no longer human manga

Για το μυθιστόρημα του Οσάμου Νταζάι [Osamou Dazai] «Όχι πια άνθρωπος», που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Διόπτρα σε μετάφραση Έφης Τσιρώνη. Στην κεντρική εικόνα, στιγμιότυπο από το manga του Usamaru Furuya που βασίζεται στο μυθιστόρημα του Νταζάι.

Γράφει ο Κ.Β. Κατσουλάρης

Ο Οσάμου Νταζάι, λογοτεχνικό ψευδώνυμο του Τσουσίμα Σούτζι, είναι μια cult φιγούρα των ιαπωνικών γραμμάτων. Κάθε χρόνο, στις 13 Ιουνίου, την ημερομηνία της αυτοκτονίας του, γίνονται εκδηλώσεις μνήμης και πένθους σε όλη τη χώρα. Το «Όχι πια άνθρωπος», το μυθιστόρημα για το οποίο μιλάμε σήμερα, παραμένει ένα από τα πιο αγαπημένα σύγχρονα λογοτεχνικά βιβλία στην Ιαπωνία. Τόσο αυτό, όσο και άλλες του ιστορίες, έχουν διαχρονική απήχηση στους νέους κι έχουν αποτελέσει τη βάση για πληθώρα ταινιών, βιβλίων και μάνγκα.

Πού οφείλεται αυτή η λατρεία; Μάλλον στους ίδιους λόγους που καθιστούν τον «Φύλακα στη σίκαλη» ένα διαχρονικά υποχρεωτικό ανάγνωσμα στον δυτικό κόσμο, μυθιστόρημα που λατρεύεται από τους εφήβους κάθε γενιάς. Ο ήρωάς του, ο αντισυμβατικός Γιόζο, όπως ακριβώς και ο Χόλντεν του Σάλιντζερ, βρίσκεται σε τροχιά ολοκληρωτικής σύγκρουσης με τον κόσμο. Οι άνθρωποι του φαίνεται κάλπικοι, μα ακόμη πιο κάλπης του φαίνεται ο ίδιος ο εαυτός του.

Ασήμαντος, αόρατος, κακοποιημένος

Ο Τσουσίμα υπήρξε ένα από τα 11 παιδιά ενός πολύ εύπορου γαιοκτήμονα ο οποίος για ένα διάστημα ενεπλάκη και με τη πολιτική. Σύμφωνα και με τα ήθη της εποχής, πέρα από τον πρωτότοκο γιο, όλα τα υπόλοιπα παιδιά του ήταν σχετικά αδιάφορα. Η μητέρα του, ίσως κι από τις απανωτές γέννες, υπήρξε φιλάσθενη και ακόμη πιο απόμακρη από τον πατέρα του. Ο μικρός Τσουσίμα ανατράφηκε από μια ψυχρή θεία και σε σημαντικό βαθμό από το υπηρετικό προσωπικό. Από μικρός ένιωσε ασήμαντος, αόρατος, ένα αδύναμο πιόνι σε μια μεγάλη και ακαταλαβίστικη παρτίδα.

Στο Όχι πια άνθρωπος, ο ήρωας, μια εκδοχή του ίδιου του συγγραφέα, αφήνει σαφέστατα να εννοηθεί ότι είχε κακοποιηθεί σεξουαλικά από τους υπηρέτες που τον ανέτρεφαν. Δεν προκαλεί εντύπωση που από νωρίς, η κοινωνική ζωή, κάθε προσωπική επαφή, του φαινόταν ένα κακοπαιγμένο θέατρο: Οι άνθρωποι άλλα σκέφτονται κι άλλα λένε, άλλα εννοούν κι άλλα αφήνουν να εννοηθεί, κακολογούν εκείνους με τους οποίους λίγο πριν έτρωγαν και έπιναν, κι όλα αυτά δεν φαίνεται να πλήττουν καθόλου τη διάθεσή τους για ζωή και επικράτηση. Απέναντι στην κοινωνική μασκαράτα, η απάντησή του είναι η μασκαράτα. Γίνεται ένας γελωτοποιός, μια μάσκα που διασκεδάζει τους άλλους, αποφεύγει τις συγκρούσεις και κάθε μορφή αγώνα.

Κι όμως, αυτός ο χαρακτήρας, αυτός ο παθητικός δέκτης προσβολών και αρνητής κάθε αντιπαράθεσης, θα εκτιμηθεί δεόντως στο πλαίσιο μιας κομμουνιστικής οργάνωσης στην οποία τον συστήνει ένας συμφοιτητής του. Εκεί, τι ειρωνεία, η μασκαράτα του εκλαμβάνεται ως σημαντικό προσόν.

dasai

Ζωή στα άκρα και εμμονή με την αυτοκτονία

Η ζωή του Οσάμου Νταζάι σημαδεύτηκε από αλλεπάλληλες απόπειρες αυτοκτονίας, χρόνιο αλκοολισμό, εθισμό στη μορφίνη, εγκλεισμό σε ψυχιατρείο. Σε μια από τις απόπειρές του, τις οποίες συχνά διέπραττε μαζί με την εκάστοτε ερωμένη του, η άτυχη κοπέλα πνίγηκε, κι ο Οσάμου παραλίγο να βρεθεί κατηγορούμενος για φόνο. Όλα αυτά, μαζί με ποτάμια αλκοόλ και περιδινήσεις στον κόσμο της πορνείας και των καμπαρέ, διαδοχικές σχέσεις με γυναίκες, ματαιώσεις και αναθαρρήσεις, είναι το υλικό τούτου του μυθιστορήματος. Ο κεντρικός ήρωας, σελίδα τη σελίδα, φθίνει όλο και περισσότερο, κόβει τα νήματα που τον συνδέουν με την ανθρωπότητα – ή τουλάχιστον έτσι αισθάνεται. Οι σπουδές βαλτώνουν, το όνειρο να γίνει ζωγράφος αξιώσεων απομακρύνεται, οι γέφυρες με την οικογένεια κόβονται, κάθε φιλοδοξία γίνεται δίκοπη λεπίδα.

Οι γυναίκες κάθε ηλικίας έλκονται από αυτόν τον ήσυχο και ντροπαλό νέο που μοιάζει να μην ζητά τίποτε και που δεν έχει πού την κεφαλήν κλίναι. Συχνά τον αναλαμβάνουν, τον συντρέχουν, δείχνουν απεριόριστη ανοχή στην απάθεια του και στην απουσία συναισθημάτων. Ούτε όμως και η φιλία καταφέρνει να ζεστάνει την καρδιά του. Ο Γιόζο, τόσο ανθρώπινος από τόσες πολλές πλευρές, δεν ξέρει πραγματικά πώς να είναι άνθρωπος.

Ένα σύγχρονο κλασικό

osamou dazaiΔιαβάζοντας σήμερα το «Όχι πια άνθρωπος» δεν μπορείς παρά να αναγνωρίσεις τη φρεσκάδα που αποπνέει, παρότι ως κείμενο από πολλές απόψεις εγγράφεται στην εποχή του, λίγο πριν και λίγο μετά τον Β’ παγκόσμιο πόλεμο. Ως μυθιστόρημα εμφανίζει μεγάλες ομοιότητες με πασίγνωστα κείμενα του δυτικού αναγνωστικού κανόνα της ίδιας περιόδου, όπως είναι η Ναυτία του Σαρτρ και ο Ξένος του Καμύ ή ο Φύλακας στη Σίκαλη, στο οποίο ήδη αναφέρθηκαμε. Επίσης, όσοι έχετε προσεκτικό αυτί, στην αφήγηση του Γιόζο ίσως αναγνωρίσετε εντελώς απροσδόκητα την υπνωτιστική και ματαιωμένη φωνή που ηχεί πίσω από τα περισσότερα βιβλία του Μισέλ Ουελμπέκ.

Σπαρακτικό και σκοτεινό, αλλά με απρόσμενη ποπ ελαφρότητα, το Όχι πια άνθρωπος του Οσάμου Νταζάι διαβάζεται σήμερα με ανανεωμένο ενδιαφέρον, κι όχι τυχαία στη χώρα μας κυκλοφόρησε πρόσφατα σε τρεις διαφορετικές εκδόσεις (Gutenberg, Bibliothèque, Διόπτρα). Εμείς διαβάσαμε την όμορφα σχεδιασμένη πρόταση των εκδόσεων Διόπτρα, σε λιτή και διαυγή μετάφραση, από τα αγγλικά, της Έφης Τσιρώνη. 

* Ο Κ.Β. Κατσουλάρης είναι συγγραφέας. 


 politeia link more

 

Ακολουθήστε την bookpress.gr στο Google News και διαβάστε πρώτοι τα θέματα που σας ενδιαφέρουν.


ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

«Οι χαμένες μας καρδιές» της Σελέστ Ινγκ – Μια δυστοπία που θυμίζει σε πολλά την εποχή μας

«Οι χαμένες μας καρδιές» της Σελέστ Ινγκ – Μια δυστοπία που θυμίζει σε πολλά την εποχή μας

Για το μυθιστόρημα της Σελέστ Ινγκ [Celeste Ng] «Οι χαμένες μας καρδιές» (μτφρ. Μαρτίνα Ασκητοπούλου, εκδ. Μεταίχμιο). Kεντρική εικόνα, από διαμαρτυρία ασιατών για διακρίσεις απέναντί τους, ειδικά στην περίοδο του κορωνοϊού. Η ενίσχυση του μίσους ενάντια στους Ασιάτες είναι ένα από τα θέματα του μυθιστορήματος της Σ...

«Το βιβλίο της μορφής και του κενού» της Ρουθ Οζέκι (κριτική) – Αναζητώντας διέξοδο από το χάος

«Το βιβλίο της μορφής και του κενού» της Ρουθ Οζέκι (κριτική) – Αναζητώντας διέξοδο από το χάος

Για το μυθιστόρημα της Ρουθ Οζέκι [Ruth Ozeki] «Το βιβλίο της μορφής και του κενού» (μτφρ. Μυρσίνη Γκανά, εκδ. Κλειδάριθμος). Κεντρική εικόνα: Στιγμιότυπο από την ταινία «Τhe Book of Henry». 

Γράφει η Χριστίνα Μουκούλη

...
«Νεφελοκοκκυγία» του Άντονυ Ντορ (κριτική) – Μια εντυπωσιακή περιπλάνηση σε χώρο και χρόνο

«Νεφελοκοκκυγία» του Άντονυ Ντορ (κριτική) – Μια εντυπωσιακή περιπλάνηση σε χώρο και χρόνο

Για το βιβλίο του Άντονυ Ντορ [Anthony Doerr] «Νεφελοκοκκυγία» (μτφρ. Μυρτώ Καλοφωλιά, εκδ. Πατάκη). Κεντρική εικόνα: Κρατικό Θέατρο Βορείου Ελλάδος «Όρνιθες» του Αριστοφάνη, σε σκηνοθεσία Γιάννη Ρήγα (2021).

Γράφει η Άλκηστις Σουλογιάννη

...

ΠΡΟΣΦΑΤΑ ΑΡΘΡΑ

«Άπαντα τα ποιήματα» του Πέτερ Χάντκε (προδημοσίευση)

«Άπαντα τα ποιήματα» του Πέτερ Χάντκε (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση ενός ποιήματος του Πέτερ Χάντκε [Peter Handke] από τον τόμο «Άπαντα τα ποιήματα» (μτφρ. Ιωάννα Διαμαντοπούλου-Νότντουρφτ), ο οποίος θα κυκλοφορήσει την επόμενη εβδομάδα από τις εκδόσεις Βακχικόν.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

ΤΙ ΔΕΝ ΕΙΜΑΙ, ΤΙ ...

«Οι χαμένες μας καρδιές» της Σελέστ Ινγκ – Μια δυστοπία που θυμίζει σε πολλά την εποχή μας

«Οι χαμένες μας καρδιές» της Σελέστ Ινγκ – Μια δυστοπία που θυμίζει σε πολλά την εποχή μας

Για το μυθιστόρημα της Σελέστ Ινγκ [Celeste Ng] «Οι χαμένες μας καρδιές» (μτφρ. Μαρτίνα Ασκητοπούλου, εκδ. Μεταίχμιο). Kεντρική εικόνα, από διαμαρτυρία ασιατών για διακρίσεις απέναντί τους, ειδικά στην περίοδο του κορωνοϊού. Η ενίσχυση του μίσους ενάντια στους Ασιάτες είναι ένα από τα θέματα του μυθιστορήματος της Σ...

The Athens Prize for Literature 2022: Οι λίστες με τους υποψήφιους, σε ελληνικό και ξένο μυθιστόρημα

The Athens Prize for Literature 2022: Οι λίστες με τους υποψήφιους, σε ελληνικό και ξένο μυθιστόρημα

Στην Αίθουσα Τελετών του Δημαρχιακού Μεγάρου στην Πλατεία Εθνικής Αντιστάσεως (πρώην Πλατεία Κοτζιά), θα απονεμηθούν εφέτος, για δέκατη έβδομη χρονιά, τα βραβεία μυθιστορήματος «The Athens Prize for Literature» του περιοδικού (δε)κατα για το 2022. Η ανακοίνωση των νικητών και ταυτόχρονα η απονομή θα γίνουν την Πέμπτ...

ΠΡΟΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ

«Τρότζαν» του Θανάση Χειμωνά (προδημοσίευση)

«Τρότζαν» του Θανάση Χειμωνά (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα του Θανάση Χειμωνά «Τρότζαν, που κυκλοφορεί στις 8 Δεκεμβρίου από τις εκδόσεις Πατάκη.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Άνοιξα τα μάτια μου. Το μυαλό μου, αδειανό. Γύρω μου, φως. Έντονο. Εκτυφλωτικό. Συνειδητοπο...

«Αχ, Ευρώπη! Κείμενα για το μέλλον της Ευρώπης και την δημόσια σφαίρα» του Γιούργκεν Χάμπερμας (προδημοσίευση)

«Αχ, Ευρώπη! Κείμενα για το μέλλον της Ευρώπης και την δημόσια σφαίρα» του Γιούργκεν Χάμπερμας (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από βιβλίο του Γιούργκεν Χάμπερμας [Jürgen Habermas] «Αχ Ευρώπη! – Κείμενα για το Μέλλον της Ευρώπης και την δημόσια σφαίρα» (μτφρ. – προλεγόμενα – σχόλια: Δημήτρης Υφαντής), το οποίο θα κυκλοφορήσει στις 15 Δεκεμβρίου από τις εκδόσεις Printa / Ροές.

Επιμέλεια: Κώστας Αγορα...

«Πολύ αργά πια» της Κλερ Κίγκαν (προδημοσίευση)

«Πολύ αργά πια» της Κλερ Κίγκαν (προδημοσίευση)

Προδημοσίευση αποσπάσματος από το μυθιστόρημα της Κλερ Κίγκαν [Claire Keegan] «Πολύ αργά πια» (μτφρ. Μαρτίνα Ασκητοπούλου), το οποίο θα κυκλοφορήσει στις 7 Δεκεμβρίου από τις εκδόσεις Μεταίχμιο.

Επιμέλεια: Κώστας Αγοραστός

Την Παρασκευή, 29 Ιουλίου, το...

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τα δέκα καλύτερα βιβλία του 2023 σύμφωνα με τους New York Times

Τα δέκα καλύτερα βιβλία του 2023 σύμφωνα με τους New York Times

Η συντακτική ομάδα των New York Times ξεχώρισε τα καλύτερα βιβλία που κυκλοφόρησαν το 2023, επιλέγοντας πέντε έργα μυθοπλασίας και πέντε δοκίμια. Στην κεντρική εικόνα, η Ζέιντι Σμιθ [Zadie Smith], συγγραφέας του «The fraud», το οποίο αναφέρεται στη λίστα ως ένα από τα πέντε σημαντικότερα μυθιστορήματα του έτους που ...

«Ο βίος βραχύς, η δε τέχνη μακρή» – Αυτοβιογραφίες και βιογραφίες, 15+1 επιλογές από τις πρόσφατες εκδόσεις

«Ο βίος βραχύς, η δε τέχνη μακρή» – Αυτοβιογραφίες και βιογραφίες, 15+1 επιλογές από τις πρόσφατες εκδόσεις

Τι κοινό μπορεί να έχει η Μαρινέλλα με τον Έλον Μάσκ; Η Μαρία Κάλλας με τον Ανδρέα Παπανδρέου και ο Πρίγκιπας Χάρι με τον Διονύση Σιμόπουλο; Οι βιογραφίες όλων αυτών, και μερικές ακόμη, κυκλοφόρησαν τους προηγούμενους μήνες και σας τις παρουσιάζουμε.

Γράφει ο Κώστας Αγοραστό...

Όταν η ελληνική ιστορία γίνεται μυθιστόρημα: 4 συγγραφείς ξανακοιτάζουν μυθοπλαστικά το παρελθόν

Όταν η ελληνική ιστορία γίνεται μυθιστόρημα: 4 συγγραφείς ξανακοιτάζουν μυθοπλαστικά το παρελθόν

Από τη Θεσσαλονίκη των τελών του 19ου αιώνα στην Αθήνα του Όθωνα και στη Σέριφο του 1916. Επιλέγουμε τέσσερα ιστορικά μυθιστορήματα Ελλήνων συγγραφέων που παίρνουν έμπνευση από πραγματικά ιστορικά γεγονότα για να «χτίσουν» τις ιστορίες τους. Κεντρική εικόνα: Μια όψη της Θεσσαλονίκης των αρχών του 20ου αιώνα (© Ευθύμ...

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

ΠΡΟΘΗΚΕΣ

Newsletter

Θέλω να λαμβάνω το newsletter σας
ΕΓΓΡΑΦΗ

ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΟΥ ΜΗΝΑ

ΤΑ ΠΙΟ ΔΗΜΟΦΙΛΗ ΤΗΣ ΧΡΟΝΙΑΣ

13 Δεκεμβρίου 2022 ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

Τα 100 καλύτερα λογοτεχνικά βιβλία του 2022

Έφτασε η στιγμή και φέτος για την καθιερωμένη εδώ και χρόνια επιλογή των εκατό από τα καλύτερα βιβλία λογοτεχνίας της χρονιάς που φτάνει σε λίγες μέρες στο τέλος της. Ε

ΦΑΚΕΛΟΙ