
Για το μυθιστόρημα του Antonio Skarmeta «Ο ταχυδρόμος του Νερούδα» (μτφρ. Αγγελική Βασιλάκου, εκδ. Κλειδάριθμος), στο οποίο βασίστηκε και η εξαιρετικά επιτυχημένη ταινία «Ο ταχυδρόμος» (1994) του Μάικλ Ράντφορντ.
Της Λεύκης Σαραντινού
Μια καλή ματιά στην ιστορία της Χιλής λίγο πριν από το πραξικόπημα του Πινοσέτ μέσα από την αφήγηση μιας τρυφερής φιλίας προσφέρει το βιβλίο ενός από τους πιο διάσημους Χιλιανούς συγγραφείς, του Αντόνιο Σκάρμετα με τίτλο Ο ταχυδρόμος του Νερούδα.
Το βιβλίο αυτό, το πιο γνωστό του Χιλιανού συγγραφέα, δεν είναι άλλο από εκείνο στο οποίο βασίστηκε η διάσημη ταινία του 1994, το «Il postino», μια ταινία η οποία προτάθηκε για πέντε Όσκαρ και έλαβε τελικά το Όσκαρ για την πρωτότυπη μουσική. Το σενάριο της ταινίας είναι αρκετά πιστό στην υπόθεση του βιβλίου, με τη διαφορά ότι η υπόθεσή της διαδραματίζεται στην Ιταλία του 1950 αντί για τη Χιλή του 1960. Βασικό θέμα όμως τόσο της ταινίας όσο και του βιβλίου είναι η βαθιά φιλία που αναπτύσσεται μεταξύ δύο πολύ διαφορετικών ανδρών, του διάσημου Χιλιανού ποιητή Πάμπλο Νερούδα και ενός νεαρού ταχυδρόμου, πρώην ψαρά, του Μάριο Χιμένες.
Βασικό θέμα όμως τόσο της ταινίας όσο και του βιβλίου είναι η βαθιά φιλία που αναπτύσσεται μεταξύ δύο πολύ διαφορετικών μεταξύ τους ανδρών, του διάσημου Χιλιανού ποιητή Πάμπλο Νερούδα και ενός νεαρού ταχυδρόμου...
Ο Μάριο γίνεται ταχυδρόμος σε ένα απομονωμένο νησί της Χιλής, στο οποίο ο μοναδικός άνθρωπος που λαμβάνει και στέλνει αλληλογραφία είναι ο Πάμπλο Νερούδα. Η γνωριμία, επομένως, των δύο αντρών καθίσταται εν πολλοίς αναπόφευκτη, όχι όμως και η δυνατή φιλία που αναπτύσσεται, εν τέλει, μεταξύ τους παρά τους δύο εντελώς αντίθετους κόσμους από τους οποίους προέρχονται.
Ο Νερούδα, ένας ηλικιωμένος πασίγνωστος ποιητής δεν μπορεί να έχει τίποτε κοινό, φαινομενικά τουλάχιστον, με έναν αμόρφωτο νεαρό, πρώην ψαρά, ο οποίος αγωνίζεται καθημερινά για το μεροκάματο. Κι όμως, ο Μάριο θα μυηθεί στα μυστικά και στις ομορφιές του ποιητικού λόγου από τον Νερούδα και μέσα από αυτή την ποιητική συνενοχή τους θα αναπτυχθεί μία σχέση βαθιά ανθρώπινη και αληθινή.
Ο Μάριο είναι επίσης ερωτευμένος με την όμορφη Μπεατρίς Γκονζάλες και θα προσπαθήσει, μέσω της συγγραφής ποιημάτων με τη βοήθεια του Νερούδα, να την κατακτήσει.
Παράλληλα, παρακολουθούμε την προσπάθεια του Νερούδα να πολιτευτεί στο πλευρό του Σαλβαδόρ Αλιέντε, τη βράβευσή του με το Νόμπελ Λογοτεχνίας, αλλά και τη διολίσθηση της Χιλής προς τη δικτατορία του Πινοσέτ.
Οι διάλογοι των δύο πρωταγωνιστών είναι ποιητικοί, ρυθμικοί, πολλές φορές μουσικοί, γεμάτοι ζωντάνια και γλαφυρότητα. Συχνά διακατέχονται από μια λεπτή αίσθηση χιούμορ και, καμιά φορά, από ελαφρά δόση ειρωνείας. Οπωσδήποτε οι διάλογοι αυτοί μεταξύ του ταχυδρόμου και του ποιητή είναι ο καλύτερος λόγος για να διαβάσει κάποιος το συγκεκριμένο βιβλίο, ένα βιβλίο που ήρθε για να μας αποδείξει ότι όλοι χρειαζόμαστε λίγη ποίηση στη ζωή μας.
Εν κατακλείδι, μπορούμε να πούμε ότι δικαίως το βιβλίο αυτό χάρισε παγκόσμια φήμη στον συγγραφέα του, αφού έχει μεταφραστεί μέχρι σήμερα σε είκοσι οκτώ γλώσσες. Τέλος, αξίζει να σημειωθεί ότι η έξοχη μετάφραση στην ελληνική γλώσσ της Αγγελικής Βασιλάκου, δεν στερεί τίποτε από τη δροσιά που έχει το πρωτότυπο ισπανικό κείμενο.
* Η ΛΕΥΚΗ ΣΑΡΑΝΤΙΝΟΥ είναι συγγραφέας, ιστορικός και καθηγήτρια μουσικής. Τελευταίο της βιβλίο, ο τόμος «Γραφοσκιάσεις: Ασκήσεις δημιουργικής γραφής για εφήβους και ενήλικες» (εκδ. 24 Γράμματα).
Απόσπασμα από το βιβλίο:
Μα ο ταχυδρόμος είχε την ετοιμότητα να πει:
«Θέλω κι εγώ να γίνω ποιητής!»
«Άνθρωπέ μου, στη Χιλή όλοι ποιητές είναι! Όχι, είναι πιο αυθεντικό να είσαι ταχυδρόμος. Τουλάχιστον περπατάς πολύ και δεν παχαίνεις. Εμείς οι ποιητές στη Χιλή είμαστε όλοι χοντροί».
Ο Νερούδα ξανάπιασε την πετούγια της αυλόπορτας κι ετοιμαζόταν να απομακρυνθεί, όταν ο Μάριο, παρακολουθώντας την πτήση ενός αόρατου πουλιού, είπε:
«Ναι, αλλά αν ήμουν ποιητής θα μπορούσα να πω αυτό που θέλω».
«Και τι θέλεις να πεις;»
«Μα, αυτό είναι το πρόβλημα. Επειδή δεν είμαι ποιητής, δεν μπορώ να το πω».