no longer human manga

Για το μυθιστόρημα του Οσάμου Νταζάι [Osamou Dazai] «Όχι πια άνθρωπος», που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Διόπτρα σε μετάφραση Έφης Τσιρώνη. Στην κεντρική εικόνα, στιγμιότυπο από το manga του Usamaru Furuya που βασίζεται στο μυθιστόρημα του Νταζάι.

Γράφει ο Κ.Β. Κατσουλάρης

Ο Οσάμου Νταζάι, λογοτεχνικό ψευδώνυμο του Τσουσίμα Σούτζι, είναι μια cult φιγούρα των ιαπωνικών γραμμάτων. Κάθε χρόνο, στις 13 Ιουνίου, την ημερομηνία της αυτοκτονίας του, γίνονται εκδηλώσεις μνήμης και πένθους σε όλη τη χώρα. Το «Όχι πια άνθρωπος», το μυθιστόρημα για το οποίο μιλάμε σήμερα, παραμένει ένα από τα πιο αγαπημένα σύγχρονα λογοτεχνικά βιβλία στην Ιαπωνία. Τόσο αυτό, όσο και άλλες του ιστορίες, έχουν διαχρονική απήχηση στους νέους κι έχουν αποτελέσει τη βάση για πληθώρα ταινιών, βιβλίων και μάνγκα.

Πού οφείλεται αυτή η λατρεία; Μάλλον στους ίδιους λόγους που καθιστούν τον «Φύλακα στη σίκαλη» ένα διαχρονικά υποχρεωτικό ανάγνωσμα στον δυτικό κόσμο, μυθιστόρημα που λατρεύεται από τους εφήβους κάθε γενιάς. Ο ήρωάς του, ο αντισυμβατικός Γιόζο, όπως ακριβώς και ο Χόλντεν του Σάλιντζερ, βρίσκεται σε τροχιά ολοκληρωτικής σύγκρουσης με τον κόσμο. Οι άνθρωποι του φαίνεται κάλπικοι, μα ακόμη πιο κάλπης του φαίνεται ο ίδιος ο εαυτός του.

Ασήμαντος, αόρατος, κακοποιημένος

Ο Τσουσίμα υπήρξε ένα από τα 11 παιδιά ενός πολύ εύπορου γαιοκτήμονα ο οποίος για ένα διάστημα ενεπλάκη και με τη πολιτική. Σύμφωνα και με τα ήθη της εποχής, πέρα από τον πρωτότοκο γιο, όλα τα υπόλοιπα παιδιά του ήταν σχετικά αδιάφορα. Η μητέρα του, ίσως κι από τις απανωτές γέννες, υπήρξε φιλάσθενη και ακόμη πιο απόμακρη από τον πατέρα του. Ο μικρός Τσουσίμα ανατράφηκε από μια ψυχρή θεία και σε σημαντικό βαθμό από το υπηρετικό προσωπικό. Από μικρός ένιωσε ασήμαντος, αόρατος, ένα αδύναμο πιόνι σε μια μεγάλη και ακαταλαβίστικη παρτίδα.

Στο Όχι πια άνθρωπος, ο ήρωας, μια εκδοχή του ίδιου του συγγραφέα, αφήνει σαφέστατα να εννοηθεί ότι είχε κακοποιηθεί σεξουαλικά από τους υπηρέτες που τον ανέτρεφαν. Δεν προκαλεί εντύπωση που από νωρίς, η κοινωνική ζωή, κάθε προσωπική επαφή, του φαινόταν ένα κακοπαιγμένο θέατρο: Οι άνθρωποι άλλα σκέφτονται κι άλλα λένε, άλλα εννοούν κι άλλα αφήνουν να εννοηθεί, κακολογούν εκείνους με τους οποίους λίγο πριν έτρωγαν και έπιναν, κι όλα αυτά δεν φαίνεται να πλήττουν καθόλου τη διάθεσή τους για ζωή και επικράτηση. Απέναντι στην κοινωνική μασκαράτα, η απάντησή του είναι η μασκαράτα. Γίνεται ένας γελωτοποιός, μια μάσκα που διασκεδάζει τους άλλους, αποφεύγει τις συγκρούσεις και κάθε μορφή αγώνα.

Κι όμως, αυτός ο χαρακτήρας, αυτός ο παθητικός δέκτης προσβολών και αρνητής κάθε αντιπαράθεσης, θα εκτιμηθεί δεόντως στο πλαίσιο μιας κομμουνιστικής οργάνωσης στην οποία τον συστήνει ένας συμφοιτητής του. Εκεί, τι ειρωνεία, η μασκαράτα του εκλαμβάνεται ως σημαντικό προσόν.

dasai

Ζωή στα άκρα και εμμονή με την αυτοκτονία

Η ζωή του Οσάμου Νταζάι σημαδεύτηκε από αλλεπάλληλες απόπειρες αυτοκτονίας, χρόνιο αλκοολισμό, εθισμό στη μορφίνη, εγκλεισμό σε ψυχιατρείο. Σε μια από τις απόπειρές του, τις οποίες συχνά διέπραττε μαζί με την εκάστοτε ερωμένη του, η άτυχη κοπέλα πνίγηκε, κι ο Οσάμου παραλίγο να βρεθεί κατηγορούμενος για φόνο. Όλα αυτά, μαζί με ποτάμια αλκοόλ και περιδινήσεις στον κόσμο της πορνείας και των καμπαρέ, διαδοχικές σχέσεις με γυναίκες, ματαιώσεις και αναθαρρήσεις, είναι το υλικό τούτου του μυθιστορήματος. Ο κεντρικός ήρωας, σελίδα τη σελίδα, φθίνει όλο και περισσότερο, κόβει τα νήματα που τον συνδέουν με την ανθρωπότητα – ή τουλάχιστον έτσι αισθάνεται. Οι σπουδές βαλτώνουν, το όνειρο να γίνει ζωγράφος αξιώσεων απομακρύνεται, οι γέφυρες με την οικογένεια κόβονται, κάθε φιλοδοξία γίνεται δίκοπη λεπίδα.

Οι γυναίκες κάθε ηλικίας έλκονται από αυτόν τον ήσυχο και ντροπαλό νέο που μοιάζει να μην ζητά τίποτε και που δεν έχει πού την κεφαλήν κλίναι. Συχνά τον αναλαμβάνουν, τον συντρέχουν, δείχνουν απεριόριστη ανοχή στην απάθεια του και στην απουσία συναισθημάτων. Ούτε όμως και η φιλία καταφέρνει να ζεστάνει την καρδιά του. Ο Γιόζο, τόσο ανθρώπινος από τόσες πολλές πλευρές, δεν ξέρει πραγματικά πώς να είναι άνθρωπος.

Ένα σύγχρονο κλασικό

osamou dazaiΔιαβάζοντας σήμερα το «Όχι πια άνθρωπος» δεν μπορείς παρά να αναγνωρίσεις τη φρεσκάδα που αποπνέει, παρότι ως κείμενο από πολλές απόψεις εγγράφεται στην εποχή του, λίγο πριν και λίγο μετά τον Β’ παγκόσμιο πόλεμο. Ως μυθιστόρημα εμφανίζει μεγάλες ομοιότητες με πασίγνωστα κείμενα του δυτικού αναγνωστικού κανόνα της ίδιας περιόδου, όπως είναι η Ναυτία του Σαρτρ και ο Ξένος του Καμύ ή ο Φύλακας στη Σίκαλη, στο οποίο ήδη αναφέρθηκαμε. Επίσης, όσοι έχετε προσεκτικό αυτί, στην αφήγηση του Γιόζο ίσως αναγνωρίσετε εντελώς απροσδόκητα την υπνωτιστική και ματαιωμένη φωνή που ηχεί πίσω από τα περισσότερα βιβλία του Μισέλ Ουελμπέκ.

Σπαρακτικό και σκοτεινό, αλλά με απρόσμενη ποπ ελαφρότητα, το Όχι πια άνθρωπος του Οσάμου Νταζάι διαβάζεται σήμερα με ανανεωμένο ενδιαφέρον, κι όχι τυχαία στη χώρα μας κυκλοφόρησε πρόσφατα σε τρεις διαφορετικές εκδόσεις (Gutenberg, Bibliothèque, Διόπτρα). Εμείς διαβάσαμε την όμορφα σχεδιασμένη πρόταση των εκδόσεων Διόπτρα, σε λιτή και διαυγή μετάφραση, από τα αγγλικά, της Έφης Τσιρώνη. 

* Ο Κ.Β. Κατσουλάρης είναι συγγραφέας. 


 politeia link more

 

Ακολουθήστε την bookpress.gr στο Google News και διαβάστε πρώτοι τα θέματα που σας ενδιαφέρουν.


ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

«Μητρικό γάλα» της Νόρα Ίκστενα (κριτική) – Μητέρα και κόρη σε καθεστώς ανελευθερίας

«Μητρικό γάλα» της Νόρα Ίκστενα (κριτική) – Μητέρα και κόρη σε καθεστώς ανελευθερίας

Για το μυθιστόρημα της Νόρα Ίκστενα [Nora Ikstena] «Μητρικό γάλα» (μτφρ. Μαριάννα Αβούρη, εκδ. Βακχικόν). Στην κεντρική εικόνα, στιγμιότυπο από την ταινία «Soviet Milk» (2023). 

Γράφει η Διώνη Δημητριάδου

Ζωή μ...

«Ξανθές ρίζες» της Μπέρναρντιν Εβαρίστο (κριτική) – Μια συναρπαστική αντιστροφή της αποικιοκρατικής Ιστορίας

«Ξανθές ρίζες» της Μπέρναρντιν Εβαρίστο (κριτική) – Μια συναρπαστική αντιστροφή της αποικιοκρατικής Ιστορίας

Για το βιβλίο της Μπέρναρντιν Εβαρίστο [Bernardine Evaristo] «Ξανθές ρίζες» (μτφρ. Αλέξης Καλοφωλιάς, εκδ. Gutenberg). Κεντρική εικόνα: η συγγραφέας Μπέρναρντιν Εβαρίστο.

Γράφει ο Νίκος Ξένιος

Οι Ξανθές ρίζες της β...

«Πάγος» της Άννα Καβάν (κριτική) – Ανώνυμοι ήρωες σε ανώνυμους τόπους

«Πάγος» της Άννα Καβάν (κριτική) – Ανώνυμοι ήρωες σε ανώνυμους τόπους

Για το μυθιστόρημα της Άννα Καβάν [Anna Kavan] «Πάγος» (μτφρ. Λευτέρης Καλοσπύρος, εκδ. Gutenberg). Κεντρική εικόνα: Η Anna Kavan από τον Walker Evans © Metropolitan Museum of Art.

Γράφει η Χριστίνα Μουκούλη

...

ΠΡΟΣΦΑΤΑ ΑΡΘΡΑ

Ήλια Μπούρα: «Ό,τι ειπώνεται έχει ήδη ειπωθεί και θα ξαναειπωθεί με τις ίδιες ή διαφορετικές λέξεις»

Ήλια Μπούρα: «Ό,τι ειπώνεται έχει ήδη ειπωθεί και θα ξαναειπωθεί με τις ίδιες ή διαφορετικές λέξεις»

Η Ήλια Μπούρα μας συστήθηκε πρόσφατα με την ποιητική της συλλογή «Εύκρατη ζώνη», που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Καστανιώτη. «Ένας νέος ποιητής δεν φέρνει τίποτα καινούργιο εκτός από τη βιωματική χρήση των λέξεων που υπάρχουν στη γλώσσα μας τόσες χιλιάδες χρόνια», σημειώνει, μεταξύ άλλων.

...
«Mαρία Skłodowska Κιουρί» του Θέμη Μουμουλίδη, στο Σύγχρονο Θέατρο (κριτική)

«Mαρία Skłodowska Κιουρί» του Θέμη Μουμουλίδη, στο Σύγχρονο Θέατρο (κριτική)

Η παράσταση «Mαρία Skłodowska Κιουρί» παρουσιάζεται στο Σύγχρονο Θέατρο σε σκηνοθεσία Θέμη Μουμουλίδη. Φωτογραφίες: Ελίνα Γιουνανλή.

Γράφει ο Νίκος Ξένιος

H παράσταση «Mαρία Skłodowska Κιουρί» που ανεβάζει στο Σύγχρονο Θέατ...

Ο Γκαμπριέλ Γκαρσία Μάρκες ξεπέρασε τον Θερβάντες

Ο Γκαμπριέλ Γκαρσία Μάρκες ξεπέρασε τον Θερβάντες

Σύμφωνα με έρευνα, ο Γκαμπριέλ Γκαρσία Μάρκες [Gabriel García Márquez} είναι ο πιο μεταφρασμένος συγγραφέας ισπανόφωνης λογοτεχνίας των τελευταίων είκοσι ετών, εκθρονίζοντας από την πρώτη θέση τον Θερβάντες [Miguel de Cervantes], δημιουργό του «Δον Κιχώτη».

Επιμέλεια: Boo...

ΠΡΟΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ

«Παράδεισος» του Αμπντουλραζάκ Γκούρνα (προδημοσίευση)

«Παράδεισος» του Αμπντουλραζάκ Γκούρνα (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα του Αμπντουλραζάκ Γκούρνα [Abdulrazak Gurnah] «Παράδεισος» (μτφρ. Κατερίνα Σχινά), το οποίο θα κυκλοφορήσει αυτές τις μέρες από τις εκδόσεις Ψυχογιός.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Πρώτα το αγόρι. Το λέγανε Γ...

«Σε πρώτο ενικό» του Χαρούκι Μουρακάμι (προδημοσίευση)

«Σε πρώτο ενικό» του Χαρούκι Μουρακάμι (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση μέρους διηγήματος από τη συλλογή διηγημάτων του Χαρούκι Μουρακάμι [Haruki Murakami] «Σε πρώτο ενικό» (μτφρ. Βασίλης Κιμούλης), η οποία θα κυκλοφορήσει αυτές τις μέρες από τις εκδόσεις Ψυχογιός.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

With the ...

«Η νοσταλγία κι εγώ» της Μάρως Βαμβουνάκη (προδημοσίευση)

«Η νοσταλγία κι εγώ» της Μάρως Βαμβουνάκη (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το βιβλίο της Μάρως Βαμβουνάκη «Η νοσταλγία κι εγώ», που θα κυκλοφορήσει στις 24 Μαρτίου από τις εκδόσεις Αρμός.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

— Αναρωτιέμαι τι νοσταλγείς;
— …
— Νοσταλγείς κάτι που συνέβη ή κάτι πο...

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Στίβεν Κινγκ: 10 αγαπημένα του βιβλία

Στίβεν Κινγκ: 10 αγαπημένα του βιβλία

Σε ανάρτησή του στο Goodreads, με αφορμή τα δέκα χρόνια λειτουργίας της ιστοσελίδας, ο Στίβεν Κινγκ ξεχώρισε δέκα αγαπημένα του βιβλία. Τα έργα του συγγραφέα κυκλοφορούν στα ελληνικά από τις εκδόσεις Κλειδάριθμος.

Επιμέλεια: Book Press

...
Ένας χρόνος πόλεμος στην Ουκρανία: Τα βιβλία για να κατανοήσουμε την Ιστορία καθώς γράφεται

Ένας χρόνος πόλεμος στην Ουκρανία: Τα βιβλία για να κατανοήσουμε την Ιστορία καθώς γράφεται

Σήμερα, 24 Φεβρουαρίου 2023, συμπληρώνεται ένας χρόνος από την έναρξη του πολέμου που διεξάγει η Ρωσία στην Ουκρανία. Η ελληνική βιβλιογραφία αναπόφευκτα εμπλουτίστηκε από μελέτες και συλλογικούς τόμους, βιβλία στα οποία οι συγγραφείς των κειμένων επιχειρούν να δώσουν απαντήσεις και ερμηνείες σε γεγονότα και εξελίξε...

Κάρσον ΜακΚάλερς: Τα 10 αγαπημένα της βιβλία

Κάρσον ΜακΚάλερς: Τα 10 αγαπημένα της βιβλία

Η Αμερικανίδα πεζογράφος Κάρσον ΜακΚάλερς [Carson McCullers] είναι μία από τις σημαντικότερες εκπροσώπους του λογοτεχνικού «southern gothic». Τα μυθιστορήματά της εκτυλίσσονται στον αμερικανικό Νότο και παρουσιάζουν μοναχικούς, εκκεντρικούς χαρακτήρες που πασχίζουν να συνυπάρξουν με τους υπόλοιπους ανθρώπους.

...

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

Newsletter

Θέλω να λαμβάνω το newsletter σας
ΕΓΓΡΑΦΗ

ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΗΣ ΧΡΟΝΙΑΣ

13 Δεκεμβρίου 2022 ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τα 100 καλύτερα λογοτεχνικά βιβλία του 2022

Έφτασε η στιγμή και φέτος για την καθιερωμένη εδώ και χρόνια επιλογή των εκατό από τα καλύτερα βιβλία λογοτεχνίας της χρονιάς που φτάνει σε λίγες μέρες στο τέλος της. Ε

ΦΑΚΕΛΟΙ