα και την κατάργηση των ψευδαισθήσεων ή, αλλιώς, για την πραγματικότητα που, ό,τι κι αν κάνεις για να την αποφύγεις, αργά ή γρήγορα θα έρθει να σε βρει.

Επιμέλεια: Book Press

Από τις 30 Σεπτεμβρί...

ΠΡΟΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ

«Manifest – Υλοποίησε τη ζωή των ονείρων σου» της Τζορντάνα Λεβίν (προδημοσίευση)

«Manifest – Υλοποίησε τη ζωή των ονείρων σου» της Τζορντάνα Λεβίν (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το βιβλίο της Τζορντάνα Λεβίν [Jordanna Levin] «Manifest – Υλοποίησε τη ζωή των ονείρων σου» (μτφρ. Νοέλα Ελιασά), που θα κυκλοφορήσει στις 25 Σεπτεμβρίου από τις εκδόσεις Μίνωας. 

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

...

«Ηλίας Πετρόπουλος: Σκληρός από τρυφερότητα» του Τζον Τέιλορ (προδημοσίευση)

«Ηλίας Πετρόπουλος: Σκληρός από τρυφερότητα» του Τζον Τέιλορ (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση του προλόγου του μεταφραστή Γιώργου Ι. Αλλαμανή, στο βιβλίο του Τζον Τέιλορ [John Taylor] «Σκληρός από τρυφερότητα – Ο Έλληνας ποιητής και λαογράφος του άστεως Ηλίας Πετρόπουλος», το οποίο κυκλοφορεί αυτές τις μέρες από τις εκδόσεις Δίχτυ.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

...
«Ο Πολωνός» του Τζ.Μ. Κουτσί (προδημοσίευση)

«Ο Πολωνός» του Τζ.Μ. Κουτσί (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα του Τζ.Μ. Κουτσί [J.M. Coetzee] «Ο Πολωνός» (μτφρ. Χριστίνα Σωτηροπούλου), το οποίο θα κυκλοφορήσει στις 4 Οκτωβρίου από τις εκδόσεις Διόπτρα.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

...

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τα βιβλία του φθινοπώρου 2023: Τι θα διαβάσουμε τις μέρες που έρχονται

Τα βιβλία του φθινοπώρου 2023: Τι θα διαβάσουμε τις μέρες που έρχονται

Επιλογές από τις προσεχείς εκδόσεις ελληνικής και μεταφρασμένης πεζογραφίας, ποίησης, βιογραφιών, θεάτρου, δοκιμίων, μελετών και γκράφικ νόβελ.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Επιλέξαμε και φέτος όχι την εξαντλητική παρουσίαση των νέων εκδόσεων αλλά την στ...

22 σημαντικοί συγγραφείς που έγραψαν μόνο ένα μυθιστόρημα

22 σημαντικοί συγγραφείς που έγραψαν μόνο ένα μυθιστόρημα

Τι κοινό θα μπορούσε να έχει η Έμιλι Μπροντέ [Emily Brontë] με τον Χουάν Ρούλφο [Juan Rulfo] και τον εικονιζόμενο Άρη Αλεξάνδρου; Και οι τρεις τους, όπως και πολλοί ακόμα σημαντικοί συγγραφείς, έγραψαν και εξέδωσαν ένα μόνο μυθιστόρημα στη διάρκεια της ζωής τους, που ωστόσο αρκούσε για να τους καθιερώσει στο λογοτεχ...

4 σημαντικές εκδόσεις για την Αθήνα – Όψεις μιας πόλης σε διαρκή κίνηση

4 σημαντικές εκδόσεις για την Αθήνα – Όψεις μιας πόλης σε διαρκή κίνηση

Τέσσερις εκδόσεις για τη μελέτη, το σήμερα και το άλλοτε της Αθήνας. Στην κεντρική εικόνα, φωτογραφία της Διονυσίας Αλεξιάδου, από το λεύκωμα των εκδόσεων Καπόν «Η Αθήνα στον καιρό της πανδημίας».

Γράφει ο Διονύσης Μαρίνος

...

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

Newsletter

Θέλω να λαμβάνω το newsletter σας
ΕΓΓΡΑΦΗ

ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΟΥ ΜΗΝΑ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΗΣ ΧΡΟΝΙΑΣ

ΦΑΚΕΛΟΙ